Dwa życia w jednym ciele…

1. Dwa życia w jednym ciele…

2. Pasożytem nazywamy organizm (np. roślinny, zwierzęcy) żyjący i rozwijający się, czasowo lub stale, na innym lub w innym organizmie, który jest jego żywicielem i któremu przynosi szkodę. Dziedzina biologii, która zajmuje się pasożytami to parazytologia.

3. ŻYWICIEL: organizm zwierzęcy lub roślinny, na którym (lub, w którym) bytuje organizm pasożytniczy należący do innego gatunku.

4. CECHY PASOŻYTÓW: • pasożyt jest mniejszy od swojego żywiciela i często w (na) jednym żywicielu żyje ich dużo; • żyje kosztem żywego, zwykle jednego, organizmu; osłabiając go, może doprowadzić do śmierci; • pasożyt jest zwykle wyspecjalizowany, związany z konkretnymi gatunkami żywicieli.

5. ŻYWICIEL ŻYWICIEL POŚREDNI żywiciel, uktórego żerują postacie larwalne nie osiągające dojrzałości płciowej. ŻYWICIEL OSTATECZNY żywiciel w którym pasożyt osiąga dojrzałość płciową i rozmnaża się.

6. Do pasożytów zaliczamy: • niektóre wirusy, • wiele bakterii; • niektóre grzyby; • niektóre rośliny kwiatowe; • niektóre bezkręgowce; • wiele pierwotniaków; • niektóre ryby.

7. Pasożytów jest wiele rodzajów - od najbardziej popularnych tasiemców osiągających długość 10 lub więcej metrów, poprzez owsiki, aż do małych organizmów widocznych tylko pod mikroskopem. Owsiki Tasiemiec

8. JEDNODOMOWE bytują tylko u jednego żywiciela, np.: owsiki glista ludzka WIELODOMOWE zmieniają żywicieli, np. : tasiemiec uzbrojony motylica wątrobowa Ze względu na ilość żywicieli pasożyty dzielimy na:

9. Występowanie • Najnowsze opracowania naukowe na temat pasożytów, wykazują że w organizmach 95% dorosłych ludzi żyjących w dużych miastach zamieszkuje od 1 do 5 gatunków pasożytów. Według statystyk mamy 9 na 10 szans na zarażenie się pasożytami. To nieprawda, że pasożyty żyją jedynie w naszym jelicie grubym, można je również odkryć w każdej części naszego organizmu: w płucach, mięśniach, stawach, wątrobie, przełyku, krwi, oczach, a także w mózgu.

10. Sposoby Zakażenia pasożytami • spożycie zakażonej wody i żywności • ukąszenie • kocie i psie pchły przenoszą jajeczka glist - zwierzęta rozgryzając je połykają jajeczka i poprzez swój wilgotny oddech rozsiewają je na odległość do 5m

11. Sposoby Zakażenia pasożytami • często „łapiemy” je podczas kąpieli w zbiornikach słodkowodnych • coraz częstsze są również zarażenia noworodków jeszczew łonie matki • zarazić można się przez brudne ręce i to nie tylko swoje, ale i sprzedawców, kucharzy, kelnerów;

12. Sposoby Zakażenia pasożytami • jajeczka pasożytów podróżują na pieniądzach i poręczach środków transportu publicznego • wysokie stężenie pasożytów obserwuje się w takich produktach żywnościowych jak bekon, wędzona kiełbasa, szynka, parówki, wieprzowina w  każdej formie, wołowina, baranina, drób; również jaja kurze są często nimi zarażone.

13. Pasożyty • Praktycznie wszystkie pasożyty lubią witaminy, mikroelementy, szczególnie żelazo i hormony, białkowo-węglowodanowepożywienie i cukier. Pożerają one to wszystko i wydzielają toksyny, pochłaniając erytrocyty i osłabiając odporność. A to jeszcze nie wszystko. Osiągając określone stadium rozwoju, po prostu blokują układ immunologiczny, upośledzając tym samym tkanki narządów.

14. Tasiemce - występowanie • Dorosłe formy ponad tysiąca gatunków tasiemców (Cestoda) pasożytują w przewodach pokarmowych (najczęściej w jelitach) wszystkich rodzajów kręgowców, nie wyłączając człowieka. Choroby wywoływane przez nie nazywają się tasiemczycami (cestodozami).

15. Tasiemce- występowanie • Tasiemiec uzbrojony to groźny pasożyt człowieka występujący na całej kuli ziemskiej, najczęściej w Afryce, Ameryce Południowej i Azji, rzadziej w Europie. W Polsce spotykany jest sporadycznie. To parazyt dwudomowy; żywicielem pośrednim jest świnia lub dzik, a żywicielem ostatecznym jest człowiek.

16. Tasiemce • Pasożyty te są długimi, płaskimi zwierzętami (długość ciała dorosłego pasożyta może wynosić 2 do 7m, ale najczęściej dochodzi do 4m) przypominającymi wyglądem tasiemkę; są wysokiej klasy specjalistami przystosowanymi do pasożytniczego trybu życia.

17. Morfologia i anatomia • Ciało tasiemców nosi nazwę strobilum (strobila). Strobilum zbudowane jest z główki; czyli czerwiocha (scolex), szyjki i członów (proglotydy). Strobila może mieć do 1000 członów, chociaż najczęściej spotykana jest w liczbie 400.

18. Morfologia i anatomia • Skolex wyposażony jest w narządy czepne (bruzdy przyssawkowe, haki, przyssawki).

19. Morfologia i anatomia • Główka szerokości około 1-1,5 mm, długość ciała 2-3m, wyposażona jest w 4 przyssawki i wieniec haczyków (22-32 sztuk). W szyjce powstają nowe człony (strefa wzrostu). Ostatnie człony, zwane macicznymi wypełnione są zapłodnionymi jajami i odrywają się od strobili. W członach dojrzałych następuje wytwarzanie komórek płciowych. W członach dojrzewających zachodzi rozwój narządów rozrodczych.

20. Morfologia i anatomia • Ciało tasiemca okryte jest oskórkiem, pod którym leży nabłonek wora skórno -mięśniowego. Na powierzchni ciała znajdują się kosmki, pełniące czynności absorpcyjne w stosunku do pokarmu Mikrokosmki zwiększają efektywnie powierzchnię chłonną ciała tasiemca.

21. Morfologia i anatomia • U tasiemców zanikły niektóre narządy. Ponieważ pobierają one pokarm całą powierzchnią ciała wprost z jelita żywiciela, zanikła u nich gęba i układ pokarmowy.

22. Morfologia i anatomia • Brak też układu krążenia. Oddychają beztlenowo (fermentacja) ponieważ tasiemce mają utrudniony dostęp do tlenu. Ponadto nie posiadają narządów zmysłów ani mózgu.

23. Układ rozrodczy Człony maciczne mają szerokość około 6mm a długość 12mm. Segmenty te odrywają się kolejno od ciała tasiemca i wraz z kałem opuszczają organizm żywiciela ostatecznego • Tasiemce są hermafrodytami; obojnakami. Każdy segment (proglotyd) jest kompletną maszyną rozrodczą, wyposażoną w narządy męskie i żeńskie, produkującą do 100 tys. jaj. Człony są zróżnicowane wiekowo – najmłodsze powstają ciągle w rejonie tak zwanej szyjki, natomiast najdalej umiejscowione od główki zawierają dojrzałe jaja Te segmenty tasiemca, które są  najdalej odsunięte od główki, zwane są macicznymi i zawierają dojrzałe jaja.

24. Cykl rozwojowy • Wydalenie członu wypełnionego jajami przez żywiciela ostatecznego – człowieka. • Zjedzenie jaja przez żywiciela pośredniego – świnię; pasze zanieczyszczone odchodami ludzkimi z jajami pasożyta są źródłem zakażenia zwierząt. • W przewodzie pokarmowym żywiciela pośredniego z jaj wydostaje się onkosfera – larwa, która zaopatrzona jest w 6 haczyków. • Larwa przebija ścianki jelita, dostaje się do naczyń krwionośnych i z krwią wędruje do mięśni. • W mięśniach osadza się, otorbia i osiedla się w formie finny – wągra typu cysticercus - postać, którą zaraża się człowiek.

25. Cykl rozwojowy • Po zjedzeniu mięsa z wągrami przez żywiciela ostatecznego - człowieka, w jego przewodzie pokarmowym następuje rozpuszczenie otoczki, a uwolniona główka tasiemca przyczepia się do ścianki jelita i rozpoczyna przyrost. Po dwóch miesiącach wągier przekształca się w jelicie cienkim w dojrzałego tasiemca.

