Na czym polega rozwój emocjonalny?

1. Na czym polega rozwój emocjonalny?

2. Rozwój emocjonalnyZgodność i kontrowersje • Emocje ulegają istotnym zmianom w toku rozwoju. • Zmiany te zachodzą w cyklu całego życia ludzi. • Co się zmienia w toku rozwoju emocjonalnego • Jakie mechanizmy odpowiadają za przebieg rozwoju emocjonalnego

3. Zagadnienie 1.Rozwój CUN a zmiany funkcjonowania emocjonalnego • Bezpośredni związek dojrzewania CUN i momentów „przełomowych” w rozwoju emocjonalnym • Dwukierunkowość związków dojrzewania CUN i nabywania doświadczeń życiowych ważnych dla funkcjonowania emocjonalnego (J.Panksepp)

4. Zagadnienie 2.Zmiany warunków wzbudzających emocje • Zmiana celów i oceny zdarzeń ważnych dla dziecka (R. Lazarus) • Ciągłość doświadczeń emocjonalnych w cyklu życia Powszechność i wrodzony charakter ekspresji podstawowych emocji (rozwój kontroli ekspresji: modulowania, oddzielania, łączenia) (C. Izard) Zmiany sposobów doświadczania emocji (J. Dunn)

5. Zagadnienie 3.Wyrazy mimiczne a doświadczenia i przetwarzanie emocjonalne • Wrodzony związek wzorców ekspresji mimicznych z określonymi doświadczeniami subiektywnymi i procesami nerwowymi (C.Izard) • Pewna nieadekwatność ekspresji emocjonalnej we wczesnym okresie życia. Zmiany rozwojowe dotyczą szczegółowych przekształceń ekspresji mimicznych oraz ich powiązań z odpowiednimi doświadczeniami (L.Carmas)

6. Zagadnienie 4.Rozwój emocjonalny a rozwój poznawczy • Związki z rozwojem percepcji, antycypacji, operowania normami społecznymi i tworzeniem pojęcia „ja” (M.Rothbart) • Związki z emocji społecznych (2-3 r.ż.) z rozwojem poznawczym; dwukierunkowość powiązań rozwoju emocjonalnego i postępu w rozumieniu innych ludzi, świata społecznego, samego siebie (J.Dunn)

7. Zagadnienie 5.Rozwój zdolności samoregulacji emocji • Związki z rozwojem pamięci (M. Rothbart) • Ocena poznawcza jako modulator powstawania emocji (kontrola procesów informacyjnych, motorycznych, społecznych interakcji, które służyć mogą regulacji) (R.Lazarus) • Rola kompetencji komunikacyjnych i zdolności dziecka do rozumienia i zmiany stanów emocjonalnych drugiego człowieka (J.Dunn)

8. Zagadnienie 6.Rola kultury w rozwoju emocjonalnym • Kulturowe różnice wzworców reakcji matek na ekpresje dzieci (M.Rothbart) • Rola mowy jako środka ekspresji i regulacji emocji; społeczne koncepcje emocji (J. Dunn)

9. Rozwojowa charakterystyka doświadczeń emocjonalnych

10. Okres niemowlęcy • dostępność podstawowych emocji po urodzeniu (zaciekawienie, wstręt, uśmiech, niepokój) • 1 miesiąc - emocje wywoływane głównie przez stany wewnętrzne (dyskomfort, pobudzenie, ból) • 2 miesiąc - wyraźniejsze związki społeczne w regulacji afektu(uśmiech, złość, smutek) • 3-4 miesiąc – uśmiech społeczny, zainteresowanie nowymi bodźcami • 4 miesiąc – nowe bodźce wywołujące radość, zdziwienie • 3-5 miesiąc – rozróżnianie uczuć innych ludzi: lęk, złość, smutek • 8miesiąc – nowe znaczenie lęku i radości związane z rozwojem pamięci; społeczne porównywanie • 7-9 miesiąc - rozwój lęku przed obcymi • Drugie półrocze życia – wraz z rozwojem lokomocji emocje związane z własną aktywnością • 1 rok życia – „zarażanie się uczuciami”

11. Okres wczesnego dzieciństwa • wzrost znaczenia innych ludzi w doświadczeniach emocjonalnych (poszukiwanie wskazówek) • zainteresowanie uczuciami innych ludzi (dzielenie się zabawkami, pocieszanie, naśladowanie uczuć) • pierwsze reakcje empatyczne • koniec 2 roku życia - zanik lęku przed rozłąką • labilność emocjonalna, łatwe rozpraszanie emocji (po 2 roku życia zmniejsza się) • pojawienie się uczuć społecznych – zawiść, zakłopotanie, duma • pierwsze opory (odkrycie woli)

12. Okres średniego i późnego dzieciństwa • zdolność rozumienia pojęć dotyczących emocji • 4-5 rok życia – nowe emocje związane z oceną społeczną (poczucie niższości, poniżenie, poczucie winy) • 6 rok życia – zdolność rozumienia emocji konfliktowych • pojawienie się współczucia • procesy emocjonalne stają się coraz bardziej przewidywalne w zakresie czasu trwania, częstotliwości i intensywności

