T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstanbul Anadolu Kuzey Kamu Hastaneleri Birliği İdari Hizmetler Başkanlığı ADAY MEMUR EĞİTİMLERİ Nisan, 2014 İstanbul T.C. ANAYASASI

2. ANAYASA Devletin; Temel yapısını, Yönetim biçimini, Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle olan ilişkilerini, Kişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen Üst hukuk kuralları

3. ANAYASA SİYASAL BİR BELGEDİR. Devleti kuran, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini koruyan başlıca belgedir. Ayrıca, siyasal sitemi doğrudan etkileyen, seçimler, siyasal partiler gibi siyasal kurum ve kural doğrudan anayasa ile düzenlenmiştir.

4. ANAYASA HUKUKSAL BİR BELGEDİR. Çünkü anayasa, en üst hukuk normudur. Başta kanunlar olmak üzere bütün hukuk kaynakları anayasaya uygun olmak zorundadır.

5. NORMLAR HİYERARŞİSİ Anayasa Kanun(=milletler arası anlaşmalar), Kanun Hükmünde Kararname, Tüzük, Bakanlar Kurulu Kararı, Yönetmelik Genelge Hiçbir hukukî norm kendinden üstteki norm ya da normlara aykırı olamaz.

6. Anayasalar Nasıl Değişecek Yumuşak Anayasa: Kanunlarla aynı organlarca ve aynı usullerle kolay değiştirilebilen anayasa Katı (Sert) Anayasa: Kanunlardan farklı organlar veya usullerle daha zor değiştirilebilen anayasa

7. KATI (SERT) ANAYASA Değiştirilemeyecek maddeler içermesi Halk oylaması usulüne yer verilmesi Değiştirilmesi için özel çoğunluk aranması

8. ANAYASADA TARİHİ GELİŞİM İLK ANAYASAL BELGELER 1808 Sened-i İttifak 1839 Tanzimat Fermanı OSMANLI DÖNEMİ Kanunu Esasi (1876 anayasası) MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20.01.1921)

9. T.C. ANAYASALARI 1924 Anayasası (T.C.’nin ilk anayasası) 1961 Anayasası (1960 Darbesi) 1982 Anayasası (12 Eylül Darbesi)

10. 1982 ANAYASASI Kanun No: 27091 Halk Oylaması: Kasım 1982 R.G.: 9 Kasım 1982 Başlangıç bölümü ve 7 Kısımdan oluşur.

11. ÖZELLİKLERİ Kazuistik (Düzenleyici) anayasa Katı anayasa Geçiş dönemi öngörmüş Yürütme organını güçlendirmiş

12. BAŞLANGIÇ Anayasamızın ortaya konma nedenleri, Anayasaya egemen olan ilkeler açıklanmıştır. İLKELER: Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık Atatürk milliyetçiliği Çağdaş medeniyete ulaşma azmi Milli egemenlik Milli menfaatlerin üstünlüğü Hürriyetçi demokrasi Kuvvetler ayrılığı Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi Türk varlığının devleti ve ülkesi ile bölünmezliği Laiklik Her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden yararlanacağı

13. BİRİNCİ KISIMGenel Esaslar (m.1-11) I. Devletin şekli (m.1) II.Cumhuriyetin nitelikleri (m.2) III.Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti (m.3) IV.Değiştirilemeyecek hükümler (m.4) V.Devletin temel amaç ve görevleri (m.5) VI.Egemenlik (m.6) VII. Yasama yetkisi (m.7) VIII.Yürütme yetkisi ve görevi (m.8) IX. Yargı yetkisi(m.9) X. Kanun önünde eşitlik (m.10) XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (m.11)

14. İKİNCİ KISIMTemel Hak ve Ödevler (m.12-74) BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler (m.12-16) İKİNCİ BÖLÜM Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)

15. ÜÇÜNCÜ KISIMCumhuriyetin Temel Organları(m.75-160) BİRİNCİ BÖLÜM Yasama (m.75-100) İKİNCİ BÖLÜM Yürütme (m.101-137) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yargı (m.138-160)

16. DÖRDÜNCÜ KISIMMali ve Ekonomik Hükümler (m.161-173) BİRİNCİ BÖLÜM Mali Hükümler (m.161-165) İKİNCİ BÖLÜM Ekonomik Hükümler (m.166-173)

17. BEŞİNCİ KISIMÇeşitli Hükümler İnkılâp Kanunlarının Korunması (m.174)

18. ALTINCI KISIMGeçici Hükümler 16 adet Geçici Madde

19. YEDİNCİ KISIM Son Hükümler (m.175-177)

20. ANAYASANIN GENEL ESASLARI (Madde 1-11)

21. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİ Anayasa ilk 3 maddesinde; - değiştirilemeyecek - değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek hükümleri düzenlemiştir.

22. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİ Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu, Devletin milli dayanışma ve adalet anlayışını benimsediği, Devletin insan haklarına saygılı olduğu, Devletin Atatürk milliyetçiliğine bağlı olduğu, Devletin başlangıçta belirtilen ilkelere dayandığı, Devletin demokratik bir devlet olduğu,

23. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİ Devletin laik olduğu, Devletin sosyal bir hukuk devleti olduğu, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olduğu (Üniter Devlet), Devletin; Resmi dilinin Türkçe, Bayrağının beyaz ay yıldızlı al bayrak, Millî Marşının İstiklal Marşı, Başkentinin Ankara olduğu,

24. CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ Devlet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Egemenliğin yani Devlet gücünün, toplumun bütüne (millete) ait olduğu Devlet şekli. Hükümet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Başta Devlet başkanı olmak üzere, Devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu hükümet sistemi

25. ÜNİTER DEVLET İLKESİ Devletin, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olması

26. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET İnsan haklarına karşı dikkatli, özenli, ölçülü davranan Devlet

27. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET İLKESİ Atatürk; -Birlikte yaşama arzusuna dayanan subjektif millet anlayışını benimsemiştir. -Milletin tanımında, ırk, dil veya din gibi objektif benzerlikleri reddetmiştir. HUKUKUMUZDAKİ SONUCU: -Tek Millet -Tek Devlet

28. DEMOKRATİK DEVLET İLKESİ UNSURLARI: Siyasi karar organlarının seçimle iş başına gelmesi, Seçimlerin birden çok siyasi parti arasında serbest, düzenli ve eşit şartlarda yapılması, Vatandaşların tümünün temel haklarının tanınması ve güvence altına alınması,

29. LAİK DEVLET İLKESİ Din Hürriyeti Din ve Devlet işlerinin ayrılığı

30. DİN HÜRRİYETİ İnanç ve vicdan hürriyeti: Herkesin dilediği inanç ve kanaate sahip olabilmesinin ifade eder. (MUTLAKTIR) İbadet hürriyeti: Kişilerin inandıkları dinin ibadet, ayin ve törenlerini serbestçe yerine getirebilmesini ifade eder. (SINIRLANDIRILABİLİR anayasa m.14 ile)

31. DİN VE DEVLET İŞLERİNİN AYRILIĞI Resmi bir Devlet dininin bulunmaması, Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması, Din kurumları ile Devlet kurumlarının ayrılmış bulunması, (Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet teşkilatı içinde yer alır ve bu durum anayasa Mahkemesi’nce anayasaya aykırı bulunmamıştır.) Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi.

32. SOSYAL DEVLET İLKESİ Herkese; insan onuruna yaraşır asgari hayat seviyesi sağlamayı amaçlayan devlet

33. HUKUK DEVLETİ İLKESİ Faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, Vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet

34. GENEL ESASLAR Değiştirilemeyecek Hükümler (Madde-4) Anayasanın ilk üç maddesinin değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceği hükmünü içermektedir.

35. GENEL ESASLAR Devletin Temel Amaç ve Görevler (Madde-5) Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, Ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, Kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak, Kişinin temel hak ve hürriyetlerini güvene altına almak,

36. GENEL ESASLAR Egemenlik (Madde-6) Egemenliğin kayıtsız şartsız Milletin olduğu, Milletinin egemenliğini yetkili organlar eliyle kullanacağı, Egemenliğin kullanılmasının hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamayacağı belirtilmiştir.

37. GENEL ESASLAR Devletin “erk”leri (Madde-7,8,9) Yasama - Türk milleti adına TBMM – devredilemez Yürütme - Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulu Yargı - Türk Milleti adına bağımsız mahkemeler KUVVETLER AYRILIĞI PRENSİBİ

38. GENEL ESASLAR Kanun önünde eşitlik (Madde-10) Herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir. 2004 yılı değişikliği ile;Kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ve Devletin bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. 2010 yılı değişikliği ile; Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı belirtilmiştir.

39. GENEL ESASLAR Anayasanın Üstünlüğü (Madde-11) Anayasa hükümleri; Yasama, yürütme ve yargı organlarını, İdare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.

40. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER (Madde 12-74)

41. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler (m.12-16) İKİNCİ BÖLÜM Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)

42. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması (Madde-13) Herkes; kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler; -özlerine dokunulmaksızın -anayasanın ilgili maddelerindeki özel sebeplerle - ancak kânunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

43. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Temel Hak ve Hürriyetlerin sınırlandırılmasının Şartları Sınırlama kanunla olmalıdır. Sınırlama anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere bağlı olmalıdır. Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır. Sınırlama demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmamalıdır. Sınırlama temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunmamalıdır. Sınırlama laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır. Sınırlama ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır.

44. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Kötüye Kullanamama (Madde-14) Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerinden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz.

45. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Kullanılmasının Durdurulması (Madde-15) -Savaş, -Seferberlik, -sıkıyönetimveya olağanüstü hâllerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüdetemel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilirveya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

46. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Durdurmanın Şartları Savaş, seferberlik, sıkıyönetim ve olağanüstü hallerden biri mevcut olmalıdır. Milletlerarası hukuktan doğan haklar ihlal edilmemelidir. Ölçülülük ilkesin uyulmalıdır. Çekirdek alana dokunulmaması(Yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması, din, vicdan ve kanaat hürriyetinin korunması, suç ve cezaların geçmişe yürütülmemesi gibi)

47. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Yabancılar açısından Temel hak ve hürriyetler, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir. (m.16)

48. Kişinin Hakları ve Ödevleri Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı (Madde-17) Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluk ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğünedokunulamaz; rızası olmadan bilimsel tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz.

49. Kişinin Hakları ve Ödevleri Zorla çalıştırma yasağı (Madde-18) Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. İstisna: Hükümlülük veya tutukluluk sürelerindeki çalışmaları, Olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler, Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda beden ve fikir çalışmaları, zorla çalışma sayılmaz.

50. Kişinin Hakları ve Ödevleri Kişi hürriyeti ve güvenliği (Madde-19) Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kişiler ancak, kaçmalarını, delillerin yok edilmesi veya değiştirilmesini önlemek maksadıyla hâkim kararıyla tutuklanabilirler. Herhangi bir suçtan yakalanan kişi 48 saat içinde, toplu suçlarda 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Yakalandığı ve tutuklandığı, yakınlarına derhal bildirilir.