Trabzon Hurması

1. 1 Trabzon Hurmasi BA408 Subtropik Iklim Meyve T�rleri 04.04.2006 Zeynel Dalkili� Tuzcu,� ve B.Yildirim. 2000. Trabzon Hurmasi (Diospyros kaki L.) ve Yetistiriciligi. T�BITAK, TARP Yay. Adana, 24 s. http://tubitak.gov.tr/togtag �z�agiran,R., A.�nal, E.�zeker ve M.Isfendiyaroglu. 2004. Iliman Iklim Meyve T�rleri: Yumusak �ekirdekli Meyveler, Cilt:2, Ege �niversitesi Basimevi, Bornova- Izmir, 200 s. �zcan,M. 2005. Trabzon Hurmasi Yetistiriciligi. Hasad Yayincilik Ltd. Sti. Bakanlar Matbaasi, Istanbul, 77 s.

2. 2 Trabzon Hurmasi 1. Bitki Sistematigindeki Yeri 2. K�lt�r Tarihi 3. Anavatani, D�nya �zerindeki Yayilisi 4. Ekonomik �nemi 5. D�nyada ve T�rkiye�de �retimi ve Ticareti 6. Morfolojik ve Biyolojik �zellikleri 7. Pomolojik Siniflandirmasi ve Bazi �nemli �esitler 8. D�llenme Biyolojisi 9. Ekolojik Istekleri 10. �ogaltilmasi 11. Bah�e Kurulmasi 12. Bah�ede Yillik Bakim Isleri 13. Derim (Hasat) 14. Meyvesinin Muhafazasi 15. Verim

3. 3 1. Trabzon Hurmasinin Bitki Sistematigindeki Yeri Takim : Ebenales (Diospyrales) Aile : Ebenaceae (Abanozgiller), 6 cins, >450 t�r Cins : Diospyros T�r : ~200-400 t�r, 4 t�r ticari D.kaki (L.), �in, taze, islenerek D.lotus L., Asya, ana�, tanen D.virginiana L., Kuzey Amerika, ana�, tanen D.oleifera Cheng., �in, ana�, tanen

4. 4 2. Trabzon Hurmasinin K�lt�r Tarihi 1900�den �nceki yillarda, tek veya grup halinde ev bah�elerinde, ticari olarak Japonya�da 19. yy�in sonundan itibaren Avustralya, Brezilya, Fransa, Hindistan, Italya, Israil, Kaliforniya (ABD), Sri Lanka (Seylan)�da yetistirilmeye baslanmistir.

5. 5 3.1. Trabzon Hurmasinin Anavatani, D�nya �zerindeki Yayilisi Anavatani: �in Sonralari Kore, Japonya, ABD�ye Zeus�un meyvesi, Japon elmasi

6. 6 3.2. Trabzon Hurmasinin T�rkiye�deki Yayilisi Karadeniz B�lgesi�nden �lkemize girmistir. Cennet elmasi (meyvesi), hurma Marmara, Ege B�lgeleri�nde daginik aga�lar Akdeniz B�lgesi�nde Hatay, Adana, Mersin�de Fransa, Israil, Italya, Japonya, Pakistan�dan �esitler getirtilmis ve ekolojiye uyum �alismalari baslatilmistir. Ak�akale (Sanliurfa), Ceylanpinar (Sanliurfa), Diyarbakir, Batman�da seleksiyon ve uyum

7. 7 4.1. Trabzon Hurmasinin Ekonomik �nemi Vitamin A ve E Karbonhidratlar Yabani tiplerin besin degeri daha �ok Buruk (kekre) �esitler yumusatildiktan sonra t�ketilir. Buruk olmayan �esitler dogrudan t�ketilebilir. Kurutulabilir. Ikiye veya d�rde b�l�n�r. Ipe dizilir. G�neste veya �zel depoda kurutulur. Dondurulabilir. Kis boyunca pazarlanir. Marmelat, kek, p�re, sos, dondurma, krema, muhallebide kullanilir.

