SAĞLIKLI VE KİŞİYE ÖZEL EGZERSİZ REÇETESİ L. Akgün ¹

1. PSİKİYATRİ UZMANI HEKİM VEYA PSİKOLOĞ ÇOCUK GELİŞİM UZMANI VE SOSYOLOĞ GENEL CERRAHİ UZMANI HEKİM VE PLASTİK -REKONSTRİKİTİF CERRAHİ UZMANI HEKİM ÇOCUK HASTALIKLARI UZMANI, ENDOKRİN VEYA DÂHİLİYE UZMANI HEKİM KİLOLU BİREYİN SAĞLIKLI KİLO VERMESİ DİYETİSYEN VEYA DİYET UZMANI (BESLENME PROGRAMI) EGZERSİZ FİZYOLOJİ UZMANI, SPOR HEKİMİ (EGZERSİZ PROGRAMI) ¹ Halk Sağlığı Müdürlüğü, AFYONKARAHİSAR Obezite profili çıkarılan kişinin ACSM kriterlerine göre egzersiz risk değerlendirmesi yapılmaktadır. Kişiye özel modifiye egzersiz reçetelendirmesi; uygulanan egzersize göre sağlıklı beslenme eğitiminin verilmesi (Bireysel Beslenme Programı), psikolojik destek ve kişinin geri bildirim amaçlı kontrollerinin uygun sürelerde yapılmasının planlanması aşamalarından oluşur. Düzenli kontrole gelen hasta sayıları ise aşağıda tablo olarak verilmiş olup, aylık kontrol hasta sayıları yaş gruplarına göre dağılımları aşağıdaki gibidir. Tablo 1:Obezite Merkezi” olarak kurulan ve daha sonra “Sağlıklı Yaşam Merkezi” adını alan birimimizde 2008-2011 yılları arasında yukarıdaki tabloda sunulan hasta sayılarına ulaşılmıştır. TARTIŞMA Egzersiz bir ilaç’dır. Kişinin fiziksel ve sosyal durumuna uygun, güvenli ve etkili bir egzersiz uygulandığında Diyabet, Hipertansiyon başta olmak üzere bir çok hastalığı tedavi etmekte, ilaç kullanımını azaltmakta veya ortadan kaldırmaktadır. Bu nedenle Sağlıklı Yaşam Merkezimizde sadece kilo vermek isteyenler için değil nasıl sağlıklı kalabilirim diyenlerinde ihtiyacına cevap verilmektedir. Ayrıca ilaçsız koruyucu ve tedavi edici bu hizmetlerin dışında birinci basamak sağlık hizmetlerinde sağlıklı yaşamın yaygınlaştırılması amacıyla aile hekimlerine ve diğer yardımcı sağlık personeline yönelik “Sağlıklı ve Bilimsel Zayıflama Eğitimi” verilmektedir. Bu eğitimlerde bilimsel temeller üzerine obezite ile mücadelede yanlış bilinen ve yapılmaması gereken uygulamalar, sağlıklı zayıflama için yapılması gerekenler, kişiye göre (modifiye) egzersiz reçetesinin hazırlanması, dengeli beslenme konularını içeren interaktif, uygulamalı eğitim programı düzenlenmekte ve katılımcılara “katılım belgesi” verilmektedir. Bu eğitim çalışmalarında 60 hekim ve 132 yardımcı sağlık personeline (ebe, hemşire, sağlık memuru) katılım belgesi verilmiştir. SONUÇ Şişmanlığın tedavisinin bir ekip işi olduğu asla unutulmamalıdır. Bu ekibin merkezinde hastanın kendisi bulunur. Biz de buradan yola çıkarak oluşturduğumuz bir ekiple kilo alma sorunu olanlar başta olmak üzere; nasıl beslenmeliyim, hangi sporu, nasıl, ne sıklıkta, ne sürede ve ne şiddette yapmalıyım diyen tüm insanları (çocuklar, yetişkin kadın ve erkekler, yaşlılar ve herhangi bir sağlık sorunu olan veya olmayan tüm insanları) Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezinde karşılıyor olacağız. Sizi seviyoruz., Sizi Önemsiyoruz. Her şey sağlık için. SAĞLIKLI VE KİŞİYE ÖZEL EGZERSİZ REÇETESİL. Akgün¹ AMAÇ Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğümüzce “Türkiye Obezite İle Mücadele ve Kontrol Programı” kapsamında kurulan “Sağlıklı Yaşam Merkezi” Şişmanlık başta olmak üzere bir çok hastalığın ilaçsız tedavisine yönelik bir çözüm getirme çabasındadır. Sağlıklı Yaşam Merkezinde; beslenme programları, psikolojik destek ve çocuk gelişiminin takibi hizmetleri verilmekte olup, insanlara; mevcut sağlık durumları başta olmak üzere sosyo-ekonomik durumları ve istekleri göz önünde bulundurularak ACSM (Amerikan Spor Derneği Kriterlerine) göre, etkili, kişiye ve amacına en uygun egzersiz programı oluşturulmaktadır. GEREÇ VE YÖNTEM Sağlıklı Yaşam Merkezimizde multidisipliner bir yaklaşımla oluşturulmuş bir ekibin pozitif katkıları ile obezite’ye ve bir çok hastalığa çözüm getirilebilir. RESİM 1: Obezite tedavisinde multidisipliner yaklaşım Obezite Tedavi Algoritması: Kişinin şişmanlık türünün tespiti Kişinin obezite profilinin çıkarılması (Ağırlık, Boy, BÇ, KÇ, BÇ / KÇ, BKİ vs. antropometrik ölçümler) Genel sağlık durumunun tespit edilmesi Uygulanacak programın amacının tespiti (kilo verme, kilo koruma, esneklik, fitness vs.) Obezitenin nedenine yönelik anket formunun doldurulması ACSM’ye göre risk değerlendirmesi Önerilecek egzersiz türünün tespiti Önerilen egzersiz programının reçetelendirilmesi (egzersiz türü,seans sayısı, şiddeti ve egzersiz süresi belirlenir) Önerilen egzersiz programının kişiye yaptırılması (1-26 No’lu egzersiz programları ) Kişinin yorgunluğunun (BORG indeksi) değerlendirilmesi Dengenin geliştirilmesi için denge egzersizi önerilmesi (50 yaş üstü kişilerde) Sağlık sorunlarının düzeltilmesi ve ilaç dozlarının ayarlanması (egzersiz sonrasında kişinin biyolojik cevabı göz önünde bulundurularak yapılmalıdır) Kişiye uygulanan egzersize göre sağlıklı beslenme eğitimi verilmesi (Bireysel Beslenme Programının uygulanması) Kişilerin önerilen programlara devamının sağlanması için (sağlıklı beslenme ve egzersizin bir hayat tarzı haline getirilmesi) psiko-sosyal destek verilmesi 15.Çocukların ruhsal ve bedensel gelişimlerinin takibi, ailelerin eğitimi 16.Kişinin motivasyonunun yüksek tutulması ve kontrol sürelerinin kişiye uygun şekilde planlanması aşamalarından oluşur. BULGULAR Obezite Merkezi Egzersiz Polikliniği açıldığı 30 EYLÜL 2009 tarihinden günümüze sadece Afyonkarahisar’dan değil çevre şehirler başta olmak üzere tüm Türkiye’den 17.494 kişi obezite merkezi egzersiz polikliniğimize başvurmuştur. Diğer yönden uygulanan bilimsel programlar sayesinde 7556 kilolu hasta ilaç kullanmadan sağlıklı yaşama kavuşturulmuş, böylece ilaç tüketiminde kamu yararına büyük tasarruf sağlanmıştır. 2010 yılında 4 kişiye üstün başarı belgesi verilmiş, 2011 yılında 76 kişiye üstün başarı belgesi verilmiştir. Ayrıca 2014 yılında ise hedeflenen kiloya ulaşan yaklaşık 300 kişiye üstün başarı belgesi verilmesi planlanmaktadır. Resim 2: Egzersiz polikliniği ve başarı belgesi verilen kişilere ait gazete haberleri KAYNAKLAR 1. ACSM’s guidelines for exercise testing and prescription,Lippincott Williams & Wilkins, 2000.