YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASLAĞI

2. YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASLAĞI

3. Bu kanun tasarısının, “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun”un bir uzantısı olduğunu anlamak güç değildir. • Dönüşüm Kanununun yürürlüğe girmesinin ardından yoğun bir şekilde başlayacak olan yıkım ve inşaat faaliyetinin, izinlerini Bakanlığın vereceği kuruluşlar eliyle yürütülmesini sağlama amacı açıkça okunmaktadır. • Öncelikle bu tasarı ile ülke genelinde yapılaşma sürecinde jeolojik araştırmalardan başlayarak kent planlaması, yapıların plan ve projelerinin hazırlanması, uygulanması ve denetlenmesi konularındaki bütün iş ve işlemler “Teknik Müşavirlik Kuruluşları” nın eline bırakılmaktadır. • Ancak iş alanının bu denli geniş belirlendiği bu kuruluşların örgütlenmesi çok kolay olmayacaktır. Büyük sermaye, çok sayıda ve çeşitli alanlarda uzman istihdamı gerektiren bu kuruluşların izinlerinin de Bakanlıkça verileceği gözetildiğinde devlet eliyle gerçekleştirilecek tekelleşmenin söz konusu olacağını söylemek mümkündür.

4. Kanun tasarısında görülen bir diğer husus, mühendislik ve mimarlık hizmeti gerektiren bu iş ve işlemlerin yürütülmesi düzenlenirken, mimar ve mühendis odalarının yok sayılıp, yetkilerinin göz ardı edilmiş, meslek mensuplarının denetimi alanından dışlanmış olmalarıdır. • Yine bugüne kadar yapılan pek çok yasal düzenlemede (özellikle son dönemde kabul edilen KHK’lerde) olduğu gibi, yerel yönetimlerin yetkilerine de müdahaleler söz konudur. Örneğin ruhsat süreçlerine ilişkin süreler belirlenerek bu sürelerde yerel yönetimlerce gerekli belge ve izinler verilmediği takdirde Bakanlıkça bunların verileceğinin düzenlenmesi, siyasal iktidarın kentsel dönüşümü gerçekleştirmek için tüm engelleri bertaraf etme amacının bir tezahürüdür. • Bunlar taslağın bütününe bakıldığında ilk etapta görülebilen hususlar. Tek tek maddelerine bakıldığında ise, bunların dışında da sakıncalı hükümler içeren veya amaç maddesiyle hiç bağdaşmayan, çelişkili pek çok düzenlemeyle karşılaşılmaktadır.

5. Öncelikle bu kanun taslağının yürürlükteki 4708 sayılı Kanun’dan farklı olarak ne getirdiğine bakmak gerekirse, • Yapı Denetim Kuruluşları yerine “Teknik Müşavirlik Kuruluşu” olarak adlandırılan, görevleri yapı denetim kuruluşuna göre daha kapsamlı olan, sadece denetim değil proje hizmeti dahil pek çok alanda iş yapabilecek ve sermayesinin yarısından fazlasının mimar ve mühendislere ait olacağı tüzel kişilerin kurulması öngörülmektedir. • Kanunun kapsamı genişletilmiştir. Yeterli personeli olmayan kamu kurumlarının da teknik müşavirlik kuruluşlarından hizmet satın alabileceği düzenlenmiştir. • Mesleki sorumluluk sigortası getirilmektedir.

6. “Mesleki yetkinlik” diye meslek alanına ilişkin yeni bir kavram getirilmektedir. Bu yetkinliğin nasıl kazanılacağına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmeyerek Bakanlıkça yapılacak yönetmelikle belirlenmesi söz konudur. • Mimarlık mühendislik ve planlama hizmetini yürüten meslek mensupları için “müellif ve müellif kuruluşları” adı altında yeni bir tanımlama getirilmiştir. Gerçek veya tüzel kişi olabilecek müellifler tariflenirken, mesleki yetkinlik şartı yine aranmaktadır. • Maddeler üzerinden bakılacak olursa;

7. BİRİNCİ BÖLÜMGenel Hükümler AmaçMadde 1 • Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, uygulama imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için etüt, proje ve yapı denetimi işini üstlenecek olan teknik müşavirlik kuruluşlarının kurulmasına, sınıflandırılmasına, belgelendirilmesine, görevlerine, etüt, proje ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. • Amaç maddesi olan 1. Maddede “can ve mal güvenliğini teminen” denetim işini üstlenecek teknik müşavirlik kuruluşlarının kurulması ve yapı denetim usul ve esaslarını düzenlemek için kanunun hazırlandığı belirtilmekte ise de, kanunun başlangıçta belirtilen sakıncaları nedeniyle bu amaçtan uzak olduğu aşikardır. • Bu maddede dikkati çeken bir husus, daha önceki düzenlemelerde yapıların “imar planlarına” uygunluğunu sağlamaktan söz edilirken, burada sadece “uygulama imar planı”na uygunluğun denetleneceği belirtilmektedir. Yani bu kuruluşlar üst ölçek planlara uygun olmasa da (-ki çoğu zaman üst ölçek planlara uygun olmayan parsel bazında yapılan uygulama imar planı değişiğiyle yapılaşmalar söz konusu olmaktadır) uygulama imar planına uygunluğu denetleyecektir.

8. KapsamMadde 2 • (1) • a) 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesi ve 44 üncü maddesinin I numaralı fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler, • b) Entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapı ve tesisler, • c) Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy yerleşik alanlarında, ruhsatsız olarak yapılabilecek yapılar ile bunların müştemilatı, • hariç ilave, esaslı tadilat ve güçlendirme suretiyle inşa edilenler de dahil olmak üzere bütün yapılar, bu Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre, denetim izin belgesi verilen Teknik Müşavirlik Kuruluşlarının denetimine tabidir. • (2) Kamu kurum ve kuruluşları, birinci fıkranın (a) bendinde sayılan yapı ve tesislerin etüt, proje ve yapı denetimi işini bünyelerinde bulunan mimar ve mühendisleri eliyle yapar. Ancak bünyesinde ve inşaatın yapılacağı yerde çekirdek personel olarak inşaat süresince yeterli sayıda olarak devamlı görevlendirecekleri mimar ve mühendislerinin olmaması halinde denetim işini, aralarında akdedecekleri protokol ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi idarelere veya tabi oldukları ihale ve hizmet satın alma mevzuatı çerçevesinde bu Kanuna göre faaliyet gösteren teknik müşavirlik kuruluşlarından hizmet satın alarak bu Kanun kapsamında yaptırmak zorundadır. • (3) Bu maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bendinde yer alan yapıların sahibi gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri talep etmeleri halinde yapılarının etüt, proje ve yapı denetimini bu Kanuna göre faaliyet gösteren teknik müşavirlik kuruluşlarına yaptırabilirler. • 2. madde Kapsam maddesi olup, kamu yapıları, tarım ve hayvancılık yapıları ve ruhsata tabi olmayan köydeki konut yapıları hariç bütün yapıların teknik müşavirlik kuruluşlarının denetimine tabi olduğu görülmektedir. • Anayasa Mahkemesi’nin 4708 sayılı Kanun ile ilgili olarak geçtiğimiz aylarda verdiği kararın kapsam maddesinin bu şekilde belirlenmesinde etkili olduğu düşünülmektedir. Ancak yine de bazı köy yapılarının hariç tutulması anılan karara uygun değildir. 3. fıkrada yapı sahiplerinin talebine bağlı olarak bu yapıların da teknik müşavirlik kuruluşlarının denetiminde yapılabileceği şeklinde bir düzenleme ile aykırılık giderilmeye çalışılmış ise de kararın gerekçesine uygun olmadığı düşünülmektedir. • Yeterli teknik personeli bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının ihale mevzuatı çerçevesinde teknik müşavirlik kuruluşlarından hizmet alabileceği düzenlenmiştir.

9. (4) Kamu yapıları hariç toplam yapı inşaat alanı 1000 metrekareyi geçmeyen yapılarda geçici yapı müteahhidi yetki belgesi almak ve şantiye şefi bulundurmak, yapı müteahhitliğine ilişkin bütün sorumlulukları üstlenmek şartıyla parsel maliki kendi yapısını inşa edebilir. Bunun dışındaki yapıların Bakanlıktan yetki belgesi alan yapı müteahhitlerince inşa edilmesi zorunludur. Ancak vakıf ve dernek işletmeleri ile yapı kooperatifleri Bakanlıktan geçici yetki belgesi almak koşulu ile bu fıkradaki alan sınırlamasına tabi olmaksızın kendilerine ait yapıları inşa edebilirler. • (5) Şantiye şefinin mimar veya mühendis olması esastır. Ancak toplam yapı inşaat alanı 300 m2’ye kadar olan konut yapılarında inşaat teknisyeni, 1000 m2’ye kadar olan konut yapılarında inşaat teknikeri veya teknik öğretmen unvanlı teknik eleman, Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun şekilde şantiye şefi olarak görevlendirilebilir. Yapı müteahhidinin veya parsel malikinin veya hissedarlarından veya ortaklarından veya yöneticilerinden birinin mimar veya mühendis veya bu fıkradaki esaslara göre teknik eleman olması halinde ayrıca şantiye şefi aranmaz. • 4. fıkrada 1000 m2 yi aşmayan yapıların parsel maliki tarafından inşa edilmesine izin verilmesi bu yapıların, daha önce yönetmelikle sicillerinin tutularak denetimi sağlanmaya çalışılan müteahhitlik hizmetinin kapsamı dışında inşa edilmesine olanak sağlayacaktır. Bu fıkrada vakıf, dernek işletmeleri ve yapı kooperatiflerinin de geçici yetki belgesi ile kendi yapılarını inşa edebilecekleri düzenlenmiştir. • 5. fıkrada şantiye şefleri ile ilgili olarak getirilen düzenlemede belli metrekarelere kadar olan yapılarda inşaat teknisyeni, tekniker ve teknik öğretmenlere yetki verildiği görülmektedir. Odaların bugüne kadar karşı çıktığı, dava konusu ederek iptal ettirdiği yönetmelik düzenlemelerin yasa hükmü haline dönüştürülerek şantiye şefliğinde mimarlık ve mühendislik eğitimi almış olma şartı yine göz ardı edilmiştir.

10. TanımlarMadde 3 • Bu Kanunun uygulanmasında; • a) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını, • b) Etüt ve proje denetçisi: İlgili meslek odalarına üyeliği devam eden ve uzmanlık alanına uygun olarak müelliflik yapabilen, kendilerince hazırlanmamış olan yapıya ilişkin projelerin veya zemin etüt raporunun denetimi işini yapmak üzere Bakanlıktan etüt ve proje denetçisi belgesi almış bulunan, meslekî yetkinliği hâiz mimar ve mühendisleri, • c) İdare: Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip idareleri, • ç) Lâboratuvar denetçisi: İlgili meslek odasına üyeliği devam eden ve lâboratuar kuruluşlarının faaliyetlerinde görev yapmak üzere Bakanlıktan denetçi belgesi almış bulunan meslekî yetkinliği haiz mühendisleri, • 3. maddede en dikkat çekici olan, etüd ve proje denetçisi, yapı denetçisi olan ve teknik müşavirlik kuruluşları ile müellif ve müelliflik kuruluşları içinde yer alan mimar mühendisler için mesleki yetkinlik şartı getirilmiş olmasıdır. Mesleki yetkinliğin içinin ne ile doldurulacağı kriterlerin ne olacağı ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Mesleki yetkinliğin kazanılma koşullarının Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikler eliyle belirleneceği anlaşılmaktadır. Bu durum meslek odalarının anayasal yetkilerinin gaspı anlamına gelmektedir. • Öte yandan müellif ve müelliflik kuruluşu tanımı ile teknik müşavirlik kuruluşu tanımına bakıldığından bütün mimarlık ve mühendislik hizmet alanlarını kapsadığı görülmektedir. “Her türlü harita, plan, etüt, rapor, zemin etüt raporu, proje, arazi ve arsa düzenleme, ifraz, tevhit, kentsel tasarım, proje geliştirme, yapıda güçlendirme, enerji verimliliği ve kullanım amacı değişikliği için rapor ve proje hazırlanması, keşif, metraj, araştırma, geliştirme ve bu alanlarda danışmanlık gibi hizmetleri” mesleki yetkinliğe sahip mimar mühendis ve şehir plancıları tarafından yapılabilecektir.

11. d) Lâboratuvar kuruluşu: Bakanlıkça verilen izin belgesine bağlı olarak zemin, inşaat ve yapı malzemeleri, inşaat ve yapı ile ilgili ham ve mamûl maddeler üzerinde standartlara ve teknik şartnamelere göre ölçüm, muayene ve kalibrasyon yapılabilen, bu malzeme ve maddelerin özelliklerinin tayini konularında faaliyet gösteren, nama yazılı ödenmiş sermayelerinin en az üçte biri mühendis olan ve bünyesinde denetçi mühendis veya mühendisler ve yardımcı teknik elemanlar istihdam edilen teknik tesisi, • e) Müellif veya müelliflik kuruluşu: Her türlü harita, plan, etüt, rapor, zemin etüt raporu, proje, arazi ve arsa düzenleme, ifraz, tevhit, kentsel tasarım, proje geliştirme, yapıda güçlendirme, enerji verimliliği ve kullanım amacı değişikliği için rapor ve proje hazırlanması, keşif, metraj, araştırma, geliştirme ve bu alanlarda danışmanlık gibi hizmetleri veren meslekî yetkinliği haiz mimar, mühendis, şehir plancısı unvanlı gerçek kişiyi veya ortaklarının tamamı meslekî yetkinliği haiz mimar, mühendis, şehir plancısı olan tüzel kişiyi, • Yani taslak yasalaştıktan sonra meslek odalarının belgelendirmesi ile hizmet sunan mimar ve mühendisler ya Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenecek mesleki yetkinlik koşullarını sağlamaları halinde bu hizmetleri sunabilecekler ya da mevcut durumlarıyla bir iş alanı bulmakta güçlük çekeceklerdir. • Teknik müşavirlik kuruluşlarının tanımına bakıldığında ise bu kuruluşların denetim hizmeti dışında proje hizmeti de verebilecekleri görülmektedir. Her ne kadar kendi yaptıkları projelerin denetim işini üstlenmeleri yasaklanmakta ise de, bu kuruluşlar arasında karşılıklı anlaşmaların yapılacağını öngörmek güç değildir. Bu da sağlıklı bir denetimin yapılamaması sonucunu doğuracaktır.

12. f) Taşıyıcı sistem: Yapıların, temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını, • g) Teknik müşavirlik kuruluşu: Bu Kanun’a göre Bakanlıkça verilen izin belgesine bağlı olarak etüt, proje ve yapı denetimi işlerini yapabilen, bu işlerin yanı sıra bu maddenin (e) bendinde belirtilen mimarlık ve mühendislik hizmetlerini, yapılarda risk ve hasar tespiti, yıkım raporunun hazırlanması ve yıkım işlerinin denetimi, bünyesinde hizmet alımı ile turizm uzmanı çalıştırmak suretiyle âtıl konut sertifikası vererek mevcut yapıları turizme kazandırma, ihale, şartname, sözleşme hazırlığına ilişkin iş ve işlemleri yapabilen, bu konularda yurtdışında da faaliyet gösterebilen, nama yazılı ödenmiş sermayelerinin yarısından fazlası meslekî yetkinliği haiz denetçi mimar, mühendis, olan tüzel kişiyi, • h) Toplam yapı inşaat alanı: Bir parselde bulunan bütün yapıların yapı inşaat alanları toplamını, • Teknik müşavirlik kuruluşları proje ve denetim hizmeti dışında, yapılarda risk ve hasar tespitinden yıkım işlerine kadar imar alanında her türlü iş ve işlemleri yapabilecektir. Dönüşüm Kanununda da yer verilmiş olan ve nasıl yapılacağı belirsizlik içeren “atıl konut sertifikası verip mevcut yapıları turizme kazandırmak” gibi bir iş tanımına dahi yer verilmiştir. Yani yapı denetimi teknik müşavirlik kuruluşlarının iş alanlarından sadece biridir. Serbest mühendislik mimarlık hizmetleri kapsamında yer alan neredeyse bütün hizmetler Bakanlığın izin vereceği bu kuruluşlar eliyle yürütülebilecektir.

13. ı) Yapı denetçisi: İlgili meslek odasına üyeliği devam eden ve yapım işinin denetimini üstlenmek üzere Bakanlık’tan yapı denetçisi belgesi almış bulunan meslekî yetkinliği hâiz mimar ve mühendisleri, • i) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri, • j) Yapım süresi: Yapı ruhsatının alındığı tarih ile yapı kullanma izninin alındığı tarih arasındaki dönemi, • k) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını, • l) Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyeti ile yapı inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli; binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve esaslı onarım işlerinde ve bina dışında kalan yapılarda ise keşif bedelini, • Bu hizmetleri sunabilmek için sahip olunması gereken niteliklerin belirlenmesinde meslek odaları yok sayılmış, bununla birlikte yasayla hiçbir ölçüt konulmadan yönetmelik düzenlemelerine bırakılmak suretiyle bu nitelikleri belirleme yetkisi tümüyle Bakanlığın tasarrufuna bırakılmıştır.

14. m) Yapı hasarı: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen hasarı, • n) Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticarî amaçla ya da kendisi için şahsî finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, Bakanlıkça yetki belgesi numarası verilen gerçek veya tüzel kişiyi, • o) Yardımcı Kontrol Elemanı: Denetçi mimar ve mühendislere yardımcı olmak üzere istihdam edilen teknisyen, tekniker ve teknik öğretmen ile ilgili meslek odasına üyeliği devam eden mimar ve mühendisleri, • İfade eder. • Mevcut düzenlemede ve daha önceki taslaklarda bu kuruluşların ortaklarının tamamının mimar ve mühendislere ait olması aranırken bu kanun taslağında teknik müşavirlik şirketlerinin mimar ya da mühendis olmayan ortakları olmasına izin verilmektedir. Bu kuruluşların sunacağı hizmetlerin kapsamı mimarlık mühendislik hizmeti olmasına karşın mimar ve mühendis olmayan kişilerin sahip olacağı şirketler eliyle bu hizmetlerin sunulmasına izin verilmiş olacaktır. Meslek alanlarını meslekten olmayan kişilerin kuracakları sermaye şirketlerinin eline bırakmak Anayasaya uygun olmadığı gibi bilime ve tekniğin gereklerine de uygun değildir.

15. Ruhsat Süreci ve Görevler Madde 5 • (1) Teknik müşavirlik kuruluşu ile etüt ve proje denetimi ile yapı denetimi hizmet sözleşmesi akdedilir. • (2) Müellif, müelliflik kuruluşu veya müelliflik görevi üstlenen teknik müşavirlik kuruluşunun, başvuru tarihinden en fazla 30 gün öncesinde düzenlenen tapu kayıt örneği veya tapu yerine geçen belge ve koordinatlı kroki ile ilgili idareye müracaatı üzerine, yapı ruhsatı alınmasına esas teşkil eden mimari projenin hazırlanması için gerekli olan uygulama imar plânının, parselasyon planının, plana esas onaylı jeolojik ve jeoteknik (geoteknik) etüt raporunun parsele ilişkin bölümünün ve imar durum belgesinin birer örneği başvuru tarihinden itibaren en geç iki iş günü; yol kotu tutanağı ve kanal kotu tutanağı başvuru tarihinden itibaren en geç beş iş günü içinde idarece verilir. Elektronik ortamda erişilmesi halinde bu belgeler ayrıca idareden talep edilmez. Bu belgelerin belirtilen süreler içinde verilmemesi halinde, verilmeme gerekçesinin başvuru sahibine ve Bakanlığın taşra teşkilatına aynı süreler içinde yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Tapu kayıtları ile parselin koordinatlı krokisine elektronik ortamda doğrudan erişilmesi halinde idarece bu belgeler aranmaz. • Ruhsat süreci ve görevler başlıklı 5. Madde ile taslağın gerekçesine uygun olarak süreler konulmak suretiyle ruhsat işlemleri hızlandırılmaya çalışılmaktadır. Ancak bu yapılırken pek çok olumsuzluğu da beraberinde getiren düzenlemeler yapılmıştır.