8. 8 4.2. Trabzon Hurmasi Meyvesinin Kimyasal Bilesimi (100 g meyvede) �ekirdekli �ekirdeksiz Yabani Kalori (cal) 63 65 104 Protein (g) 0.6 0.6 0.7 Yag (g) 0.3 0.3 0.3 Karbonhidrat (g) 16.1 16.5 27.4 Ca (mg) 5 5 22 P (mg) 21 22 21 Fe (mg) 0.2 0.2 2.0 Na (mg) 5 5 0.9 K (mg) 143 146 254 Vitamin A (IU) 2220 2275 - Thiamine (mg) B1 0.02 0.02 - Riboflavin (mg) B2 0.02 0.02 - Niacin (mg) 0.09 0.09 - Askorbik asit (mg) C 9 9 54

9. 9 5.1. D�nyada Trabzon Hurmasi �retimi (FAO 2004) �lke �retim (t) Alan (ha) Verim (kg/da) D�nya 2,454,350 767,810 31,966 1.��in 1,790,000 703,200 25,455 2.�Japonya 270,000 25,000 108,000 3.�Kore 250,000 28,000 89,286 4. Brezilya 66,000 6,400 103,125 5.�Italya 55,000 2,900 189,655 6. Israil 20,000 1,700 117,647 T�rkiye 12,000 (DIE 2000) 7. Yeni Zelanda 1,250 385 32,468 8.�Iran 1,000 100 100,000 9.�Avustralya 650 75 86,667 10.�Meksika 450 50 90,000

10. 10 5.2. D�nyada Trabzon Hurmasi Ticareti (FAO 2003) �lke Ihracat (t) Ithalat (t) D�nya 16,188 191 �in 0 0 Japonya 444 0 Kore 2,176 49 Brezilya 629 142 Italya 0 0 Israil 12,939 (1) 0 Yeni Zelanda 0 0 Iran 0 0 Avustralya 0 0 Meksika 0 0

11. 11 5.3. T�rkiye�de Trabzon Hurmasi �retimi (DIE 2000) Aga� sayisi 665,000 adet Iller �retim (t) Pay (%) Toplam 12,000 Hatay 4,332 36.10 Adana 2,586 21.55 Mersin 1,595 13.29 K.maras 642 5.35 Samsun 439 3.65

12. 12 6. Trabzon Hurmasinin Morfolojik ve Biyolojik �zellikleri Habit�s (ta�): 8 m; dik, yari dik, yayvan K�k: D.kaki ise kazik, nemli toprakta hassas D.lotus ise sa�ak, kurak sarta dayanikli D.virginiana ise sa�ak Dallar: Dik, yari dik, yayvan; �ok gevrektir, r�zg�rda, asiri meyve y�k� altinda kirilir; taze s�rg�n t�yl�, a�ik yesil, yaslandik�a gri-kahverengi; ilk yillarda �ok obur dal, sonraki yillarda kisa meyve dallari Yaprak: Basit; oval, sivri; kenari d�z; kalin; yaprak sapi kisa;

13. 13 6. Trabzon Hurmasinin Morfolojik ve Biyolojik �zellikleri (devam) �i�ek: Her s�rg�nde 2-4 adet; yaprak ve s�rg�n tomurcuklarindan sonra a�ar Disi �i�ekler: K�lt�r �esitlerinde; tek, iri; koyu yesil 4 adet yuvarlak u�lu �anak yaprak; ilk a�tiginda ta� yaprak sarimsi-krem, sonra kahverengi; partenokarpik meyve; dogal meyve d�k�m�n� azaltmak, meyve kalitesini artirmak amaciyla tozlanmasi istenir. Erkek �i�ekler: Yeni s�rg�n�n yaprak koltugunda; k���k(<disi); zayif s�rg�n �zerinde 2-3�l� salkim seklinde; ta� yapragi a�ik sari. Her yil d�zenli sekilde erkek �i�ek olusturan �esitle tozlayici olarak kullanilir. Er-disi(=Hermafrodit=Erselik):3�l� erkek �i�ek salkiminin ortasinda? Meyve: 50-300 g; konik, uzun konik, yuvarlak, basik, k�seli

14. 14 7.1. Trabzon Hurmasinin Pomolojik Siniflandirmasi Buruk (kekre) olan (tanen) Meyve eti sertken yenmez Hiratanenashi Hachiya Saijo Buruk olmayan Meyve eti sertken yenebilir Fuyu Jiro Matsumoto Wase Fuyu Suruga Izu Maekawa Jiro Ichikikei Jiro O�gosho

