Corporate Communications / Marketing Nuremberg, February 2012

1. Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İst. Bilgi Üniv. Gençlik Çalışmaları Birimi - Üniversitelerde İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü Araştırması KASIM 2012 Corporate Communications / MarketingNuremberg, February 2012

2. Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniv. Gençlik Çalışmaları Birimi Banu Zafer, Araştırma Yöneticisi banu.zafer@gfk.com Hande Akdağ, Kurumsal İletişim Yöneticisi hande.akdag@gfk.com Günnur Taşkan, Kurumsal İletişim Uzmanı gunnur.taskan@gfk.com Ece Şişmanoğlu, Kurumsal İletişim Uzman Yrd. ece.sismanoglu@gfk.com • Üniversitelerde İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü Araştırması Bu rapor GfK Türkiye tarafından TOG ve GÇB için hazırlanmıştır. Bu rapordaki bilgiler GfK Türkiye’nin yazılı onayı alınmadan – kısmen ya da yorum şeklinde – çoğaltılamaz ve basın dahil üçüncü kişilere verilemez.GfK Türkiye ESOMAR / ICC’nin kurallarına uyar. TOG ve GÇB soruların tasarlanmasında destek veren Özlem Ezgin ve Burcu Oy’a teşekkür eder..

3. Giriş Demografi Bulgular Özet Ekler 726 Üniversite öğrencisi • Üniversitede yararlanılan olanaklar • İfade özgürlüğü • Topluluk / kulüpler • İçerik

4. Giriş 1

5. Araştırmanın amacı • Üniversitelerde öğrencilerin kendilerini hangi ölçüde ifade edebildiklerini öğrenmek, kendi düşünce ve ilgi alanlarına göre örgütlenme konusunda ne kadar özgür olduklarını saptamak. • Üniversitelerde sosyal olanakların öğrenciler tarafından kullanımı • Okuldaki birimler ve öğrencilerin bu birimlere kendilerini ifade edebilmesi • Öğrencilerin vakıf, dernek, sivil toplum kuruluşlarına üyelik durumları ve sebepleri • Öğrencilerin ilgilendikleri konularda bir araya gelmelerinin önündeki engeller • Öğrenci Temsilcilileri Konseyi (ÖTK) bilinirliği

6. 1 Metodoloji Online görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın saha çalışması11.07.2011–30.11.2011 tarihleriarasındayürütülmüştür.. Araştırma kapsamında 726 üniversite öğrencisi ile görüşülmüştür. Çalışmada kullanılan listeler TOG tarafından sağlanmıştır. Araştırmanın saha çalışması, mesleki standartları düzenleyici bir meslek birliği olan ESOMAR kurallarına ve GAB prosedürlerine bağlı olarak gerçekleştirilmiştir.

7. Demografi 2

8. Katılımcıların % 58’i erkek %93’üDevlet üniversitesinde okuyor Cinsiyet Üniversite Baz: 726 (Tüm görüşülenler) G1. Cinsiyetiniz Baz: 726 (Tüm görüşülenler) G2. Okuduğunuz üniversite tipi.

9. %23’üMühendislik Fakültesi öğrencisi %27’sininüniversitesi İstanbul’da Üniversitenin bulunduğu il Fakülte Tipi Fakülte Tipi % % *%2 altı gösterilmemiştir %2’nin altındaki değerler gösterilmemiştir. Baz: 726 (Tüm görüşülenler) Baz: 726 (Tüm görüşülenler) G3. Lütfen Okuduğunuz fakülteyi yazınız. G5. Lütfen okuduğunuz üniversitenin bulunduğu ili işaretleyiniz.

