Download
1 / 32
E N D
1. Saanen St Keilerinin Beslenmesi ST KEILERININ BESLENMESI St keilerin beslenmesinde, kritik sayilan baslica dnem vardir. Bunlar sirasiyla, teke katimi ya da iftlesme dnemi, gebeligin son 1-1.5 ayi ve oglaklamayla baslayan st dneminin ilk iki ayidir. Bu dnemlerde st keilerine elden verilecek yemlerin miktar ve niteligi, verimliligi etkiler.
2. TEKE KATIM DNEMI BESLENMESI 1. Keilerin beslenmesi Teke katimi zamaninda, daha kaliteli bir beslemenin uygulanmasinda birok yarar vardir Bu yararlar arasinda sirasiyla; keilerin tekeye gelme sresinin kisaltilmasi(asimlarin toplulastirilmasi), ikizligin artirilmasi, gebe kalma oranini ykseltilmesi ve gebeligi basariyla srdrlmesi sayilabilir. Buna asim ya da katim dnemi beslemesi adi verilir. Teke katim dnemi beslemesi yaklasik 4-6 haftalik bir sreyi kapsar. Bu sre iinde st keilerine 1-1.5 kg a kadar kuruot ve 250-300 g arpaya esdeger karma yem verilebilir. Ancak, keiler disarida otluyorsa, ayrica kuruot vermeye gerek yoktur, yalniz karma yem verilir.
3. 2. Tekelerin beslenmesi Asim dneminde tekenin beslenmesine de zen gsterilmelidir. Tekelere verilecek karma yem, dl suyunun (meni) verimini ve kalitesini artirir, onlari asimda daha zinde tutar. Tekelerin beslenmesine, asim dneminden nce baslanarak verilen toplam yem %10-15 dzeyinde artirilir. Bu dzey asim dnemi boyunca, hatta asimdan sonra 4-5 hafta daha srdrlr. Teke katim dneminde, serbest olarak yedirilen kaliteli kuruot yaninda teke basina gnde 300-500 g tahil karisimi yem verilir. Teke katim dneminde, kei ve tekelerin mineral madde ihtiyalarini karsilamak iin yalama tasindan yararlanilmalidir.
4. GEBELIGIN SON DNEMI BESLENMESI Gebe keilerde gebeligin son 1.5 ayi oglagin ana karninda en hizli bydg ve memenin giderek gelistigi dneme rastlar. Bu dnemde dengeli ve yeterli beslenen ana keilerin oglaklari iri dogar ve memenin st retme gc uyarilir. Ayrica ananin gl kalmasi da saglanir. Bu durum, ikiz dogurma olasiligi yksek st keilerinde nem kazanir. Gebeligin son dneminde yem tketimi azalir. Bununla birlikte, karma yem ieriginin protein, enerji ve mineral yogunlugu artirilmalidir. Enerji dzeyi, karma yemdeki bugdaygil dane
5. yemin yzdesini ykselterek artirilmalidir. Diger yandan kalsiyum dzeyi artirilir, ancak st hummasi riskini azaltmak iin gebeligin son iki haftasinda dsrlmelidir. St kei basina verilecek karma yem miktari, 40-50 kg lik keiler iin gebeligin ilerleyen dnemlerinde 200 g dan baslayarak 600-700 g kadar ykseltilebilir. Kaliteli kuruot miktari 0.5 ile 0.8 kg arasinda degisebilir.