15. 15 7.2. Trabzon Hurmasi �esitlerinin Tat ve Olgunluk Durumu Tadi buruk olanlar Erkenci: Izu Orta: Hana Fuyu, Hana Gosho, Ichikikei Jiro, Jiro, Matsumoto Wase Fuyu, Midia, Shogatsu Ge��i: Fuyu, Suruga Tadi buruk olmayanlar Erkenci: Giombo, Nishumura Wase, Saijo Orta: Eureka, Gailey, Great Wall, Hachiya, Hiratanenashi, Ormond, Sheng, Tamopan, Tanenashi, Yomato Hyakume

16. 16 7.3. Trabzon Hurmasi �esitlerinin Meyve Et Rengi ve Tat Durumu Meyve et rengi sabit Tadi buruk: Saijo, Tamopan, Tanenashi,Triumph,Tsuru Tadi buruk olmayan: Costata, Fuyu, Fuyu (Kaliforniya), Hana Fuyu (Yotsudani), Gosho, Hana Gosho, O�gosho, Izu, Jiro, Suruga Meyve et rengi degisen Tadi buruk: Fuji, Hachiya, Hiratanenashi Tadi buruk olmayan: Chocolate, Gailey, Hyakume, Maru, Zengi Maru, Okame

17. 17 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olan Hiratanenashi: Meyve orta-iri, yuvarlak-basik, y�ksek verimlidir. Meyve kabugu sert, parlak, turuncu-kirmizidir. Meyve eti a�ik sari-turuncudur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Meyve kalitesi y�ksek olsa da raf �mr� �ok kisadir. Agaci kuvvetli, dik b�y�r. Orta mevsim �esididir. Hachiya: Meyve iri (230 g), dikd�rtgen-konik, u� b�l�m� yuvarlaktir. Meyve kabugu turuncudur. Agaci kuvvetli, dikine b�y�r. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Japonya�da kurutmalik olarak kullanilir.

18. 18 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olan (devam) Saijo: En eski �esitlerdendir. Meyve k���k-orta irilikte, dikd�rtgen-koniktir. Meyve eti turuncudur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Meyve kalitesi y�ksektir. Kurutmalik olarak kullanilir.

19. 19 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olmayan Fuyu: Japonya�da yetistiriciligi yapilan en �nemli �esittir. Meyve iri (200 g), basik yuvarlak ve k�selidir. Meyve kabugu sert, parlak, turuncu-kirmizidir. Sicak b�lgede yetistirildigi zaman koyu kirmizi renk alir. Meyve eti a�ik sari-turuncudur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Partenokarp meyve olusturur. Meyve kalitesi ve depolanabilme �zelligi �ok y�ksektir. Agaci kuvvetli, orta erkencidir. Jiro: Kekre olmayan �esitler arasinda en iri meyveyi olusturur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Partenokarp meyve olusturur. M�kemmel meyve kalitesine ragmen meyve bazen u� b�l�m�nden �atlar. Erkencidir.

20. 20 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olmayan (devam) Matsumoto Wase Fuyu: Fuyu�dan g�z mutasyonu ile olusmustur. Meyvesi Fuyu�dan daha k���kt�r. Fuyu�ya g�re �evresel sartlara uyum yetenegi daha genistir. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Verimlidir. Meyve iriligini artirmak amaci ile seyreltme yapilmalidir. Erkencidir. Suruga: Iri meyvelidir. Meyve yuvarlak-basik, parlak turuncu-kirmizidir. Meyve eti a�ik sari, tatlidir. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Meyve kalitesi m�kemmel ve depolamaya uygundur. En ge��ilerdendir.

21. 21 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olmayan (devam) Izu: Meyvesi orta-iri, basik, turuncu-kirimizidir. Meyve eti a�ik turuncudur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Meyve kalitesi �ok y�ksek olmasina ragmen d�s�k verimlidir. Agacin gelisme kuvveti zayiftir. En erkencilerdendir (eyl�l sonu). Maekawa Jiro: Jiro�nun g�z mutasyonudur. Kekre olmayan �esitler arasinda en iri meyveyi olusturanlardandir. Meyve iri-�ok iri, basiktir. Meyve kabugu parlak, sari-turuncudur. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. �ok �ekirdeklidir. En erkencilerdendir.

22. 22 7.4. Trabzon Hurmasi �esitleri:Buruk (kekre) olmayan (devam) Ichikikei Jiro: Jiro�nun g�z mutasyonudur. Sik dikime elverisli k���k ta� olusturur. Meyve kalitesi �ok y�ksektir. Verimlidir. En �nemli erkencilerdendir. O�gosho: Meyve orta irilikte (150 g), yuvarlak-koniktir. Meyve kabugu turuncu-kirmizidir. Meyve eti �ok kaliteli, tatlidir. Meyve eti rengi tozlanma ile degismez. Derim (hasat) �n� d�k�me egilimlidir.

23. 23 8.1. Trabzon Hurmasinin D�llenme Biyolojisi Erdisi + monoik + dioik ? Monoik: Chocolate, Gosho, Hana Gosho, Gailey, Myotan, Zengi Maru Sadece disi �i�ek olusturan: Costata, Fuyu, Hachiya, Hyakume, Tamopan, Tanenashi, Triumph, Tsuru, Yemon, Zengi Bazi yil sadece dis �i�ek, bazi yil da hem dis hem de erkek �i�ek olusturan: Fuyu Gaki, Kal, Okame, Toner No.23, Tober No.129 X=15 D.lotus 2n=2x=30 (diploid) D.virginiana 2n=4x=60 (tetraploid) veya 2n=6x=90 (hekzaploid) D.kaki 2n=6x=90 (hekzaploid) Partenokarpi istenen �zelliktir. Tozlanma b�cek ile olur (entomofil). 1:8 tozlayici:�esit

24. 24 8.1. Trabzon Hurmasinin D�llenme Biyolojisi (devam) Tozlanma ile meyve �zelligi degisen (pollination variant): Meyve et rengi �ekirdegin bulunmasi ile degisir. Tozlanma ile meyve �zelligi degismeyen (polination constant): Meyvenin et enginde tozlanma ile degisim olmaz. Meyve �ekirdeksiz ise et rengi a�ik, �ekirdekli ise koyu kirmizimsi-kahverengi Tozlanma zayif ve tek �ekirdek olusmus ise �ekirdegin �evresinde koyu alan olusur ancak diger b�l�mler a�ik renkli olur. Kirimizi, sert etli, �ekirdeksiz, buruk (kekre) olmayan �esitler istenir. Tozlanma yapildiginda meyvede �ekirdek olusur ancak meyve et rengi degismez. �ekirdekli veya �ekirdeksiz iken turuncudur. Aga� (hasat) olumunda bazi �esitler buruk, diger bazilari buruk degildir. Tozlanma yapilmadiginda meyve �ekirdeksiz ise meyve eti buruk ve turuncudur. Tozlanma yapildiginda meyvede �ekirdek olusur, kahverengidir. �ekirdek sayisi arttik�a, et rengi koyulasir, burukluk azalir.

25. 25 9.1. Trabzon Hurmasinin Ekolojik Istekleri: Iklim Sub (alt) tropik b�lgede yetisir. Ancak kisin yapragini d�ker. Soguklama istegi 7.2�C�nin altinda 200-400 saattir. Ilkbahar ge� donlarindan zararlanabilir. Sicak-iliman iklime de uyar. Kisin �18�C�ye dayanir. Sicak iklimde g�nes yanikligina, d�s�k oransal hava nemine hassastir. Akdeniz kiyi seridinde g�zlerin s�rmesi martin ilk yarisinda, �i�eklenme nisan sonunda olur. Tam �i�eklenmeden derime kadar 140-160 g�n ister. Buruk (kekre) olmayan �esitler, kekre �esitlere g�re daha �ok sicaklik toplamina ihtiya� duyar. Y�ksek hava oransal nemini sever.

26. 26 9.2. Trabzon Hurmasinin Ekolojik Istekleri: Toprak Orta agir Organik maddece zengin Drenaji iyi Derin pH=6.5-7.0

