Download
1 / 57
E N D
1. KARDIOVASKÜLER SISTEM ve EGZERSIZ
2. 1.KARDIOVASKÜLER SISTEM
Kardiovasküler sistem (dolasim sistemi) vücudumuzda kanin tasinmasindan sorumlu olan kalp, kan damarlari ve kandan olusan sistemdir.
3. KALBIN ANATOMISI Kalp, oksijeni azalmis olan kani venler(toplar damar) araciligiyla alip oksijenden zengin hale gelmesi için akcigerlere gönderen ve daha sonra tüm vücudumuza tasinmasi için arterlere(atardamarlara) pompalayan bir pompa olarak tanimlanabilir.
4. KALBIN ANATOMISI Tepe noktasi (apeks) asagi , tabani (base) yukari bakan koni seklinde bir organdir.Büyüklügü kisiden kisiye degismekle birlikte ortalama 14 cm uzunluk ve 9 cm genisligindedir.Agirligi ise kadinlarda 250-280 gr. erkeklerde ise 280-300 gr. agirligindadir.
5. KALBIN ANATOMISI Kalp, gögüs boslugunda, iki akciger arasinda yer alan ve MEDIASTINUM adi verilen bosluga yerlesmistir.
Her iki yaninda akcigerler, önünde gögüs kemigi(sternum), arkasinda ise omurga kemikleri yer almaktadir.
6. KALBIN ANATOMISI Kalbi distan içe dogru perikardium, myokardium ve endokardiyum tabakasi olarak 3 tabakada inceleyebiliriz.
PERIKARDIUM
Kalp ile kalpten çikan ve kalbe giren büyük kan damarlarinin uçlarinin bulundugu en dis zar tabakadir.
7. KALBIN ANATOMISI MYOKARDIYUM
Kalbin kas tabakasidir.
Hayli dayanikli bir kastir.
Dakikada 72 kez kasildigi düsünülürse ortalama bir yetiskinde günde 100.000 den fazla kasilir.
Binlerce lifin bir araya gelmesi sonucu olusmustur.
8. KALBIN ANATOMISI Kalp kasi (Myokardiyum)
*Istemsiz çalisir.
*Iskelet kaslari gibi çizgili kaslardir.(iskelet kaslarindan farki uyarima gerek olmadan sürekli kasilmasidir)
*Yapisinda bulunan lifler birbirleriyle baglanti halindedirler.
9. KALBIN ANATOMISI
ENDOKARDIYUM
Bag dokulari, kan damarlari ve özellesmis kalp kasi liflerini(purkinje lifleri) içerir.
10. Kardiovasküler sistem kalp ve damarlardan olusur. Kalpte atrium (kulakçik) ve ventrikül (karincik) adi verilen bosluklar bulunur.
Kalbin sag tarafi ile sol tarafini interventriküler septum adi verilen kas bir duvar ayirir ve böylece her iki taraftaki kanin birbirine karismasi önlenir.
11. KALBIN ANATOMISI Kalp 2 atrium (kulakçik) ve 2 karincik (ventrikül) olmak üzere 4 bölümden olusmaktadir.
Atriumlar kalbin üst bölümünü,
Ventriküller ise alt bölümünü olusturur.
12. KALBIN ANATOMISI Atriumlar kani arter adi verilen ve oksijenden zengin kani tasiyan damarlara pompalarken,
Ventriküller kani ven adi verilen ve oksijen içerigi azalmis kani tasiyan damarlarla kalbe dönen kani alarak ventriküllere iletirler.
13. KALBIN ANATOMISI Kalpteki kan atriumlardan ventriküllere dogru hareket etmektedir.
Ventriküllerdeki kanda atriumlara dogru pompalanir.
Hareket eden kanin geri dönüsünü engellemek için kapakçiklar bulunmaktadir.
14. KALBIN ANATOMISI Atriumlar ile ventriküller arasindaki kapakçiklara ATRIOVENTRIKÜLER KAPAK denir.
Ventriküllerdeki kanin atriumlara geri dönmesini engeller.
15. KALBIN ANATOMISI Ventriküller ile atriumlar arasindaki kapakçiklara SEMILUNAR KAPAK adi verilir.
Arterlerdeki kanin ventriküllere geri dönmesini engeller.
