Download
1 / 21
220 likes | 884 Vues
اثرات بیولوژیکی پرتوهای یونساز. اثر اشعه روی تمام بدن تاثیر اشعه بر روی ارگان های مختلف بدن و به طور کلی همه بدن را می توان در سه بخش بررسی نمود : 1-اثرات شدید که عمدتا مربوط به جذب دزهای بالا در زمان کم می باشد 2- اثرات طولانی مدت که مربوط به دز های کم می باشد 3-اثرات ژنتیکی.
E N D
اثر اشعه روی تمام بدن تاثیر اشعه بر روی ارگان های مختلف بدن و به طور کلی همه بدن را می توان در سه بخش بررسی نمود : 1-اثرات شدید که عمدتا مربوط به جذب دزهای بالا در زمان کم می باشد 2- اثرات طولانی مدت که مربوط به دز های کم می باشد 3-اثرات ژنتیکی
اثر بر سیستم خون ساز سیستم خونساز شامل مغز استخوان ،سیستم گردش خون وبافت های لنفاوی مثل تیموس ، غدد لنفاوی و طحال می باشد.
پس از تابش شدید اشعه به بدن مهمترین اثرات قابل مشاهده عبارتند از : -اثر برسیستم خونساز - اثر بر سیستم گوارشی - تاثیر بر سیستم اعصاب مرکزی علائم و عوارض شدید اشعه می نامند. بعضی از این عوارض شامل بی اشتهایی ،سرگیجه ، اسهال ،بی حالی ، عرق زیاد ....می باشند. اثراتی که در طولانی مدت ظاهر می شوند عبارتند از : تب ، بی حالی ، خستگی ، ضعف ، کاهش وزن ،اسهال ، عفونت،خونریزی ،لرزشدید .......
اثر بر سیستم گوارش معمولا در پرتو گیری بیش از 1000راد ،صدمه به سلول های پوشش دستگاه گوارش مشاهده می شود .علائم این ضایعه شامل تغییرات خونی ،اسهال شدید ،استفراغ ، کاهش وزن و عفونت داخلی است. به طوری شخص پس از گذشت چند روز تا یک هفته از بین خواهد رفت .اگر بتوان شخصی را از آسیب دیدگی دستگاه گوارش نجات داد نمی توان وی را از آسیب سیستم خون ساز نجات داد .
اثر بر سیستم اعصاب مرکزی معمولا در پرتو گیری بیش از 1500تا2000 راد، به سیستم اعصاب مرکزی صدمه وارد خواهد شد .در این میزان پرتو گیری تقریبا دستگاه های بدن آسیب می بینند ولی زمان بروز برای علائم آنها کافی نیست . علائم این ضایعه تشنج، اغماء و بیهوشی است و مرگ در عرض چند ساعت تا یک روز بروز خواهد کرد.
اثرات دیررس (تاخیری ) اشعه تصور می شود که اثرات زود رس اشعه عمدتا به خاطر کشته شدن سلول ها در اثر تابش حاصل می شود . در حالی که اثرات دیررس اشعه ناشی از آسیب هایی است که ترمیم نشده اند و در ضمن سلول زنده مانده است. این اثرات عمدتا در اثر دز های پایین ایجاد می شود . در این گونه اثرات معمولا بین زمان تابش و ظهور علائم آنها فاصله زمانی قابل توجهی وجود دارد.
کاهش نامحسوس عمر نتایج حاصله از تحقیقات متعدد محققین نشان داده که تابش اشعه به موجودات اگر نتواند موجب ظهور علائم حاد شود، می توان موجب کوتاهی عمر گردد. این پدیده عمدتا در اثر ظهور سرطان باشد .
اثرات دیررس را می توان به پنج دسته تقسیم نمود که عبارتند از : 1- کاهش نامحسوس عمر 2- وقوع سرطان 3- کاتاراکت 4- صدمات جنینی 5- اثرات ژنتیکی
وقوع سرطان خاصیت سرطان زائی اشعه یونیزان خیلی زود پس از کشف این پرتو ها شناخته شد. تعیین رابطه بین دز و وقوع سرطان در انسان به سادگی امکان پذیر نمی باشد . به هر حال مواردی از سرطان در طول زمان های بسیار طولانی مشاهده شده اند ودر نتیجه خاصیت سرطان زائی اشعه در انسان ها به اثبات رسیده است.