27. 27 10.1. Trabzon Hurmasinin �ogaltilmasi: Ana�lar �eliklerin k�klenmesi zordur. G�z veya kalem asisi Diospyros kaki: �in, Japonya, T�rkiye�de kullanilir. Kuvvetli b�y�r. T�m �esitler ile iyi uyusur. Bir �rnek ��g�r olusturur. Kazik k�k� uzun, yan k�kleri azdir. Sasirtma sirasinda g��l�k �ikarir. Bogaz ��r�kl�g�ne �ok dayaniklidir. Nematodlara duyarlidir. Agir topraga, diger ana�lar kadar dayanikli degildir. D.lotus: �in, Italya, Japonya, Kaliforniya�da kullanilir. Kekre �esitler iyi daha uyusur. Fuyu ile asi uyusmazligi g�sterir. Bazen �zerine asili �esitte (Hachiya) asiri meyve d�k�m� olur. Hizli b�y�r. Bir �rnek ��g�r olusturur. Soguga, D.kaki�den daha az dayanir. Kurakliga dayaniklidir. Bol sa�ak k�k olusturur. Sasirtilmasi kolaydir. Dip s�rg�n� olusturmaz. Ge�irgenligi zayif toprakta iyi sonu� vermez. Bogaz ��r�kl�g�ne hassastir. D.virginiana: ABD ve Israil�de kullanilir. B�y�k aga� olusturur. Verime ge� yatar. Bol sa�ak k�k ve dip s�rg�n� olusturur. Sasirtilmasi kolaydir. Nemli topraga, asiri soguk sartlara iyi uyar. Ancak �ok dip s�rg�n� verir. �zerine asili aga�lar bir �rnek b�y�mez. Asiri toprak nemine dayaniklidir.

28. 28 10.2. Trabzon Hurmasinin �ogaltilmasi: ��g�rlerin hazirlanmasi Meyve kisin olgunlastigi zaman toplanir. Yumusadiktan sonra iyice ezilir. Meyve eti tohumdan ayrilincaya kadar iyice su ile yikanir. Tohumlar g�lge yerde kurutulur. Plastik torbada 4-5�C�de %50-60 nemde saklanir. Tohum tavasina 5-6 cm aralikla ekilir. G�nes yanikligini �nlemek amaci ile tava �zerine g�lgeleme yapilir. Tavadaki ��g�rler sonbaharda yapragini d�kt�kten sonra s�k�l�r. Kazik k�k kesilir. Asi parseline 70 x 30 cm aralikla sasirtilir.

29. 29 10.3. Trabzon Hurmasinin �ogaltilmasi: Asinin yapilmasi Asi kalemleri dinlenme d�neminde alinir. 4-5�C�de saklanir. Asi parselindeki ��g�rlere T, yongali g�z asilari, Dilcikli, yarma kalem asilari yapilir.

30. 30 11.1. Trabzon Hurmasi Bah�esi Kurulmasi: Yer, �esit Bah�e Yerinin Se�imi: Sub (alt) tropik b�lgede yetisir. Sicak-iliman iklimde de yetisebilir. Dallari �ok gevrek oldugu i�in siddetli r�zg�rli yer olmamalidir. Gerekirse servi ile r�zg�r kiran olusturulur. Orta agir, organik maddece zengin, pH=6.5-7.0, drenaji iyi, derin topragi sever. Taban suyu y�ksek ise drenaj hendekleri a�ilir. �esit Se�imi: Buruk olmayan, �ekirdeksiz, sert etli, yola ve muhafazaya elverisli, turuncu-kirmizi renkli Erkenci, orta, ge� mevsim �esitleri kullanilmasi Pazar d�nemini uzatir.

31. 31 11.2. Trabzon Hurmasi Bah�esi Kurulmasi: Dikim 5 x 5, 6 x 6, 7 x 7, 8 x 8, 10 x 10 m 2.5 x 2.5 m Japonya�da Dikimden 5 yil sonra seyreltilir 5.0 x 2.5 m Dikimden 10 yil sonra tekrar seyreltilir: 5 x 5 m 1:8 tozlayici: esas �esit Tozlayici �esitler: Brunikel, Gailey, Mandarino, Mercatelli, Zenjimaru Dikim �ukuru 40-60 cm derinlik ve genislikte a�ilir. Sonbaharda yaprak d�k�ld�kten sonra, ilkbaharda yaprak a�ana kadar Fidanliktan s�k�ld�g� derinlige dikilmelidir. Dikimde fidanin tepesi 60-70 cm�den kesilir. Herek dikilmeli, can suyu verilmelidir. Yaz aylari �ok sicak ve kurak yerde mal�lama zorunludur.

32. 32 12.1. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: Toprak isleme, Sulama Toprak Isleme: Ilkbaharda toprak tava geldigi zaman s�r�lerek havalandirilir. �ncelikle yabanci ot kontrolu i�in yapilir. �rt�s�z isleme: Sulama suyunun kisitli oldugu yerde uygulanir. �rt�l� isleme: Hava oransal neminin az oldugu yerde uygulanir. Sulama: Kumlu toprak, killi toprak g�re daha sik sulanir. D.kaki k�kleri s�rekli nemli toprakta hassastir. S�rg�n gelismesinin oldugu ilkbahar ve sonbaharda sulama �nemlidir. Yetersiz veya asiri sulama meyve d�k�m�ne neden olur. Iyi drenaj saglanirsa asiri toprak nemine dayanir. D�zensiz sulama meyve �atlamasina neden olur. Sonbahar ve kis aylari kurak ge�er ise uzun aralikla sulama yapilmalidir. Karik, alttan yagmurlama, d�s�k basin�li sulama kullanilmasina ragmen damla sulama tercih edilmelidir.

33. 33 12.2. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: G�breleme �ncelikle yaprak analizi yapilmalidir. Ilkbaharda olusan bir yasli meyvesiz s�rg�nlerin ortasindaki bes aylik yapraklardan agustos ayinda alinir. Referans degerler (%): N:2.22-3.15, P:0.11-0.16, K:1.47-3.86, Ca:0.92-2.78, Mg:0.22-0.77 Azot: Iyi gelisme ve �i�ek olusumunun artirilmasi i�in gereklidir. 1/3�� erken ilkbaharda, 1/3�� nisan-mayista, 1/3�� haziranda verilir. Agacin ta� izd�s�m�ne verilip topraga karistirilir. Sulama yapilir. Asiri N ile g�breleme, asiri s�rg�n gelisimine, �i�ek ve meyve d�k�m�ne neden olur.

34. 34 12.2. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: G�breleme (devam) Fosfor: �i�eklenme, meyve tutumu, meyvenin renklenmesinin artirilmasi, k�k gelismesi �zerine etkilidir. Kasim-aralikta verilir. Ta� izd�s�m�ne, kilcal k�klere kadar derinlikte asilan �ukura �iftlik g�bresi ile birlikte verilir; toprakla �rt�l�r. Potasyum: Meyve kalitesi, iriligi �zerine dogrudan etkilidir. Eksikliginde meyveler d�k�l�r, �atlar. Kasim-aralikta, fosfor ile birlikte verilir. Magnezyum: Eksikligi y�ksek pH, organik maddece fakir, kire�li, asiri K bulunduran toprakta g�r�l�r. Eksikliginde meyveli dallardaki yasli yapraklarin damar arasi sararir. Genellikle s�rg�n�n dip yapraklarinda g�r�l�r.

35. 35 12.3. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: Budama Dikimden sonraki ilk �� yilda sekil budamasi yapilir. Degisik doruk dalli, palmet, goble, telli terbiye sistemleri uygulanir. Degisik doruk dalli sistemde: Birinci yilin sonunda fidanin tepesi 70 cm�den kesilir. Ikinci yil mayis-haziranda g�vde �zerinde 45-60� a�i yapan, d�zenli dagilmis 3-5 s�rg�n ana dallari olusturmak �zere se�ilir. Ikinci yilin sonunda doruk dalin uzunlugunun 2/3�� geriye budanir. Ana dallar g��lerine g�re 40-45 cm uzunluk kalacak seklide disa bakan g�z �zerinden kesilir. ���nc� yilda doruk dal, ana dallarin gelisimini artirmak amaci ile geriye budanir. Ta� sekli verildikten sonra her yil d�zenli budama yapilmasi gerekir. �ok zayif ince, birbirini engelleyen, asiri b�y�yen, hasta ve yarili dallar kisin kesilir. Verimin �ok oldugu yilda her meyve dalinda bir meyve birakilacak sekilde seyreltme elle yapilir.

36. 36 12.4. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: Hastaliklar Antraknoz (Gloesporium kaki, Colletotrichum gloeosporioides): Mantar. S�rg�n ve meyvede etkilidir. Fuyu ve Izu �ok hassas, Atago dayaniklidir. Etkilenen meyve erken olgunlasip d�k�l�r. Gri k�f (Botrytis cinerae): Mantar. Gen� yaprakta leke olusturacak sekilde etkilidir. Bakteriyel yaniklik (Pseudomonas syringae): Bakteri. Yaprak �zerimde nokta seklinde leke olusturur. Yapragin altinda ve sapinda kararma g�r�l�r. Ilerleyen d�nemde s�rg�n yanmis gibi kararir. Soguk ve nemli hava hastaligin ilerlemesi i�in uygun sart saglar. K�k kanseri (Agrobacterium tumefaciens)

