Lenda : E Drejta Biznesore

1. Lenda: E DrejtaBiznesore Tema: Kambiali Punuarnga: EgzonaRamadani Deparatamenti: Ekonomiks

2. Kambialiështëleter me vlere me tëcilënlëshuesiisajobligohetqet’iapaguajndonjepersonishumën e tehollave e cilaështëshënuar ne kambialoset’iurdhërojendonjepersonitjeterqetabëjëkëtë. • -Trasanti: Jepurdhërpërpagimin e kambialit. -Trasati: Merrëurdhërinpër pages tëkambialit,-Remitenti: I paguhetkambialit.-Nul: I anulueshëm.-Akceptimi: Pranimiiurdhëritqet’iapaguajëshumë e kambialit.-Indosanti: Personitecilitibartet e drejta.-Indosatri:Personiiciliipranontedrejtatbiznesore

3. Roletkryesoretëkambialit • -Roliprioritarikambialittësotemqëndronnëatë se aiparaqetënjëmjettërëndësishëmkreditues.-Kambialimundtëshërbejëgjithashtuedhesimjetipërshtatshëmpërsigurimin e kërkesave (Garancionevebankare, krediveteakceptuara ) • -Nërastetëveqantakambialimundtëshfrytëzohetedhesimjetipageses, ne radhëtëparënëqarkulliminndërkombëtarë.

4. -Llojet e kambialit- • Kambialiitrasuar • Kambiali personal (Solo Kambialit ) • Kambiali personal (tërheqessipasurdheritvetanak.) • Kambialimallor • Kambialiafarist • Kambialifinanciar

5. Kambialiitrasuar- ështëasikambialiicilinjë person (TRASANTI) ijepurdhërpersonittjetër ( TRASATIT) qepersoniitretë (REMITENTI) t’ipaguajëpakushtëshumën e cekurnëkambial ne momentin e arritjes se kambialitpërpagesë.-Dallojmëdyllojetëkambialittetrasuar: a) Kambialiitrasuarsipasurdhëritvetanik b) Kambialiitrasuarnëtrasantin • Kambiali personal-tekyllojkambialiekzistojnëvetëmdy persona TRASANTI dhe REMITENTI. Këtu TRASANTI obligohett’ipaguaj REMITENTIT shumënngakambialinëmomentin e arritjessëkambialitpërpagesë. • Kambiali personal tërhiqetsipasurdhëritvetanak-tekyllojkambiali ne momentin e leshimitnuk ka kreditorë,sepselëuesi I kambialit e përcaktonobligiminqëvetëst’Ipaguajdiqka.Pra, trasati , trasantidheremetentijanënjë person. • Kambialimallor-shitësi e krediitonblerësinnëatëmënyrëqëialëshonkambialin,kurseblerësi e akceptonatëdhenëkëtëmënyrëaibëhetdebitorikryesorëikambialit. • . Kambialiafarist-shfrytëzohettekontratat e qarkullimittëmallravedheshërbimeve. • . Kambialifinanciar-sigurohenkërkesat e kreditorëvenëqarkullimin e mallrave,shërbimevedhepagesave.

6. Parimet e kambialit • Parimiiformalitetit • Parimiiinkorporimit • Parimiirreptësisesëkambialit • Parimiidetyrimitfikstëkambialit • Parimiisolidarësisë se debitorëvetëkambialit • Parimiidrejtëpërdrejtshmëris • Parimiimvetsisësëdetyrimevekambialore.