10. %73’üüniversite için başka bir şehre taşınmış% 69’uevde, %31’iyurtta yaşıyor Üniversitenin bulunduğu ilin ikamet edilen il olup olmaması Üniversite süresince birlikte ikamet edilen kişiler % Baz: 726 (Tüm görüşülenler) G6. Şu anda okuduğunuz üniversitenin bulunduğu il ikamet ettiğiniz şehir miydi, yoksa üniversite için başka bir ile mi taşındınız? G7. Üniversitede ikamet ettiğiniz sürede kiminle beraber yaşamaktasınız?

11. Bulgular 3

12. Üniversitede yararlanılan olanaklar 3.1

13. Üniversiteler hangi sosyal olanakları sağlıyor? Öğrenciler sosyal olanaklardan ne ölçüde yararlanıyor? Kantin/Kafe Kütüphane Kampüse Ulaşım İnternet • Üniverstelerin %93’ünde kantin/kafe bulunuyor. • Katılımcıların %95’i kantinlerden ve kafelerden yararlanıyor. • Üniversitelerin %97’sinde yemekhane mevcut, öğrencilerin %80’i kullanıyor. • Üniversitelerin %95’inde kütüphane bulunuyor. • Öğrencilerin %89’u kütüphanelerden yararlanıyor. • Üniversitelerin %73’ünde kampüse ulaşım imkanı var. • Öğrencilerin %78’i üniversitelerin sağladığı kampüse ulaşım imkanından yararlanıyor. • Üniversitelerin %85’inde kampüste internete erişim var. • Öğrencilerin %77’si kampüslerde sağlanan internetten faydalanıyor. • Baz: 677 • Baz: 686 • Baz: 527 • Baz: 616 A1. Aşağıdaki sosyal olanaklar okulunuzda sağlanmakta mıdır? A2. Okulunuzda sağlandığını belirttiğiniz sosyal olanaklardan yararlanıyor musunuz?

14. Öğrenciler üniversitelerinin bulunduğu şehirler hakkında neler düşünüyor? İzmir İstanbul • Sosyalleşme alanları vardır. (91%) • Bu şehirde okumaktan mutluyum. (%81) • Kıyafet tercihlerine saygılı bir şehirdir. (%58) • Sosyalleşme alanları vardır. (%89) • Kıyafet tercihlerine saygılı bir şehirdir. (%82) • Bu şehirde okumaktan mutluyum. (%80) Baz:55 Baz:196 Diğer iller* Ankara • Öğrenciler sadece gelir kaynağı olarak görülür. (%69) • Güvenlidir (%46) • Kıyafet tercihlerine saygılı bir şehirdir. (%36) • Sosyalleşme alanları vardır. (%67) • Güvenlidir (%61) • Bu şehirde okumaktan mutluyum. (%56) Baz:400 Baz:75 *İstanbul, İzmir ,Ankara dışındaki illerden katılan öğrencilerin yanıtları toplu olarak değerlendirilmiştir. Diğer illerin detaylı listesi ekler bölümünde bulunabilir.

15. İfade özgürlüğü 3.2

16. Üniversite yaşamına ilişkin haklardan haberdarlık ve yararlanma durumu: %67’si haklarını biliyor %30’u haklarından yararlanıyor. . İstanbul , Ankara, İzmir’de haklarını bildiğini ve bu haklardan yararlandığını belirten öğrenci sayısı diğer illere göre daha fazla. Baz: 726 (Tüm görüşülenler) C1. Bir üniversite öğrencisi olarak üniversite yaşamına ilişkin haklarınızı biliyor musunuz?

17. Sorun ve düşünceleri ifade edebilme özgürlüğü: %61’ikendiniözgürce ifade edemiyor %31’i kendini özgürce ifade edebiliyor Erkek öğrenciler kendilerini kadınlara göre daha az özgürce ifade edebiliyor . İstanbul , Ankara , İzmir’de daha fazla öğrenci kendini özgürce ifade edebiliyor Baz: 726 (Tüm görüşülenler) C2. Üniversite öğrencileri olaraksorunlarınız veya düşünceleriniz konusunda kendinizi okuduğunuz üniversitede özgürce ifade edebildiğinizi düşünüyor musunuz?

18. İfade Özgürlüğü: Öğrencilerin yaşadıkları sorunları ve düşünceleri konusunda kendini özgürce ifade edebilmeleri: Öğrencilerin yalnızca 1/3’ü kendini özgürce ifade edebiliyor Şehir Cinsiyet Tüm katılımcılar Tüm katılımcılar Öğrencilerin %63’ü kendini özgürce ifade edemediğini belirtiyor. Özgürce ifade edebildiklerini belirtenler İstanbul, İzmir ve Ankara’da diğer illere göre daha fazla Özgürce ifade edemediklerini belirten erkeköğrencilerin sayısı kadınlara göre daha fazla Her 3 öğrenciden sadece 1’i kendini özgürce ifade edebildiğini belirtiyor

19. Üniversitenin yer aldığı şehir ile ilgili yorumlar: Ankara% 67’si sosyalleşme alanı olduğunu düşünüyor ancak sadece % 28’igençlere değer veren bir şehir olarak görüyor. % Baz: 75 (Ankara’da okuyan öğrenciler) A4. Okuduğunuz üniversitenin yer aldığı şehri düşündüğünüzde, aşağıdaki şehir ile ilgili ifadelere ne derece katıldığınızı belirtir misiniz?

20. Üniversitenin yer aldığı şehir ile ilgili yorumlar: Diğer İller*%69öğrencilerin sadece gelir kaynağı olarak görüldüğünü düşünüyor. % *İstanbul, İzmir ,Ankara dışındaki illerden katılan öğrencilerin yanıtları toplu olarak değerlendirilmiştir. Diğer illerin detaylı listesi ekler bölümünde bulunabilir. Baz: 400 (Diğer iller’de okuyan öğrenciler) A4. Okuduğunuz üniversitenin yer aldığı şehri düşündüğünüzde, aşağıdaki şehir ile ilgili ifadelere ne derece katıldığınızı belirtir misiniz?

21. Birim/kişilerle yaşanan sorunlarda öğrencilerin kendini ifade edebilme düzeyi“Kantin” &“Yemekhane” ve“Mediko”ile sorun yaşadığında kendini ifade edebiliyor “Dekanlık/Rektörlük”ya da “Polis”ilesorun yaşadıklarında ifade edemiyorlar. % Baz: (Okuldaki birim/kişilerle sorun yaşayanlar) C3. Aşağıdaki birimlerle ve kişilerle sorun yaşadığınızda kendinizi ne ölçüde ifade edebildiğinizi düşünüyorsunuz?

22. Sorunlara çözüm bulma% 37’si sorunların çözüm bulurken %29’u bulamıyor Kadın öğrenciler daha yüksek oranda sorunlarını ifade ettiklerini ve çözüm bulabildiklerini belirtiyorlar % Baz: 550 (Sorunlarını ifade ettiğini belirtenler) C3.2 İfade ettiğinizi düşündüğünüz sorunlar ile ilgili çözüm bulabiliyor musunuz?

23. Topluluk / Kulüpler 3.3

24. Okulda dernek / kulüp gibi platformların varlığı ve üyelik durumu%68’inin okullarında dernek var %75’inin dernek üyeliği bulunuyor Okulda dernek/kulüp gibi platformların varlığı Dernek/kulüp gibi oluşumlara üyelik Baz: 726 (Tüm görüşülenler) Baz: 726 (Tüm görüşülenler) B1. Üniversitenizde kendinizi özgürce ifade edebileceğiniz platformlar var mı? B2. Okuduğunuz okul dahilinde veya okul dışındaki yaşantınızda, üyesi olduğunuz, faaliyetlerine katıldığınız veya destek olduğunuz bir öğrenci grubu, sivil toplum kuruluşu, kulüp veya benzeri vakıf dernek var mı?