بعضی از این تجربیات روی انسان را می توان به این شرح ذکر کرد : 1-سرطان ریه در معدنچیان اورانیوم 2-تومورهای استخوان در کسانی که صفحات شب نما با اورانیوم می ساخته اند ،همچنین در بیمارانی که با کلرید رادیوم درمان می شده اند . 3-سرطان پوست در رادیولوژیست ها و فیزیکدان هایی که با مواد رادیو اکتیو کار می کرده اند . 4-بازماندگان حملات بمب اتمی در هیروشیما و ناکازاکی 5-تجربیات رادیولوژیست ها (لوسمی) 6-کودکانی که با اشعه ، تیموس آنها درمان می شده است (وقوع سرطان تیروئید ) 7-افزایش وقوع سرطان در کودکانی که قبل از تولد مورد تابش واقع می شوند.
آب مروارید آب مروارید عارضه ای است که در عدسی چشم ایجاد می شود وبا ازبین رفتن شفافیت عدسی ، بینایی شخص به خطر می افتد.
صدمات جنینی تابش در حدود 4 گری در صورتی که قبل از چهارمین ماه حاملگی باشد ، منجر به مرگ جنین می گردد و چنانچه در دومین ماه حاملگی باشد کمتر به مرگ منجر به مرگ شده بلکه تولید ضایعات شدید می کند که ممکن است یا کودک مرده به دنیا بیاید ویا پس از تولد بمیرد .تحقیقات نشان می دهد که رشد سلولی پس از تابش به طور غیر عادی در جنین تسریع می شود سیستم گردش خون ،دستگاه گوارش و سیستم عصبی به صورت غیر عادی رشد می کند .
تاثیر اشعه های یونیزان برجنین شامل : تاخیر در رشد ،مرگ جنین ،نارس بودن نوزاد و تولد نوزاد ناقص الخلقه می باشد.تاثیر اشعه بر روی جنین در دوره های مختلف بارداری متفاوت است.
اثرات ژنتیکی سلول های جنسی پس از تولید مراحل مختلف تقسیم سلولی ورشد را طی کرده ،که در طی این مراحل تحت تاثیر پرتو های یونیزان قرار می گیرند.
حفاظت در مقابل اشعه های یونیزان حفاظت به مفهوم حذف صدمات قطعی وبه حداقل رساندن صدمات احتمالی می باشد . نسل بشر همواره در معرض تابش اشعه بوده است قبل از کشف موارد رادیو اکتیو و اشعه ایکس ،اساسا دز دریافتی به وسیله بشر منحصر به اشعه موجود در طبیعت بوده که به صورت طبیعی در همه جا وجود دارد. ولی بعدها ،با کشف اشعه Xومواد رادیواکتیو وسپس تولید مصنوعی مواد رادیو اکتیو وسپس کاربردهای سریع آنها ،بشر را در معرض این گونه پرتو ها که در واقع دست ساز بشر هستند قرار داده است.
بنابراین به طور کلی اشعه دریافتی توسط بشر شامل دو بخش است که عبارتند از : • 1-اشعه طبیعی • 2-اشعه های حاصله از چشمه های مصنوعی
اصول حفاظت اصول حفاظتی در برابر پرتو ها بر سه اصل استوار است : 1-کار با پرتو ها دارای نفع محرز ومسلم باشد. 2-مقدار دزهای دریافتی باید از قانون حداقل دز منطقی قابل دسترس پیروی کند . 3-حدود دزهای دریافتی باید از مقادیر حدود مجاز پایین تر باشد .
اصول اساسی در رسیدن به استاندارد های مناسب در حفاظت در یک بخش رادیولوژی یا رادیو تراپی ممکن است از انواع مختلفی اشعه یونیزان استفاده شود . بنابراین باید جهت رسیدن به حفاظت مناسب ،تکنیک ها و فاکتور های متعددی را برای این منظور در نظر گرفت. فاکتور های اساسی که در کاهش دز موثرند، عبارتند از : 1 - زمان 2 - فاصله 3 - حفاظ 4- رعایت مقررات ایمنی مناسب
