ANALIZA E PRAGUT TË RREZIKUT APO KOSTO-VËLLIMI-PROFIT (KVP) ANALIZA

1. Kapitulli III-të ANALIZA E PRAGUT TË RREZIKUT APO KOSTO-VËLLIMI-PROFIT (KVP) ANALIZA

2. Të ardhurat Kosto = Pragu i rrezikut Çka është pragu i rrezikut?

3. PRAGU I RREZIKUT Është faktor me rëndësi në procesin e marrjes së vendimeve afat shkurtëra përmes studimit të raporteve në mes vëllimit të prodhimit, shpenzimeve dhe të hyrave në shkallë të ndryshme të aktivitetit Vendime tipike të tilla afat shkurtëra janë: • Vendimet mbi shitjen • Politika e çmimeve • Pranimi i ofertës speciale, etj.

4. ...PRAGU I RREZIKUT Me qëllim të aplikimit praktik të pragut të rrezikut duhet pasur parasysh: • Shpenzimet ndahen në fikse dhe variabile • Shpenzimet fikse mund të mbesin konstante ndërsa ato variabile të kenë sjellje proporcionale • Shkalla e aktivitetit bazuar në shpenzime dhe të ardhura, duhet të ketë sjellje lineare • I vetmi faktor i cili prek shpenzimet dhe të ardhurat, është vëllimi • Rezervat duhet vlerësuar sipas shpenzimeve margjinale

5. TEST I SHPEJT PRAGU I RREZIKUT ËSHTË FAKTOR ME RËNDËSI NË PROCESIN E MARRJES SË VENDIMEVE AFATSHKURTRA PËRMES STUDIMIT TË RAPORTEVE NË MES VËLLIMIT TË PRODHIMIT, SHPENZIMEVE DHE TË HYRAVE NË SHKALLË TË NDRYSHME TË AKTIVITETIT. VENDIMET E TILLA MUND TË JENË: A) Vendimet mbi shitjen B) Politika e çmimeve C) Pranimi i ofertës speciale D) Të gjitha të mësipërmet

6. MARZHA E KONTRIBUTIT • Marzha e kontributit paraqet konceptin për llogaritjen e rrezikut në pikën prag të falimentimit apo në pikën e thyerjes • Zakonisht përdoret në analizën e kostos variabile dhe në analizën e vëllimit të prodhimit dhe të profitit

7. €80,000 €200 = 400 pllaka surfimi ...MARZHA E KONTRIBUTIT Shpenzimet fikse Marzha e kontributit për njësi = Pikë thyerja (në njësi)

8. Marzha e kontributit E ardhura nga operacionet Kosto fikse ...MARZHA E KONTRIBUTIT Marzha e kontributit është në dispozicion për të mbuluar koston fikse dhe të ardhurën nga operacionet Shitjet (50,000 njësitë) €1,000,000 Kosto variabile 600,000 Marzha e kontributit € 400,000 Kosto fikse 300,000 E ardhura nga operacionet € 100,000

9. Shitjet (50,000 njësitë) €1,000,000 Kosto variabile 600,000 Marzha e kontributit € 400,000 Kosto fikse 300,000 E ardhura nga operacionet € 100,000 Kosto variabile Marzha e kontributit Shitjet – = ...MARZHA E KONTRIBUTIT E ardhura nga operacionet Kosto fikse Kosto variabile Shitjet = + +

10. Shitjet – Kosto variabile Shitjet €1,000,000 – €600,000 €1,000,000 Raporti i marzhës së kontributit = 40% Raporti i marzhës së kontributit = RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT Shitjet (50,000 njësitë) €1,000,000 Kosto variabile 600,000 Marzha e kontributit € 400,000 Kosto fikse 300,000 E ardhura nga operacionet € 100,000 100% 60% 40% 30% 10% Raporti i marzhës së kontributit =

11. ...RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT Shitjet (50,000 njësitë) €1,000,000 Kosto variabile 600,000 Marzha e kontributit € 400,000 Kosto fikse 300,000 E ardhura nga operacionet € 100,000 100% 60% 40% 30% 10% €20 12 € 8 Marzha e kontributit mund të shprehet në tri mënyra: 1. Marzha e kontributit totale në euro 2. Raporti i marzhës së kontributit (përqindja) 3. Marzha e kontributit për njësi (euro në njësi)