26. Cykl rozwojowy

29. Sposoby zarażenia • Zakażenie dzików i świń następuje wskutek nawożenia pól uprawnych fekaliami ludzkimi (z szamba) i osadami z oczyszczalni ścieków. Wągier świński jest zdolny do zarażenia w ciągu około 42 dni. W zapobieganiu wągrzycy znaczenie ma także staranne mycie rąk przed posiłkami oraz dokładne mycie jarzyn i owoców przed spożyciem Dopiero gotowanie w odkrytych naczyniach kawałków mięsa zabija larwy w ciągu 2 godzin

30. Sposoby zarażenia • Człowiek może stać się również żywicielem pośrednim, eliminując etap pośredni rozwoju tasiemca w organizmie świni. Drogą „brudnych rąk” znajdujące się w środowisku jaja tasiemca mogą przedostać się do żołądka człowieka. Typowe inne źródła zakażeń to nie myte jarzyny, owoce, itp.

31. OBJAWY ZAKAŻENIA TASIEMCEM UZBROJONYM U osób dorosłych zarażenie się tasiemcem uzbrojonym przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy. Czasami pojawia się: • niedokrwistość (anemia), • awitaminoza – polegająca na całkowitym braku w organizmie witaminy lub ich zestawu; powoduje różnorodne zakłócenia przemiany materii z objawami charakterystycznymi dla poszczególnych witamin. • uczucie ogólnego osłabienia, • bóle brzucha, • pobolewanie i zawroty głowy, • utrata apetytu, • nudności, • chudnięcie.

32. Tasiemce żyją około 20 lat!!!

33. Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) • Jest to jeden z najczęstszych pasożytów człowieka. Zarażona jest nim ¼ całej ludzkości. Postać dorosła pasożytuje w jelicie cienkim ludzi, larwy przeważenie w układzie krążenia i różnych narządach. Pasożyt jest bardzo pospolity i występuje na wielu kontynentach. • Samice osiągają przeciętnie około 30 cm długości, samiec jest o 1/3 krótszy. SKUPISKO GLIST LUDZKICH

34. Zarażanie następuje przez spożycie pokarmów lub wody zanieczyszczonych jajamiinwazyjnymi. Możemy zarazić się przez: jedzenie warzyw obłożonych jajami glist, wiąże się to z nawożeniem fekaliami i wodą ściekową, w której stwierdzono dużą ilość jaj glist; kąpieliska, jeżeli w zbiorniku wodnym stwierdzi się istnienie jaj glist; skażoną jajami glist ziemię; kał zainfekowany jajami glist. Sposoby zarażania się JAJO GLISTY LUDZKIEJ

35. Cykl rozwojowy Z jaja inwazyjnego po wniknięciu do przewodu pokarmowego uwalniają się larwy, przenikają przez ścianę jelita i dostają się do układu krwionośnego. Do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Z prądem krwi trafiają do wątroby. Następnie w dalszym ciągu drogą krwionośną po przejściu prawego przedsionka serca trafiają do płuc, gdzie dostają się do pęcherzyków płucnych. Larwy po przebiciu się do dróg oddechowych mogą drażnić gardło i krtań powodując odruchowe ich połknięcie. Larwy w ten sposób ponownie dostają się do przewodu pokarmowego, gdzie osiągają dojrzałość płciową. Samica w ciele człowieka w ciągu doby może wytworzyć 200 tys. jaj, które wydalane są z kałem na zewnątrz.

38. U chorego zarażonego glistnicą występują najróżniejsze zmiany, mianowicie: nieokreślone, wracające bóle brzucha,mdłości,sporadycznie wymioty; brak łaknienia,apatia,lub nadmierne pobudzenie ruchowe,zaburzenia snu (zgrzytanie zębami); zmiany skórne; zapalenie spojówek i obrzęk powiek; nieżyt nosa; stany skurczowe jelit; w cięższych przypadkach może dojść do niedrożności górnych dróg oddechowych. OBJAWY INWAZJA GLIST LUDZKICH W JELICIE

41. Zapobieganie Jest wiele sposobów, dzięki którym możemy uniknąć zarażenia jajami glisty ludzkiej. Są to m.in.: dokładne płukanie owoców i warzyw przed ich spożyciem; mycie rąk przed każdym posiłkiem; mycie rąk po skorzystaniu z toalety; kąpanie się w dużych zbiornikach wodnych, gdzie istnieje małe prawdopodobieństwo istnienia jaj glist; zachowywanie ostrożności przy pracy w ziemi ( np. prace w ogródku).

