Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen

1. Gezond ouder met een verstandelijke beperking:specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam

2. GOUD deelnemers 50+ (1050 van de 2300 cliënten)

3. GOUD thema’s: vanuit preventie Interventieprogramma meer bewegen op de dagbesteding 8 maanden Voeding & Voedingstoestand + slikken + risicofactoren hart- en vaatziekte Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven Meten in plaats van vragen / dossiers

4. Diagnostische metingen door eigen medewerkers Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Voeding & Voedingstoestand + risicofactoren hart- en vaatziekte Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven Stappenteller Actiwatch (slaap-waakritme) Fitheidstests (6) Bot-echo Voedingsdagboek Lichamelijk onderzoek Mini Nutritional Assessment Slikobservatie Lab onderzoek Screeningsvragenlijsten Diagnostisch interview Life events vragenlijst Kwaliteit van leven vragenlijst

5. GOUD thema’s in deze presentatie Interventieprogramma meer bewegen op de dagbesteding 8 maanden Voeding & Voedingstoestand + slikken + risicofactoren hart- en vaatziekte Fysieke Activiteit & Fitheid + slaap, botkwaliteit, spiermassa Depressie & Angst + life events, kwaliteit van leven

6. De feiten

7. Fitheid 1 à 1,5 uur metingen in gymzaal door getrainde fysiotherapeuten balans spierkracht spierkrachtuithoudingsvermogen flexibiliteit coördinatie reactievermogen wandelsnelheid aeroob uithoudingsvermogen

8. Spierkracht GOUD-deelnemers vergeleken met algemene populatie Mannen Vrouwen Mannen (N=370) Vrouwen (N=382) kg 

9. Slaapproblemen Gemeten op basis van beweging (Actiwatch) • 72% tenminste één slaapprobleem (inslapen, 's nachts wakker worden, korte slaap, vroeg wakker worden) • Aanzienlijk meer informatie dan alleen anamnese of observatie • Deelnemers die veel zorg nodig hebben, liggen vaak erg lang in bed • Circadiaan rust-activiteitsritme significant meer gefragmenteerd dan in controlegroep ouderen met een normaal verstand

10. Circadiaan rust-activiteitsritme Normaal patroon

11. Gefragmenteerd patroon Gekoppeld aan bekende factoren, maar ook aan hersenschade

12. Voedingsdagboek (N = 287) • 69% onvoldoende calorieën (snacks tussendoor?) • 98% onvoldoende vezels • 30% te weinig eiwitten • 90% teveel verzadigd vet

13. Slikken Gemeten met Dysphagia Disorders Survey: gestandaardiseerde observatie door getrainde logopedisten • 52% matige of ernstige slikproblemen • Slechts bij 11% van degenen met slikproblemen was dit vermeld in het medisch dossier Ondergewicht met BMI 3% Mini Nutritional Assessment (MNA) niet valide voor deze populatie

14. Risicofactoren voor hart- en vaatziekte niet eerder gediagnostiseerd Obesitas (middelomtrek) 44%  vrouwen Obesitas (BMI) 26%  vrouwen Hoge bloeddruk 49% 50% Hoog cholesterol 22%  46% Diabetes 13% vrouwen 45% Metabool syndroom 36% 94% Perifere atherosklerose 21%  97%

15. Depressie Opsporing met gevalideerde screeningsvragenlijsten (zelfrapportage of observatie) Vervolgdiagnostiek met gestandaardiseerd psychiatrisch interview (PAS-ADD) door getrainde gedragsdeskundigen niet eerder gediagnostiseerd Depressie (major depression) 8% 62,5% 5x zo hoog als in de algemene 55+ populatie

16. Life events Gemeten met internationaal gebruikte vragenlijst, aangevuld met specifieke events (praktische ervaring) 72% tenminste 1 negatieve life event in afgelopen jaar Uit de top-10: Problemen in woongroep Veranderingen (begeleider, werk) Ziekte, mobiliteit Ziekte of overlijden in familie Hangt significant samen met depressie- en angstsymptomen → kwaliteit van leven

17. Conclusie: Welke pro-actieve diagnostiek komt dus in het routine pakket ?

18. Pro-actieve diagnostiek Lichamelijke activiteit Goede stappentellers Fitheid VB-Fitscan van Hilgenkamp & Oppewal Slaap-waakritme Actiwatch Risicofactoren voor hart- en vaatziekte NHG-standaard incl. enkel-arm index Slikken DDS Depressie ADESS en GAS in vertaling van Hermans PAS-ADD in gereviseerde versie Life events Checklist van Hermans

19. Waarom meer obesitas, diabetes en depressie? Metabole effecten van te weinig gebruik spieren Metabole effecten van antipsychotica (30%) Gewichtstoename Hoog glucose Hoge bloedvetten Metabool syndroom Effecten van chronischverstoordslaap-waakritme Gewichtstoename Hoog glucose Hoge bloedvetten Metabool syndroom Gewichtstoename Hoog glucose Hogebloedvetten Depressie Huisarts? + ongezonde voeding Onderzoek De Kuijper

20. Succesvolle gedragsverandering vereist specifieke aanpak en specialistische ondersteuning Educatief deel en trainingsdeel Toenemende eisen aan fitheid Speels en afwisselend, beloningen GOUD-programma ‘Meer bewegen op de dagbesteding’ • Effecten: • Gemotiveerde deelname • Verbetering objectieve fitheids- en gezondheids-maten

21. Noodzaak van samengestelde interventies met specialistisch karakter ↓ Aanvulling op multidisciplinaire zorg Taak voor AVG-poli’s?

22. Met dank aan alle meewerkende Woon- en activiteitenbegeleiders Managers Fysiotherapeuten Logopedisten Doktersassistenten en testassistenten Gedragsdeskundigen AVGs en huisartsen