37. 37 12.5. Trabzon Hurmasi Bah�esinde Yillik Bakim Isleri: Zararlilar Akdeniz meyve sinegi (Ceratitis capitata): Kisi toprakta pupa d�neminde ge�irir. Ilkbahar sonu ya da yaz basinda ergin olarak �ikar. Yumurtasini meyve i�erisine birakir. Larvalar meyvede beslenerek gelisimini tamamlar. Toprak altinda pupa olur. Yumurtanin birakildigi yerde meyvede yumusama ve ��k�nt� olur. Sonra burada kahverengi leke olusur. Lekenin etrafi a�ik renk alir. Trabzon hurmasi meyve g�vesi (Stathmopoda masinissa): larvasi g�z, s�rg�n, meyvede zara yapar. Yumurtalarini yaz basinda meyvenin sap ve kaliksi �zerine birakir. Larvalar meyve i�erisine girer. Meyvenin erken olgunlasmasina ve d�k�lmesine neden olur. Turun�gil unlu biti (Pseudococcus citri) Kosnil (Coccus hesperidum) Trips (Heliothrips haemorrhoidalis)

38. 38 13. Trabzon Hurmasinin Derimi (Hasadi) Eyl�l sonu-kasim ortasi Meyve kabugunun yesil rengi kaybolup �eside �zg� rengi aldigi zaman, meyve eti sertken, aga� olumunda toplanir. Tadi buruk olan �esitte meyve yumusayincaya kadar aga� �zerinde bekletilebilir. Meyveler en az iki defada toplanir. Erken toplanan meyve bekletme sirasinda yeme olumuna ulasmadan, yumusamadan burusur. Meyve sapi uzun ise �anak yapraklarin �zerinden makasla kesilir. �anak yapraksiz meyveler yumusama sirasinda ��r�yebilir. Meyve sapi kisa ise meyve elle dikkatlice koparilir. Meyve zedelenmemesi i�in yavas�a toplama kabina (viyol) konur. Paketleme yerine dikkatlice tasinir.

39. 39 14. Trabzon Hurmasinin Meyvesinin Ambalajlanmasi ve Muhafazasi Ambalajlama Derimden sonra meyveler irilik, renk, sekil y�n�nden boylanir. I.sinif: Bir �rnek meyveler II.sinif: B�cek zarari olmayan, lekesiz, �z�rs�z diger meyveler Tahta veya plastik kasa kullanilir. Meyveler kasaya tek tek kagida sarilarak veya viyole yerlestirilerek bir sira dizilir. Muhafaza Meyve -1.1 ile 0�C�de %85-90 hava oransal neminde 2-3 ay saklanabilir. Japonya�da Fuyu meyveleri tek tek 0.06 mm kalinligindaki plastik torbaya yerlestirilerek 0�C�de 5 ay saklanabilmistir. Torba i�erisinde %5-10 CO2, %5 O2, %100 nem i�eren degistirilmis atmosfer olusmustur.

40. 40 15. Trabzon Hurmasinda Verim �esitler degisik yasta verime yatar. Dikimden sonra Fuyu 2 yilda, Hachiya 4 yilda verime yatar. Tam verim d�neminde 40-60 kg/aga� verim alinabilir.

41. 41 Trabzon Hurmasinda Pazarlama Buruk olmayan ve meyve eti sertken yenebilen �esitler toplandiktan sonra hemen pazarlanabilir. Buruk olan �esitler yumusamasi ve buruklugun ortadan kalmasi amaci ile: Aga� �zerinde bekletilebilir. 21�C�de 2-3 hafta bekletilir. Etilen �ikartan elma, armut ile birlikte plastik torbada bekletilir. T�m� ayni aga� olumunda olan meyveler 500 ppm ethrel (=ethephon=etilen) ��zeltisine 2 dakika daldirildiktan sonra 2-3 g�n bekletilir. Meyveler sarimsi-yesil renkte toplanip CO2 ile uygulama yapilir. Japonya ve Israil�de kullanilan y�ntemdir. Meyveler sarimsi-yesil renkte toplanip %2�lik kire�li suda bes g�n bekletilir. Buruk �esitler yakin pazara yumusatildiktan sonra g�nderilir. Buruk �esitler uzak pazara meyve sert halde iken kagida sarilip kasaya tek sirali dizilerek g�nderilir.