Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Önemli Türler Fındık Kuru ve taze üzüm

1. Tarım Ürünleri Dış Ticaretinde Önemli Türler Fındık Kuru ve taze üzüm Turunçgiller (Limon, Mandarin, Portakal, Greyfurt) İncir (Taze ve kurutulmuş) Kiraz ve Vişne Kayısı (Özellikle kurutulmuş) Sebzeler (Domates, Biber, Kavun, Karpuz,……)

2. Gen Merkezi: Bitkilerin ilk olarak görüldüğü ve evrimini tamamladığı alanlardır. • Çin • Hindistan ve Endonezya • Orta Asya • Yakın Doğu • Akdeniz (kıyılar ve bağlı bölgeler) • Etiyopya • 7. Güney Meksika-Orta Amerika • 8. Güney Amerika (kuzey doğu bölgesi, Bolivya, Ekvador, Peru ve Şili)

3. Ülkemiz Akdeniz ve Yakın Doğu gen merkezlerinin kesişme noktasındadır. Bu nedenle ülkemiz eşsiz bir tür ve çeşit zenginliğine sahiptir. Dünya’da yetiştirilen 138meyvetüründen75’i; 80 sebze türünden 60’ı ülkemizde yetiştirilmektedir. Anadolu, asmanın yanı sıra aralarında zeytin, elma, armut, badem, ceviz, fındık, çilek, erik, antepfıstığı, nar, kiraz ve vişnenin de olduğu 38 meyve türü ile 7 sebze türünün (lahana, kavun, pırasa, karnabahar, kereviz, nane, pazı) anavatanıdır.

4. Yabani tür kavramı ? Ülkemiz için önemli yabani türler?

5. Tomurcuk yapıları Karışık Tomurcuk Basit Tomurcuk Yaprak Tomurcuğu Çiçek Tomurcuğu Yaprak taslağı T Büyüme ucu Yan tomurcuk

6. Basit tomurcuk kiraz erik badem

7. Karışık tomurcuk armut elma ayva üzüm

8. ANGİOSPERMLER VE ÇİÇEK YAPISI • Çiçekli bitkiler veya Kapalı Tohumlular olarak tanımlanan Angiospermlerde çiçekler, birbirlerinden farklı olan gösterişli yapıları ve renklerinin yanısıra, ekonomik öneme sahip biyolojik yapılardır. • Çiçeklerin farkı, tohumlarının, meyveyi meydana getiren kapalı bir yapının içerisinde oluşması ve olgunlaşmasıdır. Birhan KUNTER

9. Taç Yaprak (Petal) Anter Tepecik (Stigma) Filament Boyuncuk (Stil) Çanak Yaprak (Sepal) Yumurtalık (Ovaryum) Tohum Taslağı ÇİÇEK ORGANLARI Çiçeğin yapısı

10. Stigma Anter Filament Yumurtalık ÇanakYaprak Nektar ÇiçekTablası

11. 1 2 3 4 Tohum taslağı (Ovul) Embriyo kesesi) 5 6 7

12. Dişi organ (pistil, gynoecium) tepecik (stigma) boyuncuk (style) yumurtalık (ovaryum)

13. Tohum taslağı ve embriyo kesesi

14. Erkek organ (stamen, androecium) polen kesesi teka Anter filament

15. POLENLER

16. Antipod hücreleri Polen tüpü Tohum taslağı Generatif çekirdek Vejetatif çekirdek Polar çekirdekler Yumurta hücresi Sinerjit hücreleri Generatif çekirdekler (= erkek gametler) (2 adet) Yumurta hücresi+generatif çekirdek : ZİGOT Birleşmiş polar çekidekler+generatif çekirdek: ENDOSPERM PRİMER ÇEKİRDEĞİ Embriyo kesesi

17. Döllenme:Erkek ve dişi gametlerin birleşmesidir. Olgun dişi organ üzerine konan polenler çimlenir. Polen tüpü embriyo kesesine mikropilden yaklaşır ve generatif çekirdekler embriyo kesesine geçer. Erkek gametlerden biri yumurta hücresi ile birleşir ve diploid (2n) zigot oluşur. Diğer erkek gamet iki polar çekirdekle birleşerek triploid (3n) endospermi oluşturur.

