WIEDZA O PAŃSTWIE I PRAWIE

1. WIEDZA O PAŃSTWIE I PRAWIE Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

2. Podręczniki Podstawy prawa w Polsce. Prawo dla nieprawników Nowak Maciej J. CeDeWu, 2009 Elementy Prawa W. Kocot, Difin 2005 Podstawy prawa dla ekonomistów - Jolanta Jabłońska-Bonca LexisNexis 2004 Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

3. Informacje nt. materiału, literatury, sposobu zaliczenia przedmiotu informacje w syllabusie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

4. Informacje nt. terminów egzaminów poprawkowych, wyników Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

5. WYKŁAD 1 ZBIOROWOŚĆ GRUPA SPOŁECZNA PODSTAWOWE POJĘCIA STOSUNKI SPOŁECZNE STRUKTURA SPOŁECZNA SPOŁECZEŃSTWO PAŃSTWO Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

6. ZBIOROWOŚĆ SPOŁECZNA Zbiorowość społeczna w socjologii jest to zbiór osób, zajmujących w danym czasie, trwale lub nietrwale, daną przestrzeń, między którymi dochodzi do interakcji i pojawiać mogą się stosunki społeczne. W przypadku, gdy w danej zbiorowości społecznej wytwarza się struktura społeczna, a jej członkowie zaczynają wspólnie realizować jakieś istotne dla wszystkich cele, wówczas zbiorowość taka może stawać się grupą społeczną. /W/ Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

7. GRUPA SPOŁECZNA grupa społeczna, jedno z podstawowych pojęć socjologii; grupa społeczna jest zbiorowością ludzi zespolonych więzią społeczną, przejawiającą się w poczuciu łączności, przynależności grupowej i działaniu na rzecz realizacji wspólnych celów. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

8. STOSUNKI SPOŁECZNE stosunki społeczne, relacje społeczne, wzajemne oddziaływanie ludzi (interakcja społ.), jako członków społeczeństwa, w różnych społecznych sytuacjach. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

9. STRUKTURA SPOŁECZNA struktura społeczna, układ występujących w społeczeństwie klas, warstw, grup i in. zbiorowości społ. oraz układ związków i zależności między nimi. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

10. SPOŁECZEŃSTWO społeczeństwo, w socjologii — zorganizowana zbiorowość, którą ; charakteryzuje stosunkowo wysoki stopień złożoności, poczucie odrębności oraz względna intensywność oddziaływań wzajemnych pomiędzy jego członkami, połączonymi podobieństwem warunków życia, podziałem pracy, normami postępowania. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

11. ORGANIZACJA celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych) Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

12. PAŃSTWO suwerenna organizacja polityczna społeczeństwa zamieszkującego terytorium o określonych granicach, której głównym składnikiem jest hierarchiczna władza publiczna, dysponująca aparatem przymusu wobec jednostek i grup społecznych nieprzestrzegających obowiązującego prawa oraz dążąca do monopolu w jego stosowaniu. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

13. SUWERENNOŚĆ suwerenność, niezależność państwa (od momentu jego powstania) od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi (suwerenność zewnętrzna) oraz samodzielność w regulowaniu spraw wewnętrznych (suwerenność wewnętrzna); na współczesne rozumienie suwerenności składa się: zwierzchność terytorialna, niepodległość i wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny oraz możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

14. PAŃSTWO /def. prawna/ Prawne kryteria państwowości, przyjęte na mocy konwencji w Montevideo z 1933: (art.. 1.) "Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy: stałą ludność, • suwerenną władzę, • określone terytorium (wielkość państwa nie wpływa na jego podmiotowość) oddzielone od innych granicą, • zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe,” Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

15. TYPY PAŃSTW państwo niewolnicze państwo feudalne państwo kapitalistyczne państwo socjalistyczne Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

16. OBYWATELSTWO - FORMALNA WIĘŹ Z PAŃSTWEM obywatelstwo, przynależność państwowa osoby fizycznej, łącząca się z uprawnieniami i obowiązkami określonymi przez prawo danego państwa, z których podstawowe są zwykle zawarte w konstytucjach. Encyklopedia PWN. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

