110 likes | 414 Vues
Lifur og nýru. Þveiti:. Helstu líffæri sem starfa að þveiti (losun úrgangsefna) eru húð, lifur, nýru og öndunarfæri . Svitakirtlar losa þvagefni og tempra líkamshitann Nýrun losa úrgang Öndunarfærin líka Lifrin stjórnar. Lifur. Er stærsti kirtill líkamans Hefur tvöfalda blóðrás:
E N D
Þveiti: • Helstu líffæri sem starfa að þveiti (losun úrgangsefna) eru húð, lifur, nýru og öndunarfæri. • Svitakirtlar losa þvagefni og tempra líkamshitann • Nýrun losa úrgang • Öndunarfærin líka • Lifrin stjórnar
Lifur • Er stærsti kirtill líkamans • Hefur tvöfalda blóðrás: • Lifrarslagæð og Portæð frá meltingarvegi sameinast í víðum háræðum (stokkháræðum) sem veita blóði á milli lifrarfruma inn í bláæðar. • Á milli blóðæðanna kvíslast gallrásir sem leiða gall frá lifrarfrumum í gallblöðru
Lifrin temprar samsetningu blóðsins: • Sykurjafnvægi með þáttögu insulíns og glukagons úr brisi • Breytir umframmagni af glúkósa í glykogen og fitu • Myndar gall fyrir fitumeltinguna • Smíðar margar teg. prótína • Myndar þvagefni úr niturhópi as. • Hreinsar t.d. etanól(brennivín) og önnur eiturefni úr líkamanum
Nýru: • Eru 2 og liggja baklægt í kviðarholi • Úr þeim liggja þvagpípur niður í þvagblöðru og úr henni þvagrás út úr líkamanum. • Utan á nýra er börkur en mergur innra. • Starfseining nýrans heitir nýrungur um miljón í hvoru nýra
Nýrungur: • Er örgrönn hlykkjótt leiðsla, nýrnapipla, um 3-4 cm ef rétt væri úr henni • Í öðrum endanum (í berkinum) er nýrnahylki í því er æðhnoðrinn • Flestir hlykkirnir eru í berki nema sú lengsta (Henles-lykkja) nær inn í merginn • Enda í víðari safnrásum sem leiða þvagið inn í nýrnaskjóðu
Myndun þvags í nýrungi: • Með síun í æðhnoðra þar sem slægæðin inn er víðari en slagæðin út • Með endursogi í píplum sem ná 99% vatns, öllum glúkósa og söltum eftir þörfum • Með velli þar sem kirtilvefur í píplum ná ýmsum lyfjum og eiturefnum úr blóði í þvag
Meira um nýru: • Stórar sameindir t.d.prótín komast ekki út úr æðhnoðranum • Glúkósi, aminósýru, vitamín og hormón síast út en endursogast í píplum • Vatn og sölt fara um æðhnoðrann en endursogast eftir þörfum • þvagefni síast út en eru óverulega endursogin í píplum
Losun niturs úr lífverum: • Sum einföld, yfirborðsmikil vatnadýr losa nitrið beint út í vatnið í gegn um húðina • Plöntur: með laufblöðum sem falla af á haustin (barrtré safna í sig og þola þessvegna ver súrt regn) • Fuglar: mynda þvagsýru (þeir endurvinna vatnið og geyma þvagsýruna sem þurrefni í sérstökum belg) • Spendýr: gera nitrið óskaðlegt með því að breyta því í þvagefni
Við vatnsþörf: Losast mikið af ÞTH úr heiladingli. Það örvar endursog vatnsins í píplum. Eftir mikla vatnsdrykkju: Dregur úr myndun ÞTH og minna endursogast af vatni í píplum Þvagtemprandi hormón: