MTSK SINAV SORUMLUSU YETİŞTİRME KURSU

1. MTSK SINAV SORUMLUSU YETİŞTİRME KURSU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

2. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KURS İÇERİĞİ • Ölçme • Ölçek • Ölçüt • Değerlendirme • Ölçme türleri • Ölçek türleri • Değerlendirme türleri • Bir ölçme aracında bulunması gereken özellikler • Geçerlik türleri • Güvenirlik türleri • Psikomotor alandaki davranışların sınıflandırılması ve performans testleri

3. ÖLÇME • Belli bir niteliğin gözlemlenerek gözlem sonuçlarının sayı yada sembollerle ifade edilmesidir. • Belli bir nesnenin veya nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin gözlenip gözlem sonuçlarının sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. • Ölçme betimleme işidir. • Kararlara dayanak oluşturacak bilgiler elde edilmesidir. • Ölçme farktan doğmuştur. • Niteliklerin nicelendirilmesi işidir.

4. ÖLÇME Eşya, olay veya insanların ölçmeye konu olan niteliklerini • Sayma, • Gözleme • Ölçme aracıyla karşılaştırma Ölçme işlemi sonucunda ölçmeye konu olan niteliğin • Sayı ile • Derece ile • Sıfatlarla gösterilmesi vardır.

5. ÖLÇME ÜÇ BASAMAKTA GERÇEKLEŞİR • Ölçülecek özelliğin tanınması ve tanımlanması • Ölçülecek özelliğin ortaya çıkarılmasını ve gözlenmesini sağlayacak işlemlerin belirlenmesi • Gözlem sonuçlarını derece yada miktar olarak niceleyecek işlemlerin bulunması.

6. ÖLÇME İŞLEMİNE ÖRNEKLER • Kemal’in gözleri kahverengidir. • İbrahim’in boyu 1.82 olarak belirlenmiştir. • Kapının beyaz olarak belirlenmesi. • Aslı’nın güzel olarak nitelendirilmesi. • Merve’nin sınıfın en başarılı kızı olarak belirlenmesi. • Belli bir derse karşı tutumunun hangi düzeyde olduğunun belirlenmesi.

7. ÖLÇME İŞLEMLERİNE ÖRNEKLER • Hangi mesleki alanlara ilgisinin olduğunun belirlenmesi • Ne gibi kişilik özelliklerine sahip olduğunun belirlenmesi • Bir kişinin cinsiyetinin belirlenmesi • Sıcaklığın kaç derece olduğunun belirlenmesi • Ağırlığın kaç kilogram olduğunun belirlenmesi

8. ÖLÇME SAYI YADA SEMBOL 170 Kız – Erkek Üçüncü (3.) 24 C 165cm GÖZLENEN NİTELİK Kitabın sayfa sayısı Cinsiyet Başarı sırası Odanın sıcaklığı Boy uzunluğu

9. ÖLÇME TÜRLERİ Ölçmeye konu olan niteliklerden bazıları doğrudan ölçülebilir bir nitelik taşırken bazıları dolaylı yollarla ölçülebilecek niteliktedir. Ölçmeyi doğrudan ve dolaylı ölçme olarak iki türde ele almak mümkündür.

10. ÖLÇME TÜRLERİ DOLAYLI ÖLÇME: • Ölçülen özelliğin doğrudan ölçülemeyerek kendisiyle ilişkili olduğu düşünülen başka özellikler aracılığıyla ölçülmesidir. • Kendi içinde göstergeyle ölçme ve türetilmiş ölçme olarak ikiye ayrılır. DOĞRUDAN (TEMEL) ÖLÇME: • Ölçmeye konu olan özelliğin kendisiyle aynı türden bir araçla ölçülmesidir. • Doğal birimleri vardır. • Özellik doğrudan gözlemlenir.

11. DOĞRUDAN ÖLÇME VE DOLAYLI ÖLÇME • Dolaylı ölçme yapıldığında ölçme sonuçlarına daha çok hata karışır. • Başarı, yetenek, kişilik, ilgi, tutum ancak dolaylı olarak ölçülebilmektedir. • Doğrudan ölçme yapıldığında ölçme sonuçlarına daha az hata karışır. • Uzunluk, ağırlık doğrudan ölçülebilmektedir.

12. ÖLÇME TÜRLERİNE ÖRNEKLER • Kefeli terazi ile kütlenin ölçülmesi • Yaylı kantar ile kütlenin ölçülmesi • Sıcaklığın termometre ile ölçülmesi • Uzunluğun metre ile ölçülmesi • Sınıftaki öğrencilerin sayılması • Bir cismin yoğunluğu(kütle/hacim)

13. Ölçmede Birim • Bir ölçme aracının en küçük parçasına birim denir. • Doğal birim ve tanımlanmış birim olarak ikiye ayrılır. • Birimin, Eşitlik-Genellik-Kullanışlık olmak üzere 3 özelliği vardır.

14. ÖLÇMEDE SIFIR • Doğal Sıfır (Mutlak): Gerçekte yokluğu ifade eden sıfırdır. Kg, metre… Örneğin 0 metre olan bir şey gerçekte yokluğu ifade eder ve gerçekten yoktur. • Tanımlanmış Sıfır (Bağıl, İzafi Sıfır): Gerçekte yokluğu ifade etmeyen, izafi olarak oluşturulmuş bir başlangıç noktasıdır. Sıcaklık, takvim… Örneğin sıcaklık 0 derece ise sıcaklık yoktur diyemeyiz, sıfır derece de olsa ortada hissedilen bir sıcaklık mevcuttur.

15. ÖLÇEK • Ölçek, ölçme aracı anlamına geldiği gibi birim anlamına da gelir. • Ölçekler ölçme sonucunda elde ettiğimiz sayı ve sembollerin matematiksel özelliklerini gösterir. • Ölçek 1:Nesnelere sayılar vermede ve nesnelere verilen sayıların kullanılmasında uyulması gereken kurallar ve kısıtlamaları belirtir. • Ölçek 2: Belli bir başlangıç noktasından itibaren değişmez bir birimle bölmelenmiş araçtır.

16. ÖLÇEK TÜRLERİ • Ölçekler 4 ana türde olabilir: • Sınıflama ölçekleri • Sıralama ölçekleri • Eşit aralıklı ölçekler • Eşit oranlı ölçekler

17. 1-SINIFLAMA (ADLANDIRMA) ÖLÇEĞİ • Ölçülecek değişkenin sadece kategorik değerler alabildiği durumlarda kullanılır. • Nesneleri, belli bir yönde benzeyip benzemediğine göre sınıflar. • Farklılık veya benzerlik çok kaba biçimde saptanır. • Gözlemin en basit biçimidir. • Sayılar sadece sınıf, küme, tip veya kategori bildirir.

18. Simetriklik ve geçişlilik özelliği vardır. • Hassasiyeti en düşük ölçme türüdür. • Bu ölçekle sadece sayma işlemi ve saymaya dayalı işlemler yapılabilir. Yani frekans bulunabilir. Yüzdelikler ve modül(en yüksek değer) bulunabilir. • Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi işlemler yapılamaz.

19. SINIFLAMA ÖLÇEĞİYLE YAPILAN ÖLÇME ÖRNEKLERİ • Cinsiyet • Medeni durum • İllerin telefon kodları • Öğrencilerin okul numaraları • Irk (ten rengi) • Memleket

20. 2-SIRALAMA ÖLÇEĞİ • Nesneleri belli bir özelliğe sahip oluş miktarı bakımından sıraya koymakla elde edilir. • Özelliği en az sahip olandan en çok sahip olana yada en çok sahip olandan en az sahip olana doğru sıralar. Sonra her bir sıraya sayı verilir. Kısaca belli bir özelliğe, birbirlerine göre daha az yada daha çok sahip olma durumunu belirtir. • Farkı anlatır ancak farkın miktarını yansıtmaz.

21. Geçişlilik ve asimetriklik özellikleri vardır. • Başlangıç noktası ve sıralar sabit değildir. • Dört işlem yapılamaz. Çünkü verilen rakamların matematiksel anlamları yoktur. • Azlık-çokluk veya büyüklük-küçüklük sırasını verir. Ancak bunun miktarını vermez. • Eşitlik ve farklılığın yanı sıra daha az veya daha çoğu gösterir. • Medyan(Ortanca) hesaplanabilir. • Örnek, sınıfın en uzun 10 kişisi veya tersi..

22. 3-EŞİT ARALIKLI ÖLÇEK • Ölçülen özelliğin belli bir başlangıç noktasına göre belli bir özelliğe sahip oluş derecesi bakımından eşit aralıklarla sıralandığı ölçek türüdür. • Sıralar arasındaki fark eşittir. • Ölçme işlemi sonucunda elde edilen sayısal değerler bir miktarı gösterir. • Ölçülen özelliğe sahip oluş düzeyi bakımından karşılaştırma yapma imkanı tanır. • Ölçekteki tüm birimler birbirine eşittir ve başlangıç noktası olan sıfır noktası matematiksel anlamda sıfır değildir. İzafi sıfırdır.

23. Toplama, çıkarma, aritmetik ortalama, standart sapma, korelasyon gibi bir takım istatistiksel işlemler yapılabilir. • Başlangıç noktası izafi sıfır olduğu için oransal işlemlere imkan vermez. • Eşit aralıklı ölçek türleri: • Saat • Takvim • Termometre • Standart testler.

24. 4-EŞİT ORANLI ÖLÇEKLER • İzafi sıfır yerine gerçek (doğal) sıfır noktası vardır. • Ölçek eşit aralıklarla bölmelenmiştir. • Bu ölçekle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde her türlü matematiksel işlem yapılabilir. • Ölçülen özellik hakkında en duyarlı ölçme sonuçlarını verir. • En çok bilgi sağlayan ölçek türüdür.

25. EŞİT ORANLI ÖLÇEK ÖRNEKLERİ • Uzunluk ölçüleri • Ağırlık ölçüleri • Elektrik ölçümleri • Ses şiddeti • Basınç birimleri

26. ÖLÇÜT • Elde edilen ölçümlerden bir anlam çıkarmak için söz konusu ölçümlerin bir ölçüt ile karşılaştırılması gerekir. • Ölçüt olmadan ölçme sonuçları hakkında bir yargıya varılamaz. • Ölçütün amaca uygun olması gerekmektedir. • Mutlak ölçüt ve bağıl ölçüt olarak ikiye ayrılmaktadır.

27. 1-MUTLAK ÖLÇÜT (KRİTER DAYANAKLI ÖLÇME) Mutlak ölçüt, değerlendirilecek grup dikkate alınmadan, öncedenkesin olarak belirtilirse buna mutlak ölçüt denir. • Süreç öncesinde belirlenir ve kıyas yoktur. • Kesin ve önceden belirlenmiş bir eşik değeridir. • Konu kapsamı ya da hedef davranışlara dayalı ölçmelerde mutlak ölçüt kullanılmaktadır.

28. Sınava girmeden önce öğrenci kaç puan alırsa başarılı olacağını bilir. Buradaki ölçüt mutlak ölçüttür. • Bir alanda yeterliliğin belirlenmesinden bahsediliyorsa buradaki ölçüt mutlak olmalıdır.

29. MUTLAK ÖLÇÜT ÖRNEKLERİ • Sınavdan geçmek için 60 puan almak, • Mezun olmak için diploma notunun 4 üzerinden 2 olması, • Askere ağırlığı 150 kg nin altında olanların alınması, • Soruların %80 ‘ini doğru cevaplayanların finale kalması, • Dil tazminatı için yds den en az 50 alınması.

30. 2-BAĞIL ÖLÇÜT (NORM DAYANAKLI ÖLÇME) • Bağıl ölçütte ölçüt, ölçme sonuçlarından çıkarılır. • Ölçme işlemi yapılmadan ölçütün sınırı belirlenemez. Bu nedenle bağıl ölçüt ölçme işlemi yapıldıktan sonra belirlenmektedir. • Bireylerin performansları birbirini etkiler.

