Rachunek kosztów działań w logistyce

1. Zarządzanie Logistyczne - wykład 6 Rachunek kosztów działań w logistyce

2. Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich • Udział kosztów pośrednich (zarówno wydziałowych, jak i ogólnozakładowych) w kosztach całkowitych jest duży i wykazuje tendencje rosnące • Kierownictwo potrzebuje informacji dotyczących podejmowanych decyzji (ocena rentowności, gospodarności) i umożliwiających motywowanie oraz kontrolę

3. Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich • Właściwe rozliczanie kosztów wydziałowych na produkty jest konieczne z punktu widzenia wymagań sprawozdawczości finansowej, • W tradycyjnych systemach rachunku kosztów koszty wydziałowe są wstępnie gromadzone w przekroju miejsc powstawania kosztów (MPK), wyodrębnionych w ramach produkcji podstawowej i pomocniczej, aby po dokonaniu rozliczenia kosztów produkcji podstawowej obciążyć zlecenia produkcyjne przechodzące przez dane miejsce powstawania kosztów

4. Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich • Koszty pośrednie nieprodukcyjne są zwykle rozliczane dla celów analiz • Koszty bezpośrednie obciążają produkty bezpośrednio na podstawie pomiaru i dokumentacji źródłowej

5. Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich Podstawowe czynniki wpływające na procedury ujmowania, kontroli i rozliczania kosztów pośrednich są następujące: • Poziom i zmiany w poziomie kosztów pośrednich przedsiębiorstwa, • Różnorodność produktów oraz złożoność procesów zachodzących w przedsiębiorstwie, • Liczba i zróżnicowanie stanowisk pracy, stopień mechanizacji, technologie

6. Problemy z rozliczaniem kosztów pośrednich • Obowiązujące metody rozliczania kosztów pośrednich były odpowiednie w czasach, gdy przedsiębiorstwo wytwarzało ograniczoną liczbę wyrobów, a koszty materiałów i płac bezpośrednich miały znacznie większy udział w kosztach wytworzenia niż koszty pośrednie • Metody tradycyjne są obecnie uznawane za stronnicze i niedostosowane do potrzeb współczesnego zarządzania

7. Wymagania współczesnego przedsiębiorstwa • Rozwój konkurencji prowadzi do zmian w zakresie technologii, automatyzacji procesów wytwarzania, poszerzenia oferty produktów, skrócenia cyklu ich życia • Zmiany w technologii prowadzą do zmian w strukturze kosztów (spadek udziału płac bezpośrednich w kosztach wytworzenia, spadek udziału kosztów materiałów bezpośrednich) Wniosek: zmienia się otoczenie przedsiębiorstwa i jego wnętrze

8. Wnioski Tradycyjny system rachunku kosztów może prowadzić do znaczących zniekształceń w kalkulacji kosztów, poszukiwano zatem metody, która zapewni: • Poprawę informacji o kosztach do podejmowania decyzji cenowych, • Poprawę analizy rentowności w przekroju produktów, klientów, działań oraz wydziałów, • Poprawę miar działalności ośrodków odpowiedzialności, • Poprawę znajomości przyczyn powstawania kosztów.

9. Rachunek kosztów działań • Rachunek kosztów działań poprzez powiązanie kosztów z przyczynami ich powstawania może skutecznie rozwiązać przedstawione wcześniej problemy • W rachunku kosztów działań koszty pośrednie rozlicza się na produkty odpowiednio do działań wywołujących te koszty

10. Rachunek kosztów działań

11. Rachunek kosztów działań Obszary zastosowań: • Marketing: kalkulacja kosztów oparta na działaniach może oddziaływać na podejmowanie lepszych decyzji cenowych na podstawie precyzyjnie określonych kosztów produktu • Produkcja: informacja o kosztach poszczególnych działań jest bardzo istotna, zdefiniowane przyczyny powstawania kosztów można eliminować lub ograniczać

12. Rachunek kosztów działań • Księgowość: przeorganizowanie i uszczegółowienie informacji o kosztach, podstawa do podjęcia decyzji o implementacji rachunku kosztów działań (czy korzyści związane z uzyskaniem dodatkowych informacji uzasadniają prace i koszty związane z wdrożeniem systemu)

13. Etapy rachunku kosztów działań

14. Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie • W systemie ABC koszty zebrane wg podmiotów muszą zostać ujęte w przekroju działań, a następnie w przekroju obiektów kosztowych (wyrobów, usług, klientów itd.) • Konieczne jest wyodrębnienie działań, można wykorzystać analizę procesów gospodarczych (BPA – Business ProcessAnalysis), warto jednak szczegółowo wyodrębnione działania pogrupować, o ile nie pogorszy to jakości wyceny kosztów

15. Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie Podmiot X Podmiot Y zasoby zasoby zasoby zasoby Proces 3 Proces 1 Proces 2 działanie 1 działanie 2 działanie 3 działanie 4 działanie 5 działanie 6

16. Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie Zużywane zasoby Wykonywane działania Poziom działań Działania dot całej firmy Zarządzanie, budynki i grunty, oświetlenia i ogrzewanie Obsługa techniczna pp, opis techniczny, zmiany w technice, udoskonalania produktów Działania dot rodzajów produktów Działania dot partii produktów Przygotowanie produkcji, przemieszczanie mat., zlecenia zakupu, nadzór Działania dot jednostki produktu Czas pracy bezp., materiały, utrzymanie ruchu, energia techn.

