TARIHTEN G N M ZE ALEV LIK-BEKTAS LIK YORUMU

1. Hazirlayan ve sunan: Ihsan �NL� Egitimci-Yazar www.ihsanunlu.com TARIHTEN G�N�M�ZE ALEV�LIK-BEKTAS�LIK YORUMU

2. Alev�lik Nedir? Hz. Ali�ye muhabbet eden, Ali taraftari, Ali�ye mensup, Hz. Ali�yi Hz. Peygamberden sonra imamet ve fazilet bakimindan �nder ve �st�n kabul edenlere Alev�; Bu d�s�nceyle beslenerek Islam�in batin� y�n�n� esas alan mistik yorumuna da Alevilik denir.

3. Alev�lik bir mezhep midir? Alev�lik bir mezhep degil, Kur�an ve Islam�in �zg�n bir yorumudur. �Hak-Muhammed-Ali� inancini esas alan, tasavvufi y�n� agirlikta mistik bir yorumdur.

4. Deyis Allah birdir Hak Muhammed Ali�dir Anin ismi c�mle �lem doludur Bu yol Hak Muhammed Ali yoludur Gel Muhammed Ali dergahina gel. Muhammed dinidir bizim dinimiz Tarikat altindan ge�er yolumuz Cibril-i Emin�dir hem rehberimiz Biz m��miniz m�rsidimiz Ali�dir. (Pir Sultan Abdal)

5.   Alev�lik ile Bektas�lik Ayni Sey midir? ALEV�LIK Ocakz�de dedelere tabi olunur. Soya baglidir. K�ylerde gelisip varlik bulmustur. BEKTAS�LIK Istege baglidir. Postnisin halife ve dede-babalara intisap vardir. Sehirlerde gelisip yayilmistir.

6. Kizilbaslik ne demektir? Tarih boyunca Alev�ler i�in kullanilan bu kavramin ilk olarak, Sah Ismail�in babasi olan Seyh Haydar zamaninda ortaya �iktigi g�r�l�r. Osmanli kaynaklari bu kavrami, �Safev�leri destekleyen T�rk boylari� i�in kullanmislardir.

7. R�fiz�lik Osmanli kaynaklarinda S�nn�ligin disindaki z�mreler i�in bir karalama sifati olarak kullanilan bu kavram, Imam Zeynelabidin�in oglu Zeyd�in Emev�ler�e karsi ayaklandigi sirada kendi saflarindan ayrilanlar i�in kullandigi bir ifadeden kaynaklanmistir.(rafaztum�n�)

8. Alev�likte Inan� Esaslari: Allah-Muhammed-Ali inanci: Allah: �lemlerin Rabb�i Y�ce Yaratici. Muhammed: Allah�in kutlu el�isi. Ehl-i Beyt�in ser�esmesi. Hatice ana�nin sevgili esi.. Ali: Veliyullah. Velayetin sahibi, s�hi. Ilmin kapisi. Hayber fatihi Allah�in arslani. Sah-i merdan, Yigitlik ve c�mertlikte �ok ileri..

9. 1. Allah inanci Vahdet-i v�c�d anlayisi. (Varligin tek olusu, Hakk ve O�nun tecellilerinden baska hi�bir seyin hakiki bir varligi olmadigi) ��� s�nnet-Yedi farz�da ilk madde �Tevhid�. Cemlerde en sik telaffuz edilen kavramlar: �Allah Allah, Hak L� ilahe illallah, h�..�

10. Nefes Kadirsin Allah�im Sen de kadirsin �st�m�ze d�rt direkli �adirsin �agirdigimiz yerde h�zir n�zirsin C�mlemiz �st�ne y�r�y�p gider. (P.S.Abdal) Ey Nesim� sakin durup oturma Sirrin sakla n�d�ndan tas g�t�rme Cehteyle de imanini yet�rme Z�yedersin iman din ile girmez. (Kul Nesim�) Hall�ku �lemsin serikin yoktur Aciz kullarina rahmetin �oktur G�nahim artmakta sevabim yoktur G�nahim sevaba d�nd�r Allahim. �midim sendedir Hak Habibullah Sefaat�im sensin ya Resulallah Inanmisim sana ament� billah Kalbimi nurunla doldur Allahim. (Zeynel Baba)

11. Deyis Hak�tir sevdigimiz bizim Hak�tir �vd�g�m�z bizim Boyun egdigimiz bizim Hak�tan �zge y�r bilmeyiz. (Muhyiddin Abdal) Azametin ile izzetlerini Akila sigmayan hikmetlerini T�rl� �i�eklerden ibretlerini G�sterir arilar ballarda seni. (Zeynel Baba) Askin aldi benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarim d�n� g�n� Bana seni gerek seni. Ne varliga sevinirem Ne yokluga yerin�rem Askin ile avunuram Bana seni gerek seni. (Yunus Emre)

12. 2. Meleklere ve Kitaplara Iman Hz. Ali menkibelerinde en �ok ismi ge�en melekler: Cebrail, Mikail, Israfil, Azrail. Mira�lama okunurken Cebrail�den bahsedilir. Cemlerde Kur�an�dan ayetler okunur. �Basimiz, Kur�an�a baglidir.�

13. Mira�lama Hakk emretti Cebrail�e Habibim miraca gele �n�nce delili bile Cebrail eminullahi. Gayib�den yandi bir �irak ��nk� yak�n oldu irak Cebrail getirdi Burak Bindi ol Habibullahi. Oldu miraci m�barek Hakk kildi Kur�an teb�rek Sanina indi levl�ke levl�k Padisahlar padisahi. Kirklar bir serbet i�tiler Can ile bastan ge�tiler Cezbe-i aska d�st�ler Ettiler Kirklar semahi. (Hasret�)

14. Deyis Iki melek gelir, sual sorarlar D�ker hurucunu,gevher ararlar Bir kilin �st�ne k�pr� kurarlar Ge�emezsin Hakk�a kul olmayinca (P.S.Abdal) Kudret kelamini s�yler Cebrail Riza lokmasini sunar Mikail Cani cana ulastirir Azrail Israfil agzinda surdur mahabbet. (Kul Himmet) Azrail el sunar alir canini Kimler duyar avazini �n�n� Allah�in velisi imam soyunu B�yle Hak mihmani can ile girmez Cebrail �iragi alir eline Seyretmege gider dostun iline Hayranim sakiyan tutu diline Ridvan kapu a�ti sardan gelirim. (Kul Nesim�)

15. Deyis Kudretin ilmine akil ulasmaz G�nes sulesine leke bulasmaz Kelam-i kadime kalem karismaz K�nt-� kenzin sirrin Kur�an�dan iste (Fedayi Baba) Y�z d�rt kitap indi gayettir kamu Bir elif halketti cim ile mimi Bunca ilimlerin hatmi tamami �� ihlasi seriften Elhamd indi. (Dervis Mehmet) Bizim kitabimiz Kur�an Kamildir Kur�an�a uyan Bu yolda basini koyan Nese i�indedir her an. Bizim kitabimiz Kur�an Her h�km�ne uyan gelsin Resul��n rengine boyan Esrarini duyan gelsin. (Zeynel Baba)

16. 3. Peygamberlere Iman �zellikle d�rt b�y�k Peygamber ve Kitaplar �zerinde durulur. Hz. Muhammed, b�t�n peygamberlerden faziletlidir, ��nk� onda hem vel�yet nuru, hem de n�b�vvet nuru mevcuttur.

17. Nefes Y�z yirmi d�rt bin Nebi�ye Muhammed oldu ser �� y�z on �� m�rseller i�inde oldurur server Y�z yirmi d�rt velinin evrendesidir ol Sah Nice m�rseller esiginde afit�b �eker. (Seyh Safi Buyrugu) Cihan baginda insan bir secerdir gayriler yaprak Nebiler meyvadir sen z�bdesin y� Rasulallah. (Niyazi Misr�)

18. Deyis-Nefes Iki alemde sultandir Muhammed Hab�b-i n�r-u Rahman�dir Muhammed Muhammed�dir sef�i m�min�nin Usul-� din � imandir Muhammed Muhammed�den �midin kesme daim Cem�i derde dermandir Muhammed Muhammed �lini kim sevmez ise Onlara k�lli d�smandir Muhammed. (Asik Virani) Muhammed diridir �lmez Taze g�ld�r hergiz solmaz Ani seven gafil olmaz Gel Muhammed�i bulalim. (S. Nizamoglu) Muhammed�dir g�nl�m�z�n aynasi Salav�t verenin n�r olsun sesi On sekiz bin �lemin Mustaf�si Ya Muhammed sana imd�da geldim. (P.S. Abdal)

19. 4. Ahiret G�n�ne Iman �ld�kten sonra dirilmek haktir. Ahirette sorgu-sual, hesap-mizan vardir. Sefaat (�zellikle Ehl-i Beyt�ten) Dardan indirme, kabir kurbani, �lenin yil yemegi ve kurbani.. �len kisi i�in �Hakk�a y�r�d�� ifadesi kullanilir.(don degistirme)

20. Nefes Kurtulmazsin Azrail�in elinden Bir g�n olur �ikarirlar evinden Allah�in ismini koyma dilinden D�nya kadar pulun olsa ne fayda. Sen de dersin s�z i�inde s�z�m var �alarsan �irparsan oglun kizin var Senin sunda �� bes arsin bezin var D�nya kadar malin olsa ne fayda. Yalan s�yler kov giybetten ge�mezsin Helalim haramini se�mezsin Kesilir nasibin su da i�mezsin Akan �aylar senin olsa ne fayda. Pir Sultan Abdal�im ��kse otursa K�ll-i g�nahlarim alsa g�t�rse D�nya benim diye �ekse getirse D�nya sana baki kalmaz ne fayda. (Pir Sultan)

21. Imam Cafer Sadik Buyrugu Cennet Ehlinin Alametleri G�lery�zl� olmak Tatli dilli olmak Al�ak g�n�ll� olmak C�mert olmak Cehennem Ehlinin Alametleri Asik suratli olmak Aci dilli olmak Kati kalpli olmak Cimri olmak

22. 5. Ehl-i Beyt Sevgisi Pen�e-i �l-i �ba. 3�ler, 5�ler, 7�ler,12 imamlar, 14 masumlar, 17 kemerbestler. Tevell�- Teberr�.

23. Nefes Sehadet vermisem ben Mustafa�ya Gul�mim can u dilden Murtaza�ya Ali evladinin hak bendesiyem Muhibbem Sah Hasan Hulk�ir Riza�ya (Virani) Ol Hasan Hazretlerine zehr i�irdi eskiya Hem H�seyin oldu susuzluktan sehid-i Kerbela Ikisidir asli nesli c�mle �l-i Mustafa Ben anin �l�ine evladina kurban olayim. (Niyaz�)

24. IBADETLER: a) Namaz �Salat� yorumu: dua ve niyaz anlayisi. Cem ibadeti: Halka namazi yaklasimi. �Yery�z� mescittir�, �ibadetin yeri-zamani ve sekli-semali olmaz� anlayisi ��alismak da ibadettir� d�s�ncesi.

25. b) Oru� �Ramazan orucu �� g�nd�r� diyenler. Muharrem-Matem Orucu.(12 g�n) Hizir inanci ve orucu.(Subat ayinin 13,14,15.g�nleri)

26. c) Hac H. Bektas-i Veli ziyareti. Asil haccin, insanin g�nl�n� almak, onu incitmemek oldugu d�s�ncesi. M��minin g�nl�, Allah�in evidir. M��minin g�nl�, Allah�in arsidir.

27. Deyis K�be b�ny�d-i Hal�l-i �zer-est Yunus der ey hoca, Dil nazarg�h-i Cel�l-i ekber-est Istersen var bin hacca, Hepisinden eyice, Bir g�n�le girmektir.(Yunus) Hararet nardadir sacda degildir, Hat�yi hal �aginda, Keramet bastadir tacda degildir, Hak g�n�l al�aginda, Her ne ararsan kendinde ara, Y�z bin k�be yapmaktir, Mekke�de, Kabede hacda degildir. Bir g�n�l al-�aginda.(Hatayi) (H.B.Veli)

28. Kurban A- I�eri Kurbanlari. B- Disari Kurbanlari. 1- G�rg� Kurbani. 1- Adak Kurbani. 2- Matem (Asure) Kurbani. 2- Kurban Bayrami Kurbani. 3- D�sk�n Kaldirma Kurbani. 3- Hizir Orucu Kurbani. 4- Abdal Musa (Birlik) Kurbani. 4- Nevruz Kurbani. 5- Dar�dan Indirme Kurbani. 5- Hidirellez Kurbani. 6- Musahib Kurbani.

29. Tasavvufi Anlayis ve Genel Prensipler D�RT KAPI � KIRK MAKAM 1.Seriat 2.Tarikat 3. Marifet 4. Hakikat �Kul, Tanri�ya Kirk Makam�da erer, ulasir, dost olur. Bu makamlarin onu Seriat i�inde, onu Tarikat i�inde, onu Hakikat i�inde, onu da Marifet i�indedir.� (Mak�l�t)

30. 1. SERIAT KAPISININ MAKAMLARI 1.� Iman etmek,2.� ilim �grenmek,3.� Ibadet etmek,4.� Haramdan uzaklasmak,5.� Ailesine faydali olmak,6.� �evreye zarar vermemek,7.� Peygamberin emirlerine uymak,8.� Sefkatli olmak,9.� Temiz olmak ve10.Yaramaz islerden sakinmak.

31. 2. TARIKAT KAPISININ MAKAMLARI 1.� Tevbe etmek,2.� M�rsidin �g�tlerine uymak,3.� Temiz giyinmek,4.� Iyilik yolunda savasmak,5.� Hizmet etmeyi sevmek,6.� Haksizliktan korkmak,7.� �mitsizlige d�smemek,8.� Ibret almak,9.� Nimet dagitmak, c�mertlik, 10.�z�n� fakir g�rmek

32. 3. M�RIFET KAPISININ MAKAMLARI 1.� Edepli olmak,2.� Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,3.� Perhizkarlik,4.� Sabir ve kanaat,5.� Haya,6.� C�mertlik,7.� Ilim,8.� Hosg�r�,9.� �z�n� bilmek,10. �riflik.

33. 4. HAKIKAT KAPISININ MAKAMLARI 1.� Al�akg�n�ll� olmak,2.� Kimsenin ayibini g�rmemek,3.� Yapabilecegin hi�bir iyiligi esirgememek,4.� Allah�in her yarattigini sevmek,5.� T�m insanlari bir g�rmek,6.� Birlige y�nelmek ve y�neltmek,7.� Ger�egi gizlememek,8.� Manayi bilmek,9.� Tanrisal sirri �grenmek, 10. Allah�in varligina ulasmak (Allah �zlemini y�rekten �ikarmamak)

34. ALEV�LIKTE AHLAK Eline-Diline-Beline Dogru Olmak. (EDEB) Asina-Isine-Esine Sahip Olmak. G�n�l a�ikligi-Alin a�ikligi-Sofra a�ikligi. Ayip �rt�c�-Sir tutucu-Gazabini yutucu olmak. Dogruluk-D�r�stl�k-Mertlik(F�t�vvet yolu)

35. Telkin-ikrar �..Mezhebini bir bil. Rehberini peder bil. M�rsidini pir�in varisi bil. Yalan s�yleme, haram yeme, giybet etme, arkadan dedi-kodu yapma, sehvetperest olma. Eline-diline-beline sahip ol. Kin ve kibir tutma. Kimseye haset etme. Garaz, buguz, inat etme. G�rd�g�n� �rt, g�rmedigini s�yleme. Elinle komadigini alma. Elinin ermedigi yere el uzatma. S�z�n�n ge�medigi yere s�z s�yleme. Ibretle bak, hilm ile s�yle. K���g�ne izzet, b�y�g�ne h�rmet ve hizmet eyle..�

36. Ahlak-M�eyyide Tek evlilik esastir. (Mazeretsiz es bosayan d�sk�n sayilir.) Genel ahlak kurallarina uymayan d�sk�n ilan edilir. Sirr-i Hakk�a ger�eklere bas kostuk, �ig yerimiz yoktur, k�rede pistik, Ne Yol�dan, ne Farz�dan, S�nnet�den d�st�k, �Erenler Cemi�dir yerimiz bizim. (Sah Hat�y�)

37. �� S�NNET YEDI FARZ ��� S�nnet Dilden Tevhid kelimesini birakmamak. Kalpten d�smanligi atip, kimseye karsi kibirlenmemek ve kin tutmamak, g�n�l kirmamak ve kimseye d�smanlik etmemek. Al�ak g�n�ll� olmak, tarikatin gereklerini yerine getirmek. � Yedi Farz Sirini saklamak Tarikat kardesleriyle birlikte olmak Yalan ve giybetten ka�inmak Hizmette bulunmak M�rebbisine itaat etmek M�sahibini g�r�p g�zetmek Halifeden t�c ve kisvet giyinmektir.

39. Cem nedir, nasil baslamistir? Cem; yol�a girme, musahip tutma, toplumsal yargilama, d�sk�n kaldirma vb. toplumsal islemlerin yerine getirildigi t�rendir.(�yin-i cem) Erk�n kitabi Buyruk, cemi, Hz. Peygamber�in mira� d�n�s� ugradigi kabul edilen �kirklar meclisi� s�ylencesine dayandirmistir.

41. Ka� �esit cem vardir? Ikrar verme (yol alma) cemi. G�rg� cemi. Musahip edinme cemi. Abdal Musa Cemi.

42. CEM�DE 12 HIZMET 1. Dede: Cem�i y�netir. 2. Rehber: G�rg�s� yapilanlar ve Cem�e katilanlara yardimci olur. 3. G�zc�: Cem�de d�zeni ve s�kuneti saglar. 4. �eragci/delilci: �eragin yakilmasi, meydanin aydinlatilmasi ile g�revlidir. 5. Zakir: Deyis, d�vaz, mira�lama s�yler, baglama �alar. 6. Ferras/s�p�rgeci: Car-s�p�rge �alar. Gerekirse rehbere yardim eder. 7. Sakka / ibriktar: Saka suyu dagitir. 8. Sofraci / lokmaci: Kurban ve yemek islerine bakar. 9. Pervane / semah�i: Semah yaparlar. 10. Peyk / haberci: Cem�i komsulara haber verir. 11. Iznik�i: Cem evinin temizligine bakar. 12. Bek�i/kapici: Cem�in ve cem�e gelenlerin evlerinin g�venligini saglar.

43. Cem�de Neler Yapilir? Sohbet 12 Hizmet sahiplerine �agri ve dua �erag uyandirma(3 adet) Ikrar ve razilik (cem birleme) T�vbe Tevhid (zikir) Mira�lama-semah Kerbela matemi-mersiye Dua ve lokma dagitimi.

45. Tevhid Erk�ni Muhammed�i candan sev ki Ali�ye Selman olasin Ehl-i Beyt�e g�n�l ver ki Ali�ye Selman olasin. Allah, Allah, Allah, Allah Allah, Allah, Allah, Allah Muhammed�i hazir bil ki Cani Hakk�a nazir bil ki Her g�rd�g�n Hizir bil ki Ali�ye Selman olasin. Allah, Allah, Allah, Allah Allah, Allah, Allah, Allah

46. Tevhid-2 Hakk l� ilahe illallah Illallah Sah illallah L� ilahe illallah Muhammed Resulullah Sen Ali�msin g�zel sah Sahim eyvallah, eyvallah Su aleme nur doldu L� ilahe illallah Muhammed dogdugu gece L� ilahe illallah Yesil kandilden nur indi L� ilahe illallah Muhammed dogdugu gece L� ilahe illallah

47. Mersiye Bug�n matem g�n� geldi Ah Hasan�im,vah H�seyin�im Senin derdin bagrim deldi Ah Hasan�im, vah H�seyin�im Sehit olmus Sah-i Merdan Sah H�seyin�im, vah H�seyin Kerbela�nin yazilari Sehit d�sm�s kuzulari Fatma ana kuzulari Ah Hasan�im, vahH�seyin�im Sehit olmus Sah-i Merdan Sah H�seyin�im, vah H�seyin

48. Dedelik Dedeler, Muhammed- Ali soyundan geldigine inanilan ve g�n�m�zde yasayan Ocak�lardan yetisen kisilerdir. Ocagin her erkek �yesi �dede� sayilir. Bunlardan en yeteneklisi yetistirilir ve g�reve getirilir. Dedelere saygi, Aleviligin merkezinde yer alir. ��nk� onlar, toplumsal ve dinsel �nderler olarak kabul edilir.