17. WYKŁAD 2 USTRÓJ POLITYCZNY – ORGANIZACJA PAŃSTWA WŁADZA PUBLICZNA PODSTAWOWE POJĘCIA LEGITYMIZACJA WŁADZY TRÓJPODZIAŁ WŁADZ WŁADZA USTAWODAWCZA WŁADZA WYKONAWCZA WŁADZA SĄDOWNICZA Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

18. USTRÓJ POLITYCZNY ustrój państwowy, całokształt zasad prawnych określających organizację i sposób funkcjonowania organów państwowych, stosunek wzajemny organów centralnych oraz ich stosunek do organów terenowych, a także strukturę prawno-organizacyjną państwa Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

19. WŁADZA stosunek społeczny między jednostkami, grupami lub między jednostką a grupą, polegający na tym, że jedna ze stron może w sposób trwały i uprawniony zmuszać stronę drugą do określonego postępowania i ma środki zapewniające kontrolę tego postępowania; Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

20. LEGITYMIZACJA WŁADZY prawomocność władzy, legitymizacja władzy, cecha władzy politycznej, której istotą jest aprobowane przez rządzonych prawo rządzących do podejmowania wiążących decyzji; władza prawomocna to taka, która opiera się na przyzwoleniu rządzonych (a więc wyklucza przemoc i strach jako dominujące źródło podporządkowania), czego skutkiem jest zbiorowo akceptowany obowiązek posłuszeństwa wobec nakazów i zakazów władzy. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

21. TRÓJPODZIAŁ WŁADZ/def./ podział władz, koncepcja ustrojowa sformułowana przez Ch. de Montesquieu, polegająca na rozdzieleniu 3 funkcji państwa: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, zapewnieniu im równowagi i wzajemnego hamowania w celu uniemożliwienia skupienia nadmiaru władzy w jednym organie. Encyklopedia PWN Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

22. TRÓJPODZIAŁ WŁADZ/podstawa prawna/ • Art. 10. konstytucji • 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

23. WŁADZA USTAWODAWCZA/def./ Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza) – jeden z elementów teorii trójpodziału władzy Monteskiusza, a którego funkcją jest ustanawianie obowiązującego prawa. Parlament jest jedynym organem upoważnionym do tworzenia najwyższych aktów prawnych – ustaw, na podstawie których ustala się inne akty prawne. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

24. WŁADZA USTAWODAWCZA/podstawa prawna/ Art. 95. konstytucji 1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

25. WŁADZA WYKONAWCZA/def./ Władza wykonawcza (egzekutywa) - to działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra ogółu (społeczeństwa) Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

26. WŁADZA WYKONAWCZA/podstawa prawna/ Art. 10.konstytucji 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

27. WŁADZA SĄDOWNICZA/def./ Władza sądownicza - w koncepcji trójpodziału władz jedna z podstawowych władz, obejmująca rozsądzający spory system organów sądowych w państwie. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

28. WŁADZA SĄDOWNICZA/podstawa prawna/ Art. 10.konstytucji 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

29. WYKŁAD 3 USTRÓJ POLITYCZNY PODZIAŁ TERYTORIALNY PODSTAWOWE POJĘCIA WŁADZA USTAWODAWCZA WŁADZA WYKONAWCZA WŁADZA SĄDOWNICZA Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

30. USTRÓJ POLITYCZNY/decentralizacja/ • Art. 15.konstytucji • 1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. • 2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

31. USTRÓJ TERYTORIALNY/podział terytorialny/ PODZIAŁ PODSTAWOWY: PODZIAŁY SPECJALNE: WOJEWÓDZTWA OKRĘGI POWIATY PODZIAŁ POMOCNICZY: GMINY dzielnice Solectwa osiedla Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

32. DECENTRALIZACJA WŁADZY PUBLICZNEJ/def./ Samorząd województwa Samorząd powiatowy Administracja rządowa: Samorząd gminny Rząd Organy centralne wojewoda Samorząd Zawodowy 2 typ układu organizacyjnego opartego na idei samodzielności w wykonywaniu zadań przez jednostkę zdecentralizowaną, która może być ograniczana ściśle określonymi środkami nadzoru Samorząd Zawodowy 1 Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

33. DECENTRALIZACJA WŁADZY PUBLICZNEJ/podstawa prawna/ Art. 16.konstytucji 1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. 2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Art. 165.konstytucji 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. 2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

34. WŁADZA WYKONAWCZA/prezydent/ PREZYDENT KRAJ Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

35. PREZYDENT/podstawa prawna/ Art. 126.konstytucji 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. 2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. 3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

