Samenwerking en democratie

1. Samenwerking en democratie Linze Schaap

2. Samenwerking en democratie Opzet • Context: de leer van het binnenlands bestuur • Kabinetsplannen • Decentralisatie • Schaal en bestuurskracht • Intergemeentelijke samenwerking • Wat kan de raad doen? • Conclusies

3. Samenwerking en democratie 1. De leer van het binnenlands bestuur • Organische staat: evolutionair • Wederzijdse afhankelijkheden tussen bestuurslagen • Decentralisatie, zonder harde scheidslijnen • Samenwerken is gebruikelijk, en zinvol Zonder samenwerking nauwelijks lokaal bestuur

4. Samenwerking en democratie 2. Kabinetsplannen • Landsdelen • Grootschalige herindeling • Forse decentralisatie • Forse bezuinigingen • Stevige bezuinigingen

5. Samenwerking en democratie 3. Decentralisatie Kunnen gemeenten meer taken aan? • Uitvoeringscapaciteit: voldoende, maar met knelpunten • Besliscapaciteit: matig; vaak VNG-modelverordeningen, rijksbemoeienis; raad afwezig • Verticale verantwoording: versoepeld • Procesverloop: wirwar van veranderingen, onvoldoende doordacht Dikwijls kunnen gemeenten de nieuwe taken niet zelfstandig aan.

6. Samenwerking en democratie 4. Schaal en bestuurskracht, 1 • “Decentralisatie leidt nogal eens tot samenwerkingsconstructies” • Dus gemeenten zijn niet bestuurskrachtig? • En: opschaling is beter? • Wat is ‘bestuurskracht’: • Alleen dienstverlening? • Of ook: democratische kracht? • En inspelen op maatschappelijke veerkracht? • En vermogen tot samenwerken?

7. Samenwerking en democratie 4. Schaal en bestuurskracht, 2 • Gevolgen gemeentelijke herindeling: • Betere dienstverlening: niet per se • Meer efficiëntie: nee • Betere democratie: in tegendeel, tenzij • Minder samenwerkingsverbanden: amper • Beter in staat nieuwe taken op te pakken: nee

8. Samenwerking en democratie 5. Intergemeentelijke samenwerking, 1 • Samenwerken is flexibeler dan herindeling • En past beter bij de schaal van maatschappelijke vraagstukken • Schaalvergroting èn -verkleining • Dus: schaaldifferentiatie • Dus: herindeling is hiervoor geen oplossing • Efficiëntere taakuitoefening • Delen van ambtelijke kennis • Strategische voordelen

9. Samenwerking en democratie 5. Intergemeentelijke samenwerking, 2 Samenwerking is dikwijls een prima oplossing! Maar er zijn problemen • Gebrekkige transparantie • Indirecte democratische legitimatie • Gebrekkige verantwoording • Gebrekkige sturing vanuit gemeenteraden • Gebrekkig zicht op resultaten

10. Samenwerking en democratie 6. Wat kan de raad doen? Strategische / beleidsinhoudelijke samenwerking: • Eis zeggenschap Samenwerking in uitvoering/beheer • Wees dualistisch, controleer Accepteer aanvullende vormen van legitimatie! • Rol cliënten • Burgerparticipatie • Intergemeentelijk referendum? • Direct gekozen bestuur?

11. Samenwerking en democratie 6. Conclusies • Grotere gemeente is niet bestuurskrachtiger dan een kleine • ‘Schaal’ is een zwaar overschatte factor • Samenwerken is noodzakelijk • Problemen van samenwerken worden onderschat • Raad moet bewaker worden van de intergemeentelijke democratie