12. ÇASJA MATEMATIKORE E ANALIZËS KOSTO - VËLLIMI – PROFITI (KVP)

13. ...PRAGU I RREZIKUT Shpenzimet fikse Pragu i rrezikut = ------------------------------------------ Kontributi i mbulimit për njësi apo: Shpenzimet fikse Pragu i rrezikut = ----------------------------- x Çmimi shitës Kontributi i mbulimit

14. KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Shitjet (? njësitë) € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € 90,000 Kosto fikse 90,000 E ardhura nga operacionet € 0 €25 15 €10 Në pragun e rrezikut, kosto fikse dhe marzha e kontributit janë të barabarta

15. Kosto fikse (€90,000) ...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi Shitjet (€25 x 9,000) €225,000 Kosto variabile (€15 x 9,000) 135,000 Marzha e kontributit € 90,000 Kosto fikse 90,000 E ardhura nga operacionet € 0 Shitjet (€25 x ? njësitë) € ? Kosto variabile (€15 x ? njësitë) ? Marzha e kontributit € 90,000 Kosto fikse 90,000 E ardhura nga operacionet € 0 €25 15 €10 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = Marzha e kontributit për njësi (€10) = 9,000 njësi Vërtetuar!

16. Kosto fikse €84,000 ...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi Shitjet (€25 x ? njësitë) € ? Kosto variabile (€15 x ? njësitë) ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 84,000 E ardhura nga operacionet € 0 €25 15 €10 Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = €10 Çmimi shitës për njësi është €25 si dhe kosto variabile për njësi €15. Kosto fikse është €84,000

17. 84,000 € ...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në vazhdim, supozojmë se kosto variabile rritet për €1. Në njësi Shitjet (€25 x ? njësitë) € ? Kosto variabile (€16 x ? njësitë) ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 84,000 E ardhura nga operacionet € 0 €250 145 €105 €25 16 €9 = 9.333 njësi Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = €9 Çmimi shitës për njësi është €25 si dhe kosto variabile €16 Kosto fikse është €84,000

18. €600,000 ...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Në njësi €50 30 €20 Shitjet € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse €600,000 E ardhura nga operacionet € 0 = 30.000 njësi Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = 20 €/njësi Kompania momentalisht shet produktet e saj për €50 për njësi si dhe ka kosto variabile për njësi prej €30. Kosto fikse është €600,000

19. €600,000 ...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT Menaxhmenti rritë çmimin shitës nga €50 në €60. Në njësi €60 30 €30 €50 30 €20 Shitjet € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse €600,000 E ardhura nga operacionet € 0 = 20,000 njësi Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = €30

20. ÇASJA GRAFIKE E ANALIZËS KOSTO-VËLLIMI - PROFITI

21. Totali i shitjeve Kosto variabile GRAFIKU I CVP €500 €450 €400 €350 €300 €250 €200 €150 €100 € 50 Shitjet dhe kosto (€000) 60% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse €100,000

22. Marzha e kontributit 100% 60% 40% …GRAFIKU I CVP €500 €450 €400 €350 €300 €250 €200 €150 €100 € 50 40% Shitjet dhe kosto (€000) 60% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse €100,000

23. Kosto fikse 100% 60% 40% …GRAFIKU I CVP €500 €450 €400 €350 €300 €250 €200 €150 €100 € 50 Kosto totale Shitjet dhe kosto (€000) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse € 100,000

24. Pragu i rrezikut 100% 60% 40% …GRAFIKU I CVP €500 €450 €400 €350 €300 €250 €200 €150 €100 € 50 Shitjet dhe kosto (€000) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse €100,000 €100.000 €20 = 5.000 njësi

25. Zona e profitit operativ Zona e humbjes operative 100% 60% 40% …GRAFIKU I CVP €500 €450 €400 €350 €300 €250 €200 €150 €100 € 50 Shitjet dhe kosto (€000) 0 Shitjet në njësi (000) Çmimi shitës për njësi € 50 Kosto variabile për njësi 30 Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse €100,000

26. SHEMBULL: TIPI BIZNESOR Kosto fikse, (p.sh. qiraja) = 500€ Kosto variabile (p.sh. materiali) = 5 € për njësi E ardhura nga shitja = 10 € për njësi Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ?