16. (3) Kanal kotu tutanağı idare dışında bir su ve kanalizasyon idaresi tarafından düzenleniyor ise, bu tutanak başvuru tarihinden itibaren en geç üç iş günü içinde başvuru sahibine verilir. Belgelerin bu süre içinde verilmemesi halinde, gerekçesinin yazılı olarak başvuru sahibine bildirilmesi zorunludur. • (4) Müellif, müelliflik kuruluşu veya müelliflik görevi üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu yapı ruhsatına esas olan mimari projeyi, yapı aplikasyon projesini, zemin etüt raporu, statik proje, tesisat projelerini uygulama imar planına, mevzuata, standartlara ve şartnamelere uygun olarak hazırlar ve etüt ve proje denetimi görevini üstlenen Teknik Müşavirlik Kuruluşuna verir. Bu etüt ve projelerin aynı zamanda sayısal ortamda verilmesi zorunludur. • Öncelikle bütün süreç teknik müşavirlik kuruluşları üzerinden tariflenmiştir. Bu kuruluşlar yapı sahibi adına her türlü başvuru, beyan ve belge temini gibi iş ve işlemleri yürütürken yapı sahiplerinin haklarının istismarının önüne geçilemeyecektir. Hele tapu kayıtlarına elektronik ortamda erişim halinde idarece buna bağlı olarak işlem yapılacağının düzenlenmiş olması söz konusu olabilecek yanlışlıklarla başkalarının arsalarına müdahale gibi sonuçlara yol açabileceğinden oldukça sakıncalıdır.

17. (5) Etüt ve proje denetimi görevini üstlenen Teknik Müşavirlik Kuruluşu, mimari projenin, yapı aplikasyon projesinin, zemin etüt raporunun, statik projenin, tesisat projelerinin, uygulama imar planına, mevzuata, standartlara ve şartnamelere uygunluğunu inceler ve uygun olması halinde etüt ve projelere ilişkin tüm sorumlulukları üstlendiğine dair taahhütname ve gerekli ise çevresel etki değerlendirmesi raporunu yapı ruhsatı düzenlenmek üzere yapı sahibi adına bir dilekçe ekinde idareye verir. İdare, dilekçe ve tüm etüt, proje ve eklerini kayıt altına alır ve sadece belge kontrolü yaparak müracaat tarihinden itibaren en geç beş iş günü içinde etüt ve proje denetimi görevini üstlenen Teknik Müşavirlik Kuruluşundan yapı yaklaşık maliyetinin %0,15’i oranında teminat alarak, ulusal adres veritabanı üzerinden yapı ruhsatını verir. Bu süre zarfında idarece mevzuata aykırılık olmamasına rağmen yapı ruhsatı verilmediği takdirde, taahhütname ve teminat alınarak mevzuatına uygun olarak Bakanlığın taşra teşkilatınca verilir. • Ruhsat süreci parçalanmış olup, idare sadece belge kontrolüyle ruhsat verebilecek, ardından yapacağı inceleme sonucunda mevzuata ve imar planına aykırılık tespit ederse ruhsatı iptal edip inşaatı durduracaktır. Sadece belge üzerinde yapılan inceleme ile yapı inşasına izin vermek öncelikle idarenin denetim görevi ile bağdaşmamaktadır.Öte yandan süreci hızlandırmak adına yapılan bu düzenleme hem maddi kayıplara yol açacak hem de esasen inşaat sürecini uzatacaktır. • Taslakta, belirlenen süreler zarfında idarelerce ruhsat verilmemesi halinde Bakanlıkça verileceğinin düzenlenmesi dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesinin hızlandırılması amacı taşımakla birlikte, yerel yönetimlerin yetkilerine de müdahale niteliğindedir.

18. (6) Yapı ruhsatı alındığı andan itibaren yapı denetimi sorumluluğunu üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu, laboratuar kuruluşu ve yapı müteahhidi ile sözleşme imzalanması sonrasında teknik müşavirlik kuruluşu ve yapı müteahhidi tarafından ayrı ayrı hazırlanan taahhütname ve teminatlar ile birlikte idareye verilmeden ve iş yeri teslim tutanağı idarece başvuru tarihinden itibaren en geç üç gün içinde onaylanmadan yapının inşaatına başlanamaz. İdare, verilen taahhütname ve teminatı kayıt altına alır. • (7) Ruhsat düzenlenmesini takip eden en fazla 30 gün içinde zemin etütü ve projelerin idarece incelenerek onaylaması zorunludur. İdare, yeterli uzman personeli bulunmaması halinde etüt ve projelerin inceleme işi için başka bir teknik müşavirlik kuruluşundan hizmet satın alabilir. Zemin etütü ve projelerin mevzuata uygun olması halinde, etüt ve proje denetimi görevini üstlenen Teknik Müşavirlik Kuruluşundan alınan teminat iade edilir. İmar planına ve mevzuata aykırılık tespit edilmesi halinde ruhsat iptal edilir ve aykırılık giderilinceye kadar aynı süre içinde inşaat durdurulur. Zemin etütü ve projelerde, taşıyıcı sisteme etki etmeyen, kat ve alan artırmayan basit hata veya eksiklik bulunması halinde ise giderilinceye kadar ruhsat iptal edilmeksizin inşaat durdurulur. Etüt ve proje denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu hakkında idari müeyyide uygulanmak ve işlem yapılmak üzere durum Bakanlığın taşra teşkilatına bildirilir. • 7. fıkrada, idarelerin yeterli uzman personeli bulunmaması halinde projeleri inceleme işi için teknik müşavirlik kuruluşlarından hizmet satın alabileceği düzenlemesine yer verilmiştir. Bir nevi kolluk hizmeti sayılan ve kamu eliyle yürütülmesi gereken yapı ruhsatı sürecindeki denetim işinin özel şirketlere yaptırılmasına izin verilmesi, Anayasa Mahkemesi’nin daha önce İmar Kanunu’nda yer verilen yeminli mühendislik bürolarına yönelik iptal kararlarında vurguladığı can ve mal güveliğini yakından ilgilendiren yapı inşasında denetimin (ki bu biçimsel bir izinle değil, denetime bağlı olarak verilen bir izinle sağlanabilir) kamu eliyle yürütülmesinin gerektiği yönündeki gerekçesiyle bağdaşmamaktadır.

19. (8) Elektrik, telefon ve doğalgaz tesisat projelerinin yapı ruhsatı verilmesi aşamasında idareye verilmesi zorunlu değildir. Ancak bu projelerin yapı ruhsatının düzenlendiği tarihten itibaren en geç 25 gün içinde etüt ve proje denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşunca yetkili kuruluşların uygun görüşü alınarak idareye verilmesi, yetkili kuruluşların, kendilerine verilen projeleri en geç 15 gün içinde incelemesi, eksik veya yanlış bulunması halinde aynı süre içinde etüt ve proje denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşuna iade etmesi ve idareye bildirmesi zorunludur. Uygunluk görüşü verilen projelerin idarece en geç beş gün içinde onaylanması zorunludur. • Yetkili kuruluşlarca bu süre içinde incelenmeyen veya eksik veya yanlışlık nedeniyle etüt ve proje denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşuna iade edilmeyen projeler, idarece uygun görüş verilmiş proje olarak kabul edilerek işlem tesis edilir. Gerektiği hallerde hazırlanacak olan peyzaj projesinin de aynı süre içerisinde idareye verilmesi zorunludur. • (9) Yapı müteahhidinden alınan teminatın, yapının taşıyıcı sistemine yönelik %15’i temel seviyesinin %15’i su basman seviyesinin %15’i zemin kat seviyesinin, %15’i taşıyıcı sistemin tamamlanmasını müteakip, kalanı ise yapı kullanma izin belgesinin alınmasını müteakip iade edilmek zorundadır. Bu seviyelerin tamamlanmasını müteakip müteahhit tarafından idareye başvurulur. Başvuru üzerine en geç beş iş günü içinde inşaat mahallinde bulunduğu seviyede ruhsat eki projesine uygun imalatın yapılıp yapılmadığı kontrol edilmek üzere yapı denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşunun ilgili denetçi mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, şantiye şefi ve idare görevlilerinin de hazır bulunduğu ortamda imzalanmak suretiyle tutanak tanzim edilir. Tutanakların tanzim edilmesini müteakip en geç üç iş günü içinde teminatlar iade edilir. • (10) Seviye tespitlerinde mevzuata aykırılık tespit edilmesi halinde 3194 sayılı İmar Kanununun 32 nci maddesine göre işlem tesis edilir. Yapı tatil zaptı düzenlenen yapıdaki aykırılığın en geç otuz günlük süre içinde uygun hale getirilmemesi halinde alınan teminat irat kaydedilir. Bu yapıda 3194 sayılı İmar Kanunu gereklerinin yerine getirilmesini müteakiben inşai faaliyete devam edilebilmesi için yapı müteahhidince yukarıda belirtilen teminatın yeniden verilmesi gerekir.

20. (11) Zemin etüdü ve projeler, Kanunda belirtilenler dışında başka bir kurum veya kuruluşun denetim, vize veya onayına tabi tutulamaz. • (12) Yapının denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu; • (a) Yapının ruhsata, zemin etüdü ve projelerine ve mevzuata uygun olarak yapılmasını denetler. Aykırılığı bir rapor ile altı iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilâtına bildirir. • (b) Kalıp, demir donatı işleri ile beton, betonarme, çelik ve ahşap taşıyıcı sistem ve tesisat imalatları ayrıca yalıtım, beton ve betonarme sulama dâhil olmak üzere her türlü imalât ile bakım işleri gibi inşa safhalarında ve idarenin veya Bakanlığın taşra teşkilâtının yapacağı denetimler sırasında, ilgili denetçi mimar ve mühendislerin inşaat mahallinde bulunmasını sağlar. • (c) Denetimini üstlendiği yapıya ilişkin zemin, malzeme ve imalât ile ilgili deneyleri şartname ve standartlara uygun olarak lâboratuar kuruluşuna yaptırır, sonuçları değerlendirerek birer nüshasını idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına verir. • (ç) Standartlara aykırı malzeme kullanılması halinde malzemeyi üreten kuruluşu en geç üç iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına bildirir. • 11. fıkrada 4708 sayılı Kanunda olduğu gibi, etüd ve projelerin başka bir kurum ve kuruluşun denetim, vize ve onayına tabi tutulamayacağı hususuna yer verilmiş ancak bu kez “denetim” kelimesi de dahil edilmiştir. Benzer düzenlemeye İmar Kanunun 22. Maddesini değiştiren taslağın 19. Maddesinde de yer verilmiş ve gerekçesinde de “meslek odalarının ruhsat aşamasında proje denetimi yapmaları ya da idarelerin bu yönde talepte bulunmalarının önlenmesi hedeflenmektedir.” denilerek amaç açıkça ifade edilmiştir. Odaların denetim yetkisinin anayasal ve yasal dayanakları bellidir. Bu yetkilerin, başka kanunlarda kapsamıyla ilgisi olmayan düzenlemelerle kısıtlanmaya çalışılması öncelikle hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmamaktadır. • Bu maddede ayrıca teknik müşavirlik kuruluşlarının, yapı denetçisi mimar ve mühendislerin görevleri düzenlenmiştir.

21. (d) Seviye tespiti de dâhil olmak üzere aylık denetim raporunu, yapım işlerinin denetim sürecine ilişkin diğer belge ve tutanakları ilgili denetim elemanları ile birlikte imzalar. Denetime ilişkin gerekli bilgi, belge ve diğer dokümanları kayıt altına alır ve birer nüshasını idareye verir. • (f) Yetki belgeli usta çalıştırılmaması, şantiye şefinin bulundurulmaması hâllerinde durumu bir rapor ile altı iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilâtına bildirir. • (g) İş yerinde, şantiye güvenliği ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarır. • (ğ) Ruhsat yenileme de dahil yeniden ruhsat başvurusunda bulunulmasını gerektiren her türlü durumda yapı sahibi adına idareye müracaatta bulunur ve işlemleri takip eder. • (h) İlâve, esaslı tadilât ve güçlendirme suretiyle inşa edilecek olan veya inşası devam etmekte olan bir yapının denetiminin üstlenilmesi hâlinde yapıya ilişkin yapı güvenliği tespit raporu tanzim eder ve işyeri teslim tutanağı ile birlikte onaylanmak üzere idareye verir. • (ı) Talep halinde riskli alanları, riskli yapıları ve diğer mevcut yapıları; zemin, temel ve taşıyıcı sistem, enerji verimliliği ve yangın önlemleri bakımından inceler, alınması gereken tedbirler hakkında yapı güvenliği tespit raporu düzenler. Ekonomik ömrünü tamamlamış olma, afet sebebiyle yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıyıp taşımadığını tespit eder ve raporlar. Güçlendirme ya da yıkım ruhsatına esas rapor hazırlar. • (13) Yapı, ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğinde, denetçi mimar ve mühendislerin uzmanlık alanına uygun olarak hazırlayıp imzaladıkları teknik rapor, yapı kullanma izin belgesi veya kısmi kullanma izin belgesi düzenlenmek üzere yapı denetim görevini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu tarafından dilekçe ekinde idareye verilir. • (14) İdare, bu tarihten itibaren en fazla beş iş günü içindeki bir günü denetim için belirler ve yapı maliki, yapı müteahhidi ve şantiye şefinin belirlenen günde yapı yerinde olmasını ister. Tespit edilen günde ilgilileri ile idare görevlileri birlikte inceleme yapılarak, yapının, ruhsat ve eklerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine ve kullanılmasında mahzur görülmediğine dair iş bitirme tutanağı düzenlenir ve bir nüshası tutanakta imzası bulunanlara verilir. • (15) Tutanağın düzenlendiği tarihten sonra idarece en fazla üç iş günü içinde yapı kullanma izin belgesi veya kısmi kullanma izin belgesi verilir. Teminatlar iade edilir. Yapıda herhangi bir aykırılık olmamasına rağmen bu süre zarfında yapı kullanma izin belgesi verilmediği takdirde, mevzuatına uygun olarak Bakanlığın taşra teşkilatınca verilir.

22. (16) Yapı denetçisi mimar ve mühendisler, denetim görevini üstlendikleri yapılara ilişkin olarak her bir yapı için taahhütname imzalamak, yapım işlerini uzmanlık alanına uygun olarak denetlemek, imalatlarla ilgili tutanakları hazırlamak, imzalamak ve kayıt altına almak, mevzuata aykırılıklar hakkında rapor tutmak ve kuruluşa bildirmek, seviye tespit tutanağı ile durum tespit ve yapı güvenlik raporunu hazırlamak ve imzalamak, denetim faaliyetine ve yapının tamamlandığına ilişkin teknik raporu hazırlayıp imzalamak, iş bitirme tutanağını imzalamak ve kuruluşla çalışma süresine ilişkin sözleşme yapmak, kuruluşla veya sorumluluk üstlendiği yapı ile ilişiğini kesmesi halinde durumu inşaatın seviyesine ilişkin bilgilerle birlikte en geç altı iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına gerekçeleri ile bildirmek zorundadır. • (17) Betonarme yapılarda; yapı denetçisi inşaat mühendisi, yapıda kullanılacak demir donatının çekme deneyi ile beton için şantiye mahallinde hazır beton firmasının temsilcisinin nezaretinde yapılan deneylerin sonuçlarının standartlara ve projesine uygun olması halinde beton dökümüne izin verir. • (18) Laboratuar kuruluşu; • (a) Deneyi yapılacak numuneler, ilgili standartlarda yazılı olan usullere göre denetim elemanlarının gözetiminde laboratuar görevlilerince alınır ve usulüne uygun olarak teste tabi tutulur. Bu deneylere ait sonuçlara ilişkin raporları, Bakanlıkça düzenlenecek esaslara göre elektronik ortama aktarılır. • (b) Numunelere ait sonuçlar raporun düzenlenmesini müteakip en geç üç iş günü içinde, teknik müşavirlik kuruluşlarına değerlendirilmek üzere teslim edilir. • (19) Laboratuar denetçisi, gerçekleştirilecek muayene ve deneylerin ilgili standartlara ve deney talimatlarına uygun olarak yapılmasını, muayene ve deney sonuçlarını laboratuar kalite kayıt sistemine uygun olarak tutulmasını sağlar, muayene ve deney sonuçlarına ilişkin raporları imzalar. Laboratuar kuruluşu ile ilişiğini kestiğinde durumu en geç altı iş günü içinde Bakanlığın taşra teşkilatına gerekçeleri ile bildirir. • (20) Hazır beton kuruluşları; • (a) Kendilerinden talep edilen ve irsaliyesinde belirtilen sınıf, cins ve standartlarda hazır betonu inşaat alanına temin eder. • (b) Şantiyede beton dökülmesi sırasında alınan numunelere ve yapılan deneylere yetkili elemanları ile nezaret eder. • (c) İnşaatlara temin ettiği betonun standartlarda belirtilen mukavemetleri sağlamaması halinde doğacak zararın tazmininden sorumludur. • (21) Mevzuata aykırılık olmamasına rağmen bu maddede belirtilen belgeleri süresi içinde vermeyen ilgililer hakkında 4483 sayılı Kanun gereğince işlem yapılır.

23. Sorumluluklar ve Yapılamayacak İşlerMadde 6 • (1) Teknik müşavirlik kuruluşları, ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri, yardımcı kontrol elemanları, müellifler ve müelliflik kuruluşları, laboratuvar kuruluşları, laboratuvar denetçileri ve görevlileri, yapı müteahhidi, şantiye şefi, varsa taşeronlar, ustalar ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı malikine, idareye ve kamuya karşı, kusurları oranında ayrı ayrı sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren, yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır. •  (2)  Yapıda, yapı kullanma izni alındıktan sonra, idareden izin alınmadan yapılacak tadilattan doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan sorumludur. Teknik müşavirlik kuruluşu; parsel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskınından doğan hasarlardan ve yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlem alınmaması nedeniyle oluşan hasarlardan sorumlu değildir. • 6. maddede sorumluluk kapsamı belirlenirken kusurları oranında denilmişse de, bazı hatalardan sorumlu olmaması gereken kişiler kusura bağlı olmayan bir şekilde sorumlu tutulmaktadır. Örneğin “… yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle, projelerinde bir hata yoksa “müellif ve müellif kuruluşlarının sorumlu tutulmaması gerekirken bu düzenleme biçimindeki yanlışlık nedeniyle sorumlu olabileceklerdir. • Teknik müşavirlik kuruluşlarının sorumluluk süreleri 4708 sayılı Yasadaki gibi, taşıyıcı sistemden dolayı 15 yıl, diğer kısımlarda 2 yıl olarak belirlenmiştir. Bu maddede ayrıca teknik müşavirlik kuruluşlarının yapamayacağı işler düzenlenmiştir.

24. (3) Teknik müşavirlik kuruluşları ile ortakları ve yöneticileri denetim faaliyeti süresince bu Kanun’da sayılanlar dışında başkaca ticari faaliyette bulunamazlar, laboratuar kuruluşlarına ortak veya denetçi olamazlar. • (4) Teknik müşavirlik kuruluşlarının denetçi mimar ve mühendisleri ve yardımcı kontrol elemanları kuruluşta istihdam edildiği sürece bizzat başkaca mesleki faaliyette veya inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette bulunamazlar. • (5) Teknik müşavirlik kuruluşları, kuruluş ortakları ve yöneticileri ile denetçileri; kendileri ile ortakları ve çalışanlarınca hazırlanan etüt ve projelerin, etüt ve proje denetiminde görev alamazlar. • (6) Teknik müşavirlik kuruluşu; kuruluş ve ortakları, yöneticileri ile denetçi mimar ve mühendisleri ve diğer çalışanlarına ve bunların birinci derecede sıhri yakınlarına ait yapıların etüt, proje ve yapı denetimi işlerini üstlenemez. • (7) Teknik müşavirlik kuruluşları Bakanlıkça verilen denetim izin belgesinin yetki sınırının üzerinde olan yapıları denetleyemezler. • (8) Teknik müşavirlik kuruluşlarının, kurulduğu illerde denetim faaliyetinde bulunması esastır. Ancak bu kuruluşlardan başka ilde görev yapmak üzere Bakanlıkça sınıflandırılarak yetkilendirilenler, Yönetmelikte belirtilen asgari personeli o ilde istihdam etmek kaydıyla denetim işi üstlenebilirler. • (9) Teknik müşavirlik kuruluşlarının yapı denetçisi mimar ve mühendisleri ve yardımcı kontrol elemanları ikamet ettiği il sınırları dışında görev üstlenemezler. • (10) Laboratuar kuruluşu; ortakları ile denetçi mühendisleri ve diğer çalışanlarına ait yapıların laboratuar ve deney işlerini üstlenemez.

25. (11) Yapı ve malzeme denetimi işlerine ait lâboratuar hizmetleri; yapım işini üstlenen yapı müteahhidinin veya alt yüklenicinin veya şantiye şefinin veya yapıda kullanılan malzemelerin üreticilerinin veya satıcılarının sahip veya ortak olduğu veya lâboratuar denetçisi olarak görev aldığı lâboratuar kuruluşuna yaptırılamaz. • (12) Teknik müşavirlik kuruluşları ile laboratuar kuruluşlarının denetim izin belgeleri ile denetçi mimar ve mühendislerin denetçi belgeleri 3 yılda bir vize ettirilir. Aksi halde vize yaptırılana kadar denetim veya laboratuar faaliyetleri Bakanlıkça durdurulur. • (13) İlgili meslek odaları, mevcut üyelerinin bilgileri ile hakkında süreli veya süresiz kısıtlılık bulunan veya üyeliği sona eren üyelerini derhal merkez yapı denetim komisyonu ile bütün ilgili yerlere ve kuruluşlara bildirir. • 13. fıkrada ise meslek odalarının mevcut üyelerinin bilgileri ile süreli veya süresiz kısıtlığı bulunan ve üyeliği sona eren üyelerini merkez yapı denetim komisyonu ile bütün ilgili yerlere ve kuruluşlara bildireceği hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenleme Bakanlığın bir süredir meslek odalarından istediği üye bilgilerini alabilmesinin yasal dayanağını oluşturmaya yöneliktir. Ceza alan üyelerin ilgili yerlere bildirilmesi ise 6235 sayılı Yasa ile zaten hüküm altına alınmış bir konudur. Bu yasada buna yer verilmesine gerek bulunmamaktadır.

26. ÜÇÜNCÜ BÖLÜMKomisyonlar ve Çeşitli Hükümler Yapı Denetim Komisyonları ve Bakanlığın Görevleri Madde 7 • (1) Bu Kanunun uygulanması ile ilgili Bakanlık iş ve işlemlerinin yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlık merkezinde Merkez Yapı Denetim Komisyonu ve illerde İl Yapı Denetim Komisyonları kurulur. • (2) Merkez Yapı Denetimi Komisyonu, teknik müşavirlik kuruluşlarına ve lâboratuar kuruluşlarına denetim izin belgesi verilmesi ve vize işlemlerinin gerçekleştirilmesi, mimar ve mühendislere denetçi belgesi verilmesi, yeni iş almaktan men cezası verilmesi ve izin belgesi ile denetçi belgesinin iptal edilmesi görevlerini yapar. Merkez Yapı Denetimi Komisyonunun teknik müşavirlik kuruluşlarına yeni iş almaktan men cezası verilmesi ve kuruluş izin belgesi ile denetçi belgesinin iptal edilmesi işlemlerine ilişkin kararları Bakanlıkça onaylanarak yürürlüğe girer. • 7. madde yapı denetim komisyonlarının kuruluş ve görevlerini düzenlemektedir. • Mevcut iktidarın bugüne kadar yaptığı pek çok yasal düzenlemede olduğu gibi, meslek odalarını yakından ilgilendiren konuların görüşüldüğü kurul ve komisyonlara oda temsilcilerinin oy hakkı olmaksızın davet edilebileceğine dair katılımcı yönetim anlayışıyla bağdaşmayan, aynı zamanda bilime ve meslek alanına saygı duyulmadığını gösteren bir düzenleme daha karşımıza çıkmaktadır.

27. (3) İl Yapı Denetimi Komisyonları, teknik müşavirlik ve laboratuvar kuruluşlarının faaliyetlerini denetler, bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıkları inceler ve 11 inci maddeye göre tespit olunan idari para cezalarını karara bağlar. İl Yapı Denetimi Komisyonu’nun kararları valilikçe onaylanarak yürürlüğe girer. • (4) Merkez Yapı Denetimi Komisyonu, biri başkan olmak üzere Bakanlıkça görevlendirilecek toplam beş üyeden teşkil edilir. Bakanlık ayrıca toplantının konusuna göre, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile meslek odaları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerini oy hakkı olmaksızın Komisyonda görevlendirebilir. • (5) İl Yapı Denetimi Komisyonu, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün teklifi üzerine, biri başkan olmak üzere Merkez Yapı Denetimi Komisyonu’nca görevlendirilen toplam beş üyeden teşkil edilir. Valilik ayrıca toplantının konusuna göre, kamu kurum ve kuruluşları ile meslek odaları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerini oy hakkı olmaksızın Komisyonda görevlendirebilir. • (6) Merkez Yapı Denetimi Komisyonunun ve İl Yapı Denetimi Komisyonunun üyelerine, ayda beş günü geçmemek üzere her toplantı günü için 2.000 gösterge rakamının Devlet memurlarının aylıkları için uygulanan katsayı ile çarpılması suretiyle bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir.

28. Hizmet Sözleşmeleri Madde 8 • (1) Denetim hizmet sözleşmeleri; teknik müşavirlik kuruluşu ile akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. • (2) Bu sözleşmelerde; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, yapının fizikî özellikleri, denetim hizmet bedelleri, görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarının listesi ve diğer yükümlülükler yer alır. • (3)  İdare; yapı denetim hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere uyulmaması halinde yapı tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı durdurur, teknik müşavirlik kuruluşunun uymaması halinde ise inşaatı durdurarak Bakanlığın taşra teşkilatına bildirimde bulunur. • 8. maddede teknik müşavirlik kuruluşlarıyla yapılacak hizmet sözleşmeleri ve asgari denetim hizmet bedelleri düzenlenmektedir. Hizmet sözleşmesi bedelinin %3’ü kadarının ruhsatı veren idarenin, %3’ü kadarının da Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına peşin olarak yatırılacağı belirtilmektedir. Hangi amaçlarla kullanılacağı belli olmayan bu ödemeler konut edinmek isteyen tüketiciye yansıyacaktır.

29. (4) Yapı kullanma izni alınmadan veya tarafların sözleşmeye aykırı davrandıkları idarece veya Bakanlığın taşra teşkilatı tarafından tespit olunmadan veya mücbir nedenler olmadan yapılan sözleşme tek taraflı olarak feshedilemez. • (5) Lâboratuar hizmetleri sözleşmesi, yapı denetimini görevini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşu ya da yapı sahibi ya da yapı müteahhidi ile lâboratuar kuruluşu arasında akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti, yapı denetimi hizmet sözleşmesinin ekinde yer alır. Bu sözleşmede, deney hizmetlerinin konusu, yapının yeri, fizikî özellikleri, deney hizmetlerinin tahminî bedelleri, numune almada ve deney yapmada görev alacak teknik personelin ve lâboratuar denetçisinin listesi ve diğer hususlar yer alır. • (6) Denetim hizmet bedelleri, toplam yapı inşaat alanı 1.000m2’ye kadar olan yapılarda yapı yaklaşık maliyetinin, etüt ve proje denetimi için binde 3’ünden ve yapı denetimi için %2’sinden az; toplam yapı inşaat alanı 1.000 m2’den fazla olan yapılarda yapı yaklaşık maliyetinin, etüt ve proje denetimi için onbinde 25’inden az ve yapı denetimi için %1,6’sından az olamaz. Bu oranlar, yapılacak sözleşmelerde en fazla bir kat arttırılabilir. Yapı denetim hizmet bedeli oranı, yapım süresi üç yılı aşan işler için kalan kısım üzerinden yıllık %5 artırılır. • (7) Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki yapılar ile bina dışındaki yapılarda, bu maddenin altıncı fıkrasında belirtilen hükümler uygulanmaz. • (8) Hizmet bedellerine, katma değer vergisi, teknik müşavirlik kuruluşu tarafından malzeme ve imalât konusunda yaptırılacak olan lâboratuar deneylerinin masrafları ile yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi için alınan harç ve ücretler dâhil değildir. Bu masraf harç ve ücretler ayrıca ödenir. Ancak lâboratuar deneylerinin masrafları laboratuar kuruluşu ile sözleşmeyi yapan tarafça karşılanır. Teknik müşavirlik kuruluşu, hizmet sözleşmesinde yazanlar dışında başka bir ad altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz ve bu talebin yerine getirilmediğini ileri sürerek bu Kanun’da belirtilen görevlerinin gereklerini yerine getirmekten hiçbir şekilde imtina edemez. • (9) Yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinden %3’ü kadarını ruhsatı veren idarenin, %3’ü kadarını da Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına peşin olarak yapı ruhsatı düzenlenmeden yatırılır. Yapı denetimi hizmet bedelinin %15’i il muhasebe birimlerinde açılacak olan emanet nitelikli hesaba, ruhsatın düzenlenmesi safhasında peşin olarak, kalan kısmı ise Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak yatırılır. • (10) 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda belirtilen borçlar da dâhil olmak üzere hizmet bedelleri, kuruluşlara ödenmeden haczedilemez ve tedbir konulamaz. • (11) Laboratuvar hizmet bedelleri, laboratuar kuruluşunca yapılan işlere ait düzenlenen hakedişler oranında Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak taksitler halinde yatırılır. • (12) Bedellerin Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak yatırılmadığına dair hizmet verenin bildirimi üzerine idaresince yapının faaliyeti durdurulur.

30. Yapı ile İlişiğin Kesilmesi Madde 9 • (1) Teknik müşavirlik kuruluşunun görevden ayrılması halinde teknik müşavirlik kuruluşu seviye tespit raporunu hazırlayarak gerekçeleri ile bilgi ve belgelerle birlikte durumu en geç altı  iş günü içinde yazılı olarak idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına bildirir. Başvuru tarihinden itibaren en geç altı iş günü içinde idarece mevzuata uygunluk denetimi ve seviye tespiti yapılarak inşaat derhal durdurulur. Yeni bir teknik müşavirlik kuruluşu görevlendirilmedikçe idarece yapının devamına izin verilmez. • (2) Ayrılma nedeni yapı sahibinin veya yapı müteahhidinin bu Kanuna veya sözleşmeye aykırı davranmalarından kaynaklanmıyor ve kuruluştan kaynaklanıyor ise yapıda denetim görevi yeni bir teknik müşavirlik kuruluşu atanıncaya kadar üç ayı geçmemek üzere Bakanlığın taşra teşkilatı tarafından bu Kanununa ve yapılmış olan yapı denetim hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Bu durum idareye bildirilir. Bu süre içindeki yapı denetim hizmet bedeli Bakanlığın döner sermayesine yatırılır. • (3) Denetçi mimar veya mühendislerinden veya yardımcı kontrol elemanlarından birinin veya laboratuvar kuruluşunun herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde teknik müşavirlik kuruluşu gerekçeleri ile birlikte en geç altı  iş günü içinde yazılı olarak durumu idareye ve Bakanlığın Taşra teşkilatına bildirir. Teknik müşavirlik kuruluşunca, ayrılan denetçi mimar veya mühendisin veya yardımcı kontrol elemanının yerine yenisi görevlendirilip idareye bildirilmedikçe idarece yapının devamına izin verilmez. • (4) Kuruluşlar dahil yapı sorumluları yapı ile ilişkilerini kestikleri tarihe kadar olan faaliyetlerden sorumludurlar.

31. Meslekî Yetkinlik, Sigorta ve Teminat MADDE 10 • (1) Bu Kanun’da belirtilen işlerde görev yapan denetçi mimar ve mühendislerin yönetmelikte belirtilen meslekî yetkinliği hâiz olmaları şarttır. Aksi takdirde Kanun’da belirtilen işleri üstlenemezler. • (2) Bu Kanun’da belirtilen görevlerin yerine getirilebilmesi için; teknik müşavirlik kuruluşlarının, denetçi mimar ve mühendislerinin, müellif ve müellif kuruluşlarının, lâboratuar kuruluşlarının ve lâboratuar denetçilerinin, şantiye şeflerinin meslekî sorumluluk sigortası yaptırmaları mecburîdir. Aksi takdirde, bu Kanun’a göre iş üstlenmelerine izin verilmez. • (3) Yapı müteahhidinin ve yapı müteahhidi olmaksızın yapılabilecek olan yapılarda adına yapı ruhsatı düzenlenen yapı sahibinin malî sorumluluk sigortası yaptırması şarttır. Bu fıkrada belirtilen sigortalar, Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenen koşulları taşıyan sigorta şirketlerince yapılmak zorundadır. • 10.maddede mesleki yetkinlik, sigorta ve teminat başlığı altında denetçi mimar ve mühendislerin mesleki yetkinliğe sahip olmaları gerektiği, mesleki yetkinliğin Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceğine yer verilmektedir. • Sistem içinde yer alan mimar ve mühendislerin mesleki sorumluluk sigortası, müteahhitler için mali sorumluluk sigortası gibi yükümlülükler getirilmiştir. • Ayrıca teknik müşavirlik kuruluşları (hizmet bedelinin % 10’u) ve müteahhitlerden (yapı yaklaşık maliyetinin %6’sı oranında) doğabilecek zararları karşılamak üzere her yapı için teminat talep edilecektir. Bu teminatların karşılanmasında güçlükler yaşanabilecek, bir süre sonra büyük sermaye şirketleri ayakta kalabilecek ve tekelleşmeye yol açılmış olacaktır.

32. (4) Meslekî yetkinliğe ilişkin usûl ve esaslar ile meslekî sorumluluk sigortası ve malî sorumluluk sigortası yaptırılmasına ve uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlık’ça çıkarılacak olan yönetmelik ile düzenlenir. • (5) Bu Kanuna göre izin belgesi verilmesi safhasında, teknik müşavirlik ve laboratuvar kuruluşlarından kuruluşun sınıfına ve hizmet alanına uygun olarak Bakanlık’ça belirlenen miktarda nakit para, hisse senedi, banka teminatı veya ipotek, teminat olarak alınır veya kuruluşlarca bu teminatı karşılayacak gayrimenkul teminatı gösterilir. Bu teminat, 500.000 m2 denetim işi üstlenip tamamlayarak denetim izninin verildiği tarihi takip eden beş yıl içinde hakkında herhangi bir cezaî işlem yapılmayan teknik müşavirlik kuruluşuna Merkez Yapı Denetim Komisyonu’nun kararı üzerine iade edilir. • (6) Yapı denetimi işinin bu Kanun’a uygun olarak yapılmasını temin etmek, yapı denetimi kusurlarına bağlı olarak doğabilecek olan zararları karşılamak üzere teknik müşavirlik kuruluşundan, denetimi üstlenilen her yapı için yapı denetimi hizmet bedelinin %10’u kadar nakit para veya banka teminatı, geçici teminat olarak alınır veya teknik müşavirlik kuruluşunca bu teminatı karşılayacak nakit para, hisse senedi, hazine bonosu, banka teminatı veya ipotek teminat olarak alınır veya kuruluşlarca bu teminatı karşılayacak gayrimenkul teminatı gösterilir ve bu teminat inşaatın seviyeleri tamamlandıkça iade edilir. • (7) Yapı sahibinin yapılan imalattan dolayı doğabilecek olan zararlarını karşılamak üzere, yapı müteahhidinden her yapı için yapı yaklaşık maliyetinin %6’sı kadar nakit para, hisse senedi, hazine bonosu, banka teminatı veya ipotek, teminat olarak alınır veya kuruluşlarca bu teminatı karşılayacak gayrimenkul teminatı gösterilir ve bu teminat inşaatın belirlenen seviyeleri tamamlandığı ölçüde iade edilir.

33. DÖRDÜNCÜ BÖLÜMMüeyyideler ve Diğer Hükümler İdari Müeyyideler Madde 11 • Teknik müşavirlik ve laboratuar kuruluşlarından ve elemanlarından bu Kanun’da ve ilgili diğer mevzuatta öngörülen esaslara göre görevlerini yerine getirmedikleri İl Yapı Denetimi Komisyonu’nca tesbit edilenlere yeni iş almaktan men ve izin belgesi iptalini gerektiren fiil ve hâllerde Merkez Yapı Denetimi Komisyonu’nun teklifi üzerine Bakanlık’ça, diğer cezaları gerektiren fiil ve hâllerde ise İl Yapı Denetimi Komisyonu’nun teklifi üzerine ilgili valilikçe aşağıdaki cezalar verilip uygulanır: • İlgili teknik müşavirlik kuruluşuna • (A) (AA) Teknik müşavirlik kuruluşunun görevden ayrılması veya denetçi mimar ve/veya mühendislerinden veya yardımcı kontrol elemanlarından birinin veya laboratuvar kuruluşunun herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde teknik müşavirlik kuruluşunun durumu gerekçeleri ile birlikte en geç altı iş günü içinde yazılı olarak idareye bildirmemesi, • 11. maddede teknik müşavirlik kuruluşu, laboratuar kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisler hakkında uygulanacak idari müeyyideler düzenlenmiştir. Eylemin niteliğine göre idari para cezası, belirli sürelerle yeni iş almaktan men cezası, belge iptali ve faaliyete son verme gibi çeşitli yaptırımlar öngörülmüştür. • “Bakanlık ceza verilmesine sebep olan denetçi mimar ve mühendisin durumunu meslek odasına bildirecektir.” denilerek, odalar sadece üyelerine yaptırım uygulaması noktasında var sayılmıştır. Ayrıca disiplin süreçlerinde Bakanlık ile Odalar arasında yaşanan bazı sorunları aşmak için de 4708 sayılı Kanun’dan farklı olarak soruşturmanın neticesini Bakanlığa bildirme yükümlülüğü getirilmiştir. • Verilen para cezalarının ve gelir kaydedilen teminatların % 50’sinin dönüşüm uygulamalarında kullanılacağı belirtilerek bu alana kaynak sağlanmaktadır.

34. (AB) Teknik müşavirlik kuruluşunca uygunluk görüşü verilen projelerin, hesaplarının ve projelerin hazırlanmasına esas diğer belgelerin imar planına veya mevzuata aykırı olduğunun tespit edilmesi, • (AC) Denetimini üstlendiği yapıya ilişkin zemin, malzeme ve imalât ile ilgili deneyleri şartname ve standartlara uygun olarak lâboratuar kuruluşlarına yaptırmaması, sonuçları değerlendirmemesi, • (AÇ) Kalıp, demir donatı işleri ile beton, betonarme, çelik ve ahşap taşıyıcı sistem ve tesisat imalatları ayrıca yalıtım, beton ve betonarme sulama dâhil olmak üzere her türlü imalâtın bakım işleri gibi inşa safhalarında ilgili denetçi mimar veya mühendislerin inşaat mahallinde bulunmaması, • (AD) İlâve, esaslı tadilât ve güçlendirme suretiyle inşa edilecek olan veya inşası devam etmekte olan bir yapının denetiminin üstlenilmesi hâlinde yapıya ilişkin yapı güvenliği raporu tanzim etmemesi, • hallerinde tespite konu denetim işine ait sözleşme bedelinin %30’u kadar idari para cezası, • (B) (BA)Yapının, ruhsat ve ekleri ile plana ve mevzuata uygun olarak yapılmasını Yönetmelikle belirlenen bilgi, belge ve diğer doküman ile kayıt altına alınarak denetlememesi, • (BB) Taşıyıcı sistemde ruhsat ve eklerine veya yapıda imar planına aykırı uygulamanın tespit edilmesi ve durumu altı iş günü içinde idareye bildirmemesi, • (BC) Taşıyıcı sistem dışında ruhsat ve eklerine aykırı uygulamanın tespit edilmesi ve durumu altı iş günü içinde idareye bildirmemesi, • hallerinde 3194 sayılı İmar Kanununun 42 nci maddesine göre fenni mesuller için hesaplanan idari para cezası; • (C) (CA) Teknik müşavirlik kuruluşunca uygunluk görüşü verilen projelerde taşıyıcı sisteme etki etmeyen, kat ve alan artırmayan basit hata veya eksikliğin tespit edilmesi, • (CB) Denetçi mimar ve mühendislerce, aylık denetim raporunun, yapım işlerinin denetim sürecine ilişkin diğer belge ve tutanakların imzalanmaması, yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair teknik rapor ve iş bitirme tutanağının hazırlanmaması, • (CC) Standartlara aykırı malzeme kullanılması halinde malzemeyi üreten kuruluşu en geç üç iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına bildirmemesi, • (CÇ) Yetki belgeli usta çalıştırılmaması, şantiye şefinin bulundurulmaması hâllerinde durumu bir rapor ile altı iş günü içinde idareye ve Bakanlığın taşra teşkilâtına bildirmemesi, • (CD) Denetimini üstlendiği yapıya ilişkin zemin, malzeme ve imalât ile ilgili deneyleri şartname ve standartlara uygun olarak lâboratuar kuruluşuna yaptırmış ve sonuçları değerlendirmiş olmasına rağmen birer nüshasını idareye ve Bakanlığın taşra teşkilatına vermemesi, • (CE) İdarenin veya Bakanlığın taşra teşkilâtının yapacağı denetimler sırasında, ilgili denetçi mimar ve mühendislerin inşaat mahallinde bulunmaması, • hallerinde, tespite konu denetim işine ait sözleşme bedelinin %20’si kadar idari para cezası, • (Ç) (ÇA) İş yerinde, şantiye güvenliği ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini ve şantiye şefini yazılı olarak uyarmaması, • (ÇB) Bu Kanuna göre yapı ruhsatı aşamasında verilmesi zorunlu olmayan ancak yetkili kuruluşlarca uygunluk görüşü verilmesi gereken projelerin, yetkili kuruluşlarca bu Kanunda belirtilen süreler içinde uygunluk görüşü verilmesine rağmen süresi içinde idareye sunulmaması, • (ÇC) Yapı sahibi veya yapı müteahhidinin yapı denetimini üstlenen teknik müşavirlik kuruluşundan yapının kısmen veya tamamen bitirildiğine dair rapor talebini müteakip beş iş günü içinde teknik raporun hazırlanmaması, • hallerinde, 5.000 TL idari para cezası,