6. ST VERIMININ ILK DNEMI BESLENMESI St keilerinde st veriminin en yksek oldugu dnem, oglaklamadan sonraki ilk 6-8 haftalik dnemdir. Bu dnemde, en yksek dzeyde st elde etme, bununla birlikte anayi saglikli tutmak iin dengeli ve yeterli bir besleme dzeni gereklidir. Ananin st miktarinin yeterli olmasi, ayni zamanda st emen oglaklarin hizli gelismesi aisindan da nemlidir. Sagmal keiler iin iki seenekli st karma yemiyle besleme sistemi uygulanabilir; Sagmal keiler, st verimlerine gre gruplandirilir. St yemi karmasi sagim sirasinda,
7. ncesinde ya da sonrasinda verilebilir. En yaygin olarak uygulanan sistem, sagim sonrasi yemlemedir. Her bir sagmal kei, st verimine gre yemlenebilir. Ancak bu uygulama, ok yksek verimli keiler iin geerlidir.retilen her litre st iin, kuruotun disinda 400-600 g st yemi karmasi hesaplanir. St yemi karmasi, %16 ham protein ve ortalama 700 kcal net enerji iermelidir. Yem fabrikalarindan alinacak st yemi
8. disinda, yetistiricilerin kendileri de karma yem hazirlayabilirler. rnegin bir litre st iin keilere (350 g arpa + 100 g pamuk tohumu kspesi) ya da (250 g arpa +100 pamuk tohumu kspesi + 100 g misir) karisimindan olusan karma yem hazirlanabilir. Sagmal dnemde, keilere verilecek karma yemin protein, vitamin, ve mineral dzeyi kadar enerji ierigi ve dzeyi de nemlidir. Enerji kaynagi byk lde tahillardan karsilanmalidir.
9. ST KEILERININ BESLENMESINDE TEMEL ILKELER Keiler, sigir ve koyunlardan farkli olarak aga yapraklari ve dallarindan yem olarak yararlanabilirler. Kaba yemler, genellikle hayvanlarin yasama gereksinimlerini karsilamada kullanilmalidir. Yesil yemin ve otlagin bulunmadigi dnemlerde, keilere kuru ot ve kuru yonca verilmelidir. Keilerin kaba yem ihtiyaci seker pancari posasindan da karsilanabilir. Havu, salgam gibi kk ve yumru yemler de kei beslemede kullanilabilir. Ancak bunlar, istaha gre degil sinirli verilmelidir. St keilerinin beslenmesinde genellikle
10. sagmal dnemde yesil silo yemlerinden yararlanilabilir. Verilecek silo yemi miktari, keilerin gnlk kurumadde ihtiyacinin %40-60 ini karsilayacak dzeyde olmalidir. Silo yemleri, sagimdan 3-4 saat nce yedirilmelidir. Gnlk silaj miktari 1-3 kg kadar olabilir. Yksek st verimli keilerin ihtiyalarini tam olarak karsilayabilmek iin kaba yemlerin karma yemlerle desteklenmesi zorunludur. Keilere verilecek karma yemin enerjisi, misir ve bugdaygil dane yemler ve bunlarin degirmencilik artiklarindan, protein ihtiyaci pamuk, ayiegi gibi yagli tohum kspelerinden karsilanmalidir.
11. ST KEILERININ OTLATILMASI Trkiyede, az sayida yetistirilen st tipi keilerin disinda kil keilerin yasama ve verim payi ihtiyalari ogunlukla meradan karsilanir. Kei meralarin agirligini da orman meralari olusturur. Orman meralarindan yararlanan kei sayisi, getirilen sinirlamalar nedeniyle azalmaktadir. Bu baglamda kil kei sayisinda gzlemlenen azalma, melez st keisi yetistiriciliginin gelistirilmesiyle de ivme kazanabilir. Ancak simdiki durumda bile denetimli ve birrnek otlatma yapilarak, hem orman meralarinin asiri smrlmesi engellenebilir, hem de keilerin gereksinimleri daha yksek dzeyde karsilanabilir. Denetimli ve birrnek otlatma iin asagidaki noktalara dikkat edilmelidir;
12. * Sr byklg 100-150 bas keiyi asmamalidir. * Sr meraya en ok 100 m. genislikte ve 50 m derinlikte birrnek bir sekilde dagitilmalidir. * Keiler dakikada 4-5 m yol alacak bir hizda yrtlmelidir. oban srnn nnde yrmelidir. Olasi ise bir yardimcisi olmalidir. * Koruma amaciyla 80-100 bas keiye bir kpek hesaplanmalidir.
13. * Genis alanli meralarda otlatmaya meranin bir kenarindan baslanmali, 150-200 m genislikte bir serit sonuna kadar otlatilmali, sona ulasildiginda geri dnlerek serit bir kez daha otlatilmalidir. * Engebeli merlarda otlatmaya eteklerden ve yemin en iyi gelistigi yerden baslanmali, keiler daha sonra yukariya dogru yavas yavas tirmandirilmalidir. * Sicak mevsimlerde, sabah gnes henz etkili degilken sr doguya dogru, sicak bastirinca kuzeye, aksam zeri de batiya dogru sr gdlmelidir.
14. * Rzgarli havalarda, sabah ve aksam dneminde sr rzgar ynnde, gleyin ise rzgara karsi ynlendirilmelidir * Ilkbahar ve sonbahar aylarinda hayvanlar tam gn olarak otlayabilirler. Ancak keiler yazin sicaktan dolayi gle sirasinda otlamayi sevmezler ve meradan yeterince yararlanamazlar. Bu nedenden dolayi gndzn glgeliklerde dinlendirilmeli, aksam zeri meraya ikarilmali ve otlatma gece srdrlmelidir. * Ilkbaharda, sabah saatlerinde kiragiya dikkat etmeli, kiragi zldkten sonra meraya sokulmalidir.
15. DOGAL (ANALI) BYTME Trkiyede keicilik isletmelerinde oglaklar genellikle dogal yntemle yani 2-3 ay sreyle anasinin yaninda birakilip onu emmesini saglayarak bytlr. Emistirme dneminin sresi, isletmeden isletmeye ayrim gsterebilir. Ortalamasi 60 gn olarak kabul edilebilir.
16. 1. Oglaklarin Yavrulukta Bytlmesi St keiciligine ynelecek isletmelerde oglak verimi artacaktir. Bu durumdaki isletmelerde ikiz ya da z oglaklarin hizli gelismesini saglamak, yemden yararlanmayi hizlandirmak ve stten kesimden sonra olusabilecek stresin etkisini azaltmak amaciyla yavruluk(*), adi verilen dzenlemelerden yararlanilabilir. Yavruluklarda ayni zamanda temiz ve taze su bulundurulur.
17. * Yavruluktan yararlanilarak uygulanan beslemede dikkat edilecek konular sunlardir: * Yavrulukta oglaklarin nnde taze ve srekli yem bulunmasi ok nemlidir. * Asla yavruluk bos birakilmamalidir. * Oglaklar, yavrululuklara bytme dnemine geerken yavas yavas alistirilmalidir. Aksi durumda, birden bire baslayacak fazla karma yem tketimi elermeye (Enterotoksemi) neden olabilir.
18. * Yemlikler, su, yagmur, kar gibi istenmeyen etmenlerden korunmali ve btn yemlikler karma yem ile dolu olmalidir. * Islak yemler kfl olabilir, bu nedenle yemlikler, sik sik denetlenmeli, bozuk yemler varsa yemlikten uzaklastirilmalidir. * zellikle karma yemliklerdeki yem akis hizi ok iyi denetlenmelidir.
19. * Derin ve egimli karma yem yemlikler, oglaklar iin bir tehlike olusturabilir. Bu da oglaklarda lme neden olabilir. * Aik yemlikler, oglak bytmede kullanilabilir. Ancak yemlikler sik temizlenmeli ve en az gnde iki kez doldurulmalidir. * Aik yemlikler kullanildiginda oglaklar, kim zaman yemliklerin iine girerek idrar ve diski yaparlar. Bu durum ayni zamanda yem kaybina neden olur.
20. 2. Oglak Bytmede Kullanilan Yavruluk Yavrulugun lleri incelendiginde dikey ubuklar arasi aralik 12.5-15 cm, ubuklarin yerden ykseklikleri ise 50 cm olmalidir. Oglaklarin geecekleri alanin yksekligi, en az 120 cm olmalidir. Dayanikli ve uzun sre kullanilacak yavruluk kapisi, metalden yapilmali, tercihen 2.5 cm ya da 3.5 cm kalinligindaki paslanmaz elik kullanilmalidir. Kapi tahtadan yapilacaksa, saglam olmalidir. Ancak kullanim sresi, metal kapilara gre daha
21. kisa olacaktir. Yavruluklar, oglaklarin gn boyunca blme iinde gezindikleri suluk, glgelik ve diger yapilara yakin olmalidir. Oglaklar, zellikle karinlari doyurunca ziplama, tirmanma ya da diger oyun davranislarinda bulunur. Bu amala yavruluk yakinlarina aga ktk, kaya parasi gibi cisimler konularak oglaklarin oynamalarina yardimci olunur.