18. EŞEY DURUMUNA GÖRE ÇİÇEK TİPLERİ Tam çiçek Eksik çiçek • Dişi Çiçek (Pistillat ç.) • Erkek Çiçek (Staminat ç.) • Hermafrodit Çiçek Dişi çiçek Erkek çiçek

19. Dişi çiçekler: Yalnızca dişi organa sahip çiçeklerdir. Dişi Ceviz Çiçeği Dişi Kivi Çiçeği

20. Erkek çiçek: Yalnızca erkek organa sahip çiçeklerdir. Erkek Ceviz Çiçeği Erkek Fındık Çiçeği Erkek Kivi Çiçeği

21. İki Eşeyli Çiçek (erdişi, erselik, hermafrodit): Hem erkek, hem de dişi organlara sahip olan çiçeklerdir. • Örnekler: Meyveler: Elma, Armut, Şeftali, Erik, Portakal Sebzeler: Domates, Biber, Patlıcan, Fasülye Asmalar: Farklı çiçek yapılarına sahip olmakla birlikte Vitis vinifera L. türünde çiçek yapısı %99 erdişidir. Domates Çiçeği Elma Çiçeği

22. 1 2 3 BİTKİLERDE EŞEY DURUMU • Hermafrodit • Monoecious (Monoik: Bir evcikli) • Dioecious (Dioik: İki evcikli)

23. Monoik: Erkek ve dişi çiçekler aynı bitki üzerinde ise bir evcikli türadını alır. Fındık, Ceviz, Pikan, Kestane, Dut, Huş, Göknar, Kabaklar, Kavun, Hıyar, Kızılağaç, Sedir, Servi, Çam, Ladin, Meşe, Sequoia (Mamut ağacı), Mazı ♀ ♀ ♀ ♀ ♀ ♂ ♂ ♂ ♂ Dioik: Erkek ve dişi çiçekler ayrı bitkiler üzerinde ise iki evcikli tür adını alır. Antep fıstığı, Kivi, İncir, Hurma, Dışbudak, Meşe, Cennet ağacı (Ailanthus), Trabzon hurması, Ginkgo,Kavak, Ardıç, Ateş dikeni, Araucaria (Monkey puzzle), Salkım söğüt, Kuşkonmaz

24. TOZLANMA Rüzgarla tozlanma Böceklerle tozlanma

25. A Kendine tozlanma Yabancı tozlanma • Başarılı bir tozlanma için gerekli koşullar: • Sıcaklık ve nem uygun olmalıdır. • Bitkilerin çiçeklenme zamanları uyumlu olmalıdır. • Çiçeklerin biyolojik olarak KISIRLIK veya UYUŞMAZLIK sorunları olmamalıdır.

26. Kendine Tozlanma ve Döllenme Bir çeşidin, kendi çiçek tozu ile döllenebilmesidir. • Meyveler: Turunçgiller, Fındık, Kayısı, Şeftali-Nektarin, Vişne, Ayva • Sebzeler: Fasülye, Domates, Bezelye, Bamya • Asmalar:Vitis vinifera L. çeşitlerinin %99’u

27. Yabancı Tozlanma ve Döllenme Bir çeşidin, bir başka çeşidin/çeşitlerin çiçek tozları ile döllenebilmesidir. Bahçe bitkilerine ait çeşitlerin çoğu yabancı döllenir. • Meyveler: Elma, Armut, Kiraz, Erik, Badem, Zeytin, Ceviz, İncir, Hurma, Avokado, Antepfıstığı, Ahududu, Böğürtlen, Çilek • Sebzeler: Karpuz, Lahana, Soğan, Ispanak, Havuç, Kereviz, Turp, Kabak, Marul, Brokkoli, Kuşkonmaz • Asmalar:Vitis vinifera L. türünün bazı çeşitleri (Çavuş)

28. Tozlayıcı çeşitte bulunması gerekli özellikler • Çimlenme gücünde ve çok sayıda çiçek tozu oluşturmalıdır. • Ana çeşit ile çiçeklenme zamanları uygun olmalıdır. • Çiçeklerinin biyolojik olarak kısırlık veya uyuşmazlık sorunu olmamalıdır. • Ekonomik öneme sahip olmalıdır.

29. Kısırlık Çiçeklerde erkek ve dişi gametlerin oluşum ve gelişmelerindeki kusurlar nedeniyle tozlanma ya da döllenme yeteneğine sahip olmamalarıdır. • Morfolojik kısırlık: Hale (Şeftali), Washington Navel (Portakal), Osmanlı (Çilek) • Erkek kısırlığı: Domates, Fasülye ve Soğan çeşitleri

30. Eşey Uyuşmazlığı Erkek ve dişi gametler normal yapıda oldukları halde, genetik yapıdan ve/veya dişicik tepesi ile çiçek tozu arasındaki olumsuz etkileşmelerden kaynaklanan döllenmenin gerçekleşmemesi olayıdır. • Kendiyle Uyuşmazlık veya Birbiriyle Uyuşmazlık söz konusu olabilir (Kiraz, Elma, Badem).

31. Tohum • İçinde embriyoyu taşıyan tohum taslağıdır. Zigot, endospermin (besin dokusu) gelişmesi sırasında dinlenir, daha sonra ondan beslenerek embriyoyu oluşturur. Tohum taslağı gelişirken, yumurta zarları (integüment) tohum kabuğunu (testa) oluşturarak tohumun gelişmesi tamamlanır.