31. BAĞIL ÖLÇÜT ÖRNEKLERİ • İlk %20′lik dilime girme, • Çan eğrisi sistemi. • Sınıf ortalaması ve üstünde puan alanlar, • En yüksek notu alan ilk üç kişi, • Bilgi yarışmasından en az puanı alma, • Grup ortalamasının üzerinde performans gösterme.

32. Ölçmede Hata • Ölçme Hatası: Ölçülen özelliğin gerçek değeri ile, ölçme sonuçlarında elde edilen değer arasındaki farktır. Ör: Gerçek uzunluğu 94x52 cm. olan bir sehpanın uzun kenarı ölçüldüğünde 92 cm. bulunur ise, bu ölçümde 2 cm. ölçme hatası vardır.

33. ÖLÇMEDE HATA KAYNAKLARI Ölçmede hata • ölçmeciden, • ölçülen özellikten, • ölçme aracı ya da yönteminden • ölçme ortamından kaynaklanan hatalar olarak karşımıza çıkmaktadır.

34. ÖLÇMECİDEN KAYNAKLANAN HATALAR Hatanın ölçmeyi yapan kişiden kaynaklanmasıdır. • Nesnel davranamaması • Dikkatsiz olması • Önyargıları • Eğitim düzeyi • Ruh hali,stres • Yaşı • Sağlık durumu.

35. ÖLÇÜLEN ÖZELLİKTEN KAYNAKLANAN HATALAR • Ölçülen özelliğin tam olarak tanımının yapılmamış olması • Ölçülecek özelliğin tümünün ölçülemeyişi gibi özellikler ölçmede hataya neden olabilir .

36. ÖLÇME ARACI VEYA YÖNTEMİNDEN KAYNAKLANAN HATALAR Ölçmek istediğimiz özelliği yanlış araç ya da yanlış yöntemle ölçmemiz sonucunda ortaya çıkan hatalardır. • Psikomotor davranışların yazılı yoklamayla ölçülmesi bu hata türüne örnektir. • Kullanılan aracının basımından doğabilecek hatalar da ölçme hatalarına neden olabilir. • Örneğin 100 cm değil de 98 cm olan bir metre ile yapılan ölçüm haliyle bize hatalı sonuçlar verecektir.

37. ÖLÇME ORTAMINDAN KAYNAKLANAN HATALAR Ölçme ortamındaki eksikliklerden ya da olumsuzluklardan ortaya çıkan hatalardır. • Sıcak ortam • Gürültü • Işık vs.

38. ÖLÇMEDE HATA TÜRLERİ • Sabit hata • Sistematik hata • Tesadüfi hatalardır.

39. SABİT HATA • Ölçümden ölçüme değişmeyen hata türüdür. • Her bir ölçüme için aynı yönde etkilidir. • Her ölçümde hata miktarı aynıdır. • Kaynağı bellidir. • Ayıklanabilir bir hata türüdür. • Bireysel ölçümleri ve ölçümlerin ortalamalarını gerçekte olduğundan büyük yada küçük gösterebilir. • Ölçümlerin dağılım ölçülerini (standart sapmayı) değiştirici yönde etkiye sahip değildir.

40. SABİT HATA ÖRNEKLERİ • Öğretmenin herkese 10 puan fazla vermesi. • Kırık bir cetvelle bir kez yapılan ölçme. • Baskülün her ağırlığı 1 kg fazla tartması. • Soruların birine hiçbir öğrencinin cevap verememesi. • Süre yetersiz olduğundan 10. sorunun cevaplanamaması

41. SİSTEMATİK HATA Ölçülen büyüklüğe, ölçmeciye veya ölçme koşullarına bağlı olarak miktarı değişen hatalara sistematik hata denir. • Hata belli bir kurala göre yapılmaktadır. • Yönü ve miktarı tespit edilebilir. • Hatanın kaynağı bellidir ve hata düzeltilebilir. • Puanlayıcı yanlılıklarını yansıtan tüm hatalar sistematiktir. • Sabit hatadan ayrılan kısmı, her ölçmeye hatanın karışmaması ya da karışıyorsa hata miktarının farklı olmasıdır.