7. Parimi I formalitetit-kambialisiletër me vlerëtipikesipasurdhërithyn ne radhën e letraveformale me vlerë, kusipasligjitështë e obligueshme forma e shkrimit. • Parimi I inkorporimit-egzistimi I bazësjuridikedhedëshmimi I sajjanëteinkorporuaranëletren e kambialitdhe se punajuridike e kambialitnukmundtëdëshmohet me mjetetëtjera, përveqletrës me shkrim. • Parimi I rreptësisesëkambialit-rreptësiamanifestohetnëpikpamjetë procedures formale-juridike, sepsepërtëmabjturtëdrejtat e kambialitduhettëpërdorënprocedurasiqjanë: protesta, padia, datimi, amortizimi, etj. • Parimi I detyrimitfikstëkambialit-ka tëbëjë me atë se ne bazëtëkambialitëmundtëkërkohet per pages vetëmajoqeështë e shënuarnëkambial. • Parimi I solidarësisë se debitorëvetëkambialit-nësenjëdebitorë ka tëbërëpagimin e shumës se kambialit, nuk ka tebëjë me debitiminkryesorë, krijohetmardhënja e bartjes. Kydebitor I cili e kryenpagesën ka tëdrejtëregresindajtëgjithëatyredebitorëvesepsetegjitheketajanëdebitoresolidarë. • Parimi I drejtëpërdrejtshmëris-nënshkruesit e kambialitsidebitor I kambalitështëdrejtëpërsdrejtipërgjegjësndajposeduesittëkambialit. • Parimi I mvetsisësëdetyrimevekambialore-qdodeklaratëkambialoredheqdonënshkrim I cili formal-juridikeështënërregullë, vlersohetngadeklaratat e tjerakambialorenësekambialinëtërsiështënërregullënëaspektinjurdiko-formal.

8. Kambialinëbazëtëformësjanë: • Kambialetëplota (kupërmbanëelementet e nevojshmenëmomentin ne lëshimit) • Kambialetblanko (përmbanëvetëmnënshkrimin e tansantitdhendonjë element tjeter)

9. Elementet e kambialit: • Elementetqënsorejane: • Shënimenëletër se ështëkambialinëgjuhennëtëcilënështëpërpiluar. • Urdhëriipakushtëqetëpaguhetshuma e caktuar. • Emir I personit I ciliduhettabëjë (trasatit) pagesën. • Përcaktitm I afatittëarritjessëpagesës . • Vendi I pagesës. • Emir I atijtëcilit do tëduhëjtëbëhejpagesa (remitentit). • Data dhevendi se kuështëlëshuarkambiali. • Nënshkrimi I lëshuesittëkambialit (trasantit). Mungesa e njërësprejëelementevetëcekura e bënëkambialintëpavlefshëmjuridikisht. • Elementetjoqensorejanë: • Shprehja “paguajpërkëtëprurësin e kambialit”. • Shprehja “vlera e pranuarnëtëgatshme” ose “vlera e pranuarnëmallë”. • Shprehja “paguajsipasurdhërit”, etj. Pa ketoelementekambialifunkësionon pa penges. Mirpoduhetpasurkujdesë se nësejanëtëshënuara ne kambialatofitojnëmbrojtjejuridikedheduhetrespektuar.

10. Punët-veprimit e kambialit • Lëshuarja e kambialit • Shumëzimiikambialit • Akceptimiikambialit • Avalimiikambialit • Prezentimiikambialit • Pagesa e kambialit • Indosimiikambialit (bartja)

11. Leshuarja e kambialit • Akti I lëshuarjessëkambialit e ndërmerrpersoniiciliquhet TRASANT, dheiciliështëiparë ne kambial. • Duhetditurkëtotëdhëna: • Kambialinëtëcilënnuk ka urdhërtëdhënëështë NUL nësenukështëaceptuar, kursekambialiqëështëaceptuarështëiplotëfuqishemedhekurnuk e ka urdhërin e dhënë. • Ndërmjetllojittëblankokambialit, lëshuarjamundtëpasojjovetëm pas aceptimit, poreventualishtedhe pas deklarimevetetjera. • Lëshuarja e kambialitkryhet me vënjën e nënshkrimevenëkambialnëvendin e caktuarpërtrasantin.

12. Shumëzimi I kambialit • Kambialimundtëshumëzohetnëmomentin e lëshim, pormundedhemëvonëderi ne momentin e pagimittekambialit. • Kambialivetanaknukshumzohe, sepse ne realitet do tevijederitelëshuarja me e madhetenumrittekambialeve e joderiteshumëzimi I tij. • Shumëzohetvetëmkambiali I njetëdhenukduhetpaguarseciliekzemplar I shumëzuar. • Ne ekzemplarin e shumëzuarduhettëparaqitennënshkrimet e tëgjithëpersonavetëautorizuartëcilëtjanënënshkruarnëkambialinoregjinal. • Qdoekzemplar I kambialitduhettepërmbajënumrin e tijrendor. • Ekzemplariburimor I kambialitquhet UNIKAT.

13. Akceptimi I kambialit • Akceptimi I kambialitështëpunëkambialo-juridike me tëcilën TRASATI e pranonurdhërin e TRASANTIT qetëpaguajshumënngakambiali. • Deklarata e trasantit e cilashenohet ne kambialquhet “akceptim” dhenga moment I akceptitmittëkambialittrasati e quajmë “akceptues” dhekynërealitetbëhetdebitorkryesor. • Akceptimishenohet ne fëtyrtëkambialit me shprehjen “e pranoj” “e pranoj per pagim” dhevihetnënshkrimi.

14. Avalimi në kambial • Avalimi i kambialit është veprim kambialor me të cilin një person ndërmerr dorëzani për përmbushje të rregullt të obligimit nga kambiali. Personi i cili merr dorëzani avalist, kurse personi për të cilin jep dorëzani avalisti quhet honorat. • Avalimi poashtu është shprehje e njëanëshme e vulletit po në mënyrë formale e cila jepet (shenohet) sipas rregullit në fytyrë të kambialit.

15. Prezantimi i kambialit Dy shkaqe të prezantimit të kambialit: • Prezentimi për akceptim dhe • Przentimi për pagesë. Për prezantimin e kambialit për pagesë kryesisht duhet respektuar këto kushte: • Kambiali duhet t’i dërgohet për pagesë trasatit respektivisht akceptuesit nëse më parë është akceptuar. • Kambiali dërgohet për pagim në vendin e pagimit • Kambiali duhet të prezantohet për pagesë në afatin e caktuar • Kambialin e dërdon për pagesë vet poseduesi i tij ose nëpërmjet bankes afariste të tij.

16. Pagesa e kambialit • Pagesën e kambialit duhet në radhë të parë ta kryej debitori kryesorë i kambialit apo pagesën duhet t’i bëhet poseduesit të autorizuar të kambialit i cili atë e përcakton për pagesë në kohën e arritjes së tij për pagesë.

17. Indosimi i kambialit (bartja) • Indosimi i kambialit është bartja e të drejtave nga kambiali që bëhet me shprehjen e njëanëshme të vullnetit me anë të cilit një person i quajtur INDOSANT i bart në personin tjeter INOSATRIN të drejtat nga kambiali. Indosamenti për tu trajtuar i plotfuqishëm duhet ti plotësoj dy kushte: • që të jetë i dhënë i pakusht sepse ekzistimi eventual i ndonjë kushti konsiderohet sikur të mos ekzistonte fare • kambiali apo të drejtat që bartën nga kambiali duhet të indosohen tërsishtë sepse indosimi i pjesëshëm konsiderohet nul. Për ka forma indosimi mund të jetë: • I plotë e përmbanë deklaratën e bartjes, emrin e indosatit dhe nënshkrimin e indosantit. • Bianko indosimi bërmbanë vetëm nënshkrimin e indosantit • Rekta indosimi përmbanë klauzolën e cila ndalon bartjen e mëtejshme të atij kambiali me indosim. • Për ka përmbajtja indosamentet kambialore mund të jenë: • Indosamente pronësore • Indosamente të pengut dhe • Indosamente autorizuese.