Dr n. med. Małgorzata Bednarek Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi

1. Wybrane choroby wysypkowe Dr n. med. Małgorzata Bednarek Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi

2. Odra - morbilli • Czynnik etiologiczny – Morbillivirus • Rodzina – Paramyksoviridae • Droga zakażenia - kropelkowa • Okres wylęgania – 9-11 dni • Zakaźność – okres nieżytowy i 3 dni po wystąpieniu wysypki

3. Odra na świecie

4. Odra – obraz kliniczny Okres nieżytowy (2- 4 dni): ostry metaliczny kaszel, nieżyt nosa, zapalenie spojówek, światłowstręt, gorączka, złe samopoczucie, plamki Koplika (2 dni przed wysypką , znikają w ciągu 3dni okresu wysypkowego)

5. Odra - obraz kliniczny Okres wysypkowy (3-5 dni) • Wysyka grubo-plamisto-grudkowa • Nie swędząca • Ma charakter zstępujący • Pozostawia po sobie skórę lamparcią i drobnootrębiaste łuszczenie naskórka Inne objawy: zapalenie gardła, zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, wymioty, biegunka

6. Odra - okres wysypkowy

7. Odra – okres wysypkowy

8. Odra – łuszczenie drobnootrębiaste

9. Następstwa odry - wczesne • Zapalenie płuc – pierwotne, wtórne • Zapalenia ucha środkowego • Podgłośniowe zapalenie krtani z suchym, szczekającym kaszlem • Zapalenie mózgu, zapalenie opon m-rdz, poprzeczne zapalenie rdzenia

10. Następstwa odry - późne • Powolne stwardniające zapalenie istoty białej mózgu - SSPE • Stwardnienie rozsiane

11. Profilaktyka czynna Dwukrotne szczepienie W 2 roku życia MMR W 10 roku życia MMR Profilaktyka bierna Hyperimmunizowana, poliwalentna immunoglobulina podana do 72 godz od kontaktu z osobą chorującą Odra - profilaktyka

12. Liczba zachorowań na odrę przed i po wprowadzeniu szczepień

13. Różyczka - Rubeolla • Czynnik etiologiczny – Togavirus • Rodzina – Togaviridae • Droga zakażenia - kropelkowa • Okres wylęgania – 14-21 dni • Zakaźność– 7dni przed wysypką i 4 dni okresu wysypkowego

14. Różyczka – obraz kliniczny • Przebieg często bezobjawowy ( 25-50%) • Łagodny przebieg : okres nieżytowy nie zawsze występuje, wysypka plamisto grudkowa nie swędząca, pojawiająca się na całym ciele • Wysypka utrzymuje się 12 godz-5 dni • Ustępuje bez pozostawienia śladów • Charakterystyczne powiększenie węzłów chłonnych potylicznych, karkowych, zausznych

15. Różyczka - okres wysypkowy

16. Różyczka - wysypka

17. Powikłania różyczki • Przemijające zapalenie stawów (0,5-15% przypadków różyczki) • Małopłytkowa skaza krwotoczna (1/3000 przypadków) • Zapalenie mózgu (1/6000 przypadków) • Zakażenie wewnątrzmaciczne

18. Patogeneza różyczki wrodzonej • Zahamowanie podziałów komórkowychw komórkach zakażonych • Produkcja czynnika hamującego podziały mitotyczne innych zakażonych komórek • Indukcja apoptozy • W soczewkach, ślimaku i mózgu - zapalenie naczyń prowadzące do niedokrwieniai wtórnych uszkodzeń

19. Zespół różyczki wrodzonej (ZRW): • Zespół różyczki wrodzonej występuje w 1/1000 urodzeń i stanowi 5-10% wszystkich wad wrodzonych. • Wady wrodzone to: zaćma, mikroftalmia, jaskra, niedorozwój tęczówki, zmętnienie rogówki, wady serca, zahamowanie rozwoju umysłowego, głuchota, hepato splenomegalia, zmiany radiologiczne w kościach długich, plamica małopłytkowa • Śmiertelność w ZRW - ponad 15%

20. Różyczka wrodzona

21. Ryzyko wystąpienia różyczki wrodzonej • Zakażenie wewnątrzmaciczne • Przebycie różyczki na kilka tygodni przed zapłodnieniem może mieć wpływ na powstanie wad u płodu, a nawet utratę ciąży

22. Profilaktyka czynna Szczepienia w 2 roku życia MMR Szczepienie w 10 roku życia MMR Profilaktyka bierna Dotyczy kobiet ciężarnych i osób z zaburzeniami immunologicznymi – podawanie hyperimmunizowanej poliwalentnej immunoglobuliny do 72 godz po kontakcie z osoba chorą Różyczka - profilaktyka

23. Zachorowania na różyczkę przed i po wprowadzeniu szczepień

24. Varicella-zoster:jeden wirus - dwie choroby • Wirus varicella-zoster-Rodzina Herpesviridae Ospa wietrzna Półpasiec

25. Wirusy herpeschorobotwórcze dla człowieka

26. Genotypy VZV • Europa: genotypy B i C • Azja Wschodnia: genotyp J • Afryka i Azja: genotyp A • Cały świat: krążenie genotypów wraz z podróżnikami Sengupta N i wsp ESPID 2008

27. Epidemiologia ospy wietrznej • przebieg powikłany – ok. 1% dzieci • śmiertelność • 2/100 000 zachorowań u dzieci • 50/100 000 zachorowań u dorosłych • półpasiec – zapadalność • dzieci < 10 r.ż. – 74/100 000 • dorośli 35-44 lat – 300/100 000 • dorośli > 75 r.ż. – 1200/100 000 • zapadalność w Polsce 424,7/100 000 do 234,9/100 000w latach 1997-2002 • liczba hospitalizacji w 2004 r. > 1000

28. Sytuacja ospy wietrznej w Polsce

29. Ospa wietrzna Varicella • Drogi zakażenia • Inhalacja zakażonej wydzieliny na drodze kropelkowej • Bezpośredni kontakt z osobą chorą • Zakażenie przezłożyskowe • Okres wylęgania – 14-21 dni • Zakaźność – 1-2 dni przed wysypką, do przyschnięcia pęcherzyków w strupki

30. Patogeneza ospy wietrznej Incubation period Infection of the conjunctiva and/or mucosa of the upper respiratory tract Day 0 Viral replication in regional lymph nodes Primary viraemia Day 4–6 Viral replication in liver, spleen and other organs Secondary viraemia Infection of the skin and appearance of the vesicular rash Day 14 Według Grose, 1981

31. Ospa wietrzna - objawy kliniczne • Wzrost temperatury ciała bez uchwytnej przyczyny • Wysypka skórna - swędząca, umiejscowiona dośrodkowo, zajmująca skórę owłosioną i błony śluzowe, dośrodkowe części ciała, polimorfizm zmian (grudka, pęcherzyk, krostka, strupek, blizenka) • Po odpadnięciu strupków i wyrównaniu blizenki nie pozostaja trwałe ślady

32. Pęcherzyk w ospie wietrznej

33. Polimorfizm zmian w ospie wietrznej

34. Ospa wietrzna - wysypka

35. Powikłania ospy wietrznej • Powikłania ogólnoustrojowe • Powikłania neurologiczne • zapalenie mózgu pod postacią zapalenia móżdżku • porażenie nn. Czaszkowych, zapalenie opon m-rdz • zespół Guillain-Barre • poprzeczne zapalenie rdzenia • Inne powikłania ogólnoustrojowe • posocznica • zapalenie płuc (pierwotne i wtórne) • zapalenie ucha środkowego i zatok obocznych nosa • Zapalenie tkanki łącznej podskórnej • małopłytkowość • Powikłania miejscowe • zapalenie spojówek i rogówki z następową ślepotą • ropnie, czyraki, szpecące, trwałe blizny na skórze • Zgon w następstwie choroby

36. Ospa wietrzna – nadkażenia bakteryjne

37. OSPA WRODZONAzakażenie VZV w I i II trymestrze ciąży • zakażenie płodu • ryzyko urodzenia martwego dziecka • poronienie • poród przedwczesny • urodzenie dziecka o niskiej masie ciała • urodzenie dziecka z zespołem wrodzonej ospy płodu

38. Zespół ospy wrodzonej • Trwałe blizny skórne • Zaburzenia wykształcenia kończyn • Zaburzenia w obrębie oczu • Zaburzenia w OUN

39. Ospa noworodkowa • Zakażenie matki wcześniej niż 6 dni przed porodem • wytworzenie ochronnych przeciwciał w klasie IgG chroniących płód • Zakażenie matki od 5 dni przed porodem do 2dni po porodzie • ospa noworodkowa

40. Profilaktyka czynna Szczepionka przeciwko ospie wietrznej ( w Polsce zarejestrowana - Varilrix) Profilaktyka bierna Hyperimmnunizowana immunoglobulina monowalentna – Varitect podana do 72 godz po kontakcie z osobą chorującą Ospa wietrzna - profilaktyka

41. Leczenie objawowe Leki p/ciw gorączkowe Leki p/ciw histaminowe Leczenie przyczynowe ( w grupach zwiększonego ryzyka) Leki przeciwwirusowe – acyklowir Hyperimmunizowana immunoglobulina Ospa wietrzna - leczenie

42. Korzeń tylny Skóra Włókna czuciowe Zwój czuciowy Pęcherzykipółpaśca Włókna czuciowe Słup tylny Rdzeń kręgowy Włókna mieszane Skóra Słup przedni Włókna czuciowe Pęcherzyki półpaśca Korzeń przedni Włókna ruchowe Skóra Wirus VZVprzejście w formę latentną i reaktywacja Adaptacja: Hope-Simpson, 1965

43. Półpasiec

44. Półpasiec oczny

45. Zakażenie HSV • HSV-1 (HHV-1) – Herpes labialis-opryszczka wargowa • HSV-2(HHV-2) – Herpes genitalis- opryszczka narządów płciowych

46. Postacie kliniczne zakażenia pierwotnego • opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł • wyprysk opryszczkowy • Opryszczkowe zakażenie błon śluzowych i skóry zewnętrznych narządów płciowych • Opryszczka noworodków • Opryszczkowe zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych • opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówki

47. Płonica - scarlatina • Czynnik etiologiczny – paciorkowiec β-hemolizujący grupy A • Droga zakażenia - kropelkowa • Okres wylęgania – 1-5 dni • Zakaźność – 3 dni po wystąpieniu wysypki do 24 godz po rozpoczęciu antybiotykoterapii

48. Płonica – obraz kliniczny • Nagły początek z bólami brzucha, wymiotami • Wzrost temperatury ciała • Na skórze wysypka drobno-plamisto-grudkowa, nie swędzaca, zajmuje całe ciało pacjenta z wyjątkiem trójkąta nosowo-brudkowego, zlewająca się, pozostawia po sobie gruboplatowe łuszczenie naskórka • Dodatni objaw Pastii i inne objawy naczyniowe • W jamie ustnej - język malinowy

49. Płonica – wysypka skórna

50. Płonica – trójkąt Fiłatowa