Sien Winters Onderzoeksleider wonen – HIVA KU Leuven Coördinator Steunpunt Wonen

1. De toekomst van de intergemeentelijkesamenwerkingsverbandenlokaalwoonbeleid.Reflectiesvanuitonderzoek over wonen en woonbeleidStudiedag ‘Intergemeentelijk samenwerken in lokaal woonbeleid: een toekomstbeeld’ – Vlaams Parlement – 31 mei 2013 Sien Winters Onderzoeksleiderwonen – HIVA KU Leuven CoördinatorSteunpuntWonen Sien.winters@kuleuven.be

2. Vooraf De essentie … het recht op betaalbaar en kwaliteitsvolwonen De vraagvandaag … is IGS daarvooreengoed instrument?  8 stellingenom de discussietevoeden

3. Inspiratie Referenties: zie laatste pagina

4. 8 stellingenom het debattevoeden • Lokaalwoonbeleid is nodig • Het lokaalwoonbeleid is de laatstejarenversterkt, medeonderinvloed van subsidie IGS • De subsidie IGS is in hoofdzaakeenantwoord op eentekortaanbestuurskrachtbij de gemeenten • De huidigesubsidie IGS is nietnoodzakelijk de bestemanieromditprobleemaantepakken • Bovengemeentelijkesamenwerking is nodig • De huidigesubsidie IGS biedtnauwelijkseenbeperktantwoord op dezenoodaanbovengemeentelijkesamenwerking • Eenfundamentelekeuzevoor de toekomst van de IGS dringtzich op • Samenwerking is geentoverwoord.

5. Stelling 1: lokaalwoonbeleid is nodig • De woningmarktvertoontzeergroteverschillentussengemeenten: • woningprijzen • woningtypologie • ouderdom en kwaliteit van de woningvoorraad • ruimtelijkestructuur • … • De meesteactorenzijnactief op lokaal / regionaalniveau: • SHM’s • SVK’s • huurdersbonden • immo’s • projectontwikkelaars • … • Eengoedebeleidsvisiehoudtrekening met de eigenheid van de regio • Subsidiariteitsbeginsel  Gemeentealsregisseur van het lokalewoonbeleid(Art. 28 VWC)

6. Stelling 2: het lokaalwoonbeleid is de laatstejarenversterkt, medeo.i.v. de subsidie IGS *: op basis van webbevragingbij 86% van de gemeenten **: indicatief, op basis van terreinkennisWonen-Vlaanderen ***: op basis van 24 projecten die einde 2012 de eerstedriejarigesubsidieperiodehaddenafgerondvolgens BVR 2007  Globale evaluatie outputs wenselijk !

7. Stelling 3: De subsidie IGS is in hoofdzaakeenantwoord op eentekortaanbestuurskracht • Nieuweopdrachtenvoorlokalebestureni.k.v. woonbeleidbotsen op draagkracht van velegemeenten. Het takenpakket is omvattend en complex • Pooling over gemeentenligtvoor de hand: • maaktspecialisatiemogelijk • laat toe voorttebouwen op inzichtenverworven in anderegemeenten • m.a.w.: hierzijnschaalvoordelentebenutten • IGS lijktvooraldaarop in tespelen: • ditblijktuittakenpakket van IGS • wordtookbevestigd door VlaamseWoonraad

8. VlaamseWoonraad: “De intergemeentelijke samenwerkingsprojecten zijn niet opgezet vanuit het idee de gezamenlijke bovenlokale problematiek aan te pakken. Zij zijn veeleer een verlengstuk van de lokale besturen, met een in hoofdzaak dienstverlenende opdracht” (VlaamseWoonraad, ‘Waarnaartoe met hetlokaalwoonbeleid?, Advies 2012/02)

