Kobiety jako czynnik przemilczany Nieklasyczna filozofia nauki

1. Kobiety jako czynnik przemilczanyNieklasyczna filozofia nauki

2. Porównawcza teoria poznania L. Flecka • społeczna konstrukcja medycyny • wątpliwości, co do tego czym jest choroba • sposób myślenia (styl myślowy)i postrzegania zależy od kolektywu myślowego • przedmiot rozmowy nie odgrywa roli decydującej, w różnych stylach myślowych rozumie się go inaczej

3. Anoreksja – kilka danych • długa obecność: Katarzyna ze Sieny (XIV w.), matka Agnieszka od Jezusa (XVII w.), Luiza Lateau (XIX w.), Marta Robin (XX w.) • 10-krotnie częstsza u kobiet • śmiertelna u 10-15% chorych • choruje ok. 8 mln. Amerykanów (w tym 90% kobiet, dane z 2006 roku) • występuje w krajach wysoko rozwiniętych

4. jadłowstręt psychiczny (anorexianervosa) (według American PsychiatricAssociation) • Odmowa utrzymywania ciężaru ciała na lub powyżej wagi minimalnej dla wieku i wzrostu. • Intensywny lęk przed przybraniem na wadze. • Zaburzenia sposobu doświadczania własnej wagi i kształtu ciała. • Nieobecność przynajmniej trzech kolejnych cykli menstruacyjnych.

5. medyczny styl myślowyindywidualna dewiacja lub upośledzenie • predyspozycja genetyczna • zaburzenie afektywności • dysfunkcja poznawcza • zaburzona percepcja własnego ciała • choroba psychiczna (która nie ma żadnego sensownego wyjaśnienia) • biologiczna regresja (lęk przed dojrzewaniem) • zakłócone funkcjonowanie psychologiczne (brak w pełni wykształconego sensu ja)

6. Etiologia choroby: • psychoanalityczna (konfliktowa konfrontacja z własnymi impulsami popędowymi w okresie dojrzewania); • behawioralno-poznawcza (utrwalenie pewnych nawyków: kontrola nad własnym ciałem, przekonanie o tym, że bycie chudym oznacza szczęście); • systemowa (system rodzinny doprowadza do choroby i spełnia pewną rolę w jej podtrzymywaniu); • czynniki osobnicze (genetyczne, zaburzenia endokrynologiczne, zaburzenia neuroprzekaźników, cechy osobowościowe).

7. Medycyna: anoreksja to patologia Patologiczne, nierozwojowe przystosowanie się jednostki do nowych czy niesprzyjających jej rozwojowi warunków, obciążające organizm napięciem emocjonalnym. Skutki długotrwałego trwania tego stresu są widoczne na poziomie emocjonalnym, poznawczym i behawioralnym. (Anna Suchańska)

8. Tropem Flecka: „Pewne treści kulturowe definiują obserwacje nie tylko w sensie pozytywnym (tzn. umożliwiając je), lecz sprawiają, że również inne obserwacje są niemożliwe (tzn. hamując i niszcząc obserwacje, wspierane przez inne treści kulturowe).” Zagadnienia podstaw poznania medycznego

9. HISTORIA ANOREKSJI William Gull 1874 Anorexianervosa (apepsiahysterica, anorexiahysterica) („Transactions of theClinicalSociety of London”, 1874 (7): 22-28) Ernest Charles Lasèque 1873: De l’anorexiehystérique („ArchivesGénérales de Médecine” 1873 (21), 385-403).

10. HISTORII CD • anorexia mirabilis: oznaka świętości: późne średniowiecze (szczególnie XII-XIV) • Hieronim Fabricius (pierwsza połowa XVII w.): wczesne pre-medyczne opisy anoreksji (smutek, melancholia) • Richard Morton (1694) Phtihsiologica: or a treatise of consumption: nerwowa atrofia

11. PRAIDEE MYŚLENIA O ANOREKSJI • anorexia mirabilis • l’anorexie hystérique • apepsia hysterica • anorexia nervosa Anorexia (gr.) „an”-brak, „orexis”-apetyt Hysterica: „hystera/hustera” - macica

12. Historyczne kwalifikowanie objawów: XVIII i XIX w.: histeria, hipochondria, określenie na przewrażliwienie XIX w.: przymiotnik nervosa, używany w psychopatologii Blanche Wittman „królowa histeryczek”

