1 / 28

WYKŁAD PIĄTY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (E)

SUM - WLK ‘2013. WYKŁAD PIĄTY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (E). Prof. dr hab. med. Jan E. Zejd a. TREŚĆ DZISIEJSZEGO WYKŁADU. Związek przyczynowo-skutkowy i praktyczne zasady jego oceny w epidemiologii obserwacyjnej Statystyczne miary ryzyka zachorowania. BADANIA EPIDEMIOLOGICZNE

santo
Télécharger la présentation

WYKŁAD PIĄTY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (E)

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SUM - WLK ‘2013 WYKŁAD PIĄTY:PODSTAWYEPIDEMIOLOGII (E) Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda

  2. TREŚĆ DZISIEJSZEGO WYKŁADU Związek przyczynowo-skutkowy i praktyczne zasady jego oceny w epidemiologii obserwacyjnej Statystyczne miary ryzyka zachorowania

  3. BADANIA EPIDEMIOLOGICZNE BADANIA OPISOWEBADANIA ANALITYCZNE OBSERWACYJNEEKSPERYMENTALNEB. ANALITYCZNE B. ANALITYCZNE B. ekologiczne B. Kliniczne B. przekrojowe B. kohortowe B. populacyjne B. kliniczno -kontrolne

  4. TREŚĆ DZISIEJSZEGO WYKŁADU Związek przyczynowo-skutkowy i praktyczne zasady jego oceny w epidemiologii obserwacyjnej Statystyczne miary ryzyka zachorowania

  5. OD WSPÓŁZMIENNOŚCI DO ZWIĄZKU PRZYCZYNOWO-SKUTKOWEGO Gdy w stosunku do określonego zjawiska zdrowotnego i określonych okoliczności temu zjawisku towarzyszących współzmienność ma charakter powtarzalnej prawidłowości, wówczas uzasadniona jest podejrzenie związku przyczynowo-skutkowego Definicja związku przyczynowo-skutkowego "takie współwystępowanie zdarzeń, w których zmiana ilości lub jakości jednego z nich powoduje odpowiednią zmianę ilościową lub jakościową drugiego zdarzenia, przy czym za przyczynę uważamy to zdarzenie lub takie warunki, które rozpoczynają lub wywołują wystąpienie określonego skutku".

  6. MOŻLIWE INTERPRETACJE • ZJAWISKA WSPÓŁZMIENNOŚCI • związek może mieć charakter przypadkowy, wynikający z niereprezentatywnego charakteru badanej próby (taki związek nie występuje • w rzeczywistości w populacji, z której pochodzi próba badana); • związek może mieć charakter przypadkowy, wynikający z nieujawnionego wpływu innego, rzeczywistego czynnika ryzyka, od którego zależy nie tylko obecność zjawiska, ale także poziom czynnika mylnie przyjętego za czynnik ryzyka w przeprowadzonym badaniu; • związek opisuje relację pomiędzy zjawiskiem a czynnikiem, który jest czynnikiem pośrednim, podczas gdy poprzedzający go rzeczywisty czynnik ryzyka pozostaje nieujawniony w przeprowadzonym badaniu epidemiologicznym; • związek odzwierciedla wpływ interakcji czynnika ryzyka z innym czynnikiem, którego obecność i poziom warunkuje wystąpienie odpowiedzi biologicznej, nieobecnej gdy dodatkowy czynnik przyjmuje wartości inne niż występujące w trakcie zrealizowanego badania epidemiologicznego.

  7. KRYTERIA HILL’A • (Sir Austin Bradford Hill) • Kryteria oceny związków przyczynowo-skutkowych, przydatne w interpretacji wyników obserwacyjnych badań analitycznych • Siła związku • Powtarzalność związku w różnych badaniach • Swoistość związku • Następstwo czasowe • Obecność zależności "narażenie - odpowiedź biologiczna" • Biologiczne prawdopodobieństwo związku • Zgodność z dotychczasowym stanem wiedzy • Obecność dowodów eksperymentalnych • Obecność analogii

  8. TREŚĆ DZISIEJSZEGO WYKŁADU Związek przyczynowo-skutkowy i praktyczne zasady jego oceny w epidemiologii obserwacyjnej Statystyczne miary ryzyka zachorowania

  9. RYZYKO ZACHOROWANIA istnieje zawsze i wynosi od 0 do 1 (od 0% do 100%) nie jest możliwe do ustalenia bez obserwacji grupy: Palacz zachoruje („1”) lub nie („0”) na raka płuca W grupie 100 palaczy na raka płuca zachoruje 20 osób ↓ Ryzyko zachorowania wynosi 20/100 = 0,2 = 20% ergo Indywidualne ryzyko (=prawdopodobieństwo) zachorowania = 20%

  10. OCENA RYZYKA – STRATEGIA TABELI CZTEROPOLOWEJ Podział wszystkich ludzi objętych obserwacją („badanych”): C+N+ lub C+N- lub C-N+ lub C-N- Choroba obecnaChoroba nieobecna Narażenie obecne Narażenie nieobecne

