НББОУС 37 Нөөц, болзошгүй өр төлбөр ба болзошгүй хөрөнгө

1. НББОУС 37 Нөөц, болзошгүй өр төлбөр ба болзошгүй хөрөнгө Сэдэв 15

2. Танилцуулга • 1998 оны 9-р сард хэвлэн нийтэлсэн. Энэ станадарт нь НББОУС 10 “Тайлангийн үеийн дараах болзошгүй зүйлс ба үйл явдал” –ын болзошгүй зүйлсэд хамаарах зарим хэсгийг орлоно.

3. Зорилго • Нөөц, болзошгүйөртөлбөрбаболзошгүйхөрөнгийгтодорхойлох, хүлээн зөвшөөрөлтийн шалгуур, хэмжилтийн сууриар хангах • Тэдгээрийн шинжчанар, цагхугацаабадүнгийн талаархэрэглэгчдэдойлголтөгөхзорилгоортэдгээрийнталаархтодорхоймэдээллийгсанхүүгийнтайлангийнтэмдэглэлдхийхтодруулгыгтодорхойлох.

4. Хамрах хүрээ Доор дурьдсанаас бусад нөөц, болзошгүй өр төлбөр ба хөрөнгөнд хэрэглэнэ: • Алдагдалтай гэрээнээс бусад бүрэн биелэгдээгүй гэрээнээс үүссэн бол: бүрэн биелэгдээгүй гэрээ гэдэг нь аль ч тал хүлээн авсан үүргээ огт гүйцэтгээгүй ба эсвэл талууд хүлээн авсан үүргээ тэнцүү хэмжээгээр хэсэгчлэн гүйцэтгэсэн гэрээг хэлнэ. • Өөр стандартад авч үзсэн

5. Нөөцүүд • Нөөцгэдэг нь тодорхойгүй хугацаанд, тодорхойгүй дүнгээр төлөх өр төлбөр юм. БХӨТ эсвэл УХӨТ-т тайлагнагдана. • Түгээмэл хэлбэрүүд: • Хуулиар хүлээсэн үүрэг хариуцлага • Баталгаа эсвэл бүтээгдхүүнйй баталгаат завсар • Бизнесийн дахин зохион байгуулалт • Байгаль орчны эвдрэл Ирээдүйн зарлагын цаг хугацаа болоод дүнгийн тодорхойгүй байдал нь тодорхой хэмжээгээр үүрэг харицлага үүсгэхийг шаарддаг. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

6. Нөөцийн хүлээн зөвшөөрөлт • Компани зөвхөн дараах 3 нөхцөл биелсэн үед зардал ба өр төлбөрийг хүлээн зөвшөөрч бүртгэнэ: • Өнгөрсөн үйл явдлаас бий болсон өнөөгийн үүрэг хариуцлага/хуулийн дагуу эсвэл үүсмэл /хүлээсэн бол • Тодорхой үүрэг хариуцлага хүлээж, түүнийг төлөх нөөцийн гадагш урсгал гарах магадлал бий болсон • Найдвартай тооцоолол хийгдэх боломжтой LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

7. Recognition of a Provision Нөөцийн хүлээн зөвшөөрөлт • Хуулиар хүлээсэн үүрэг хариуцлага гэдэг аж ахуйн нэгжийн гэрээ, хууль тогтоомж, хуулийн бус үйл ажиллагааны үр дүнд үүссэн хариуцлага юм. • Үүсмэл үүрэг гэдэг нь компаний өөрийн үйл ажиллагаанаас үүссэн үүрэг хариуцлага: • Компани тодорхой үүрэг хариуцлагыг зөвшөөрч байгаагаа өмнөх туршлага, хэвлүүлсэн бодлого, одоогийн тусгай баримтаар бусад талуудад илэрхийлснээс үүсэх • Үүний үр дүнд компанид бусад талуудад үүрэг хариуцлагаа биелүүлэх шаардлага гарч ирнэ. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

8. Recognition of a Provision Нөөцийн хүлээн зөвшөөрөлт Хүлээн зөвшөөрөлтийн жишээ Үүрэг хариуцлагыг барагдуулах дүнгийн найдвартай тооцоолол хийгдсэн байгаа. Illustration 13-4 Баталгаа Бодит жишээ: “Santos”цахилгаан барааны борлуулдаг ба хэрэглэгчиддээ баталгаа өгдөг. Баталгаа нь борлуулсан өдрөөс хойш 3 жил. Өмнөх онуудын туршлагаас баталгааг төлөх магадлал байгаа. Асуулт: “Santos” компани санхүүгийн байдлын тайландаа баталгааг төлөх нөөцийг хүлээн зөвшөөрөх үү? Шинжилгээ: (1) баталгаа нь өнгөрсөн үүрэг хүлээсэн үйл явдлаас бий болсон одоогийн үүрэг хариуцлага –өнгөрсөн үүрэг хүлээсэн үүрэг хүлээсэн үйл явдал гэдэг нь бүтээгдхүүнээ баталгаатай борлуулсан (2)баталгаатай холбоотой нэхэмжлэл ирвэл нөөцийн гадагш урсгал гарах магадлал байгаа Дүгнэлт: “Santos”компани нөөцийг хүлээн зөвшөөрнө. LO 4

9. Recognition of a Provision Нөөцийн хүлээн зөвшөөрөлт Хүлээн зөвшөөрөлтийн жишээ Үүрэг хариуцлагыг барагдуулах дүнгийн найдвартай тооцоолол хийгдсэн байгаа. Illustration 13-5 Буцаалт Бодит жишээ: Christian Dior (FRA) хэдийгээр хуулийн хариуцлага байхгүй ч , хэрэглэгчиддээ сэтгэл ханамжгүй худалдан авалтынх нь мөнгийг буцаан олгодог бодлого баримталдаг. Энэ бодлогын талаар хүмүүс мэддэг. Асуулт: энэ буцаалтанд зориулсан нөөцийг Christian Dior бүртгэх ёстой юу? Шинжилгээ: (1) буцаалт нь өнгөрсөн үүрэг хүлээсэн үйл явдлаас үүссэн одоогийн хариуцлага. Дэлгүүрийн хандлага нь хэрэглэгчдэд худалдан авалтын буцаалтыг өгөх хүлээлтийг бий болгосон учраас борлуулалт нь үүсмэл үүрэг хариуцлагыг өсгөж байна. (2) буцаагдсан бараанд олгох нөөцийн гадагш урсгал гарах магадлал байна. Дүгнэлт: Нөөцийг буцаалтын өртгийн хамгийн сайн тооцоололоор хүлээн зөвшөөрнө. LO 4

10. Recognition of a Provision Нөөцийн хүлээн зөвшөөрөлт Хүлээн зөвшөөрөлтийн жишээ Үүрэг хариуцлагыг барагдуулах дүнгийн найдвартай тооцоолол хийгдсэн байгаа. Illustration 13-6 Нэхэмжлэл Жишээ: 2011/11/30нд “Morrison” дэлгүүрийн ажилтан компаний байранд хальтирч унаснаас ихээхэн бэртэл авч, улмаар дэлгүүрийн эсрэг шүүхэд нэхэсжлэл гаргасан байна. “Morrison” ний хуульч Morrison хэрэгээ алдахгүй , магадлал нь 50% бага гэж үзэж байгаа. Асуулт: 2011/12/31 нээр “Morrison” нэхэмжлэлд зориулж нөөцийг хүлээн зөвшөөрөх ёстой юу? Шинжилгээ: Хэдийгээр өнгөрсөн үүрэг хүлээх үйл явдөл тохиолдсон ч, “Morrison” ямар нэгэн төлбөр төлөх магадлал бараг байхгүй байна. Дүгнэлт: “Morrison” нөөцийг бүртгэх хэрэггүй. Хэрэв “Morrison”-ний хуульч компани заргаа олдах магадлал байгаа гэж тодорхойлсон бол “Morrison” 2011/12/31 нээр нөөцийг хүлээн зөвшөөрнө. Өнөөгийн үүрэг хариуцлага оршин байх магадлалаас оршихгүй байх магадлалаас их байвал үүрэг хариуцлага үүснэ. LO 4