35. (D) Kuruluş amacına, sınıfına, faaliyette bulunulan yerlere ve üstlenilen yapı denetimi işinin niteliğine göre Bakanlık’ça belirlenen vasıfta asgarî teknik personeli ve donanımı bünyesinde bulundurmaması halinde 20.000 TL idarî para cezası, • (E) (EA) Teknik müşavirlik kuruluşuna son iki yıl içinde üç def’a birinci fıkranın (A) bendi ile (BA) ve (BB) alt bentlerine ve dördüncü fıkraya istinaden idarî para cezası uygulanması, • (EB) Bu Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci, altıncı fıkralarına aykırı davranılması, • halinde 6 ay yeni iş almaktan men cezası verilir. (F) Teknik müşavirlik kuruluşuna birinci fıkranın (A) bendi ile (BA) ve (BB) alt bentlerine ve dördüncü fıkraya istinaden idarî para cezası uygulanması, bu Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci, altıncı fıkralarına aykırı davranılması halinde kuruluşun ilgili yapıya ilişkin alınan teminatı irat kaydedilir. • (G) (GA) Son beş yıl içinde; yeni iş almaktan men yönünde verilen ilk cezanın ilân edilmesinden sonra, yeni iş almaktan men cezası gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi, • (GB) Denetim izin belgesi verilen teknik müşavirlik kuruluşunun denetim faaliyeti sürecinde bu Kanunda belirtilenler dışında başkaca ticari faaliyette bulunması, • (GC) Bu Kanunun 6 ncı maddesinin yedinci ve sekizinci fıkralarına aykırı davranılması, • hallerinde teknik müşavirlik kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek, bu Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen teminatı iade edilmemiş olması halinde gelir kaydolunur. • (H) Teknik müşavirlik kuruluşunun, donanım bakımından sahip olması gereken asgarî şartlarda sonradan meydana gelen menfi değişiklikleri gerçekleştikleri tarihten itibaren üç ay içinde gidermemesi halinde asgari şartları sağlayana kadar yeni iş alması engellenir. • (2) İlgili laboratuvar kuruluşuna; • (A) (AA) Lâboratuar kalite sistemine ilişkin idarî ve donanım bakımından tespit edilen aykırılıklar için, • (AB) Numunelerin alınması sırasında lâboratuar denetçisinin bulunmaması, lâboratuar kuruluşunun deney kapsam listesindeki deneyler hâriç olmak üzere deney raporlarında Bakanlığın logosunun kullanılmaması ve numune kayıt ve rapor defterinde boşluklar bulunması, standartlara uygun olmayan şekilde numune alınması, numunelerin uygun koşullarda muhafaza edilmemesi, deneylerin standartlara uygun olmayan bir şekilde yapılması, kalibrasyonsuz veya kalibrasyon tutmayan cihazlarla deney yapılması hâllerinde, • (AC) Deneylere ait sonuçlara ilişkin raporların, Bakanlıkça düzenlenecek esaslara göre elektronik ortama aktarılmaması, • 5.000 TL idari para cezası,

36. (B) Son beş yıl içinde; (AB) bendine göre verilen ilk idari para cezasının tebliğ edilmesinden sonra, aynı türden cezayı gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi hâlinde lâboratuar kuruluşunun kuruluşu safhasında Bakanlık’ça alınan teminat kadar idarî para cezası, • (C) (CA) Son beş yıl içinde; bu fıkranın (B) bendine göre verilen cezanın ilân edilmesinden sonra, aynı türden cezayı gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi, • (CB) Lâboratuar kuruluşunun idarelere veya şahıslara verdiği deney raporlarının numune alınmadan hazırlandığının veya gerçeği yansıtmayan sonuçlar ihtiva ettiğinin tespit edilmesi, • (CC) 6 ncı maddenin onuncu fıkrasına aykırı davranılması, • (CÇ) Yapı ve malzeme denetimi işlerine ait lâboratuar hizmetlerini; yapım işini üstlenen yapı müteahhidinin veya alt yüklenicinin veya şantiye şefinin veya yapıda kullanılan malzemelerin üreticilerinin veya satıcılarının, sahip veya ortak olduğu veya lâboratuar denetçisi veya diğer çalışanı olarak görev aldığı lâboratuar kuruluşunun yapması, • hâllerinde, lâboratuar kuruluşu yeni iş almaktan men edilir, almış olduğu numunelere ilişkin gerekli deneylerin yapılarak sonucunun raporlanmasını müteakip izin belgesi iptal edilerek sözleşmesi fesih edilir ve teminatı gelir kaydolunur. • (3) 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamında haklarında idari para cezası uygulanan durumlar hariç, Teknik müşavirlik ve laboratuvar kuruluşları hakkında idari para cezası uygulanmasına neden olan kuruluş ortağı, yöneticisi ile denetçi mimar ve mühendise 5.000 TL’yi aşmamak kaydıyla kuruluşa verilen idari para cezasının %10’u, yardımcı kontrol elemanına 3.000 TL’yi aşmamak kaydıyla %5’i oranında idari para cezası verilir. Kuruluşun doğrudan yeni iş almaktan men edilmesine ya da izin belgesi iptaline neden olan veya kuruluş hakkında idari para cezası uygulanmasına gerek olmadığı durumda bu Kanunla kendilerine verilen görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen ortağı, yöneticisi ile denetçi mimar ve mühendisine 5.000 TL ve yardımcı kontrol elemanına 3.000 TL idari para cezası verilir. • (4) (A) Denetçi mimar ve mühendislere beş defa idari para cezası verilmesi, • (B) Denetçi mimar ve mühendislerin ve yardımcı kontrol elemanlarının teknik müşavirlik kuruluşunda istihdam edildiği sürece başkaca mesleki faaliyette veya bizzat inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette bulunmaları, • hallerinde denetçi belgeleri iptal edilir ve 5 yıllık süre içerisinde yeni belge düzenlenmez. • (5) Bu Kanuna aykırı olarak ikamet ettiği il sınırları dışında daimi görev üstlenen yapı denetçisi mimar ve mühendisler ile laboratuar denetçisi mühendislere 4.000 TL ve yardımcı kontrol elemanlarına 2.000 TL idari para cezası verilir. • (6) Hizmet sözleşmesinde belirtilen esaslar çerçevesinde hizmet bedelinin ödenmemesi halinde teknik müşavirlik kuruluşu ile sözleşmeyi akdedene, asgari hizmet bedelinin altında bir bedel üzerinden anlaşma yapıldığının tespiti halinde ilgili teknik müşavirlik kuruluşu ve kuruluşla sözleşmeyi akdedene ayrı ayrı asgari hizmet bedelinin %30’u kadar idari para cezası verilir. • (7) Teknik müşavirlik kuruluşu ile lâboratuar kuruluşuna bu madde uyarınca ceza verilmesine sebep olan denetçi mimar ve mühendisin veya yardımcı kontrol elemanının durumu, Bakanlıkça ilgili meslek odalarına bildirilir. Meslek odaları, bunlar hakkında kendi mevzuatına göre işlem yaparak neticesini Bakanlığa bildirir.

37. (8) Birinci fıkrada belirtilen cezalandırmalara dair kararlar, yetkili elemanların ve organların inceleme ve denetimleri ile cezalandırmayı gerektiren fiil ve hâlin tespit edilip yetkili yapı denetimi komisyonuna bildirilmesi üzerine, teknik müşavirlik kuruluşunun ve ilgililerin savunmaları da istenilerek en geç altı ay içinde alınır; yeni iş almaktan men ve faaliyete son verme cezalarına dair işlemler Resmî Gazete’de ilân, diğer cezalar yazılı olarak tebliğ edilir ve ilgililerinin kayıtlarına işlenir. Bu madde kapsamında yapılan Resmi Gazete ilanları, haklarında idari müeyyide tesis edilen kişilere de tebliğ sayılır ve bu kişilere ayrıca yazılı olarak tebligatta bulunulmasına gerek bulunmaz. • (9) İdarî müeyyidelere karşı idarî itiraz caiz olmayıp bunlara karşı bu maddenin sekizinci fıkrasına göre tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde idare mahkemesinde dava açılabilir. Bu süre içerisinde dava açılmaması hâlinde idarî müeyyideler kesinleşir. • (10) İdarî para cezasını gerektiren fiil ve hâlin işlendiği tarihten itibaren iki yıl, yeni iş almaktan men cezasını gerektiren fiil ve hâlin işlendiği tarihten itibaren üç yıl geçmiş ise, bu maddedeki müeyyideler uygulanmaz. • (11) İdarî para cezasının ödenmesi ve tahsili işlemleri, 30/03/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’na göre yapılır. Cezalara karşı dava yoluna gidilmesi, ödeme ve tahsil işlemlerini durdurmaz. • (12) Faaliyete son verme cezası verilen hâllerde, teknik müşavirlik kuruluşunun denetimini üstlendiği yapıların devamına, yeni müşavirlik kuruluşu görevlendirilmedikçe, idarece izin verilmez. Ancak, faaliyete son verme cezasından itibaren yapıda denetim görevi yeni bir teknik müşavirlik kuruluşu atanıncaya kadar üç ayı geçmemek üzere Bakanlığın taşra teşkilatı tarafından bu Kanununa ve yapılmış olan yapı denetim hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Bu durum idareye bildirilir. Bu süre içindeki yapı denetim hizmet bedeli Bakanlığın döner sermayesine yatırılır. • (13) Yeni iş almaktan men cezası alan teknik müşavirlik veya laboratuvar kuruluşunun ortakları, bu kuruluştaki hisselerini devretmiş olsalar bile, ceza süresi içinde denetim ve laboratuar hizmeti görevi alamaz; faaliyete son verme cezası alan teknik müşavirlik kuruluşunun ortakları ise, bu Kanun’a göre denetim izni verilen hiçbir teknik müşavirlik ve lâboratuvar kuruluşunda beş yıl süre ile denetim görevi alamaz ve ortak olamaz. • (14) Bu Kanun uyarınca verilen idarî para cezalarının ve irat kaydedilen teminatın %50’si, bu Kanun uyarınca Bakanlık tarafından yapılan denetime ve âfet riski altındaki alanların dönüştürülmesine dair iş, işlem ve uygulamalarda kullanılmak üzere Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına aktarılır.

38. Ceza Hükümleri Madde 12 • (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında icraî veya ihmalî davranışla görevini kötüye kullanan teknik müşavirlik kuruluşu ile laboratuvar kuruluşununortakları, denetçi mimar ve mühendisleri, yardımcı kontrol elemanları, laboratuvar kuruluşunda görevli diğer çalışanları, yapı müteahhidi, şantiye şefi, müellif gerçek kişiler altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • (2) Teknik müşavirlik kuruluşunun ortakları ve denetçi mimar ve mühendisleri, yardımcı kontrol elemanları, laboratuvar kuruluşunda görevli diğer çalışanları bu Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemeleri hâlinde Türk Ceza Kanununun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır. • (3) Teknik müşavirlik kuruluşunca verilen gerçeğe aykırı belgelere istinaden izin belgesi düzenlendiğinin anlaşılması hâlinde, verilen belge derhal iptal edilir. • (4) Bu Kanuna aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararları, Cumhuriyet başsavcılıklarınca Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin bağlı olduğu meslek odalarına bildirilir. • 12. maddede, sistemde yer alanların görevini kötüye kullanmaları halinde 6 ayda 3 yıla kadar hapis cezası verilebileceği düzenlenmiştir. Yapmaları gereken denetimleri yapmadıkları halde yapmış gibi gösteren ve belge düzenleyenler için TCK’nun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerinin uygulanacağı belirtilmekte ise de, bu belgelerin resmi belge olup olmadığı tartışılacaktır. Ayrıca bu mahkeme kararlarının meslek odalarına bildirileceği hususuna yer verilmiştir.

39. Bakanlığın Denetim Yetkisi Madde 13 • (1) Bakanlık, denetim izin belgesi verilen teknik müşavirlik ve laboratuvar kuruluşlarının bu Kanunun uygulanmasına ilişkin işlem ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir. • (2) Bu Kanun’a göre denetim işi üstlenen teknik müşavirlik kuruluşları ile lâboratuar kuruluşlarına, denetçi mimar ve mühendisleri ile yardımcı kontrol elemanlarına ve yapı denetimi ve lâboratuar faaliyetlerine ilişkin iş ve işlemler ile idari müeyyideler, Bakanlık’ça elektronik yazılım sistemi ile takip edilebilir. • (3) Bu Kanun uyarınca teknik müşavirlik ve lâboratuar kuruluşlarına ve elemanlarına yapılacak bildirimler ve tebligat elektronik ortamda da yapılabilir. İdarî müeyyidelerin tebliğinin usûlüne ilişkin 11 inci madde hükümleri saklıdır. • (4) Teknik müşavirlik kuruluşlarının bu Kanun kapsamındaki iş, işlem ve faaliyetleri Bakanlığın merkez ve taşra teşkilâtınca denetlenir. Bakanlık, bu denetimin gerçekleştirilmesinde çalıştırılmak üzere, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılmasına dair hükümlerine bağlı kalmaksızın meslekî yetkinliği hâiz mimar ve mühendisleri Bakanlık Yapı Denetçisi sıfatı ile sözleşmeli olarak istihdam edebilir. Bu suretle çalıştırılacak olanların unvanı, ücretleri ve diğer hususlar Bakanlık’ça yürürlüğe konulacak hizmet sözleşmesi esaslarına göre tesbit edilir. • 13. maddede Bakanlığın denetim yetkisi düzenlenmektedir. Denetimin gerçekleştirilmesinde mesleki yetkinliğe sahip mimar ve mühendisleri sözleşmeli olarak istihdam edebileceği belirtilmektedir. Kamuda 657 sayılı Kanuna tabi kılınmaksızın sözleşmeli istihdam biçimi son dönemde oldukça sık karşımıza çıkmaktadır. • İş ve işlemlerin elektronik yazılım sistemi ile takip edileceği, bildirimlerin elektronik ortamda yapılacağına yer verilmiştir.

40. Diğer Hükümler ve Yönetmelikler             Madde 14 • (1) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. • 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. • (3) İlgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilişkin görevleri ile çalışma usul ve esasları; denetim izni verilen teknik müşavirlik kuruluşları ve şubeleri, sınıflandırılması, bu sınıflandırmaya göre denetleyebilecekleri yapıların nitelikleri, ülke genelinde ve komşu illerde yapı denetleyebilmenin koşulları ile laboratuvar kuruluşlarının kuruluş safhasında sahip olması gereken asgarî nitelikler; teknik müşavirlik kuruluşları ve laboratuvar kuruluşlarının görevleri ile çalışma usul ve esasları; denetçi belgesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar ile yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumlulukları; yardımcı kontrol elemanlarının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esasları; Merkez ve İl Yapı Denetim Komisyonunun görevleri ile çalışma usul ve esasları; hizmet sözleşmelerinin esasları, asgarî hizmet bedellerinin belirlenmesi ve hizmet bedellerinin ödenmesi, bu Kanun uyarınca denetlenerek inşa edilen yapılara sertifika verilmesi, teknik müşavirlik ve lâboratuar kuruluşlarından kuruluş safhasında ve denetim hizmet sözleşmesi safhasında teminat alınması, teminatın miktarı ve oranı, iadesi ve gerektiğinde kullanılması, lâboratuarların muayene ve diğer hizmetleri ve düzenlenecek meslek içi eğitimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle düzenlenir. • 14. madde ile neredeyse bütün işler Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklere bırakılmaktadır.

41. BEŞİNCİ BÖLÜMGeçici ve Son Hükümler Geçici Uygulama Geçici Madde 1 • (1) Bu Kanun’un yayımlandığı tarihten sonra yürürlüğe girinceye kadar 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. • (2) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a göre çıkarılmış olan yönetmeliklerin bu Kanun’a aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına, bu Kanun ile çıkarılması öngörülen yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar devam edilir. • (3) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce henüz tamamlanmamış olan izin belgesi verilmesi işlemleri, bu Kanun hükümlerine göre tamamlanır. • (4) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce izin belgesi verilmiş bulunan yapı denetim kuruluşları, bu Kanun uyarınca sadece Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte faaliyet gösterdiği ilde görev yapmak şartı ile etüt, proje ve yapı denetimi yetkisine sahip teknik müşavirlik kuruluşu olarak kabûl edilir. Bu kuruluşların denetim işi dışındaki teknik müşavirlik kuruluşları için öngörülen diğer iş ve işlemleri yapabilmeleri için, bu Kanun’a ve diğer mevzuata göre teknik müşavirlik kuruluşlarında aranan şartları yerine getirmeleri gerekir. • (5) Mevcut yapı denetim ve laboratuar kuruluşlarının, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde izin belgelerini yenilemeleri, bu Kanun’da öngörülen teminatı yatırmaları veya yatırmış olmaları ve Bakanlık’ça kayda alınmaları mecburîdir. Bu süre zarfında yenilenmeyen izin belgeleri geçersiz sayılır. Bu takdirde, belgeleri yenileninceye kadar kuruluşlar yeni iş üstlenemezler ve yeni iş üstlenmeleri Bakanlık’ça ve idarece engellenir. • Geçici Uygulama başlıklı madde ile mevcut yapı denetim şirketlerinin sadece denetim yetkisine sahip teknik müşavirlik kuruluşu olarak kabul edileceği, ancak bir yıl içinde izin belgelerini yenilemeleri gerektiği düzenlenmiştir.

42. Önceki İdarî MüeyyidelerGeçici Madde 2 • (1) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’un 8 inci maddesine göre başlatılmış olup henüz kesin karara bağlanmayan veya karara bağlanmış olup da Resmî Gazete’de ilân edilmemiş bulunan cezalandırma işlemleri, bu Kanun’un lehte olan hükümlerine göre tamamlanır. • (2) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce 4708 sayılı Kanun’un 8 inci maddesine göre yapı denetim kuruluşlarına verilen geçici faaliyet durdurma cezaları, Bu Kanun kapsamında tekerrüre esas alınmaz. • Geçici 2. Madde ile henüz karara bağlanmamış dosyalarda idari müeyyidelerden lehe olanın uygulanacağı düzenlenmiştir.

43. Yürürlük • MADDE 41- Yapı denetim hakkında kanun yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra, diğer kanunlara ilişkin değişiklikler ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer. • Yürütme • MADDE 42- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. • Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra yürürlüğe gireceği belirtilmekte ise de, taslağın gündeme geleceği tarihe ve Bakanlıkça hazırlıkların tamamlanmasına bağlı olarak dönüşüm uygulamalarının başlaması ile birlikte yürürlüğe girebileceği tahmin edilmektedir.

44. Taslağın 15. ve devamı maddelerinde başta İmar Kanunu’nda esaslı değişiklikler olmak üzere Kıyı Kanunu, Kat Mülkiyeti Kanunu, Belediye Gelirleri Kanunu ve 644 sayılı KHK’da değişiklikler getirilmektedir. Yani bir torba kanun niteliğindedir. • Bu kanunlara getirilen değişiklikler, teknik yönüyle de ele alınarak önümüzdeki günlerde tamamlanacak raporla değerlendirilecektir. • Sonuç Olarak, Yapı Denetimi Hakkında Kanun Tasarısı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’la bir arada düşünülerek hazırlanmış bir tasarıdır. • 644 ve 648 sayılı KHK’lara hakim olan anlayış bu kanunda da sürdürülmekte, meslek odalarının görev ve yetkileri daraltılmaya çalışılmaktadır. • Yapı denetimin yanı sıra mimarlık mühendislik hizmet alanlarını da kapsamı içine alarak bir tekelleşmeye gidilmesi, büro ve proje şirketlerinin bu ortamda rekabet edememesi ve kapanması, haksız bir rekabet oluşması söz konusudur.

45. Teşekkürler… TMMOB MİMARLAR ODASI A: Konur Sokak No:4/2 Yenişehir 06650 ANKARA T: 0312 417 37 27 F: 0312 418 03 61 E:info@mo.org.tr http://www.mo.org.tr