36. WŁADZA WYKONAWCZA /administracja rządowa/ Premier KRAJ Ministrowie wojewoda WOJEWÓDZTWA organy centralne organy a. zespolonej organy a. niezespolonej POWIATY organy a. zespolonej GMINY brak Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

37. ADMINISTRACJA RZĄDOWA/podstawa prawna/ Art. 146. Konstytucji 1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. 3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. Art. 152.konstytucji 1. Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

38. WŁADZA WYKONAWCZA /administracja samorządowa w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego/ WOJEWÓDZTWA ZARZĄD SEJMIKU POWIATY ZARZĄD POWIATU GMINY WÓJT/ BURMISTRZ/ PREZYDENT Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

39. ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA/podstawa prawna/ Art. 163.konstytucji Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Art. 164.konstytucji 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. 2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. 3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

40. WŁADZA USTAWODAWCZA/podstawa prawna/ Art. 95.konstytucji 1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

41. WŁADZA USTAWODAWCZA/kraj/ SEJM KRAJ SENAT Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

42. WŁADZA STANOWIĄCA PRAWO /w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego/ WOJEWÓDZTWA SEJMIK WOJEWÓDZ TWA POWIATY RADA POWIATU GMINY RADA GMINY Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

43. WŁADZA SĄDOWNICZA/podstawa prawna/ Art. 175.konstytucji 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. 2. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

44. WŁADZA SĄDOWNICZA/sądy i trybunały/ Trybunał Stanu TRYBUNAŁY Trybunał Konstytucyjny Naczelny Sąd Administracyjny SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE Wojewódzkie sądy administracyjne Sąd Najwyższy Sądy apelacyjne SĄDOWNICTWO POWSZECHNE Sądy okręgowe Sądy rejonowe Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

45. BIP – SPIS PODMIOTÓW Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

46. WYKŁAD 4 FUNKCJE PAŃSTWA CELE PAŃSTWA PODSTAWOWE POJĘCIA ZADANIA PUBLICZNE ŚRODKI REALIZACJI ZADAŃ Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

47. FUNKCJE/CELE/ZADANIA PUBLICZNE Funkcje Funkcja zewnętrzna – zapewnienie bezpieczeństwa od zagrożeń zewnętrznych Funkcja wewnętrzna - zapewnienie bezpieczeństwa od zagrożeń wewnętrznych /porządku publicznego/, zapewnienie warunków stabilnego rozwoju /edukacja/, zapewnienie ochrony status quo ochrona dziedzictwa narodowego/ Cele Wskazane w konstytucji stany np. „Ochrona środowiska”, „zrównoważony rozwój”, „niepodległość”, „nienaruszalność granic” Zadania publiczne Zadania wskazane w Konstytucji i uściślone w ustawach jako zadania, które są realizowane ze względu na dobro wspólne, przeznaczone i dostępne dla wszystkich Zadania z zakresu ochrony środowiska/zmniejszenie emisji szkodliwych substancji w drodze stanowienia aktów zakazujących tej emisji/ Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

48. Funkcje /cele/ zadania/przykład/ funkcje cele Zadania Funkcja zewnętrzna Funkcja socjalna Funkcja wewnętrzna Funkcja kulturalno-wychowawcza • Ochrona • niepodległości i • nienaruszalności • terytorium, • - zapewnienie • wolności i praw • człowieka i • obywatela • zapewnienie • bezpieczeństwo • obywateli, • - ochrona środowiska • - ochrona dziedzictwa • Narodowego reglamentacja emisji -wydawanie pozwoleń i decyzji administracyjnych określających warunki korzystania ze środowiska i dopuszczalne poziomy emisji. (Zadanie o charakterze zobowiązująco-reglamentacyjnym) Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

49. CELE PAŃSTWA/PUBLICZNE/ WYNIKAJĄCE Z KONSTYTUCJI Art. 5.  Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie

50. ZADANIA PAŃSTWA/PUBLICZNE WYNIKAJĄCE Z KONSTYTUCJI Art. 74.  1. Władze publiczne prowadzą politykę zapew- niającą bezpieczeństwo ekologiczne współ- czesnemu i przyszłym pokoleniom. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. 3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. 4. Władze publiczne wspierają działania obywa- teli na rzecz ochrony i poprawy stanu środo- wiska. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie