230 likes | 248 Vues
Meertaligheid en taalpolitiek: De Nederlandse provincie Friesland. Dominik Hetkamp – Referent Daniel Kühlenborg – Referent Ines Kampherbeek – Referent Yvonne Kieft – Moderatie/discussie Petra Schoo – Moderatie/discussie. Inhoudsoverzicht. Historisch overzicht Actuele situatie Taalpolitiek
E N D
Meertaligheid en taalpolitiek:De Nederlandse provincie Friesland Dominik Hetkamp – Referent Daniel Kühlenborg – Referent Ines Kampherbeek – Referent Yvonne Kieft – Moderatie/discussie Petra Schoo – Moderatie/discussie
Inhoudsoverzicht • Historisch overzicht • Actuele situatie • Taalpolitiek • Onderwijspolitiek • Taalbehoud • Vragen / discussie
1. Historisch overzicht • Het Fries is een West-Germaanse taal • Oudfries: tot 1550 • Middelfries: 1550 tot 1800 • Nieuwfries: vanaf 1800 • Vroege Middeleeuwen: Fries werd in Fryslân, Noord-Holland, Groningen en Noord-Duitsland gesproken • Einde van de Middeleeuwen: Fryslân raakte zijn bestuurlijke zelfstandigheid kwijt
Historisch overzicht (2) • Na ongeveer 1550: Fries was geen schrijftaal meer, maar spreektaal • Na de Middeleeuwen: Nederlands werd op vele terreinen de eerste taal • In Duitsland: Oost-Fries (slechts 2.000 sprekers) en Noord-Fries (tussen 5.000 en 10.000 sprekers); grote verscheidenheid aan dialecten Nederlandse Friesen kunnen de Duitsen Friesen niet meer verstaan
Historisch overzicht (3) Stadsfries • 16. eeuw: Stadsfries ontstaat (friestalige stedelingen spraken de taal van de „vreemdelingen“ om ermee te communiceren) • Oudst Leeuwarder Stadsfries: 1768, tekst van Anne Jeltema • Tot 18. eeuw: Stadsfries als een variant van het Nederlands • Pas na 1800: Duidelijk van het NL afwijkend dialect
2. Actuele situatie Afbeelding 1: Dialectkaart van de provincie Fryslân
Actuele situatie (2) • Fries wordt in Friesland en in het westerlijke Groningen gesproken • Friesland is een meertalige provincie: Nederlands, Fries en dialecten, zoals Stellingswerfs, het Bildts en het Stadsfries • Het NL wordt belangrijker, maar 450.000 van de 600.000 spreken Fries en van 350.000 Friesen is het de moedertaal
Actuele situatie (3) Afbeelding 2: eigen diagram; informatie uit: http://taal.phileon.nl/fries.php
Actuele situatie (4) Interview Weersvoorspelling Afbeelding 3: Vergelijking Leewarders/Nederlands/Fries
3. Taalpolitiek Definitie • Wetgeving om taal te gebruiken • Maatregelen om taalgebruik vast te leggen op het nationaal-, regionaal- en gemeenteniveau • Invloed door bepaalde staatsinstellingen of politici • Gebieden: woordenschat, spelling of grammatica
Taalpolitiek (2) Behoud van het Fries • 1879 eerste Friese spelling • 1946 en 1980 spellinghervormingen • Bewaring van de taal door de infrastructuur op taalgebied en hun subsidiëring • Bepaalde organisaties
Taalpolitiek (3) Organisaties voor de taalbevordering • Ried van de Fryske Beweging • Frysk Nasjonale Partij • Interdepartementale Commisie Friese Taalpolitiek • Fryske Organisaasje foar Kulturele Autonomy • Wurkgroep Frysk yn it Offisjele Ferkaer
Taalpolitiek (4) Kneppelfreed 16-11-1951 • Journalist Fedde Schurer • Protestdemonstratie in Leeuwarden Recht op onderwijs in de Friese taal en Fries spreken in de rechtszaal Afbeelding 4: Fedde Schurer makket romte!
4. Onderwijspolitiek Definitie • Het uitwerken en doorzetten van politieke doelen binnen het raam van onderwijs • Wetgeving • Richtlijnen • Stimuleringsmaatregelen
Onderwijspolitiek (2) • Mensen die beslissingen beïnvloeden • Inspectie voor het onderwijs • Gemeenschappelijk Centrum voor Ondewijsbegeleiding • Schoolteams • Wetenschapper • Journalisten
Onderwijspolitiek (3) • Tot onderwijspolitieke maatregelen behoren • De nationale onderwijswetgeving • De stichting leerplanontwikkeling • Een goede infrastructuur
Onderwijspolitiek (4) • Het Fries in school • Kleuterschool • Basisschool • Middelbaar onderwijs • Hogeschool
5. Taalbehoud Media • Meertalige dagbladen: De „Leeuwarder Courant“ en het „Friesch Dagblad“ • Eentalige magazijnen: „Frysk en Frij“, „De Holder“ en „Sjederr“ • Radio en televisie: „Omrop Fryslân“ • Films: Nederlandse ondertiteling
Taalbehoud (2) • Religie: 1943 bijbelvertaling in het Fries • Schouwburg: Friese theatergroep „Tryater“ • Wetenschap en onderzoek: „Fryske Akademy“ • Universiteit: Amsterdam, Leiden, Utrecht en Groningen • Straatboordjes
Taalbehoud (3) Afbeelding 5: Tweetalig straatboordje
Literatuurlijst Zie paper ! Foto‘s en illustratie‘s: http://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/langvar/statusdutch (25.11.2005, 18.39 uur)
6. Discussie Bedankt voor jullie attentie! Hebben jullie nog vragen?