42. SİSTEMATİK HATA ÖRNEKLERİ • Yazısı güzel olanlara 10 puan fazla vermek • Her öğrenciye puanlarının %10′u kadar fazla puan vermek • Kırık bir cetvelle aynı özellik üzerinde birden çok defa ölçüm yapmak • Kız öğrencilere 10 puan fazla vermek. • 50 puanlığa 5, 60 puanlığa 10, 70 puanlığa 15 puan fazla vermek. • Yazı güzelliğine, ifade gücüne, devamsızlığa göre puan vermek.

43. TESADÜFİ (RASTGELE-RANDOM)HATA • Yönü çoğu zaman belli olmakla birlikte miktarı belli olmayan hata türüdür. • Tesadüfi hatada, hata kaynağı çoğunlukla belli değildir. • Hata ölçme sonuçlarına gelişigüzel karışır; düzeltilemez. • Bir ölçme sonucu, içindeki rastgele hataların azlığı oranında güvenilirdir.

44. TESADÜFİ HATA ÖRNEKLERİ • Bir öğretmenin yazılı kağıtlarını okurken dikkatsiz davranması. • Tartının bir nesneyi 10 gr fazla, başka bir nesneyi 5 gr fazla ölçmesi. • Sınav günü öğrencinin hasta olması. • Sıranın bozuk olması, güneş gelmesi, kopya çekmesi, şans başarısı, doğru ölçüleni yanlış kaydetme, hatalı puan verme, öğrencinin kaydırma yapmasıvs.

45. ÖLÇMEDE HATA • Bir testin güvenirliği daha çok tesadüfî hatalardan etkilenir. • Sabit hata ve sistemli hata öncelikle geçerliği düşürür. • Tesadüfi hata ise güvenirliği bozar. • Aynı özellik ya da özelliklerle ilgili çok sayıda ölçme yapılacak olursa rastgele hataların ortalaması sıfıra yaklaşır.

46. DEĞERLENDİRME • Değerlendirme, ölçme sonucu, ölçüt ve karardan oluşmaktadır. • Değerlendirme, ölçme sonuçlarının ölçütle karşılaştırılarak nitelik hakkında karar verilme sürecidir. • Buradaki ölçüt, ölçme sonuçlarının karşılaştırılarak yorumlanmasına dayanak sağlayan kurallardır. • Karar / Yargı: Ölçme sonuçları bir ölçütle karşılaştırıldıktan sonra bir yargıya varılmasıdır.

47. DEĞERLENDİRME TÜRLERİ Değerlendirme türleri • Ölçüte göre • Amaca göre değerlendirme olarak 2 başlıkta incelenmektedir.

48. ÖLÇÜTE GÖRE DEĞERLENDİRME • Mutlak Değerlendirme: Süreç içerisinde belirlenmiş ölçek mutlak ise, değerlendirme mutlak değerlendirme olur. Yani ölçme sonuçlarının mutlak bir ölçütle karşılaştırıldığı değerlendirme türüdür. • Bağıl Değerlendirme: Bağıl kriterlere göre yapılan değerlendirmedir. Diğer bir tanımla bağıl değerlendirme, ölçme sonuçlarının karşılaştırıldığı ölçütün, bağıl olduğu değerlendirme türüdür.

49. AMACA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİ a) Tanıma –Yerleştirme Amaçlı: • Temel amaç, önkoşul eksikliklerinin belirlenmesi ve giderilmesidir. • Eğitim sürecinin başında, süreç öncesinde hazırbulunuşlukların belirlenmesini hedefler. • Genelde öğrencilerin bir okula, kursa vs. seçilmesi için kullanılır. • Her türlü seçme ve yerleştirme testi tanıma yerleştirme değerlendirmesidir.

50. AMACA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİ b) Biçimlendirici Değerlendirme (Formative – Geliştirici) • Öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmaktadır. Eksikliklerin kaynağı belirlendikten sonra bu eksikliklerin giderilmesi ve öğrenmelerin tamamlanmasına çalışılır. • İzleme testleri, ünite testleri, formative testler, quizlervs. • Testler öğrencilere not vermek amacıyla kullanılmaz. • İki amacı vardır: Öğrencilerin öğrenme kesikliklerini belirlemek ve öğretimin gidişatını değerlendirmektir.