27. € 2000 1500 1000 500 50 100 150 200 Njësi …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR Kostot = 500€ + 5 € për njësi E ardhura = 10 € për njësi ...Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ?

28. …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 1500 Kostot = 500€ + 5 €për njësi 1000 E ardhura = 10€ për njësi 500 ...Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi

29. …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 1500 Kostot = 500€ + 5 €për njësi Kosto variabile 1000 E ardhura = 10€ për njësi 500 ...Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi

30. …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € 2000 Kosto totale 1500 Kostot = 500 €+ 5 €për njësi Kosto variabile 1000 E ardhura = 10€ për njësi 500 ...Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut? Kosto fikse =500 € Njësi 50 100 150 200

31. …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € E ardhura 2000 Kosto totale 1500 Kostot = 500€ + 5€ për njësi Kosto variabile 1000 E ardhura = 10€ për njësi 500 Kosto fikse =500 € ...Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut? 50 100 150 200 Njësi

32. …SHEMBULL: TIPI BIZNESOR € E ardhura 2000 Kostot = 500€ + 5 € për njësi Kosto totale 1500 E ardhura = 10€ për njësi Kosto variabile 1000 Sa njësi duhet shitur për të arritur pragun e rrezikut ? 500 Kosto fikse =500 € 50 100 150 200 Njësi Pragu i rrezikut: => e ardhura = kostot totale Përgjigja: 100 njësi për pragun e rrezikut

33. LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Leverazhi financiar, shpreh raportin e borxhit në ekuitet (L = B/E) dhe iu referohet madhësiveqë biznesi financohet nga borxhet në raport me ekuitetin. Sa më i madh borxhi, aq më i madh leverazhi financiar. • Leverazhi operativ është nocion apo koncept më pak i njohur. Edhe nëse ju nuk huazoni para, ju nuk mundeni domosdoshmërisht t’i ikni rrezikut të leverazhit operativ. Leverazhi operativ mat koston fikse në raport me atë variabile. Me fjalë tjera, leverazhi operativ shpreh përqindjen e kostove fikse në strukturën e kostove të kompanisë.

34. LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Kontabilisti menaxherial mund të mat leverazhin operativ të kompanisë, në vëllim të caktuar të shitjes, duke përdorur faktorin e leverazhit operativ: Marzha e kontributit Faktori i leverazhit operativ = ------------------------------- E ardhura neto

35. LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST • Analiza e pragut të rrezikut shpesh herë shfrytëzohet në ndërthurje me leverazhin operativ. Ashtu si rritet shitja përtej pragut të rrezikut, efektet e leverazhit operativ pakësohen. Duke shfrytëzuar analizën e pragut të rrezikut, ne mund të kalkulojmë leverazhin operativ:  % e ndryshimeve në FPIT Shkalla e leverazhit operativ (SHLO) = ---------------------------------------- % e ndryshimeve nëshitjen

36. LEVERAZHI FINANCIAR DHE LEVERAZHI AFARIST Apo: ( Shitja – Kostot variabile) ShLO = ---------------------------------------------------------- (Shitja – Kostot variabile – Kostot fikse) Shembull 6: Çmimi i produktit = 10 €,Kosto variabile për njësi = 6 €,Kostot fikse = 12.000 €, Sasia e shitur = 5.000 njësi Nëse aplikojmë formulën e fundit, rezultati do të jetë:  (50.000 € – 30.000 €) ShLO = -------------------------------------------------- [ (50.000 € – 30.000 €) - 12.000 €]   ShLO = 20.000 / 8.000 ShLO = 2,5