13. Dziedzictwo Gulla i Lasèque’a • zaburzenie o podłożu psychicznym, związane zasadniczo z predyspozycjami fizjologicznymi kobiet, • należy uwzględnić aktualną wiedzę na temat kobiet i kobiecości (XIX w.: kobiecość=irracjonalność), • „perwersja mentalna” (Gull) spowodowana wypaczeniem ego, „szaleństwo” (Lasèque),

14. Dziedzictwo Gulla i Lasèque’a • przyczyny: emocjonalna i niestabilna natura kobiet czyli rodzaj nieustępliwości czy uporu, • leczenie: poddanie skrupulatnej kontroli (w tym kontroli moralnej) przez osoby postronne (najlepiej wykwalifikowany personel medyczny), regularne karmienie na siłę, odizolowanie od krewnych • odmowę jedzenia powiązano z charakterystycznymi syndromami emocjonalnymi i psychicznymi określonej grupy osób, ujawniając przypisywaną im irracjonalność i anormalność.

17. feministyczny styl myślowyradykalna wersja powszechnej przypadłości naszej kultury Pytania: • Dlaczego kultura ma obsesję na punkcie ciała i jego rozmiarów? • Dlaczego króluje „moda” na szczupłość? • Dlaczego szczupłość równa się piękno i sukces? • Jakie są kryteria podziału: patologia/norma (normalne jedzenie-dieta-anoreksja)?

18. Hiper-realne wizerunki ciał

19. anorektycznogenna kultura • mit piękna • kobiecość = cielesność = wartość • ciało kula u nogi duszy • dyskurs medyczny, uplastycznienie ciał • dualizm dusza (rozum, umysł)/ciało • rola kontroli dla kształtowania podmiotowości

20. Mit piękna zaburza postrzeganie

21. Przykład: 100 uczennic LO 67% z prawidłową masą ciała, 9% z nadwagą, 24% z niedowagą (na podst. wskaźnika BMI) 53% nie akceptowało swojego wyglądu Największy sprzeciw budziła obecność tkanki tłuszczowej na udach i pośladkach. Na podstawie badań F. Lwow, K. Dunajskiej i A. Milewicza opublikowanych w pracy: Występowanie czynników ryzyka jadłowstrętu psychicznego i bulimii u 18-letnich dziewcząt, „Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii 2007, tom 3, nr 3, 33-38.

22. Histeria XX i XXI wieku? Traktowanie pacjentek jako mentalnie słabych, niezdolnych do panowania nad swoimi symptomami, jako rozkapryszone dzieci z zakłóconą percepcją. W chorobie urzeczywistniane są wartości uznawane w kulturze za męskie (kontrola, zwycięstwo ducha nad materią ciała).

23. …poważnie potraktować wytwory kulturowej wyobraźni! • Skrajny przypadek przystosowania się do kanonów i wymagań kultury (S. Bordo). • Parabola walki jaką toczą kobiety w obliczu ideologii indywidualizmu ikobiecości (M. Macsween). • Ekstremalne rozwinięcie zdolności do samo-zaprzeczania własnym pragnieniom (S. Bordo).

24. Czego nie dostrzega medycyna? Normalizującej funkcji technologii diety, fitness, body-building i zarządzania ciałem. Tego, że czynniki kulturowe (struktura rodziny, organizacja osobowości, trening percepcji) to czynniki współtworzące chorobę.

25. Feminizm: anoreksja to fenomen społeczno-kulturowy Anorektyczka to ktoś, kto zbyt dokładnie przyswoił sobie kulturowe standardy dotyczące wyglądu i zanadto precyzyjnie je stosuje, a nie ktoś kto błędnie postrzega własne ciało. (Susan Bordo).

26. Co daje nam feministyczny styl myślowy? „Tylko ta teoria posiada wartość, która stwarza nowe pola badań, nowe możliwości myślowe, a nie ta, która zamyka drogę do przyszłych badań.” O obserwacji naukowej i postrzeganiu w ogóle

27. Wybrana bibliografia: • Julie Hepforth, The social construction of anorexia nervosa • Gerard Apfeldorfer, Anoreksja, bulimia, otyłość • Susan Bordo, Unbearable Weight. Feminism, Western Culture and the Body • Helen Malson, The Thin Woman. Feminism, post-structuralism, and the social psychology of anorexia nervosa • Podmiotowe i społeczno-kulturowe uwarunkowania anoreksji, red. Anna Suchańska • Morag Macsween, Anorexic Bodies. A Feminist and Sociological Perspective on Anorexia Nervosa • Ludwik Fleck, Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa • Ludwig Fleck, Powstanie i rozwój faktu naukowego