17. Identyfikacja istotnych działań występujących w przedsiębiorstwie Istotna jest klasyfikacja działań: • Działania dotycząca jednostki produktu: są funkcją wielkości produkcji danego wyrobu; • Działania dotyczące partii produktów: nie są bezpośrednio uzależnione od wielkości produkcji, ale raczej od liczby partii, w których wytwarzany jest produkt; • Działania dotyczące rodzajów produktów: nie są bezpośrednio uzależnione ani od wielkości produkcji ani od liczby partii, ale są raczej zależne od liczby rodzajów wytwarzanych produktów; • Działania dotyczące całego przedsiębiorstwa: są wspólne dla wytwarzanych w przedsiębiorstwie produktów

18. Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań Każdemu z wyodrębnionych działań przypisuje się koszty w postaci pul kosztowych. Aby otrzymać precyzyjny podział kosztów między wyróżnione działania należy wykonać następujące kroki: • Analiza na poziomie globalnym • Analiza na poziomie wyróżnionych podmiotów • Przyporządkowanie kosztów poszczególnym działaniom

19. Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań Analiza na poziomie globalnym polega na: • rozpoznaniu możliwości łączenia pewnych danych z księgi głównej w bardziej ogólne kategorie • Rozpoznaniu możliwości dzielenia pewnych danych z księgi głównej na bardziej szczegółowe kategorie • Rozpoznaniu prawidłowości rozliczania świadczeń wydziałów pomocniczych i kosztów wspólnych

20. Ustalenie kosztów wyodrębnionych działań Przegląd kosztów ewidencjonalnych w każdym podmiocie wewnętrznym pod kątem ich przyporządkowania do wyróżnionych działań: • Przyporządkowanie kosztów bezpośrednich działań poszczególnym działaniom • Przyporządkowanie poszczególnym działaniom pozostałych kategorii kosztów

21. Określanie nośników kosztów działań Niektórym działaniom można przyporządkować kilka różnych nośników kosztów. Ważne jest jednak by do kalkulacji produktów wybrać najodpowiedniejszą jednostkę miary, która: • Odzwierciedla zapotrzebowanie danego produktu w stosunku do innych produktów na dane działanie • Odzwierciedla przyczynę powstawania kosztów • Jest zrozumiała i łatwa do zmierzenia

22. Określanie nośników kosztów działań Przykłady: • Zaopatrzenie materiałowe: liczba zamówień, liczba dostaw, liczba otrzymanych faktur; • TPP: liczba uruchomień maszyn, liczba serii produkcyjnych • Obsługa ogólnotechniczna: liczba konserwacji i napraw, liczba napraw • Opakowanie i przygotowanie do wysyłki: liczba partii do wysłania, liczba wydanych pozycji

23. Rozliczanie kosztów pośrednich • Ustalenie kosztów jednostkowych wymaga obliczenia stawki kosztów określonych działań i kosztów działań obciążających poszczególne rodzaje produktów – trzeba podzielić koszty każdego działania przez liczbę jednostek nośnika kosztów działania

24. Przykład • Przedsiębiorstwo wytwarza w podobnych warunkach technologicznych oraz przy zastosowaniu tych samych maszyn i urządzeń trzy rodzaje produktów: A, B, C.

25. Dane podstawowe

26. Nośniki kosztów zasobów

27. Macierz zasobów

28. Rentowność w podejściu tradycyjnym

29. Macierz zasobów (przypomnienie)

30. Rozliczone koszty (zł)

31. Stawki na jednostkę działania

32. Macierz działań

33. Rozliczone koszty działań (zł)

34. Jednostkowe koszty pośrednie (zł)

36. Zadania Rozpisz na działania proces: • Magazynowanie • Transport • Obsługa klienta Dla każdego działania przypisz nośnik kosztów Dla każdego działania przypisz zasoby z których korzysta Dla każdego z zasobów przypisz nośnik zasobów

37. Różnice pomiędzy tradycyjnym podejściem a ABC Podejście tradycyjne Podejście ABC • Jedna lub dwie pule kosztów pośrednich dla każdego wydziału lub zakładu (zazwyczaj niejednorodne) • Podstawy rozliczania kosztów pośrednich często nie są nośnikami kosztów • Podstawy rozliczania kosztów pośrednich to zwykle wielkości finansowe • Wiele jednorodnych pul kosztów pośrednich związanych z wieloma wyodrębnionymi działaniami • Wiele jednorodnych pul kosztów pośrednich związanych z wieloma wyodrębnionymi działaniami • Podstawy rozliczania kosztów pośrednich to zwykle wielkości niefinansowe

38. Pytania • Scharakteryzuj tradycyjny sposób rozliczania kosztów pośrednich • Przedstaw podstawowe problemy związane z wykorzystaniem tradycyjnych metod rozliczania kosztów pośrednich • Wymień zmiany w otoczeniu przedsiębiorstw, które przyczyniły się do wzrostu udziału kosztów pośrednich w całości kosztów przedsiębiorstwa

39. Wymień etapy rachunku kosztów działań • Omów hierarchię kosztów działań

40. Sobańska, red Koszty w ujęciu strategicznym i operacyjnym, rozdział Tomasz Wnuk-Pel + Zieliński