11. Нөөцийн хэмжилт Компани нөөцийн дүнг яаж тодорхойлж бүртгэх вэ? IFRS: Хүлээн зөвшөөрөгдөх дүн одоогийн үүрэг хариуцлагын харуулах хамгийн сайн тооцоолол дээр хийгдэнэ. Хамгийн сайн тооцоолсон дүн нь санхүүгийн байдлын тайланд компаний төлөх дүнг харуулна. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

12. Хамгийн сайн тооцоолол Нөөцөөр хүлээн зөвшөөрөгдсөн дүн нь тайлант үеийн эцэст өнөөгийн үүрэг хариуцлагыг биелүүлэхэд шаардагдах зарлагын хамгийн сайн тооцоолол байх ёстой. (НББОУС 37.36)

13. Measurement of Provisions Нөөцийн хэмжилт Хэмжилтийн жишээ Компаний удирдлага өнгөрсөн туршлага, мэргэжилтнүүдийн зөвөлгөө гм ямар нэгэн тохирсон мэдээлэл дээр үндэслэн үнэлгээг хийнэ. Toyota warranties. Toyota компани өөрсдийн зарагдсан амшинуудын 80% нь баталгаат засварын зардал гарахгүй, 12% нь ихээхэн хэмжээний зардал, 8% нь бага зардал гардаг болохыг тодорхойлсон. Энэ тохиолдолд бүх боломжит гарцуудыг магадлалаар нь жигнэн, Toyota-гийн баталгаат засварын өрийг тооцож болно. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

14. Measurement of Provisions Нөөцийн хэмжилт Хэмжилтийн жишээ Компаний удирдлага өнгөрсөн туршлага, мэргэжилтнүүдийн зөвөлгөө гм ямар нэгэн тохирсон мэдээлэл дээр үндэслэн үнэлгээг хийнэ. Carrefour буцаалт-refunds.Carrefour олон янзын үнээр бүтээгдхүүнээ борлуулдаг. Зарагдсан барааг буцаах үед хэрэглэгчид очих буцаалт тодорхой үнийн хязгаарт байж болно. Энэ тохиолдолд буцаалтын дүнг хэмжихдээ тэрхүү тодорхой хязгаарын дундаж үнийг ашиглаж болох юм. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

15. Measurement of Provisions Нөөцийн хэмжилт Хэмжилтийн жишээ Novartisхуулийн нэхэмжлэл-lawsuit. Novartis-тай адил томоохон компаниуд өөрсдийн бүтээгдхүүнтэй холбоотой асуудлаар шүүхэд дуудагдах тохиолдол олон байдаг. Нэхэмжлэлтэй холбоотой энэ төрлийн үүрэг хариуцлагын хамгийн сайн тооцоолол нь нэхэмжилсэн дүн байх нь олонтаа. Өр төлбөрийн хэмжилт нь цаг хугацааны үнэ цэнийг авч үзэх ёстой байдаг. Зардлын хэмжилтэнд нөлөөлж болох ирээдүйн үйл явдлуудыг тооцоолох ёстой. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

16. Нөөцийн хэлбэрүүд Түгээмэл хэлбэрүүд: • Хуулийн нэхэмжлэл-Lawsuits • Баталгаа-Warranties • Урамшуулал-Premiums • Байгал орчны-Environmental • Алдагдалтай гэрээ-Onerous contracts • Дахин зохион байгуулалт-Restructuring IFRS-аар санхүүгийн тайлангийн тэмдэглэлд нөөцийн талаар өргөтгөсөн тодруулга хийхийг шаарддаг. Гэхдээ компани бизнесийн үйл ажиллагааны болзошгүй ерөнхий эрсдлийн (дайн гарах магадлал, ажил хаялт, даатгалгүй байгалийн гамшиг эсвэл бизнесийн уналт гм) талаар бүртгэж тайлагнахгүй гэсэн байдаг. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

17. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Шүүх заргын нөөц Компани шүүхийн өр төлбөрийг бүртгэх эсэхээ тодорхойлохдоо түүний хүлээгдэж байгаа эсвэл төлөхөөр шийдэгдсэн, бодитой эсвэл боломжтой нэхэмжлэл гэдгийг харгалзан үзнэ. • Үйлдэл гарсан хугацаа • Тааламжгүй шийдэл гарах магадлал • Гарзын дүнг боломжит байдлаар тооцоолох чадвар LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

18. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Шүүх заргын нөөц • Шүүхэд материалаа бүрдүүлж өгөх, нэхэмлэл гаргах болон үнэлгээг хийх хүртэл компани дараах зүйлийг тодорхойлно: • Нэхэмжлэл гаргаж, шүүхэд материалаа өгөх магадлал • Тааламжгүй шүүхийн шийдвэр гарах магадлал Дээрх 2 зүйл гарах магадлалтай, гарзын хэмжээ боломжит байдлаар тооцоологдсон, тухайн үйлдэл санхүүгийн тайлангийн үеэр эсвэл өмнө тохиолдсон бол компани өр төлбөрийг хуримтлуулах ёстой. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

19. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд BE13-10: “S”компани 2010/12/31 нд шүүхэд дуудагдсан. (a) 12/31 нээр “S” компани $900,000 өрийн төлөх магадлал байгаа гэж үзээд журналын бичилтийг хий. (b) 12/31 нээр “S” компани ямар нэгэн төлбөр төлөх магадлал байхгүй гэж үзээд журналын бичилт хий. (a) Хуулийн нэхэмж гарз 900,000 Хуулийн нэх өр төлбөр 900,000 (b) Бичилт хийхгүй. 2010/12/31 нээр өр төлбөр төлөх магадлал байхгүй тул гарзыг хуримтлуулахгүй. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

20. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Баталгааны нөөц Борлуулагчаас худалдан авагчид бүтээгдхүүний чанар, тоо хэмжээний алдаа, эсвэл гүйцэтгэлийг сайн байлгахад өгч байгаа амлалт юм. Хэрэв хэрэглэгч баталгааны нэхэмжлэл гаргах магадлал байгаа бол компани гарах зардлыг боломжийн байдлаар тооцоолох ба түүнийг зардлаар бүртгэх ёстой. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

21. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Баталгааны нөөц Баталгааны зардлыг бүртгэх 2 үндсэн арга байдаг: • Мөнгөн суурьт арга -Cash-Basis method • Гарсан үед нь баталгааны зардлаар бүртгэнэ. Учир нь: • Өр төлбөр гарах магадлал байргүй • Боломжийн байдлаар өр төлбөрийн дүнг тооцоолж чадахгүй LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

22. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Баталгааны нөөц Баталгааны зардлыг бүртгэх 2 үндсэн арга байдаг: • Аккруэль суурьт арга- Accrual-Basis method • Баталгааны зардлыг үйл ажиллагааны зардлаар орлогын тайланд тусгана. • Энэхүү арга нь нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн арга юм. • Баталгааны засварын зардлын арга гэж нэрлэдэг- the expense warranty approach. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

23. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд BE13-13:“S” үйлдвэр бүтээгдхүүндээ 2 жилийн баталгаа өгдөг ба эхний жилийн бүтээгдхүүн нь 2010 онд зарагдсан. Энэ жилд “S” үйлдвэр $70,000 ийг баталгаат засварт зориулсан. Жилийн эцэст 2010 оны борлуулалтын баталгаанд зориулан нэмж $400,000 гарна гэж тооцоолсон. “S” үйлдвэрийн $70,000 зардал болон 12/31 нээрх тохируулах бичилтийг хий: 2010 Баталгааны зардал 70,000 Мөнгөн хөрөнгө 70,000 12/31/10 Баталгааны зардал 400,000 Баталгааны өр төлбөр 400,000 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

24. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Урамшуулал ба купон Компани урамшуулал, купоны зардлыг тайлант үеийн зардлаар бүртгэнэ. • НББ: • Хэрэглэгчдэд санал болгосон урамшуулалын үлдэгдэл тоог тооцно. • Санал болгосон урамшуулалыг “Урамшуулалын зардал” Дт-д, “Урамшуулалын өглөг” Кт-лэнэ. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

25. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ:“F” компани 10 ш boxtop болон 25 cent авчирсан хэрэглэгчиддээ том хоолны сав нэгийг өгөхөөр санал болгосон. Хоолны савны үнэ 75 cent бөгөөд нийт box top-ний 60% ийг буцаж ирнэ гэж тооцоолж байгаа. Урамшуулал 2011/06 сард эхэлсэн ба дараах гүйлгээ хийгдсэн. “F” компни 20,000 ш хоолны сав худалдан авсан: Бараа материал-хоолны сав 15,000 Мөнгөн хөрөнгө 15,000 $20,000 x .75 = $15,000 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

26. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ:300000 ш хайрцаг бүхий торт зарагдсан: 300,000 x .80 = $240,000 Мөнгөн хөрөнгө 240,000 Борлуулалт 240,000 “F” компани 60,000 boxtopбодитоор буцаж ирснийг бүртгэсэн: Мөнгөн хөрөнгө[(60,000 / 10) x $0.25] 1,500 Урамшуулалын зардал 3,000 Бараа материал-хоолны сав 4,500 тооцоолол: (60,000 / 10) x $0.75 = $4,500 LO 4

27. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ: Төгсгөлд нь “F” жилийн эцэст үлдсэн санал болгосон урамшуулалд тохируулах бичилтийг хийнэ: Урамшуулалын зардал 6,000 Урамшуулалын өглөг 6,000 Тооцоолол: 2011 онд зарагдсан нийт boxtop Нийт тооцоолсон буцаалт 2011 онд буцаж ирсэн boxtop Тооцоолсон ирээдүйн буцаалт Тооцоолсон үлдэгдэл өртөг: LO 4

28. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Байгал орчныг сэргээх нөөц Компани удаан эдэлгээт хөрөнгийг ашиглалтаас хасахтай холбоотой хуулиар хүлээсэн үүрэг хариуцлага болон тухайн өр төлбөрийг тооцоолох боломжтой үед байгаль орчныг сэргээх өр төлбөрийг хүлээн зөвшөөрч бүртгэнэ. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

29. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Байгал орчныг сэргээх нөөц • Хариуцлага хүлээх үйл явдал:хуулийн үүрэг хариуцлага хүлээх түүнийг хүлээн зөвшөөрөх жишээнүүд: • Цөмийн байгууламжийг ашиглахаа болих, • Нефть, газрын тосны байгууламжийг зогсоох, шинэчлэх, сэргээн засах • Уул уурхайн байгууламжийг хаах, сэргээн сайжруулах • Хогын цэгийг хаах, цэвэрлэх LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

30. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Байгал орчныг сэргээх нөөц Хэмжилт. Компани ирээдүйд гарах байгаль орчныг сэргээх өр төлбөрийг хамгийн сайн тооцоололд үндэслэн хэмжинэ. • Хүлээн зөвшөөрөлт ба хуваарилалт. Байгаль орчны өр төлбөрийг бүртгэхийн тулд компани • Байгал орчныг сэргээх зардлыг удаан эдэлгээт хөрөнгийн дансны үнэд оруулна. • Уг дүнг өр төлбөрөөр бүртгэнэ. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

31. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ:2011/01 сард “Wildcat Oil” компани Мексикт газрын тосны байгууламж босгосон. “Wildcat” 5 жилийн ашиглалтын хугацааны эцэст байгууламжийг нураан, талбайг цэвэрлэх үүргийг хуулаир хүлээсэн. “Wildcat” байгууламжийгнураан, цэвэрлэх зардлыг $1,000,000 гэж тооцоолсон. 10% хөнгөлөлтийн төвшинд үндэслэн, өр төлбөрийн бодит үнэ цэнэ: $620,920 ($1,000,000 x .62092). 2011/01/01 нд “Wildcat” өр төлбөрийг дараах байдлаар бүртгэнэ: Өрөмдөх байгууламж 620,920 Байгаль орчны өр төлбөр 620,920 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

32. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ:Хөрөнгийн ашиглалтын хугацааны туршид“Wildcat“ хөрөнгийг зардлаар хуваарилна. ШША-ыг ашиглан “Wildcat“ дараах журналын бичилтийг хийсэн December 31, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 Элэгдлийн зардал($620,920 / 5) 124,184 Хуримтлагдсан элэгдэл 124,184 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

33. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ: Түүнчлэн “Wildcat“ тйалант үеи бүд хүүгийн зардлыг хуримтлуулан бүртгэнэ. “Wildcat“ 2011/12/31 нд байгаль орчныг сэргээх өр төлбөрийг өсгөн, хүүгийн зардлыг бүртгэнэ: December 31, 2011 Хүүгийн зардал ($620,092 x 10%) 62,092 Байгаль орчныг сэргээх өглөг 62,092 Дискаунтчилал ашиглаж байх үед нөөцийн дансны үнэ нь цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр тайлангийн үе бүрт өсч байдаг. Энэ өсөлтийг зээлийн зардал гэж бүртгэнэ. НББОУС37.60 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

34. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Жишээ: 2016/01/10 нд “Wildcat“ компани байгууламжийг нурааж, цэвэрлэх гэрээг $995,000 оор “Rig” компанитай хийсэн. “Wildcat”-ийн өр төлбөрийг барагдуулах журналын бичилт: . January 10, 2016 Байгаль орчныг сэргээх өглөг 1,000,000 Өр төлбөрийг барагдуулсны олз 5,000 Мөнгөн хөрөнгө 995,000 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

35. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Алдагдалтай гэрээний нөөц • “Хүлээгдэж буй эдийн засгийн өгөөжөөс давсан үүрэг хариуцлага гэж үзэх зайлшгүй зардлууд” • Хүлээгдэж буй зардал нь одоо буй гэрээний хамгийн бага цэвэр зардал болох дараах 2 зүйлийн аль багаар тодорхойлогдоно. • Гэрээг бүрэн хэрэгжүүлэх зардал эсвэл • Гэрээг хэрэгжүүлэх алдаанаас бий болсон торгууль нөхөн төлбөр LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

36. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Алдагдалтай гэрээний нөөц Жишээ:“S” компани үйлдвэр түрээсэлж, ашигтай үйл ажиллагаа явуулдаг ба түрээсийн төлбөрөө сар бүр төлдөг. “S” үйлдвэрийг өөр байрлалд шилжүүлэхээр шийдсэн. Гэвч хуучин байгууламжийн түрээс дараагийн 3 жилд үргэлжилнэ. Харамсалтай нь “S” түрээсийг цуцлах болон өөр этгээдэд шилжүүлэх боломжгүй. Энэ алдагдалтай гэрээний хүлээгдэж буй зардал нь €200,000. Энэ тохиолдолд дараах журналын бичилтийг хийнэ: Түрээсийн гэрээний гарз 200,000 Түрээсийн гэрээний өглөг 200,000 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

37. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Алдагдалтай гэрээний нөөц “S” компаний өмнөх жишээгээр хүлээгдэж буй гэрээний зардал €200,000. Гэхдээ “S” компани гэрээг €175,000 –ийн торгуул төлөөд цуцалж болно гэж үзвэл журналын бичилт: Түрээсийн гэрээний гарз 175,000 Түрээсийн гэрээний өглөг 175,000 LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

38. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Дахин зохион байгуулалтын нөөц • Дахин зохион байгуулалт гэдэг нь бизнесийн удирдлагын төлөвлөж, хянаж буй програм бөгөөд дараах материаллаг өөрчлөлтийг хийсэн байна: • Компаний бизнесийн цар хүрээ • Бизнесийн чиглэл Компанийг дахин зохион байгуулалт хийх нарийвчилсан төлөвлөгөөтэй байхыг шаарддаг ба төлөвлөгөөг зарлах эсвэл хэрэгжүүлэх нь хүчин төгөлдөр болсон байна. LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

39. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Дахин зохион байгуулалтын нөөц IFRSдахин зохион байгуулалтын зардал болон гарзтай холбоотой тусгай заавар гаргасан байдаг: Illustration 13-9 Орох зардлууд (шууд ба тохиолдын) Орохгүй зардлууд • Дахин зохион байгуулалттай шууд холбоотой ажилчдыг халах зардлууд • Гэрээг цуцлах зардлууд (түрээсийн торгууль гм) • Алдагдалтай гэрээний нөөцүүд • Шинэ систем дэх хөрөнгө оруулалт • Байгууламжийн ашиглалтыг багасгах • Ажилчдыг дахин сургах • Хөрөнгө болон үйл ажиллагааг нүүлгэх • Удирдлагын болон маркетингийн • Компаний ҮНЗ ийн хуваарилалт • Алдагдалтай гэрээтэй холбоогүй үйл ажиллагааны хүлээгдэж буй зардал болон гарзууд LO 4 Explain the accounting for different types of provisions.