16. KALBIN ANATOMISI Sag atriumu sag ventriküle baglayan atrioventriküler kapakçiga TRIKÜSPIT KAPAK
Sol atriumu sol ventriküle baglayan kapakçiga BIKÜSPIT KAPAK (mitral kapak)denir.
AORT sol ventrikülden çikan ve bütün vücuda oksijenli kan götüren en büyük atardamardir.
18. KAN DOLASIMI PULMONER DOLASIM (Küçük Kan Dolasimi):
Kalbin sag bölümü oksijen miktari az, karbondioksit miktari fazla kani akcigerlere gönderir.Akcigerlere giden kan oksijen miktari normale döndükten sonra kalbin sol bölümüne gelir.
19. KAN DOLASIMI SISTEMIK DOLASIM(Büyük Kan Dolasimi):
Kalbe dönen oksijenli kan ise sol atriumdan sol ventriküle oradan da aortun yardimiyla bütün vücuda pompalanir.
Dokularda enerji üretimi için oksijen kullanilirken karbondioksit üretilir.
Karbondioksit miktari yüksek olan kan venöz dönüsle vena kava (en büyük toplar damar) yardimiyla sag atriuma döner ve böylece sistemik dolasim gerçeklesmis olur.
20. KAN DOLASIMI KORONER DOLASIM:
Kalbin kas tabakasi olan miyokardiyumun ihtiyaci olan kan aorttan çikip kalbi çevreleyen atardamarlar yoluyla gerekli oksijen elde ederek kalbi besledikten sonra O2 miktari azalmis kanin venlerle ( vena kava) yoluyla sag atriuma bosaltilir.
Kalp kasinin beslemesi için olusan bu dolasim KORONER DOLASIM olarak adlandirilir.
22. KALBIN UYARILMASI Kalp bagimsiz bir ritme sahiptir, yani kalbe bagli bütün sinirler zarar görse de kalp kasilmaya devam eder.
Bu otoritmi kalbin sag atriumunda bulunan SINOATRIAL DÜGÜM adi verilen kalpteki özel doku alani saglar.
SA dügüm arterler boyunca dagilir ve böylece ilk önce atriumlar kasilir ve içindeki kani ventriküllere bosaltir.
23. KALBIN UYARILMASI Daha sonra atriumlardaki bu uyari, atrium ve ventriküllerin birlestigi yerde bulunan ve ATRIOVENTRIKÜLER DÜGÜM adi verilen bir baska özel alani harekete geçirir.
Bu uyari AV dügümünün devami olan HIS DEMETI yoluyla ventriküllere gider.
24. KALBIN UYARILMASI
25. KALBIN UYARILMASI HIS DEMETI sag ve sol ventrikül duvarina PURKINJE LIFLERI olarak yayilir ve PURKINJE SISTEMINI olusturur.
Böylece uyarimlar tüm ventriküler miyokardiyuma ulasir ve ventriküler kasilmayi saglar.
Bu kasilmayla ventriküllerdeki kan atriyumlara dolayisiyla tüm vücuda pompalanir.(1)
26. KARDIYAK SIKLUS Kalp atimi sirasinda kalpte meydana gelen elektriksel ve mekanik degisikliklere (basinç ve volüm degisikligi) kardiyak siklus adi verilir.
Kalp atimi sirasinda miyokardiyumun kasilmasina SISTOL gevsemesine DIASTOL adi verilir.
27. Kalbin elektriksel aktivitesi ve EKG kaydi arasindaki iliski
28. KARDIYAK SIKLUS Kalbin elektriksel aktivitesi elektrokardiyogram (EKG) ile ölçülür.
Bu ölçümde elektrotlar vücudun belli bölgelerine yerlestirilerek özel EKG kagidina yazilir.
Normal dinlenme EKG sinde ;
1-P dalgasi- atrial depolarizasyonu
2-QRS dalgasi-ventriküler depolarizasyonu
3-T dalgasi-ventriküler depolarizasyonun son bölümünü belirtir.
30. KARDIYAK DEBI Kardiyak debi kalpten bir dakikada pompalanan kan miktaridir.
CQ, kardiyak output veya kalp dakika atim volümü de denebilir.
Saglikli bir kisinin sinoatrial dügümünden bir dakikada çikan uyaran sayisi ortalama
75(60-90) kadardir.
31. KARDIYAK DEBI Kalp atim hizi nabiz olarak izlenebilmektedir.
Perifere gönderilen kan miktari, atim hacmiyle nabzin iliskisine dayali bir sekilde hesaplanabilir ve kalp debisi(CQ) olarak adlandirilir.
Kalp debisi dinlenik durumda 5 litre kadardir.
32. KARDIYAK DEBI
33. KARDIYAK DEBI Örnegin; istirahat halinde bir insanin nabzi 70 atim ve kalp atim volümünün 0,75 litre oldugu varsayildiginda; kardiyak debi 5.2L/dak. olur.
34. Çesitli durumlarin kalp debisi üzerine etkisi
35. STARLING YASASI Kalp debisi sag kalbe geri dönen venöz dönüse baglidir.Egzersiz sirasinda kaslardan dönen kan sag ventrikülü olusturan kalp kasinin gerilmesine neden olur bu da daha büyük bir kasilma gücü dogurmaktadir.
Böylece sistol ile perifere daha fazla miktarda kan pompalanabilmektedir.Bu, sol kalp için geçerlidir.
Venöz dönüsle kalp debisi arasindaki iliski starling yasasi olarak bilinmektedir.
36. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ Kalp atim volümünün egzersize cevabi su sekilde açiklanabilir.
Antrenmanli kisiler, ayni yastaki antrenmansiz kisilerle hem istirahat hem egzersiz sirasinda daha yüksek kalp atim volümüne sahiptir.
37. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ
Hem antrenmanli hem antrenmansiz kisilerde kalp atim volümündeki en büyük artis dinlenmeden orta siddetteki egzersiz geçiste yasanmaktadir.
Egzersizin siddeti arttikça kalp atim volümündeki artis daha az olmaktadir.
38. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ Maksimal kalp atim volümüne, maksimal oksijen tüketiminin %40-%50 sinde ulasilmaktadir.
Bu genç yetiskinlerde 110 ile 120 atim/dk.kalp atimina denk düsmektedir.
Daha siddetli egzersizlerde çok fazla artis olmadigi gibi düsüste olmamaktadir. Ventriküllerin diastol sirasinda dolmasi için zaman olmasinin bu konuda etkili oldugu görülmektedir.
39. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ Antrenmansiz kisilerde, dinlenmeden egzersize geçis sirasinda kalp atim volümünde çok az artis olmaktadir.
Bu artis kalp atim sayisinin artmasiyla olusmaktadir.
40. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ Dinlenmede antrenmansiz erkekte ayakta durusta KAV 70-90ml/atim
* en fazla 120ml/atim
Dinlenmede antrenmanli erkekte ayakta durusta KAV 100-120ml/atim
Egzersizde 150-170ml/atim
*en fazla 200ml/atimdir.
41. KALP ATIM VOLÜMÜ(Strok Volum) ve EGZERSIZ Antrenmansiz bayanlarda dinlenmede KAV 50/70 ml/atim
Antrenmansiz bayanlarin MaxKAV80/100 ml/atim
Antrenmanli bayanlarda dinlenmede KAV 70/90ml /atim
Antrenmanli bayanlarin MaxKAV 100/120 ml/atim
Bayanlarda istirahat kalp atim volümü, kalp volümleri daha küçük olmasi nedeniyle düsüktür.
42. KALP ATIM HIZI ve EGZERSIZ
Kalp atim hizina kisaca nabiz diyebiliriz.Kalp atim hizi kalbin, bir dakikada vurus sayisini ifade etmektedir.
Kalp atim hizi egzersiz sirasinda artan enerji ihtiyacini karsilamak için vücudun ne kadar çalismasi gerektiginin bir göstergesidir.
43. Kalp Atim Hizi ve Egzersiz Normal kalp atim hizi:
Kalp atim hizi, egzersiz sirasinda artan enerji ihtiyacini karsilamak için vücudun ne kadar çalismasi gerektiginin bir göstergesidir. Dinlenme sirasinda;
Saglikli kisilerde 60 – 80 atim /dak
Orta yas antrenmansiz 100 atim /dak
Dayaniklilik sporcusu 30 – 40 atim /dak
44. MAKSIMUM KALP ATIM HIZI Egzersizin siddeti kullanilan oksijen ile direkt ilgilidir.
Kullanilan O2 miktari ölçüldügünde egzersizin siddetini bulmak kolaydir.Ancak bu ölçüm için teknik ölçüm aletleri ve laboratuar ortami gerektiginden egzersizin siddetini kalp atim hizini sayarak ulasmak daha kolay bir yoldur.
45. MAKSIMUM KALP ATIM HIZI Kalp atim hizi egzersizin siddetiyle artar.Fakat yorgunluk seviyesinde bu hiz yavas yavas düser ve belli bir seviyede kalir.
Iste bu seviyede olusan en yüksek kalp atim sayisina maksimum kalp atis hizi denir.
46. MAKSIMUM KALP ATIM HIZI Maksimum kalp atis hizi günden güne degil ancak yildan yila degisiklik gösterebileceginden bu oldukça güvenilir bir yöntemdir ve su sekilde hesaplanabilir.
47. DENGE DURUMU(steady state) KALP ATIM HIZI
Belli bir submaksimal düzeyde (maksimal olmayan) yapilan egzersizde kalp atimi önce yükselir sonra belli bir düzeyde sabitlenir bu kalp atim hizina denge durumu kalp atim hizi denir.
Egzersizin siddeti arttirilirsa 1-2 dakika içerisinde yeni steady state durumlari olusur ancak siddet attikça bu durumun olusmasi gecikir.
48. DENGE DURUMU(steady state) KALP ATIM HIZI
Denge durumu kisilerin fiziksel kondisyonunu tespit etmekte oldukça güvenilir bir yoldur.Yine buna ait ölçümler bisiklet ergometresi ve kosu bantlarinda olusturulan siddeti giderek artan çalisma programlariyla ölçülür.
49. DENGE DURUMU(steady state) KALP ATIM HIZI Dolasim ve solunum sistemi kapasitesi daha iyi durumda olan bireyler, ayni is yükünde kapasitesi iyi olmayanlara göre daha düsük denge durumu kalp atim hizina sahiptir.
Daha düsük denge durumu kalp atim hizi, daha ekonomik kalp çalismasi olarak degerlendirilir.
50. EGZERSIZDEN SONRA NABZIN NORMALE DÖNÜSÜ Efordan sonra nabzin normale dönmesi iki faktöre baglidir.
a)Egzersiz sirasindaki is yükü
b)Sahsin kondisyon derecesi
Kondisyonu yüksek olan kimselerde egzersizden sonra nabzin normale dönüsü daha süratli olur.
Çok yorucu agir egzersizlerden sonra nabiz normale çok geç bazen 1-2 saatte dönebilir.
51. EGZERSIZ SIRASINDA KALP ATIM HIZININ KONTROLÜ Egzersiz sirasinda kalpten pompalanan kan miktari, iskelet kaslarinin artan O2 ihtiyacina göre degisir.
Kalp atim hizi kalbin sag atriumunda bulunan SA dügüm tarafindan kontrol edilir.
Bu nedenle kalp atim hizindaki degisimler SA dügümü etkileyen faktörlerden(sinirsel ve hormonal faktörler) etkilenir
52. EGZERSIZ SIRASINDA KALP ATIM HIZININ KONTROLÜ Kalp sempatik ve parasempatik otonom sinir sistemine ait sinirlerle çevrelenmistir.
Sempatik sinirler noradrenalin ve adrenalin salgilayarak kalp atim sayisinin artmasina neden olurlar.
Parasempatik sinirler ise asetilkolin salgilar ve SA dügümü etkileyerek kalp atim hizini düsürürler.
53. EGZERSIZ SIRASINDA KALP ATIM HIZININ KONTROLÜ Hem sempatik hem de parasempatik sinir sistemleri beyindeki medulla tarafindan yönetilir.
Duygusal heyecanlar, kas kimyasi ve kan basincindaki degisiklikler bu bölge tarafindan algilanir, sempatik hem de parasempatik sinir sistemler uyarilarak kalp atim sayisi arttirilir yada azaltilir.
54. EGZERSIZ SIRASINDA KALP ATIM HIZININ KONTROLÜ Kalpten bir defada pompalanan kan miktari arttiginda kalp atim sayisi düser.
Antrenmanli bir kalbin yüksek kalp atimi volümü, verilen is yükündeki düsük kalp atimiyla birlestiginde verimli bir dolasim sistemini ifade eder.
55. Bir antrenör ve beden egitimci kalp atim sayisini kullanarak; 1)Egzersizin siddetini belirleyebilir.
2)Antrenmanin etkisini belirleyebilir.
3)Iki maddenin sonuçlarina dayanarak, yükleme prensibine göre en etkili antrenman programini gelistirebilir.
56. EGZERSIZDE KALP ATIM VOLÜMÜ DÜZENLEMESI Her sistolde kalbin attigi kan miktari iki faktöre baglidir.
1-Sistolün basinda ventrikülün içerdigi kan volümü(diyastol sonu volüm)
2-Ventrikülün kasilarak bosalabilme derecesi(sistol sonu volüm)
57. EGZERSIZDE KALP ATIM VOLÜMÜ DÜZENLEMESI
Egzersiz esnasinda kalbin atim volümünün artasi, ventriküllere venöz dolasimla daha fazla kan gelmesine yani diyastol sonu volümün artmasina (starling’ in kalp kanunu) ve ventriküllerin daha fazla kasilarak sistol sonu volümün daha fazla küçülmesine baglidir.
58. EGZERSIZDE KALP ATIM VOLÜMÜ DÜZENLEMESI Ikinci faktör daha etkili rol oynar.
Egzersizde bir taraftan kanda artan epinefrin, diger taraftan artan sempatik aktivite her ikisi de miyokardin kasilma gücünü artirirlar ve her sistolde ventriküler volümün daha fazla küçülmesine neden olur.
59. EGZERSIZDE KALP ATIM VOLÜMÜ DÜZENLEMESI Yatar pozisyonda kalbin atim volümü dik durumdakinden daha yüksektir.Bunun nedeni ayakta yer çekiminin etkisiyle kalbe dönen venöz kan miktari azalmasidir.
60. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler sunlardir: 1-Bacak venlerinin refleks büzülmeleri
2-Bacak kasi kasilmalarinin içlerinden geçen venlere masaj etkisi
3-Bacak venlerinde bir yönde açilan kapaklarin olmasi
4-Solunum hareketleri
61. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler 1-Bacak Vazokonstriksiyonu:
Egzersizde siddet arttikça kalbin dakika volümü de artar bununla beraber periferik venlerin tonüsü de artar.Venler genellikle ince çeperli olduklarindan çabuk genisleyebilir ve kolaylikla baski altina alinabilirler.
Egzersiz esnasinda bacaklarda meydana gelen büzülme ile alt ekstremitelere kan toplanmasi engellenmektedir.
62. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler 2-Iskelet Kaslarinin Masaj Etkisi:
Venler ince çeperli olduklarindan baski altina alinabilirler.Bacak kaslari kasilirken içlerindeki venleri sikistirilar ve içlerindeki kan tek yönlü kapaklarinda yardimiyla kalp yönünde hareket eder.
Kaslar gevsediginde kapaklar kanin geriye dönüsünü engeller.Bacak kaslarini bu etkisine VENÖZ POMPA denir ve kasilmalarin ritmik oldugu kosmada venöz pompalama daha etkin çalisir.
63. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler 3-Venöz Kapaklar:
Venlerde bulunan kapaklar kanin kalp yönünde hareketini saglarlar.Islev gören bir venöz kapak 2-3 atmosferlik basinca karsi koyabilecek güce sahiptir.
* Kapaklar islevini yerine getiremezse bacakta varisler olusur.
64. Iskelet Kasi Pompasi
65. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler 4-Solunumsal Hareketler:
Inspirasyonda (nefes almada) intraplevral basincin(akciger içi basinç) negatifliginin artmasi intratorasik(gögüs kafesi içi) venler üzerinde emme etkisi yapar ve gögüs kafesi içine dogru venöz dönüsü kolaylastirir.
66. Kalbe venöz kan dönüsüne etki eden faktörler 4-Solunumsal Hareketler:
Ekspirasyonda ise akciger içi basincin yükselmesi ile gögüs kafesi venlerinden toraksa dogru ven akimi azalir.Fakat her türlü aktivitede bu sekilde olmaz.
Örnegin halter kaldirmada glottis kapali iken yapilan zorlu ekspirasyonda hem toraks içi hem karin içi basinç artar.Bu durumda kan ne toraksa ne de karin bosluguna giremez ve sonuç olarak boyun, yüz ve bacak venleri siser.Bu durum hipotansiyona sebep olur.
67. OKSIJEN TASIMA SISTEMI ve ARTERIO-VENÖZ OKSIJEN FARKI(a-v O2 farki) Egzersizde oksijen ihtiyacini karsilamak ve oksijen kullanim kapasitesini artirmak için iki mekanizma gelismistir.