25. Okul içerisinde derneklere üyeolmama sebepleri: %45 %45 Kendime göre bir kulüp/grup/topluluk vs bulamamış olmam Zaman kısıtlamaları/müfredat/dersten dolayı zaman ayıramıyorum %42 %42 Yeterince araştıramadım %29 %29 Maddi imkansızlıklar %27 %27 Halihazırdaki gruplara / kulüplere dahil kişilerin diğerlerini dışlaması / dışa dönük veya davetkar olmaması %21 %21 Kulüp/grup/topluluk ara katılmakla ilgili getirilen sınırlamalar (ilgili fakülte/bölüm mensubu olmak belirli uzmanlık alanı gerektirmesi vs) %20 %21 % 20’in altındaki değerler gösterilmemiştir. Baz: 317 (Okul içerisinde vakıf/dernek/kulübe üyeliği olmayanlar) B2.1 Herhangi bir şekilde okul içerisinde herhangi bir öğrenci grubu, sivil toplum kuruluşu, kulüp veya benzeri vakıf dernek ile ilişkiniz olmadığını belirttiniz. Nedenini söyleyebilir misiniz? Birden fazla neden belirtebilirsiniz.

26. Üye olunan vakıf / dernek / topluluk sayısı Kulüp / vakıf / derneklere üye olan öğrencilerin ortalama üyelik sayısı 2,4’tür. Baz: 547 (Vakıf/dernek/kulübe üye olanlar) B2.2 Dahil olduğunuz / üyesi olduğunuz kaç grup, topluluk, vakıf, dernek, kulüp bulunmaktadır?

27. Dahil olunan kulüp ve topluluklar % Sosyal Hizmet, İnsan Hakları, Kültür Sanat ve Çevre konularında çalışmalar yapan derneklere üyelik daha yaygın. %1’in altındaki değerler gösterilmemiştir. Baz: 547 (Vakıf/dernek/kulübe üye olanlar) B2.3 Hangi konuda/ konularda topluluk; vakıf, dernek, kulüp veya gruba dahilsiniz?

28. Öğrencilerin ilgilendikleri alanlarda bir araya gelmelerinin önündeki engeller Öğrencilerin %48’iilgilendikleri alanlarda bir araya gelmelerinin önünde engeller olduğunu düşünüyor. İstanbul, İzmir ve Ankara dışındaki illerde öğrenim gören öğrencilerin %53’übir araya gelmelerinin önünde engeller olduğunu belirtiyor Baz: 726 (Tüm görüşülenler) B3. Sizce, üniversitenizde öğrencilerin ilgi duydukları konularda bir araya gelmesinin önünde herhangi bir engel var mı?

29. Öğrencilerin ilgilendikleri alanlarda bir araya gelmelerinin önündeki engeller: Üniversite yönetimi Endeks % *Endeks değeri söylenen ifadelerin frekansı ve sıralamasına göre hesaplanmıştır. %1’in altındaki değerler gösterilmemiştir. Baz: 350 (Öğrencilerin bir araya gelmesinin önünde engeller olduğunu düşünenler) B3.1 Sizce, üniversitenizde öğrencilerin ilgi duydukları konularda bir araya gelmesinin önündeki EN ÖNEMLİ engel nedir?

30. Kulüp kurma konusunda daha fazla engelle karşılaşılan konular%61’ine göre “öğrenci haklarını savunan gruplar”ın önünde daha fazla engel var % Baz: 726 (Tüm görüşülenler) B4. Sizce üniversitenizde hangi konular etrafında, bir araya gelerek kulüp kurma konusunda daha fazla engelle karşılaşılıyor?