42. Włosień spiralny ( Trichinellaspiralis ) • Włosień jest tak zwanym pasożytem bezwzględnym, prowadzącym we wszystkich stadiach swego rozwoju pasożytniczy tryb życia. Cykl ten odbywa się tylko w dwóch narządach zwierząt i ludzi – w przewodzie pokarmowym i w mięśniach prążkowanych ( włosień nie osadza się tylko w mięśniu sercowym). Larwy w stanie życia utajonego, po zamknięci się w kapsułach w mięśniach żywiciela mogą nie tracić żywotności i zdolności do zakażenia innych przez wiele lat. • Samica osiąga kilka mm długości, samiec jest przeważnie o połowę mniejszy. Przód ciała mają węższy niż tył. Otwór płciowy samicy położony jest mniej więcej w odległości ¼ od przodu ciała, samiec nie ma szczecinek kopulacyjnych. Cysty włośnia krętego Larwy włośnia krętego

43. 1. Zarażenie następuje wyłącznie przez zjedzenie wraz z mięsem inwazyjnej larwy osadzonej w mięśniach prążkowanych. Człowiek zaraża się, jedząc surową lub niedogotowaną, zakażoną larwami wieprzowinę lub dziczyznę, a także jedząc wędliny wędzone w zbyt niskiej temperaturze. 2. Mięso zwierząt najczęściej zarażone włosieniem spiralnym: w Polsce to mięso świń i dzików; w Niemczech i Szwajcarii - mięso psów i nutrii; w Ameryce Północnej – mięso z borsuków i niedźwiedzi; Sposoby zarażania się DZIK

44. Cykl rozwojowy W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczki, i wędrują do jelita cienkiego, gdzie w ciągu 2-3 dni osiągają dojrzałość płci i rozmnażają się. Samce giną, a samice rodzą żywe larwy. Nowo narodzone larwy dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Gdy wnikną już do włókna mięśniowego zwijają się w spiralę i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet do 50 lat.

46. Zapobieganie zarażeniu Szerzeniu się włośnicy zapobiega: przeprowadzenie badań trychinoskopowych, czyli badań na obecność włośni, przed wypuszczeniem mięsa na rynek; kupowanie mięsa pochodzącego z pewnego źródła, kupowanie w sklepach; nie nabywanie mięsa z niepewnego źródła np. z bazaru (dostawcy bazarowi nie zawsze legitymują się zaświadczeniem badania poubojowego); unikanie mięsa i przetworów mięsnych niedogotowanych, surowych np. befsztyku tatarskiego; szybkie mrożenie mięsa w temperaturze od -25 do -30 stopni Celsjusza; gotowanie (czas gotowania minimum 30 minut na 1 kg masy poszczególnych kawałków mięsa) , smażenie i pieczenie mięsa. SMAŻONE MIĘSO

47. Owsik ludzki ( Enterobiusvermicularis) Pasożytuje w jelicie grubym człowieka i rozpowszechniony jest częściej u dzieci niż u dorosłych. Występuje na wszystkich kontynentach, ale pospolicie w strefie klimatu umiarkowanego. Wielkość samicy wynosi około 1 cm, samiec jest o 1/3 krótszy. JAJCZKA OWSIKA LUDZKIEGO OWSIKI

48. Sposób zarażania się Przy braku przestrzegania higieny zarażenie jest bardzo łatwe (następuje w wyniku połknięcia jaj pasożyta). Źródłem zakażenia są: niedezynfekowane ustępy; zanieczyszczone warzywa; baseny kąpielowe; samozakażenie. Zarażeniu sprzyjają brudne ręce, ssanie palców, obgryzanie paznokci, brak nawyków higienicznych oraz zarażone przedmioty (ręczniki, bielizna, produkty żywnościowe, kurz). TOI TOI NIE ZAWSZE CZYSTE

49. Cykl rozwojowy Z połkniętych jaj uwalniają się larwy, które dojrzewają w jelicie cienkim, a następnie wędrują do jelita grubego. Samice składają jaja w pobliżu odbytu w ilości ok. 11 000. W przypadku kobiet – niekiedy w przedniej części pochwy. Chorzy dotykając palcami okolic krocza, odbytu i bielizny osobistej zbierają na swoje ręce jajeczka. Znajdują się one również w pościeli, co zagraża innym członkom rodziny. Jeżeli nie są przestrzegane zasady higieny cykl życiowy zamknie się nowa generacją osobników i ponownym samozakażeniem pierwotnego nosiciela. Pełny cykl rozwojowy owsika, tzn. od chwili połknięcia jajeczka aż do złożenia nowych jaj przez dojrzałe samice, trwa 3 – 4 tygodnie.