Hoezo kwetsbaar? Opzetten van zorg rondom kwetsbare ouderen

1. Hoezo kwetsbaar? Opzetten van zorg rondom kwetsbare ouderen HAN Symposium Samenwerken in de Eerste Lijn Workshop 15 maart 2012 Adrie Schimmel en Mirjam Jansen, Adviseurs Caransscoop

2. Kwetsbaarheid bij ouderen • De doelgroep en wat ouderen zelf vinden • Algemene definitie van kwetsbaarheid • Criteria van kwetsbaarheid • Casusbespreking • Beïnvloeden van kwetsbaarheid en wat ouderen zelf willen • Zorg- en WelzijnsInformatiePortaal (ZWIP)

3. Wat vinden ouderen zelf?

4. Sociale kwetsbaarheid ‘Als je je partner verliest, dan ben je nog kwetsbaarder. Als je je partner nog hebt, dan kun je overal nog naartoe. Samen, samen ben je krachtig. Als je alleen bent, dan krijg je een schop onder je kont.’ ‘Ja, wanneer voel ik me kwetsbaar. Als er ’s avonds laat gebeld wordt en ik ben alleen binnen. Dat vind ik eng. Ben nooit bang geweest, maar af en toe nu, ja tegenwoordig weleens.’

5. Definitiekwetsbaarheid ook wel broosheid of frailty genoemd Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, overlijden) Uit: Kwetsbare ouderen, Sociaal en Cultureel Planbureau, februari 2011

6. Criteria kwetsbaarheid Minimaal twee van onderstaande criteria: • Laag lichaamsgewicht • Verminderde longfunctie • Lichamelijke inactiviteit • Verminderd cognitief functioneren • Slechtziendheid • Slechthorendheid • Incontinentie • Depressieve symptomen/eenzaamheid • Weinig ervaren regie over eigen leven • Verminderd uithoudingsvermogen • Bepaald coping gedrag • Te hoge/sterk afwijkende Body Mass Index • Polyfarmacie

7. Hoeveel ouderen zijn kwetsbaar in Nederland?

8. Welke ouderen zijn kwetsbaar? 65-plussers met • multimorbiditeit • motorische beperkingen vaak zelfstandig wonende alleenstaande vrouwen uit lage sociaaleconomische klasse

9. Casuïstiek In groepjes van 4-5 personen casus bespreken aan de hand van de volgende vragen: • Welke criteria van kwetsbaarheid zie je? • Wat kun je vanuit je eigen discipline bijdragen? • Wat zijn de behoeften van ouderen en wat kan de oudere er zelf aan doen? • Wat is hiervoor nodig?

10. Casus Kwetsbare Ouderen Het echtpaar H. leeft al jaren zonder gezondheidsproblemen. Tien jaar na de pensionering van meneer H. besluiten ze naar zijn geboortedorp P. te verhuizen. Mevrouw H. kent nog weinig mensen in het dorp. Een jaar later overlijdt meneer H. aan een hartinfarct. Mevrouw H. blijf alleenstaand achter. Na het plotselinge verlies van haar man maakt ze een periode van rouw door. Ze is neerslachtig en slaapt slecht. Ze kent weinig mensen in het dorp en voelt zich door de afstandelijkheid van de dorpsbewoners buitengesloten. Van haar vier kinderen komt alleen haar dochter eens in de week langs. Deze merkt op dat haar moeder vergeetachtig wordt. Mevrouw H. woont in een groot huis met een tuin die veel werk vraagt. Ondanks de kleine lichamelijke ongemakken, momenten van psychische terugval en een eenzaam bestaan in de buurt mankeert ze niets waarvoor ze naar de dokter zou moeten. Ze vindt dat ze goed functioneert, al noemen anderen haar broos en fragiel. Een jaar later valt ze echter van een keukentrapje en gaat het plotseling hard achteruit met haar gezondheid. Ze kan het huishouden niet meer alleen doen en is bang om hulp aan mensen uit de buurt te vragen; van haar kinderen krijgt ze weinig steun. Op aanraden van haar kinderen vraagt ze een indicatie aan voor opname in een instelling. Kort daarop verhuist ze naar een verzorgingshuis. Daar kan ze niet aarden. Ze voelt zicht eenzaam en praten met anderen valt haar steeds zwaarder. Wanneer haar cognitieve problemen toenemen, wordt ze overgeplaatst naar een gesloten afdeling van een psychogeriatrische afdeling in een verpleeghuis, waar ze drie maanden later overlijdt. Uit: Kwetsbare ouderen, Sociaal en Cultureel Planbureau, februari 2011

11. Welke criteria van kwetsbaarheid zie je?

12. Wat kun je vanuit je eigen disciplinebijdragen? • Ergotherapeut • Fysiotherapeut • Zorgconsulent • Diëtist • Matchbegeleider • Logopedist • Ouderenwerker • Verpleegkundige • Maatschappelijk werker • Mantelzorger, vrijwilliger

13. Wat zijn de behoeften van ouderen en wat kan de oudere er zelf aan doen? • eigen regie: zorg- en wilsverklaringen • participatie: deelname aan netwerken • bejegening: begrepen, gewaardeerd, gehoord worden • versterking zelfredzaamheid: bevorderen zelfregie door ouderen, geen zorg voor ouderen

14. Wat is hiervoor nodig? • netwerken • geïntegreerde aanpak van wonen, welzijn en zorg • integratie van financieringsstromen • zelfmanagement

15. Kwetsbaarheid is te beïnvloeden door: Gezond en actief ouder worden Dreigend verlies van zelfstandig functioneren opvangen Tijdige signalering, screening Versterking van het sociale netwerk Ouderen helpen goed met hun beperking om te gaan Mantelzorg, familie, vrijwilligers Multidisciplinaire samenwerking

16. Zorg- en WelZijnsInformatiePortaal (ZWIP) • Digitale manier van communiceren met hulp- en zorgverleners • De oudere bepaalt hierbij zelf wie toegang heeft en met wie hij/zij communiceert http://www.youtube.com/watch?v=N7LZmz6boC4

17. Informatie: • Sociaal en Cultureel Planbureau http://www.scp.nl/ • Nationaal Programma Ouderenzorg http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/ • Het Zorg- en WelzijnsInfoPortaal http://www.zowelnn.nl/projecten/zwip binnenkortwww.zwip.nl • Caransscoop www.caransscoop.nl

18. Bedankt voor jullie aandacht