31. Öğrenci Temsilcileri Konseyi’nden haberdar olma düzeyi ve seçimleri%70’i haberdar ancak sadece %40’ı oy kullanıyor Öğrenci Temsilcileri Konseyi’nden haberdarlık Son Öğrenci Temsilcileri Konseyi seçiminde oy kullanma Baz: 726 (Tüm görüşülenler) Baz: 506 (ÖTK’den haberdar olanlar) B8. Okulunuzdaki ÖTK(Öğrenci Temsilcileri Konseyi – Öğrenci Birliği ) ‘ nin varlığından haberdar mısınız? B9. Son ÖTK (Öğrenci Temsilcileri Konseyi) seçiminde oy kullandınız mı?

32. Öğrenci Temsilcileri Konseyi’nin öğrencileri temsil etme düzeyi Öğrenci Temsilcileri Konseyi’nden haberdar olan öğrencilerin yalnızca %20’sikurulun kendilerini temsil ettiğini düşünmekte Bu kurulun kendilerini temsil etmediğini düşünenlerin oranı%63 % Baz: 506 (ÖTK’dan haberdar olanlar) B10. Sizce okulunuzdaki ÖTK (Öğrenci Temsilcileri Konseyi) sizi ne kadar temsil ediyor?

33. Özet 4

34. Özet Üniversiteler ve şehirleri Kendini özgür ifade edebilme Topluluk / Kulüpler • Öğrencilerin %67’si haklarını biliyor, %30’u haklarından yararlanıyor • Öğrencilerin %61’i kendini özgürce ifade edemiyor • İstanbul, İzmir ve Ankara’daki öğrenciler haklarından daha fazla haberdarve bu haklardan daha fazla yararlanıyor • Kantin, yemekhane ve medikoile ilgili sorunlar rahat şekilde ifade edilebiliyor • Dekanlık / rektörlük ve polisile ilgili sorunlarında öğrenciler kendilerini ifade edemiyorlar • Üniversitelerin olanakları: • En çok sağlanan olanak: internet • En yaygın sosyal olanak: kantin, kütüphane & yemekhane • En yetersiz & en az yararlanılan olanaklar: yurt & çamaşırhaneler • İstanbul, İzmir ve Ankara: • 3 büyük şehirde de sosyalleşme alanları var. • Öğrenciler bu şehirlerde okumaktan mutlu. • Diğer iller: • Her 3 öğrenciden 1’i öğrencilerin gelir kaynağı olarak görüldüğünü düşünüyor. • Kıyafetlerine saygı duyulduğunu düşünenlerin oranı sadece %36. Öğrencilerin ilgilendikleri alanlarda bir araya gelmelerinin önündeki en büyük engel üniversite yönetimi Öğrenciler en fazla “öğrenci haklarını savunan gruplar” kurma konusunda engelle karşılaşıyor. en az engelle karşılaşılan kulüpler “girişimcilik” ve “engellilerin haklarını koruma amaçlıkulüpler. 20 Öğrenciler ÖTK’denhaberdar , ancak son ÖTK seçimlerinde oy kullanma oranı düşük. Öğrencilerin çoğu ÖTK’ninkendilerini temsil etmediğini düşünüyor 80 En yaygın üye olunan kulüpler ve topluluklar sosyal hizmetler, insan hakları kültür sanat ve çevre kulüpleri 1

35. Ekler 5

36. Örneklem • Araştırma kapsamında aşağıdaki niteliklere sahip toplam 726 üniversite öğrencisi ile görüşülmüştür: • Cinsiyet: Kadın, Erkek • 2010-2011 eğitim öğretim yılında üniversite öğrencisi olan Link kullanım durumu • Gönderim yapılan 12778 linkten %6’sı tamamlanırken, %4’ü yarıda bırakılmış %90’ı ise kullanılmamıştır. Gönderilen toplam link sayısı: 12778

37. Analiz notları İstatistiki testlerin okunuşu için örnek: Marka 2 ve Marka 5, Marka 1 ve Marka 4’e göre daha iyi bir performans göstermektedir. >A, D >A, D

38. Okunan üniversitenin bulunduğu şehir

39. Soru formu

40. Teşekkür ederiz...