9. Stelling 4: De huidigesubsidie IGS is nietnoodzakelijk de bestemanieromgebrekaanbestuurskrachtaantepakken Enkelebemerkingen: • Nietallegemeenten met eengebrekaanbestuurskrachtkunnengebruikmaken van de subsidie • Ookgemeenten die lokaalwoonbeleidvoeren op eigenkracht, kunnengebaatzijnbijsubsidie • Is 3 à 4 gemeenten het optimaleschaalniveau? • Alternatieven met zelfdekostprijs: • 191 VTE centraalinzettenvoorontwikkelinginstrumenten, ondersteuninggemeenten, lokaledienstverleningaan burger • 90 VTE centraal en 0,5 VTE in elkegemeente • Moet schaalvergrotinggemeentenniet op de agenda komen?

10. Stelling 5: Bovengemeentelijkesamenwerking is nodig • Heel watproblemen op de woningmarkthebbenregionaledimensie • Aangrenzendegemeentenhebbenvaakconcurrerendebelangen Taakverdeling in onderlingoverleg, vanuitgedeeldevisie op wonenzouzinvolzijn Bv. - afstemmingregionaleaanbod op regionalevraagnaarwonen - realisatiebijkomendesocialewoningen - weloverwogenlocatievoornieuwewoningen - afstemmingtussenwonen en zorg op regionaalniveau

11. Stelling 6: De huidigesubsidie IGS biedtnauwelijkseenantwoord op dezenoodaanbovengemeentelijkesamenwerking • Visievorming op bovenlokaalniveau is geendoel van huidige IGS • Weinigovereenstemmingtussenafbakening van IGS en woonregio’s • Eenverbreding van IGS in richting van dergelijkebovengemeentelijkesamenwerkingkomterwaarschijnlijknietzonderwortel of stok

13. Stelling 6: De huidigesubsidie IGS biedtmaareenbeperktantwoord op dezenoodaanbovengemeentelijkesamenwerking • Visievorming op bovenlokaalniveau is geendoel van huidige IGS • Weinigovereenstemmingtussenafbakening van IGS en woonregio’s • Eenverbreding van IGS in richting van dergelijkebovengemeentelijkesamenwerkingkomterwaarschijnlijknietzonderwortel of stok

14. Stelling 7: eenfundamentelekeuzevoor de toekomst van IGS dringtzich op Model 1: doelblijftremediëring van gebrekaanbestuurskracht • Te overwegen: - subsidievoorallegemeenten, ookdezezonder IGS - (gedeelte van) subsidievoorhogerbestuursniveau - groteregebiedsafbakeningen Model 2: doelwordtbeleidsvisie en taakverdeling op regionaalniveau • Dan: - afbakeninggebiedenmoetevoluerennaarwoonregio’s - moetnagedacht over afbakeningwoonregio’s - moetnagedacht over wortels en stokken

15. Stelling 8: samenwerking is geentoverwoord

16. Referenties Kesbeke W., Schuermans N., Vandekerckhove B. & De Decker P. (2012), Honkvast in tijden van verandering. Woontrends en woonmarkten. Lannoo Campus, Leuven. Schuermans N., De Decker P., Kesbeke W. & Vandekerckhove B. (2013), Pleidooivooreenopschaling van het lokalewoonbeleid in Vlaanderen, Ruimte en Maatschappij, 4 (3), p. 10-33. Tratsaert K., (2009), Lokaalwoonbeleid in Vlaanderen: tienjaarna de VlaamseWooncode de kinderschoenenontgroeid? SteunpuntRuimte en Wonen, Heverlee. VlaamseWoonraad (2012), Waarheen met het lokaalwoonbeleid?Advies 2012/02. VlaamseWoonraad (2012), Ruimte en Wonen. Advies 2012/11. Voets J., Van Dooren W. & Winters S. (nognietgepubliceerd), Onderzoeknaarsamenwerkingsmodellenvooreenafgestemdstedelijk en stadsregionaalwoonbeleid. Onderzoek in opdracht van agentschapBinnenlandsBestuur – team stedenbeleid.