37. PROFITI CAK Në njësi Shitjet (? njësitë) € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 200,000 E ardhura nga operacionet € 0 €75 45 €30 Kostot fikse janë vlerësuar në €200,000 si dhe profiti i dëshiruar në €100,000. Çmimi shitës për njësi është €75 dhe kosto variabile për njësi €45. Kompania dëshiron të arrijë profit prej €100,000

38. …PROFITI CAK Në njësi Profiti cak është shfrytëzuar këtu për të ju referuar “të ardhurave nga operacionet.” Shitjet (? njësitë) € ? Kosto variabile ? Marzha e kontributit € ? Kosto fikse 200,000 E ardhura nga operacionet € 0 €75 45 €30 €200,000 + €100,000 (Kosto fikse + Profiti cak) Shitjet (njësi) = €30 (Marzha e kontributit për njësi) = 10,000 njësi

39. ...PROFITI CAK Shitjet (10,000 njësitë x €75) € 750,000 Kosto variabile (10,000 x €45) 450,000 Marzha e kontributit € 300,000 Kosto fikse 200,000 E ardhura nga operacionet € 100,000 €75 45 €30 U vërtetua se shitjet prej 10,000 njësive ofrojnë profit €100,000.

40. MARZHA E SIGURISË

41. MARZHA E SIGURISË Sa i përket kalkulimit të të ardhurës (fitimit) operative të synuar, këtë mund ta ilustrojmë me pyetjen: Sa njësi duhet shitur kompania me qëllim të fitimit të një të ardhure operative prej një shume të caktuar?

42. MARZHA E SIGURISË Shitjet – Shitjet në pragun e rrezikut Shitjet Marzha e sigurisë = €250,000 – €200,000 €250,000 Marzha e sigurisë = Marzha e sigurisë = 20% Marzha e sigurisë tregon uljet e mundshme në shitje që mund të shkaktohen para se të rezultojë humbja operative

43. …MARZHA E SIGURISË APO: Marzha e sigurisë = Shitja totale – Shitja në pragun errezikut

44. …MARZHA E SIGURISË • Nëse dëshirojmë të shohim ndikimin e taksës në profit në analizën e C-V-P, përdorim formulën vijuese: Profiti neto i synuar • E ardhura operative e synuar = ---------------------------- 1 – Shkalla e taksave • Nëse shfrytëzojmë të dhënat e shembullit të mësipërm duke supozuar se shkalla e taksës në fitim është 20 %, kemi: 100.000 € • E ardhura operative e synuar = ---------------- = 125.000 € 1 – 20 %

45. …MARZHA E SIGURISË • Po ashtu, ne mund të shfrytëzojmë mtodën e marzhës së kontributit me qëllim të përcaktimit të ardhurës operative të synuar, sipas formulës vijuese: Kostoja fikse+(Profiti neto i synuar/[(1–shkalla e taksës)] Sasia e prod. që = ------------------------------------------------------------------------------- kërkohen për tu shitur Marzha e kontributit për njësi 200.000 € + 125.000 Sasia e produkteve që = ---------------------------- = 10.833 njësi* kërkohen për t’u shitur 30

46. TEST I SHPEJT MARZHA E SIGURISË MUND TË DEFINOHET SI: Shitjet – Shitjet në pragun e rrezikut Shitjet Marzha e sigurisë = • E saktë • E pasaktë

47. ANALIZA SPECIALE KOSTOS-VËLLIMIT - PROFITIT

48. ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT Arritja e nivelit të kënaqshëm të pragut të rrezikut dhe përmirësimi i përhershëm i atij niveli i shndërruar në rritjen e kontributit dhe të neto profitit të ndërmarrjes në periudhën konkrete përllogaritëse, mund të arrihet me: • ndërrimin e vëllimit të prodhimit dhe të shitjes • ndërrimin e çmimeve shitëse • ndërrimin e shpenzimeve fikse si tërësi • ndërrimin e shpenzimeve variabile për njësi dhe • ndërrimin e asortimentit të prodhimit dhe të shitjes

49. …ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT Supozojmë se kompania ka të dhënat fillestare me qëllim të llogaritjes së pragut të rrezikut në raste të veçanta:

50. …ANALIZA SPECIALE E PRAGUT TË RREZIKUT