Ilk mekanizma kardiyak debiyi artirmak, ikincisi de kanla dokuya olusturan oksijenin daha büyük bir kismini kullanmaktir.
Iste kanla dokuyu olusturan oksijenin daha büyük bir kismini kullanmaya ARTERIO-VENÖZ OKSIJEN FARKI(a-v O2 farki) denir.
68. OKSIJEN TASIMA SISTEMI ve ARTERIO-VENÖZ OKSIJEN FARKI(a-v O2 farki) Dinlenmede kandaki oksijen miktari her 100 ml arterial kanda 20 ml, her 100 ml venöz kanda ise 14 ml dir.Arterial kan ile venöz kan arasindaki fark(20ml-14 ml=6 ml) a-v O2 farki diye adlandirilir.
Bu fark arterial kan dokulardan geçerken dokular tarafindan ne kadar O2 kullanildigini ifade eder.
69. OKSIJEN TASIMA SISTEMI ve ARTERIO-VENÖZ OKSIJEN FARKI(a-v O2 farki) Egzersiz arttikça a-v O2farki da artar.Maksimum egzersiz ile dinlenme durumu arasindaki fark yaklasik 3 kattir.
Bu iliski max O2 tüketiminin, kalpten bir dakikada pompalanan kan miktari ile dokularin kullandigi O2 miktari (a-v O2 farki) tarafindan belirlendigini açiklamaktadir.(1)
70. EGZERSIZ ve HEMODINAMIK DEGISIKLIKLER Fizik kurallarinin kan akisiyla olan baglantisina hemodinamik denir.Bu konuda dikkate alinmasi gerekenlerden biri kan basinci digeri akis direncidir.
71. KAN BASINCI Kani dolasim sisteminde hareket ettiren güce kan basinci denir ve kan her zaman yüksek basinçtan alçak basinca dogru hareket eder.
72. KAN BASINCI Kan basincindaki degisiklikler kardiyak debi, damar genisligi ve kan volümündeki degisikliklerden olusur.
*Kardiyak debi arttiginda, arterlere giden kan miktari artar ve buda kan basincinin artmasina sebep olur.
73. KAN BASINCI Damarlar kasildigindaysa (vazokonstriksiyon), damar genisligi azalir ve kan akisina daha fazla direnç olusur.Daralan damarlara daha fazla kan pompalamak için kalp daha kuvvetli kasilmak zorunda kalir.
Damarlarin genislemesi(vazodiletasyon) sirasinda ise kan akisina daha az direnç olur ve kan basinci düser.
74. KAN BASINCI *Kan volümünün artmasi kan basincini artirir.
*Kan volümündeki azalma ise kan basincini düsürür.
*Örnegin kan kaybi durumunda hipotansiyon gelisir.
75. SISTOLIK KAN BASINCI Kan kalpten aort ve diger arterlere dogru pompalandigi sirada, yani ventriküler sistol(kalbin kasilmasi) sirasinda, kan basinci maksimuma ulasir ve buna sistolik kan basinci denir.
76. DIASTOLIK KAN BASINCI Kan ventriküler diastol (kalbin gevsemesi ve kanla dolmasi) sirasinda, toplardamarlardan(pulmoner venlerden ve vena kavadan) kalbe dogru bosaldigi zaman ise, arterlerdeki basinç minimuma düser ve buna diastolik kan basinci denir.
77. KAN BASINCI Istirahat sirasinda ortalama sistolik kan basinci 120 mmHg diastolik kan basinci 80 mm Hg dir.
Egzersizde ise kardiyak debinin yükselmesi nedeniyle sistolik kan basinci 200 mm Hg ya yükselebilir.
Diastolik kan basinci sabit kalabilir veya kapillerde meydana gelen vazodilatasyondan dolayi bir miktar azalabilir 60-70 mm Hg civarinda bulunabilir.
78. ORTALAMA ARTERIYAL KAN BASINCI
Sistolik ve diastolik kan basinçlarin bir kardiyak siklus sirasindaki ortalamasina ortalama arteriyal kan basinci (OAB) denir.
Bu basincin önemi sistemik dolasimdaki kan akis oranini belirlemesidir.Sistolik ve diastolik kan basinç arasindaki farka nabiz basinci (pulse presurre) denir.
79. ORTALAMA ARTERIYAL KAN BASINCI Ortalama arteriyal kan basinci su formülle hesaplanir.
Örnegin, sistolik kan basinci 125 mmHg, diastolik kan basinci 80 mmHg olan bir kiside OAB;
OAB= diastolik basinç + [(sistolik basinç - diastolik basinç)x 1/3]
= 80 + [(125 - 80) x 1/3]
= 80 + 45 x 1/3
= 95 mm Hg’ dir.
80. EGZERSIZ ve HEMODINAMIK DEGISIKLIKLER *AKIS DIRENCI Kanin akisina karsi olusan dirence akis direnci denir.
Kan ile damarlarin duvarlari arasinda olusan sürtünme sonucu olusur.
Sürtünme arttikça akis direnci arar.
Sürtünme kanin akiskanligina (viskosite), damarin uzunluguna ve damarin çapina baglidir.
81. AKIS DIRENCI
Direnç arttiginda, kanin akisinda azalma direnç düstügünde ise kan akisinda artis olur.
Kan akisinda azalma oldugu zaman kaslara giden kan miktarinda, dolayisi ile O2 miktarinda ir düsüs olur bu durumda aerobik kapasiteyi olumsuz etkiler.
82. AKIS DIRENCI Egzersiz sirasinda kanin akiskanliginda(viskositesinde) artis (hemokonsantrasyon)olur.
Bu plazma volümünün artmasindan kaynaklanir.
Çünkü egzersizle artan kan basinci, kanin içindeki sivi kismi(plazma) kapiller disina iter.
83. AKIS DIRENCI
Bu nedenle çok sicak havalarda uzun süren egzersizlerde vücut sicakligini normal düzeyde tutabilmek için daha fazla terleme olur.Hatta dehidratasyon adi verilen tehlike sinirinda sivi kayiplari olusur.
84. AKIS DIRENCI Egzersiz sirasinda olusan bu hemokansantrasyona karsilik akis direncinde fazla artis olmaz.
Çünkü egzersizde olusan hormonal degisiklikler çalisan kaslarda bulunan kapillerde dilatasyon (genisleme) meydana getirir.
Böylece hücrelere giden kan miktari artar ve tabiî ki kasa giden O2 miktari artmis olur.
85. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 1-Düzenli dinamik antrenman ile meydana gelen önemli fizyolojik degisikliklerden biri max VO2 de artmadir.Kisinin 1 dakikada kullanabildigi maksimal oksijen miktarinin artmasi, fonksiyonel kapasitenin artasi, daha büyük yüklerle daha uzun bir zaman yorgunluk duymadan efor sarf edilebilmesi demektir.
86. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI
Max VO2 artmasi birinci planda pompa olarak kalp performansindaki artmanin ikinci planda kan dagilimindaki etkinligin ve kasin O2 kullanimindaki etkinligin bir sonucudur.
87. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 2-Düzenli antrenmanlar sonucu kalbin maksimal dakika volümü (Vm) de artar.
Bazilarinda 18-20 L/dk ile 20-25 L/dk.ya kadar çikar.
Bu artmada ventriküllerin daha iyi olmasi, ventrikül kasinin daha iyi kasilmasinin önemli rolü vardir.
88. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 3-Belirli bir O2 kullanimi gerektiren submaksimal eforda Vm(maksimal dakika volümü) pek degismez.
Submaksimal eforlarda kalp atim sayisi sempatik aktivitenin ve epinefrin saliniminin daha az olmasi sonucu antrene olanlarda olmayanlara göre daha düsüktür.
Bu düsüklük atim volümündeki artma ile telafi edilir.
89. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 4-Kan basinci da daha az yükselir. Submaksimal bir eforun antrenmanlar sonucu daha düsük bir nabizla ve kan basincinda daha az bir yükselmeyle yapilmis olmasi kalbe daha az yük binmesi, kalbin daha az yorulmasi demektir.
Bu durum özellikle koronerlerinde herhangi bir bozukluk olan orta yaslilarda çok faydali bir etkidir.
90. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI
5-Zamanla sinuzal bradikardi olusur.Bu güne kadar tespit elden en düsük kalp atimi kondisyonu çok yüksek bir güresçide nabiz 25 olarak bulunmustur.
91. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 6-Efordan sonra nabzin normale dönüsü yani kalbin toparlanmasi hizli olur.
7-Egzersiz esnasinda kanin aktif ve inaktif organlar arasindaki dagilimi, antrenmanli olanlarda daha mükemmeldir.
92. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI 8-Kisiden kisiye degisik boyutlarda ama özellikle endurans sporcularinda hipertrofi görülür. Bu hipertrofi özellikle ventrikül boslugu büyümesi seklindedir.Bu durum patolojik olmayip endurans antrenmanlarina kronik fizyolojik bir uyum durumudur.
Antrenmanlarin kesilmesiyle hipertrofinin kaybolmasi, fizyolojik oldugunun kanitidir.
93. EGZERSIZIN DOLASIM SISTEMINE KRONIK ETKILERI
9-Submaksimal bir efor daha uzun süre devam ettirilebilir.Yani dayaniklilik artar.
10-Zamanla kaslar içlerinden geçen damarlardan daha fazla miktarda O2alabilecek hale gelir.
94. SPORCU KALBI Bazi sporlari yapan kisilerde kalp hipertrofisi gelisebilir.
Diger taraftan bazi kalp kapaklari hastaliklarinda, hipertansiyonda, hipertrofik kardiyomyopatide de patolojik hipertrofi meydana gelmektedir.
95. SPORCU KALBI Ilk zamanlar yapilan arastirmalarda sporcularda olusan hipertrofide patolojik olarak degerlendirilmis ancak daha sonra yapilan arastirmalarda sporcunun yaptigi egzersizlere uyum için meydana geldigi, tonik, kuvvetli bir kalp oldugunu ortaya çikarmislardir.
96. SPORCU KALBI Arastirmalarda önce gögüs üzerinden palpasyonla, daha sonra otopsi, radyografi, elektrokardiyografi, vektorkardiyografi ve eko kardiyografi yoluyla hipertrofi bulgularina ulasmislardir.
En iyi metot ekokardiyografidir.
97. Sporcu Kalbi Kalp hipertrofisi iki sekilde meydana gelir.
Ya ventrikül boslugu büyür, bu bir kavite dilatasyonudur.
Veya ventrikülün çeperleri kalinlasir bu da kassal hipertrofidir.
Fakat ikisi ayni anda kalpte görülmez biri digerinden önce görülür.
98. Sporcu Kalbi
Kalp çesitli egzersizlerde iki çesit yükle karsi karsiya kalir.Bunlar basinç yükü ve volüm yüküdür.Bazi spor disiplinlerinde ikisi de ayni anda bulunabilir.
Dayaniklilik sporlarinda genel olarak kavite dilatasyonu ile ventrikül boslugu büyür.
99. Sporcu Kalbi Ventrikül boslugu büyüdügünde daha büyük volümde kasilmaya baslar ve ayni miktarda kan daha az miyokard kasilmasiyla atilabilir.Bu ayni is için daha az enerji harcamasi ve kalbin daha verimli çalismasidir.
Çekiç atma, gülle atma, halter gibi sporlar da ise ventrikül çeperinde kalinlasma görülmektedir.
100. EGZERSIZDE KORONER KALP ATIMI Egzersizde miyokardin yaptigi isle, sarf ettigi oksijen ile koroner kan akimi arasinda paralel bir iliski vardir ve istirahat akiminin yaklasuk4-5 kati kadar yükseldigi gözlemlenmistir.
101. EGZERSIZDE KORONER KALP ATIMI Yapilan arastirmalar koroner kan akiminin antrenmanin ilk gününden itibaren uyum sürecine girdigini göstermistir.
Egzersizde koroner kan akiminin artmasina gerek sinirsel gerek metabolik faktörler beraber rol oynar.
102. EGZERSIZDE DERI DOLASIMI UYUMU
Egzersizde vücut iç isisi arttikça fazla isi dolasim yolu ile kaybedilmek üzere deriye getirilir ve deri dolasimi artar.
Eger çevrenin düsük isisi ile veya terin buharlasmasi ile deri isisi düsük tutulabilirse isi dengesi yönünden kardiyovasküler sisteme binen yük bir miktar azaltilmis olur.
103. EGZERSIZDE DERI DOLASIMI UYUMU Fakat deri isisi düsük tutulmazsa o zaman ayni miktarda isinin deriye tasinmasi daha büyük bir deri kan akimini gerektirir.
Bu ise derideki aktif vazodilatasyon yolu ile kalbin dakika volümünün daha büyük bir oranini deriye gönderilmesi anlamini tasimaktadir.
104. TESEKKÜRLER…..
