AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE

1. AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE Utku Tuncay ANKARA, 6.01.2006

2. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri GÜNÜN KONUSU • AB ÇEVRE POLİTİKASI • AB ÇEVRE MEVZUATI • MÜZAKERELER-ÇEVRE • TÜRKİYE VE MÜZAKERE • POLONYA VE MÜZAKERELER • TÜRKİYE’NİN UYUMU • MALİYET ANALİZİ • SONUÇLAR

3. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri AB ÇEVRE POLİTİKASI OLUŞUM SÜRECİ • 1987-Single European Act (Tek Avrupa Senedi): • Çevre bağımsız bir politika alanı olarak VII. Başlık altında Roma Antlaşması içindeki yerini almıştır. • 1992 Maastcriht Antlaşması: • çevre alanına politika statüsü verilmiş ve AB hukukunda “sürdürülebilir kalkınma” kavramı resmen oluşturulmuştur. • 1997 Amsterdam Antlaşması, • Sürdürülebilir kalkınma kavramı AB’nin ağırlıklı hedeflerinden birisi haline getirilmiştir.

4. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 2003 AB ANAYASASI • Çevresel koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri • Entegrasyon İlkesi • Enerji politikası başlığına çevresel hedeflerin eklenmesi • Katılımcı demokrasi ve şeffaflık • Temel Haklar Şartı (Madde II -38 Çevresel koruma)

5. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri ÇEVRE EYLEM PROGRAMLARI • Çevre Eylem Programları, politika açısından belirli niyetleri ortaya koyan, Komisyon tarafından hazırlanan çalışmalardır. • 1973-1992 yılları arasında uygulanan dört Çevre Eylem Programı: kirliliğin önlenmesi... • 1993 yılında kabul edilen 5. Çevre Eylem Programı: “towards sustainability” • Hukuksal bağlayıcılığı yok

6. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 6. Çevre Eylem Programı; 2010: “our future, our choice” • İklim Değişikliği: Sera gazlarında 2008’den 2012’ye kadar %8 indirim ve 2020’de küresel emisyonlarda %20-40 indirim... • Doğa ve biyo-çeşitlilik: Avrupa genelinde farklı canlı türlerinin yaşamlarını tehdit eden unsurların ortadan kaldırılması, deniz biyo-sisteminin korunması, endüstriyel ve maden kazalarının önlemesi için önlemler • Çevre ve sağlık: Birlik genelinde su kalitesinin korunması, gürültü azaltma, hava kalitesi için strateji belirleme... • Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çöp yönetimi: Doğal kaynakların gereksiz israfını ve atık hacminin sürekli artışını sona erdirme, Geri dönüşümün artırılması, entegre ürün politikasıyla daha çok çöp çıkmasını önleme gibi...

7. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TOPLULUK ÇEVRE POLİTİKASI İLKELERİ • Topluluk çevre konusunda özen gösterme (oluşmadan önce), önleme (oluştukları anda-bilimsel-somut tehlike) kaynağında önleme (çevreyle dost teknolojiler ve mallar-genişledikleri anda) ve kirleten öder (oluştuktan sonra-zararın somutlaştırılması) ilkelerini • Bütünleyicilik (entegrasyon) ilkesi (Art. 6), çevre koruma ilkelerinin diğer birlik politikalarına entegre edilmesi veya diğer politikalar saptanırken ve uygulanırken, çevrenin korunmasının gözetilmesi

8. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri AB ÇEVRE MEVZUATI • Yatay Mevzuat (çevresel etki değerlendirmesi, çevresel bilgiye erişim) • Hava Kalitesi • Su Kalitesi • Atık Yönetimi • Doğanın Korunması • Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü • Kimyasallar ve GDO • Gürültü Kontrolü Yönetimi • Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma

9. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 1. Yatay Mevzuat • Diğer çevre sektörlerini de ilgilendirdiği için yatay mevzuat adını alır. Yasal ilerleme, karar alma ve uygulamayı güçlendirmek için metodlar ve mekanizmalar geliştirir. • Mevcut AB mevzuatı 6 ana grupta özetlenebilir: • ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) • Stratejik ÇED • Çevresel bilgiye erişim (dosyaları kamuoyuna açarak insanların, sınai faaliyetler ve hükümet kararlarının çevresel etkilerini bizzat görebilmeleri) • Raporlama • Avrupa Çevre Ajansı (Görevi; zamanlı, hedefli, ilgili ve güvenilir çevresel bilgi sağlamak) • Çevre için mali araç (LIFE) • Türkiye’de uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır • Uyumlaştırmanın maliyeti 430 milyon €.

10. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 2. Hava Kalitesi Yönetimi • Topluluk Stratejisi • Kirleten emisyonların azaltılması (katalitik konvertör, yola uygunluk testi), • Özel otomobillerin yakıt tüketiminin azaltılması (otomobil üreticileriyle işbirliği yapılarak), • temiz araçların geliştirilmesi (vergi teşvikleri) / Türkiye'de kurşunsuz benzinin desteklenmesi • AB mevzuatı 11 ana grup altında incelenebilir: • Hava kalitesi çerçeve düzenlemesi (karbon monoksit, sülfür dioksit gibi kirleticiler için Direktiflerle alt limitlerin belirlenmesi amacıyla çerçeve) • Yüzey atmosferik ozon • Stratosferik ozon • Petrol depolama ve dağıtımından kaynaklanan emisyonlar • Sıvı yakıtların kükürt içeriği • Trafik dışı hareketli araçlardan çıkan emisyonlar • Atık yakma tesisleri (BELEDİYELER) • Sanayi ve büyük yakıt yakma tesisleri • Sera gazı emisyonları • EMEP’in (Co-operative Programme for Monitoring and Evaluation of the Long-range Transmission of Air pollutants in Europe)uzun vadeli finansmanı • Zararlı kimyasalların üretim ve kontrolü • Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. • Düzenlemelerin toplam maliyeti 2,9 milyar €

11. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 3. Atık Yönetimi • Topluluk stratejisi: • Ürün tasarımının iyileştirilmesi, atığın kaynakta önüne geçilmesi, • atığın yeniden kazanımının ve kullanımının özendirilmesi, • atığın yakılmasının sebep olduğu kirlenmenin azaltılması. • AB mevzuatı 13 ana başlık altında toplanmaktadır: • Atık yönetim politikası • Titanyum dioksit sanayi atıkları • Evsel atıkların yakılması • Zararlı atıkların yakılması • Atıklar için çerçeve yönetmelikler • PCB/PCT bertarafı (elektrik donanımda kullanılması 1985 yılında yasaklanan organik bileşikler) • Tehlikeli atıklar • Kanalizasyon ve atık su çamurları • Piller ve aküler • Ambalaj ve ambalaj atıkları • Atıkların sevkıyatı • Atıkların düzenli depolanması • Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. • Atık yönetimi konusundaki düzenlemelerin mali tutarı 13,7 milyar €

12. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 4. Su Kalitesi ve Atık Su Yönetimi • Su kalite standartlarının (içme suyu, kullanma suyu) konulması ve kirletici emisyonların gözetimi konularında çok sayıda direktif: • Kentsel atık su arıtımı (yerel yönetim ve sanayi yatrımları): tüm yerüstü ve kıyı sularının organik kirlilikten arındırılması • Nitrat kirliliğinin önlenmesi (suların tarım alanlarından gelen nitratla kirlenmesi) • Tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı • Yüzme suları kalitesi • İçme suyu için kullanılacak yüzey suları kalitesi • İçme suyunun analiz sıklığı ve ölçüm yöntemleri • Yeraltı suyu kirliliğinin önlenmesi • Balıkların yaşamını korumaya yönelik tatlı su kalitesi • Deniz kabuklularının ortamlarının kalitesi • İçme suyu kalitesi • Su politikası çerçeve yönergesi • Deniz suyu kalitesi • Uygulayıcı kurum başta Çevre ve Orman Bakanlığı olmak üzere Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Türk Standartları Enstitüsü, Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik, Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri ile yerel yönetimlerdir. Uygulamada yetki ve karar çakışmasına yol açmamak için koordinasyonun tek bir organ tarafından sağlanması. • Düzenlemelerin toplam maliyeti 37 milyar €

13. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 5. Doğanın Korunması • 7 ana grup altında özetlenebilir: • Habitat direktifi • Yaban kuşları direktifi • Fok yavrusu kürkleri direktifi • Nesli tehlike altında olan türler yönetmeliği • Balina türlerinin ithalatı yönetmeliği • Bacak kapan tuzakla avlanma yönetmeliği • Bonn Konvansiyonu değişiklikleri (Conservation of Migratory Species of Wild Animals) • Uygulayıcı kurumlar; Çevre ve Orman Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’dır.

14. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 6. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü (IPPC) ve Risk Yönetimi • AB mevzuatı: • Büyük yakma tesislerinden kaynaklanan belirli kirletici emisyonların sınırlandırılması hakkında 88/609/EC Konsey Direktifi • Endüstriyel tesislerinden kaynaklanan hava kirliliği ile mücadele hakkında 84/360 Konsey Direktifi • Endüstriden kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin emisyonları hakkında 99/13/EEC sayılı Konsey Direktifi • Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü-SEVESO II hakkında 96/82/EC Konsey Direktifi • Entegre kirlilik önleme ve kontrolü ile ilgili 96/61/EC Konsey Direktifi* • Sanayi sektöründeki şirketlerin, bir topluluk eko-yönetim ve hesap-denetimi projesine gönüllü olarak katılımlarına izin veren 761/2001/EEC Konsey Direktifi • Topluluk eko-etiket verilmesi sisteminin gözden geçirilmesine dair 1980/2000 Konsey Yönetmeliği • Uygulayıcı kurumlar açısından bir karışıklık söz konusudur. Koordinasyonun tek bir organ tarafından sürdürülmesi. Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, Sağlık, Turizm, Sanayi gibi Bakanlıklarla birlikte çalışılmalıdır. • Düzenlemelerin toplam maliyeti 14 Milyar €

15. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 7. Kimyasallar ve Genetik Yapıları Değiştirilmiş Organizmalar • Mevcut AB mevzuatı 8 ana grup altında incelenebilir: • Hayvanların deney ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanımına karşı korunması • Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GMO) • Asbest, • Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, etiketlenmesi ve ambalajlanması, • Mevcut kimyasalların riskleri, • Tehlikeli kimyasalların ithalat ve ihracatı, • Ozon tabakasını inceltici maddeler (OTİM), • İyi laboratuar uygulamaları (GLP). • Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı olup birinci dereceden ilgili kuruluşlar: • Tarım Bakanlığı, • Saglık Bakanlığı, • Çalışma Bakanlığı ile • Dış Ticaret Müsteşarlığı'dir • Düzenlemelerin maliyeti 152 milyon Euro.

16. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 8. Gürültü Kontrolü Yönetimi • Temel amaç; öteden beri bazı makinalardan (çim biçme makinaları, motosikletler, uçaklarda ve açık havada kullanılan donatım vb.) çıkan gürültüler için izin verilebilir azami düzeyleri kabul etmek. • Ses Hızı Altındaki Uçaklar için Gürültü Emisyonları, • Ses Hızı Altındaki Jet Uçakları için Gürültü Emisyonları • Uçak işletmesi, • Ev Eşyaları, • Motorlu Araçlarda Egzos Sistemleri, • Motorsikletler, • Açık Havada Çalışan Aletler için Gürültü Emisyonları • Uygulayıcı kurum Sanayi, Ulaştırma ve Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. • 79 milyon €

17. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 9. Nükleer Güvenlik ve Radyasyon Korunması Yönetimi • AB mevzuatı 9 ana grupta toplanabilir: • Radyasyondan Korunma (Medikal maruziyet) • Toplumun Bilgilendirilmesi (Radyolojik Acil Durum) • Açıkta Çalışanların Radyasyondan Korunması • Radyoaktif Atıkların Sevkiyatı • Temel Güvenlik Standardları • Yiyeceklerin Radyoaktivite ile Kirlenmesi • Çernobil Sonrasında Zirai Ürünlerin ithalati • Radyoaktif Maddelerin Sevkiyatı • Nükleer Enerji • 10 milyon €

18. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri MÜZAKERELER • 3 Ekim’de başlayan yeni süreç • Müzakerelerde • Yasal: 270’ten fazla düzenleme, yaklaşık 80 önemli Direktif • Kurumsal: İdari yapılanmaların güçlendirilmesi: bakanlıklar, ajanslar, ve bölgesel, yerel uygulama ve yürürlüğe koyma kurumları • Mali: Uyumun yüksek maliyeti

19. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Sürecin Olumlu Sonuçları • Şeffaf prosedürler • Çevresel iyileşme: vatandaşların sağlıklı yaşama koşullarının sağlanması • Sağlıklı ve güvenli ürünleriyle modern, verimli ve rekabetçi endüstriler • Maliyet-verimli ve sürdürülebilir çevresel altyapı • Ekonominin yeni branşı olarak eko-hizmetlerin geliştirilmesi

20. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri EKONOMİK GETİRİLER • Artı maliyetlerden veya zararlardan sakınma • sağlık harcamalarının düşmesi, • doğal kaynakların korunması, • ekosistemin bozulmasının önlenmesi nedeniyle balıkçılığın, tarımın, turizmin zarar görmemesi • Atık yönetimi-atıkların geri kazanımı, değerlendirilmesi ve yeniden kullanımı ve atıkların sağlıklı yöntemlerle bertarafı yaklaşık 12 milyar Euro ekonomik değer. • Çevrenin korunmasına yönelik çalışmalar, çevre dostu ürün ve üretim teknolojiler yeni istihdam • Su kalitesi ve hava kalitesi hastalıkların ve ölümlerin engellenmesi

21. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Müzakere: GEÇİŞ SÜRELERİ • Müzakere Pozisyonu: • Uygulama yöntemi, mevzuat uyumuna ve uygulamaya ilişkin takvim, uygulama için gerekli altyapının oluşturulması için izleyecekleri yöntemler • Giriş: durum, mevzuat uyumu konusunda gelinen nokta, uygulanmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar ile istenilen “geçiş” süreleri ve/veya derogasyonlar • Gerekçe: Geçiş süreci/derogasyon konularının kapsamlaştırılması ve gerekçelendirilmesi

22. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri ÇEVRE: Zorlu Süreç • Çevre: en çok geçiş süreci talebi-yüksek maliyetli yatırımlar • Aday ülkeler daha çok kentsel atıksu arıtımı, içme suyu ve yüzey sularına yapılan deşarjlar ile atık konularında geçiş süreci talep etmişlerdir. • Örnek, uçucu organik madde emisyonları, yakıtlardaki kükürt miktarı, kentsel atıksu arıtımı, içme suyu, tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı, atıkların düzenli depolanması, asbest atıkları, atıkların taşınması, yabani kuşlar, büyük yakma tesisleri, tehlikeli atıkların yakılması, • Geçiş sürelerinin verilmediği alanlar: • çerçeve mevzuat • doğa koruma • iç pazar ile ilgili temel unsurlar (ürünlerle ilgili tüm mevzuat) için ve yeni tesislerle ilgili düzenlemeler. • Sınıraşan etkilere neden olabilecek düzenlemeler konusundaki geçiş süreci tekliflerine üye ülkeler olumlu yaklaşmamaktadır. Geçiş süreci uzun zamana yayılması gereken altyapı adaptasyonları gerektiğinde

23. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri POLONYA • Polonya’da 1999’dan itibaren, çevreye ilişkin yapılanmanın idaresi yerel yönetimlere devredilmiştir. • “Su kalitesi” ve “atık yönetimi” sektörlerinde geliştirilen projelerde yerel idare bütçesi, ağır yatırım gerektiren alanlarda yerel fonların yanı sıra merkezi bütçenin desteği. • Polonya 40 milyona yaklaşan nüfus; Türkiye için en yakın örneği teşkil etmektedir. Çevre başlığında en fazla geçiş süresi almış ülke.

24. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri POLONYA-GEÇİŞ SÜRELERİ • Hava kalitesi: • 94/63/EC sayılı, benzin depolamasından ve dağıtımından kaynaklanan uçucu organik bileşenlerin emisyonuna ilişkin Direktif; Direktifin 3, 4, 5 ve 6. maddesi ekinde yer alan terminallerde depolama tesisleri, taşınır konteynerlerin yüklenmesi ve boşaltılması, taşınır konteynerler ve benzin istasyonlarında bulunan depolama tesislerinin yüklenmesi uygulaması için 2005 sonuna kadar geçiş süresi elde edilmiştir. • 1999/32/EC sayılı, bazı sıvı yakıtların kükürt oranının azaltılmasına ilişkin Direktif: Ağır yakıttaki kükürt içeriğine dair hükümlerin uygulanması. 2006 sonuna kadar... • Atık Yönetimi: • 2557/2001/EC sayılı Tüzük ile değiştirilen 259/93/EEC sayılı, AB içinde veya dışında atıkların sevkiyatının kontrolü ve gözetimine dair Tüzük; geri kazanılmak üzere Polonya’ya sevkıyatının 30 Aralık 2012 tarihine kadar yetkililere bildirilmesi ve işleme koyulması öngörülmüştür. • 94/62/EC sayılı, ambalajlama ve ambalaj atıklarına dair Direktif: Plastik malzemelerin dönüşümünde 2005 yılına kadar en az %15; metal malzemelerin dönüşümünde, 2005 yılına kadar %15; tüm ambalaj malzemelerinin geri kazanımında , 2006 yılına kadar %43 ve Direktifteki oranlara tam uyum için ise 2007 sonuna kadar geçiş süresi. • 1999/31/EC sayılı, atıkların düzenli depolanmasına ilişkin Direktif: suyun kontrolü ve çözünür maddelerden temizlenmesine ilişkin faaliyetlerin yönetimi, toprağın ve suyun korunması, gaz kontrolü ve istikrarına dair hükümlerin, belediyeye ait tehlikeli veya endüstriyel atıklar dışında yer altı depolarına yönelik olarak uygulanması için 1 Temmuz 2012 tarihine kadar geçis süresi. • Su Kalitesi: • 91/271/EEC sayılı Kentsel Atıksu Arıtımına dair Direktifin uygulanması için gerekli maliyetin 8,9 milyar Euro olduğu belirtilmiş, 674 yerleşim bölgesi için 2005 sonu; 1069 bölge için 2010 sonu ve 1165 yerleşim bölgesi için 2013 sonuna kadar geçiş süresi (tüm yerleşim bölgelerinin kentsel atık su toplama sistemlerine sahip olması, bazı yerleşim bölgelerinde toplama sistemlerine sızan kentsel atık suların boşaltılmadan önce ikincil veya üçüncül bir işlemden geçmesi ve hassa bölgelere boşaltılacak atıkların daha sıkı bir işlemden geçmesi) • Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi: • 96/61/EC sayılı, entegre kirlilik önleme ve kontrolü Direktifi (IPPC) ; Polonya mevcut tesislerin işletme izinlerine ilişkin hükümlerin uygulanması için 2010 sonuna kadar geçiş süresi almıştır. • 2001/80/EC sayılı, büyük yakma tesislerinden havaya yayılan bazı kirletici maddelerin sınırlanması Direktifi; Direktif hükümleri, büyük yakma tesislerinden kaynaklanan dioksit kükürt ve toz emisyon sınırlarını düşürmeyi amaçlamaktadır. Polonya, düoksit kükürt emisyon sınırının 36 yakma tesisinde tam uyumunun sağlanması için 2015 sonuna kadra geçiş süresi almıştır. • Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma: • 97/43/Euratom sdayılı, tıbbi nedenlerle iyonize radyasyona maruz kalmanın tehlikelerine karşı bireylerin sağlıklarının korunması hakkında Direktif; Polonya’ya Direktif’in 8. maddesinde yer alan teçhizata dair hükümlerin uygulanması için 2006 sonuna kadar geçiş süresi tanınmıştır.

25. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TÜRKİYE VE ÇEVRE MÜZAKERELERİ • Çevre: Tarımla birlikte en zor müzakere başlığı. • Uyumlaştırma (yetki karmaşası): Çevre ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

26. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TÜRKİYE’NİN ÇEVRE MEVZUATINA UYUM DURUMU • 2005 İlerleme Raporu • 2005 KOB Belgesi • Türkiye’nin Çevre Direktiflerine Uyum Durumu (Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi)

27. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 2005 İLERLEME RAPORU • Yatay Mevzuat: Türkiye henüz Kyoto Protokol’ünü onaylamamıştır. ÇED Yönetmeliği AB ÇED Direktifi ile pek çok alanda uyumlu iken Stratejik ÇED Direktifi’nin aktarılması henüz çok sınırlıdır. • Hava Kalitesi: Çerçeve yasanın aktarılması konusunda yeterli ilerleme görülmemektedir. Bununla birlikte Endüstriyel Kirlilik Kontrolü alanındaki düzenleme kabul edilmiş, araçlardan kaynaklanan kirlilik alanında mevzuatın uyumunda önemli ilerleme gözlenmiş, Tüketici Bilgi Direktifi ve Petrol ve Disel yakıtların kalitesi ile ilgili Direktif de yasalara aktarılmıştır. • (*)Atık Yönetimi: Özellikle tıbbi atıkların kontrolü yönetmeliği ve katı atık yönetmeliği değişiklikleri gerçekleştirilmiştir. Atık su arıtma alanında ise toprak kirliliği kontrolü uygulama yönetmeliği yürürlüğe girmiştir (mayıs 2005). Ulusal atık yönetimi planının hazırlanması gerekmektedir. • Su Kalitesi: Nitratlar ve içme suyu direktifleri dışında ilerleme görülmemektedir. Su Çerçeve Direktifi, ve sınır ötesi su işbirliği alanlarında ilerlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Su alanında ciddi yatırımların yapılması gerekmektedir. • (*)Doğa Koruma:Doğal hayatı koruma ve doğal hayat alanlarının genişletilmesi ve avlanma konularında düzenlemeler yapılmıştır. Bunun yanında Doğu Anadolu’da bir milli park ve üç uluslararası öneme sahip sulak alan (RAMSAR alanları) oluşturulmuştur. Doğa korumayla ilgili bir çerçeve yasası çıkarılmalıdır. • Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Risk Yönetimi: SEVESO(Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü) Direktifi gereksinimlerinin bazılarının aktarılması dışında bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir. • Kimyasallar: Hayvan Deneyleri Direktifi dışında ilerleme kaydedilmemiştir. • Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: Bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir. • (*)Gürültü: Çevresel gürültü yönetimi ve analizi konusunda bir uygulama yönetmeliği (regulation) kabul edilmiştir. Mevzuat uyumunda ilerlendiği rapor edilirken uygulamaya daha fazla önem verilmesi, gürültü haritası ve eylem planının hazırlanması gerekliliği üzerinde durulmuştur. • Ormancılık (forestry): Türkiye bu alanda gelişmiş bir yapılanmaya sahip olmasına rağmen uygulamada daha fazla adım atmalıdır.

28. Kısa Vade: -Müktesebata uyum için revize edilmiş bir programın benimsenmesi, yatırımın finanse edilmesi için plan geliştirilmesi -Müktesebat ile ilgili çerçeve yasası, uluslararası çevre sözleşmeleri ve çevrenin korunması ile ilgili kanun, su kalitesi, Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü, Atık yönetimi uygulamaları alanlarındaki mevzuatın aktarılması ve uygulamasına devam edilmesi -Revize edilmiş Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Direktifi’nin uygulanması -Çevresel politikanın, sektörel politikalara entegrasyonunun sağlanması -AB’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve AB su çerçeve direktifi ışığında sınır ötesi su işbirliğinin geliştirilmesi Orta Vade: -Sürdürülebilir kalkınma prensiplerinin, sektörel politikaların tanımlanması ve uygulanmasına entegre edilmesi -Ulusal Atık Yönetimi Planı’nın benimsenmesi ve uygulanması -Revize edilmiş Stratejik ÇED Direktifi’nin tam olarak aktarılması ve uygulanmasının sağlanması Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Katılım Ortaklığı Belgesi- 2005

29. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi • MEDA destekli, Ocak 2002’de Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda tamamlanan “Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi”. • Çerçeve direktifler, yatay mevzuat, atık yönetimi, su kalitesi, doğanın korunması ve endüstriyel kirliliğin önlenmesi konuları üzerinde durulmuştur. Kamu sektörüne olan maliyeti 27 milyar Euro • Şimdiye kadarki uyarlama %40’tır • Bakanlık: müktesebatın uyumlaştırılması 2010 yılında tamamlanacak

30. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Çevre Mevzuatına Tahmini Uyum Maliyetleri ve Yararları (milyar Euro)

31. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri

32. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri

33. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri

34. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri

35. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri

36. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri EHCIP (Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi) • 2005- OECD kaynaklı bir yazılımla (FEASIBLE) ekonomik modelleme. • 2024 yılına kadar toplam maliyet. • Tüm sektörlerde 68 milyar € dolayında yatırım maliyeti. • 18 milyar € özel sektör, 50 milyar € kamu sektörü • “İçme Suyu ve Atık Su”; 35 milyar €: küçük yerleşimlerin kentsel atıksu arıtımı Direktifi maliyetini üstlenebilmeleri; coğrafi olarak il alanlarından sorumlu su ve atıksu idarelerinin kurulması ve şehirlerin finansman fazlası ile küçük yerleşimlerin ihtiyaçlarının karşılanması; merkezi idareden ihtiyaçları karşılayacak düzeyde transfer. Büyükşehirler tarifelerini GSMH’ya orantılı olarak artırırlarsa işletme, bakım ve amortisman giderlerini karşılayabilecekler • “Endüstriyel Kirlilik”; 14 milyar € • “Atık Yönetimi” yaklaşık 14 milyar € • Toplam yatırımın 10-15% kadarı AB’den proje karşılığı alınabilecek.

37. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Kamu ve Özel Sektörün Üstlenmesi Gereken AB Uyum Yatırımları

38. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yatırım Maliyeti

39. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yıllara Göre Dağılım

40. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Uygulama için 2014 Yılından İtibaren Geçiş Süreleri*

41. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yatırım Maliyeti (kişi başı)

42. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri SONUÇLAR • Türkiye, çevre alanında tarihinin en büyük değişimini ve en zor dönemini yaşayacağı bir sürece girmektedir. • Çevre başlığı, müzakerelerde Türkiye’nin en çok başını ağrıtacak başlıktır. • Özel sektörün bu yükü kaldırılabilmesi için hükümet, teşvik edici önlemler almalıdır. Çevre yatırımları için bir strateji geliştirilmelidir. • Türkiye bu aşamada AB Çevre fonlarından en verimli şekilde faydalanmalıdır. • Kurumsal: Çevre müktesebatının üstlenilmesine ilişkin idari kapasite bir an önce oluşturulmalıdır. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın, ve uygulamada etkin olabilecek bölgesel ve yerel otoritelerle diğer kurumların kapasiteleri geliştirilmelidir. Bu kadar yüksek maliyetli yatırımları koordine edebilecek bir yapılanmaya gidilmelidir. • Uygulamada katkıda bulunabilecek Sivil Toplum desteklenmelidir. • En önemlisi çevresel uyumun Brüksel için değil Türkiye için yapıldığı unutulmadan, başlığı kapatmak için değil yüksek çevre standartlarını yakalayabilmek için gerçekten uygulamaya yönelik adımların atılmasının unutulmamasıdır (ortak bilinç-motivasyon)

43. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yararlanılan Kaynaklar • Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına Uyum Süreci, TÜSİAD, İstanbul, Eylül 2002. • Avrupa Birliği ile Katılım Müzakereleri Rehberi, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları No: 184, İstanbul, Şubat 2005. • Budak, Sevim. Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası, Avrupa Topluluğu’nun Çevre Politikası ve Türkiye’nin Uyum Sorunu, İstanbul, Aralık 2000. • Durmaz, Burcu. Avrupa Birliğinde Çevre Politikası Alanında Muhtemel Müzakere Sürecine Yönelik Gerekli Hazırlıkların Örneklerle Çalışılması, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Uzmanlık Tezi, Ankara, Mayıs 2004. • Sarıgül, Gürdoğar, Uyumlaştırma Sürecine Genel Bir Bakış, Konferans: Türkiye’de AB Fonları ve Çevre, Ankara, 1 Aralık 2005. • TEPAV|EPRİ, 2005 KOB Müktesebat Başlıklarına göre Ön Değerlendirme. • European Commission, Turkey 2005 Progress Report, http://europa.eu.int/comm/enlargement/report_2005/pdf/package/sec_1426_final_en_progress_report_tr.pdf

44. Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Teşekkür ederiz...