22. ANASIZ (YAPAY) BYTME Anasiz bytme, zellikle oglak veriminin yksek, buna karsilik kei stnn yksek fiyatla degerlendirildigi lkelerde yaygin olarak kullanilmaktadir. Trkiyede de st keiciliginin gelismesine kosut olarak oglaklarin bytlmesinde anasiz bytme devreye girebilir.Anasiz bytmede oglaklar, dogar dogmaz analarindan ayrilarak, zel biberonlarla, ya da zel emzikli kovalarla elden emzirilir. Bu bytme ynteminde oglaklarin besin gereksinimi ana st, ya da ayni besin degerindeki ve yapay st olarak adlandirilan zel mamalarla karsilanir. Bu bytme ynteminde, yeni dogan oglaklarin ilk birka hafta her
23. trl evresel etkilerden korunacaklari bir ortamda bulundurulmalari gerekir. zellikle evre sicakliginin nemi byktr. Oglaklara sicaklik bakimindan rahat bir ortam saglamak amaciyla reflektrl isitici lambalardan yararlanilir. Yaklasik 90 cm yksege yerlestirilen ve 250 watt gcndeki bu lambalardan bir tanesi 15 oglak iin yeterli kabul edilir. Bu yntemde dikkat edilecek noktalar sunlardir;
24. * Oglaklar a kalmamalidir, * Agil iyi bir sekilde havalandirilmalidir, * Sicaklik 12-18 o C arasinda tutulmalidir, * Temiz ve saglikli bir ortam saglanmalidir.
25. Emistirme sresi 6-8 hafta ile 10 12 hafta arasinda degisebilmektedir. Emistirme sresinin ve oglaklara verilecek gnlk yapay st miktarinin belirlenmesinde ncelikle kei st ile yapay stn, yani mamanin besin degeri ve fiyati dikkate alinir. Yapay bytmede genellikle uygulanan emistirme sreleri ve tketilen gnlk st miktarlari izelge 1 de verilmistir.
26. Anasiz bytmede oglaklara iirilecek st miktari (ml)
28. zellikle kei stnn yksek fiyatla satildigi yerlerde ve gerekli emistirme dzenegi olan isletmelerde yetistiriciler, oglak bytmede ana st yerine st ikame yemi de kullanmaktadir. Ancak yapay stle besleme, zellikle saglik aisindan dikkat ve titizlik isteyen bir uygulamadir. Her emistirme sonrasinda ekipmanlarin temizligi ok nemlidir. Yapay emistirmede genellikle iki tip emzik kullanilir. Bunlarin bir tr plastik kovalara takilir. Her kullanimdan sonra ikartilir ve temizlenir, bir sonraki emistirmeye hazirlanir. O takdirde oglaklari emzikli kovalara alistirmak gerekir. Plastik tpe baglanan emziklerde ise, stn akis hizi birvalf yardimiyla ayarlanir.
29. Bu tip emziklerin temizligi daha zordur ve daha ok zen ister. Temizlik ve saglik kosullarina dikkat edilmemesi durumunda kanli ishal (koksidiyoz) tehlikesi ortaya ikabilir. Yapay bytme yapilan keicilik isletmelerinde oglak blmelerinin alani, yasa gre ve oglak basina altlik kullanilan beton tabanli agillarda 1.8-2.4 m2, izgara tabanli agillarda ise 0.6-1.2 m2 olarak hesaplanir.
30. KALINTI STLE BYTME Makine ya da elle sagimla, keiden alinamayan ve bu sekilde memede kalan stle, oglaklarin analarini emzirerek bytlmesine kalinti stle bytme denir. Bu yntemle keilerden hem daha fazla st elde edilir, hem de oglaklarin normal gelismeleri saglanir. Yntem baslica iki sekilde uygulanabilir