50. Dede�nin G�revleri Alevilik inan� ve uygulamalarini topluma �gretmek. Halk arasindaki s�kuneti saglamak. Hak sahibinin hakkini aramak, haksizi cezalandirmak. Dedenin Verebilecegi Ceza T�rleri : D�sk�nl�k: Kisa s�reli, Uzun s�reli Tecrid, Cemaat �n�nde k���k d�s�rme vs.

53. Toplumdaki Degisim ve Dedelik Kurumuna Yansimalari K�yde kalan dedelerin bilgi d�zeylerinin yetersizligi: Itibar kaybi. G��le birlikte Alev�lerin yeni bilgi kaynaklari, Dede�lerin bilgilerini sorgulanir hale getirmistir. Dede�lere verilen Pir hakki ve Karakazan Hakki adindaki mali yardimlarin elestirilmesi Dede�lerin Alevi degisiminden sikayetleri.

54. �NEMLI KAVRAMLARa) Musahiplik Hz. Peygamber�le Hz. Ali�nin kardesligine dayandirilir.(Yol kardesligi) Musahiplik t�reniyle yapilir. Musahipler, namus hari� her seyini paylasir. Musahip �ocuklari birbiriyle evlendirilmez. Taraflar birbirlerinden sorumludur.

55. b) D�sk�nl�k D�sk�n kimdir? Aleviligin inan� ve ilkelerine karsi su� isleyen, Yol�un erk�n�inin kurallarini �igneyen, bu nedenle Yol�dan s�reli ya da s�resiz olarak uzaklastirilan kimseye D�sk�n(Su�lu) denir.

56. Kimler Yol D�sk�n� Olur? Adam �ld�ren Zina yapan Hirsizlik yapan Namusa dokunan M�sahibi ile k�sen Piri, rehberi, yolu inkar eden Anaya-babaya saygisizlik eden Yalan s�yleyen, yalanci sahitlik eden Hakli nedenlere dayanmadan esini bosayan Kul hakki yiyen Emanete hiyanet eden Dedikodu ve iftirada bulunan�

57. D�sk�ne verilen cezalar Toplum tarafindan dislanmak. Selam verilmez, konusulmaz, g�r�s�lmez, alisveris edilmez. D�sk�n olan kimsenin aklanmasi i�in meydan evinin ortasindaki d�r denilen yere getirilir, kusuru a�iklanir ve su�una g�re ceza uygulanir.

58. c) Kirvelik Hz. Muhammed�in torunlari Hasan ve H�seyin�i s�nnet ettirmesi ve bizzat kendisinin kirvelik etmesine dayandirilan gelenek. Kirve olan aileler birbirlerine siki baglarla baglanir. Kiz alip verme s�z konusu olmaz. Kirveye hi�bir zaman hiyanet edilmez. Kirvelige b�y�k �nem verilir�

59. Alev�lerin Talepleri A. Devletten Talepleri 1. Diyanetle ilgili Talepler -Diyanet Isleri Baskanliginin tamamen kaldirilmasi - Alevilerin Baskanlikta temsil edilmesi - Dedelere diger din g�revlilerindeki gibi stat� ve maas verilmesi 2. Cem evleri�nin Ibadethane olarak kabul edilmesi

60. 2. Din Egitimi ile Ilgili Talepler - Din Egitiminin Zorunlu olmaktan �ikarilmasi - Din Egitimi dersi i�erisinde Aleviligin de yer almasi

61. Alev� Kaynaklari Men�kibn�meler Deyis ve nefesler Buyruklar Vil�yetn�meler Nehcu�l bel�ga Mak�l�t Kitab-i Cabbar Kulu Hizirname C�nkler ve Cenkn�meler

62. Alevi Buyruklari Caferi Sadik Buyrugu Seyh Safi Buyrugu Bisati Buyrugu

63. CAFERI SADIK BUYRUGU B�y�k Buyruk (Men�kib�ul-Esr�r) Menakibn�me Imam Cafer Buyrugu