40. Common Types of Provisions Нөөцийн түгээмэл хэлбэрүүд Дахин зохион байгуулалтын нөөц Illustration 13-10 САЛБАРЫГ ХААХ Жишээ: 2011/12/12 нд “А” компани ТУЗ нарын эрчим хүчний хавтан хийдэг салбараа хаахаар шийдсэн. 2011/12/20 нд нарийвчилсэн төлөвлөгөө гаргаж, ТУЗ-аар зөвшөөрөгдсөн. Салбарын хэрэглэгчиддээ өөр бэлтгэн нийлүүлэгч хайх талаар захиа, харин ажилчиддаа ажлаас халах болсон тухай мэдэгдлийгтус тус илгээсэн. “А” компани дахин зохион байгуулалтын зардлыг 500000$ байх магадлалтай болохыг тооцоолсон. Асуулт: “А” компани дахин зохион байгуулалттай холбоотой гарсан бол түүнийг дахин зохион байгуулалтын өглөг гэж тайлагнах уу? Шинжилгээ: (1) 2011/12/31 нээр “А” компаний хувьд үүсмэл үүрэг хариуцлагыг өсгөх хэрэглэгч болон ажиллагсадтай холбогдох шийдвэр гарсан. Салбар хаагдах нь хүчин төгөлдөр болсон. (2)Өрийг барагдуулах нөөцийн гадагш урсгал гарах магадлал байгаа дүн нь ба найдвартай тооцоологдсон. Дүгнэлт: 2011/12/31 нээр нөөцийг хүлээн зөвшөөрөх ба салбарын хаах хамгийн сайн тооцоолол дээр үндэслэнэ. Энэ тохиолдолд €500000 байна. LO 4

41. Нөөцийн өөрчлөлт • Нөөцийн дүнг тайлангийн өдөр бүр давтан шалгаж тайлангийн үеийн хамгийн сайн тооцооллыг тусгахын тулд тохируулж байх ёстой. • Хэрэв үүрэг хариуцлагын төлбөрийг барагдуулахад шаардагдах эдийн засгийн өгөөж бүхий нөөцийн урсгал гадагшлах магадлал байхгүй болбол нөөцийн дүнг буцаан бичнэ.

42. Нөөцийн тодруулга • Компани тайланд хугацааны туршид гарсан өөрчлөлтийн шалтгааны тодруулан, гол нэрийн нөөц бүрээр эхний үлдэгдлээс эцсийн үлдэгдлэлд тохируулга хийж байх ёстой. • Нэмж, • Нөөц гадагш гарах урсгалын хүлээгдэж буй хугацааг тодруулан, нөөцийн талаар дүрслэн харуулна. • Хүлээгдэж буй гадагш урсгалтай холбоотой тодорхойгүй байдал болон хүлээгдэж буй төлбөрийн дүнг тодруулна.

43. Болзошгүй өр төлбөр • Болзошгүй өр төлбөрийг санхүүгийн тайлан хүлээн зөвшөөрдөггүй, учир нь: • Боломжит үүрэг хариуцлага (хараахан баталгаажаагүй), • Төлөх магадлалгүй одоогийн үүрэг хариуцлага • Найдвартай тооцоолол хийх боломжгүй LO 5 Identify the criteria used to account for and disclose contingent liabilities and assets.

44. Contingent Liabilities Болзошгүй өр төлбөр Болзошгүй өр төлбөрийг бүртгэх: Illustration 13-12 Бараг тодорхой Магадлалтай Боломжтой гэхдээ магадгүй Ялимгүй Өр төлбөрөөр тайлагнана.(Нөөц) Өр төлбөрөөр тайлагнана (Нөөц) Тодруулга хийнэ Тодруулга шаардагагүй *Практикт бараг тодорхой болон ялимгүйгийн хувь нь дээр үзүүлснээс хазайх нь элбэг байдаг. LO 5 Identify the criteria used to account for and disclose contingent liabilities and assets.

45. Болзошгүй хөрөнгө • Болзошгүй хөрөнгө ньөнгөрсөн үйл явдлаас бий болсон, түүний оршин байгаа нь компаний хяналтанд бүрэн бус байгаа ирээдүйд тохиолдох эсвэл үл тохиолдох нь тодорхойгүй боломжит хөрөнгө юм. • Түгээмэл байдаг болзошгүй хөрөнгүүд: • Байж болох хандив, бэлэг урамшуулалаас ирэх мөнгө • Байж болох татварын маргаан дах ЗГ-аас ирэх буцаан олголт • Нааштай шийдэгдэх шүүхийн хэрэг Болзошгүй хөрөнгө нь санхүүгийн тайланд хүлээн зөвшөөрөгдөхгүй. LO 5 Identify the criteria used to account for and disclose contingent liabilities and assets.

46. Contingent Assets Болзошгүй хөрөнгө Болзошгүй хөрөнгийг бүртгэх нь: Illustration 13-14 Бараг тодорхой Магадлалтай Боломжтой гэхдээ магадгүй Ялимгүй Хөрөнгөөр тайлагнана. Тодруулна Тодруулга шаардагагүй Тодруулга шаардлагагүй *Практикт бараг тодорхой болон ялимгүйгийн хувь нь дээр үзүүлснээс хазайх нь элбэг байдаг. Болзошгүй хөрөнгийг эдийн засгийн өгөөжийн дотогш урсгалын боломж 50%иас илүү байгаа учир тодруулна. LO 5 Identify the criteria used to account for and disclose contingent liabilities and assets.

47. БХӨТ-ийн толилуулга БХӨТ-ийн толилуулга • Ихэвчлэн бүрэн барагдуулах үнэ цэнээр тайлагнана. • Бүрэн барагдуулах үнэ цэнэ болон одоогийн үнэ цэнийн ялгаа материаллаг бус гэж үздэг. LO 6 Indicate how to present and analyze liability-related information.

48. НББОУС 37 Нөөц, болзошгүй зүйлс Нөөцийн тодруулга Нөөцийн анги бүрээр: (а) тайлангийн үеийн эхэн болон эцэс дэх дансны үнэ; (б) одоо байгаа нөөц дэх нэмэлтийг багтаасан тайлангийн үеийн нэмэлт нөөц; (в) тайлангийн үед ашигласан нөөцийн дүн (нөөцөөс хассан болон гарсан зардал); (г) тайлангийн үед ашиглагдаагүй буцаан бичсэн дүн; (д) цаг хугацааны хүчин зүйл болон дискаунтын хувь хэмжээний өөрчлөлтийн нөлөөнөөс үүссэн дискаунтчлагдсан дүнгийн тайлангийн үеийн нэмэлт.

49. НББОУС 37 Нөөц, болзошгүй зүйлс Болзошгүй өр төлбөр (а)өнгөрсөн үйл явдлын үр дүнд үүссэн, аж ахуйн нэгж бүхэлд нь хянаж чадахааргүй ирээдүйд тохиолдох эсвэл үл тохиолдох нэг буюу түүнээс Дээштодорхой бус үйл явдлаас хамааран оршин байх нь батлагдах боломжит үүрэг хариуцлага; (б) өнгөрсөн үйл явдлын үр дүнд үүссэн өнөөгийн үүрэг хариуцлага бөгөөд дараах шалтгааны улмаас хүлээн зөвшөөрөгдөж амжаагүй байгаа:

50. НББОУС 37 Нөөц, болзошгүй зүйлс Болзошгүй өр төлбөр (Үргэлжлэл) 1. үүрэг хариуцлагын төлбөрийг барагдуулахад эдийн засгийн өгөөжид биелэлээ олсон нөөцийн зарлагын урсгал гарах шаардлагатай гэсэн магадлалгүй байгаагаас; 2. үүрэг хариуцлагын дүнг хангалттай хэмжээнд найдвартай хэмжих боломжгүй байгаагаас. Хүлээн зөвшөөрөхгүй.