  11. STATYSTYCZNE MIARY RYZYKA√ miary zależności narażenie-choroba√ miary oddziaływań na populację Badanie epidemiologiczne dostarcza danych, statystyka analizuje dane

  12. MIARY ZALEŻNOŚCI

  13. MIARY ZALEŻNOŚCI

  14. RÓŻNICA RYZYK Pięcioletnia obserwacja (1996-2000) wykazała: • 8 nowych przypadków astmy u 200 dzieci bez atopii (grupa E-); • 18 nowych przypadków astmy u 255 atopowych dzieci (grupa E+). Ryzyko w grupie „E-” = 8/200 = 0.04 = 4% Ryzyko w grupie „E+” = 18/225 = 0.08 = 8% Różnica ryzyk = „ryzykoE+” – „ryzykoE-” = 8% - 4% = 4% Uwaga: 4% pochodzi także z (82% - 76%), (30%-26%), (i.t.d.)

  15. RÓŻNICA WSPÓŁCZYNNIKÓW Pięcioletnia obserwacja (1996-2000) wykazała: • 8 nowych przypadków astmy u 200 dzieci nieatopowych (grupa E-); • 18 nowych przypadków astmy u 255 dzieci atopowych (grupa E+). Współczynniki wymagają określenia czasu i standaryzacji mianownika Wsp. w „E-” w ciągu roku = {8/200}/5 = 0.04/5 =0.008 = 8 / 1000 Wsp. w „E+” w ciągu roku = {18/225}/5 = 0.08/5 =0.016 =16 / 1000 Różnica współczynników = „wspE+” – „wspE-” = 8 / 1000 (8 dodatkowych przypadków astmy u 1000 dzieci pojawia się w związku z atopią)

  16. RÓŻNICA CZĘSTOŚCI Źródło Danych Epidemiologiczne badanie przekrojowe Częstość przewlekłego kaszlu: - U dzieci miejskich: 18% - U dzieci wiejskich: 15% Różnica częstości = 18% - 15% = 4% „4%” odzwierciedla obecność gradientu ‘miasto-wieś’

  17. MIARY ZALEŻNOŚCI

  18. RYZYKO WZGLĘDNE („RELATIVE RISK – RR”) RW = zapadalność na daną chorobę w grupie „E+” podzielona przez zapadalność na tę chorobę w grupie „E-” („E-” = zawsze mianownik) RW = 1: brak zależności RW > 1: dodatnia zależność RW < 1: ujemna zależność

  19. RYZYKO WZGLĘDNE – CD.Każda grupa Narażeni: E+ = A+BNie-narażeni: E- = C+D„posiada” własne, bezwzględne ryzyko): Ryzyko Względne = A/(A+B) : C(C+D) [„1” jako punkt odniesienia, E- !]

  20. RYZYKO WZGLĘDNE – CD. Siła zależności: * - efekt narażenia

  21. UWAGA Ryzyko Względne w czystej postaci odzwierciedla zróżnicowanie zapadalności Dane dla obliczenia RW pochodzą z badania kohortowego W nieortodoksyjnych rozważaniach źródłem danych bywa badanie przekrojowe

  22. ILORAZ WSPÓŁCZYNNIKÓW, ILORAZ CZĘSTOŚCI Iloraz Współczynników Współczynnik w E+/Współczynnik w E- Iloraz Częstości Częstość w E+ / Częstość w E-

  23. ILORAZ SZANS(„ODDS RATIO – OR”) Względna miara zależności zarezerwowana dla epidemiologicznych badań typu kliniczno-kontrolnego

  24. ILORAZ SZANS MIARA RYZYKA W B. KLINICZNO- REFERENCYJNCH W badaniach kliniczno-referencyjnych miarą ryzyka jest iloraz szans ILORAZ SZANS = UDZIAŁ NARAŻENIAchorzy / UDZIAŁ NARAŻENIAzdrowi ILORAZ SZANS = (a / c) / (b / d) = ad / bc W przypadku ilorazu szans wniosek odnośnie ryzyka nie wynika z porównań zapadalności (badanie kliniczno-referencyjne nie mierzy zapadalności)

  25. MIARY ODDZIAŁYWAŃNA POPULACJĘ

  26. MIARY ODDZIAŁYWAŃ • FRAKCJA PRZYPISANA W POPULACJI „AFP” (jaka frakcja – odsetek wszystkich przypadków danej choroby w całej populacji zależy od narażenia na badany czynnik szkodliwy ? • FRAKCJA PRZYPISANA U CHORYCH „AFE” (w jakim stopniu obecność choroby u chorego jest związana z narażeniem tego chorego na badany czynnik szkodliwy ?

  27. AFP – cd.(Źródło: Doll & Peto, 1981)

  28. Dowód na zależność OBECNOŚĆ I SIŁA CZYNNIKA RYZYKA Dowód na wpływ

More Related