13. Okres adolescencji • Dostępność większości emocji (trwa rozwój skryptów dotyczących ich powstawania) • wzrost depresji i agresji w związku z dojrzewaniem i zmianami hormonalnymi (zależności bezpośrednie i pośrednie) • wzrost intensywności doświadczanych emocji • czynniki modyfikujące przeżycia emocjonalne: brak dowodów,na związek labilności i działania hormonów brak związków między emocjami dzieci i ich rodziców • pierwsze związki emocjonalne z partnerem płci przeciwnej (młodzieńcze miłości)

14. Lęki dziecięce • Lęki niemowlęce – przed rozłąką, hałasami, upadkiem, nieznanymi przedmiotami i ludźmi. Powszechne w 2 rż., później słabną. Mniejsza siła od czasu, gdy dziecko jest w stanie wpływać na sytuację. • Lęki wieku przedszkolnego – przed zwierzętami (3 rż), przed ciemnością (4-5 rż), przed wyobrażonymi postaciami (6 rż). Powszechne, niekiedy intensywne. • Lęki niezależne od wieku – przed wężami, burzą, obcymi ludźmi. • Lęki nietypowe – agorafobia, lęk przed seksem (w okresie dojrzewania i później). Przejawy zaburzeń emocjonalnych. (Rutter, Rutter, 1992; za: Hurme, 2003)

15. Znaczenie wczesnych więzi z opiekunamidla rozwoju emocjonalnego dziecka

16. Teoria przywiązania społecznegopodstawowe założenia • Zachowania przywiązaniowe wykształciły się w toku ewolucji jako adaptacja jednostki i gatunku do środowiska. • Potrzeba przywiązania do opiekunów jest potrzebą pierwotną. • Istnieje wrodzona tendencja do przystosowywania się do zróżnicowanych środowisk opiekuńczych. • Poznawcze mechanizmy reprezentacji przywiązania uczestniczą w doborze i organizacji adekwatnej odpowiedzi behawioralnej.

17. Teoria przywiązania społecznegopodstawowe pojęcia • więź przywiązaniowa • systemy behawioralne (przywiązania, sprawowania opieki) • figura przywiązania • wewnętrzny model operacyjny (przywiązania, sprawowania opieki)

18. WMO przywiązania a regulacja emocjonalna Empiryczne dowody na związki WMO przywiązania i: • poziomu dystresu i dominujących emocji w sytuacjach zagrażających • rodzaju ekspresji emocjonalnej i umiejętności wykorzystywania funkcji sygnałowych emocji • strategii regulacji emocjonalnejw sytuacji konfliktu • skuteczności strategii regulacji emocjonalnej • wglądu we własne doświadczenia emocjonalne i poczucie skuteczności własnej kontroli emocjonalnej • strategii kontroli emocjonalnej stosowanych wobec własnych dzieci

19. WMO przywiązania a regulacja emocjonalna(wg Shaver, Mikulincer, Pereg, 2003) • Poszukiwanie bliskości jako wrodzony mechanizm regulacji emocjonalnej • Stopniowy rozwój strategii regulacyjnych (rozwój optymalny) Poszerzanie i wzbogacanie strategii pierwotnej, wzrost jej efektywności (coregulation) Przejście do samoregulacji (mechanizmy facylitujące: rozszerzanie osobistych perspektyw i kompetencji, ekspansja self, internalizacja funkcji figury przywiązania) • Warunki powstawania wtórnych strategii regulacji emocjonalnej Ocena dostępności strategii pierwotnej Dwa typy strategii wtórnych: strategie hiperaktywacji i deaktywacji.

20. WMO przywiązania a regulacja emocjonalna(wg Shaver, Mikulincer, Pereg, 2003) Komponenty odpowiedzialne za zróżnicowanie strategii regulacji emocji: 1.monitoring i ocena zagrażających i powodujących dystres wydarzeń. Komponenta odpowiedzialna za aktywację systemu przywiązania. 2. monitoring i ocena dostępności oraz wrażliwości figury przywiązania Komponenta odpowiedzialna za różnice indywidualne w poczuciu posiadania bezpiecznej bazy przywiązania. 3. monitoring i ocena możliwości poszukiwania bliskości jako strategii radzenia sobiez zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa i dystresem. Komponenta odpowiedzialnaza różnice w zakresie wtórnych strategii regulacji emocjonalnej.

21. Komponenta 1 Sygnały zagrożenia? Kontynuacja trwającej aktywności + NIE - TAK Aktywacja systemu przywiązania Poszukiwanie bliskości z figurą przywiązania STRATEGIE PIERWOTNE oparte o bezpieczeństwo Komponenta 2 Czy figura przywiązania jest dostępna, uważna i responsywna? TAK + Poczucie bezpiecznej bazy (obniżanie poziomu dystresu) Zaangażowanie w poza-przywiązaniową aktywność - NIE Brak bezpieczeństwa przywiązaniowego STRATEGIE WTÓRNE Komponenta 3 Czy poszukiwanie bliskości jest realną opcją? Strategie hiperaktywacji TAK Nasilenie dystresu Nadmierna czujność i ruminacja NIE STRATEGIE WTÓRNE Dystansowanie się wobec zagrożenia i bodźców związanych z przywiązaniem Strategie deaktywacji

22. Literatura • Ekman, P., Davidson, R.J. (1998). Natura emocji. Gdańsk: Gańskie Wydawnictwo Psychologiczne (r. 11 Na czym polega rozwój emocjonalny; s. 290-315) • Hurme, H. (2003). Rozwój emocjonalny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. T.3. Rozwój funkcji psychicznych (s.45-70). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.