Andrzej Grzegorczyk Filozoficzne podstawy sprawiedliwości społecznej

1. Andrzej GrzegorczykFilozoficzne podstawy sprawiedliwości społecznej Uzasadnienie tematu: W obecnym stanie gwałtownego rozwoju łatwo powstają intelektualne nieporozumienia. Stąd potrzebne jest metodologiczne porządkowanie podstaw. Filozofia gromadzi informacje porządkujące podstawy całego obszaru wiedzy. Dane swoje filozofia czerpie z nauk szczegółowych i z refleksji filozoficznej nad całością naszego doświadczenia. Filozofowie mogą się mylić, ale refleksja filozoficzna jest w poznawaniu świata niezbędna.

2. Jeszcze dodatkowe‘wtrącenie’ ogólno-filozoficzne

3. Schemat ujęcia tematu W badaniu: SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ analizujemy Ludzkie działanie, jako część czegoś, co określić można ogólnikowo jako: Funkcjonowanie w Świecie (obejmujące całość życia) jednostki gatunku: CZŁOWIEK (HOMO SAPIENS). Dokonuje się ono dzięki STRUKTUROM REGULACJI. są to: RegulacjeWRODZONE (dyspozycje wrodzone przynależne do gatunku, Z reguły wymagające pewnego wyuczenia. ) Obejmują w uproszczeniu trzy zakresy, jakby trzy typy mechanizmu regulującego: Regulacje WEGETATYWNE (analogiczne we wszystkich organizmach żywych, (regulujące podstawowe trwanie życia komórek, tkanek, narządów) Regulacje INSTYNKTOWE, regulujące zachowania wszystkich zwierząt. Regulacje INTELEKTUALNE, generujące DYSKURS symboliczny (językowy). oraz : RegulacjeWYUCZONEWszystkie WYUCZONE WYWODZĄ SIĘ Z WRODZONYCH. Z instynktowych (spontanicznych lub naśladowczych), albo z intelektualnych (porządkujących). Przykłady regulacji : jedzenie (Instynktowne emocje: głód, apetyt, ale połykanie pigułek jest z początku intelektualne, z czasem wyuczone). Zwierzęta uzyskują regulacje wyuczone oparte o pierwotne instynktowne: naśladowcze lub wymuszone przez warunki (np. adaptacja, tresura).

4. Powtórzmy: w funkcjonowaniu człowiekaPrzeważają zachowania wyuczone i złożone.ALE: REGulowanieWYUczonejest zawsze inicjowane i kontrolowane przez regulacje PIERWOTNE instynktowe i/lubintelektualne. • REG-WYUczone kontrolowane w dużym stopniu przez regulacje instynktowe, to działania głównie podobne do zwierzęcych, jak: odżywianie się, seks, obrona, walka o swoją pozycję. Ale: • REG-WYUczonebywają też kontrolowane intelektualnie przez ocenę WARTOŚCI DUCHOWEJ skutków podejmowanego działania, która wymaga dodatkowego ‘wysiłku samosterowania’.

5. Człowiek ma zdolność rozpoznania czegoś, co można nazwać, wartością duchową, dotyczącą stanów i zachowań. (do tego zaraz przejdziemy) • Realizowanie sprawiedliwości społecznej , to jest tworzenie wartości duchowej pewnego stanu współżycia ludzkiego ludzkiej zbiorowości. • Jnne zwierzęta nie wykazują rozpoznania tego rodzaju stanu. Inny jest zakres aktywności ludzi niż aktywność innych zwierząt.

6. Dynamika rozwoju aktywności Człowiek zaczyna aktywność od zaspokajania potrzeb. Następnie kształtują się jakieś jego style aktywności . Dwie wyróżnione odmiany STYLU AKTYWNOŚCI: Styl ogólno-zwierzęcy: Zaspokajanie potrzeb przetrwania (o wybranej jakości), po czym następuje odpoczynek. Styl specyficznie ludzki: Realizacja wartości osoba szuka rodzaju działania, które nie jest konieczne do przetrwania własnego i swoich bliskich. Wypróbowuje je i realizuje, czasem doskonali, czasem zmienia. Dążenie do Sprawiedliwości społecznej należy do stylu określonego jako Realizacja wartości. (Dokładniejsze określenie tego pojęcia w dalszym ciągu)

7. Ważna cecha kondycji regulacji ludzkiej: wielość ‘podniet motywujących’ Cechuje częsta KONFLIKTOWOŚĆ PODNIET Regulacji INSTYNKTOWNEJ Regulacji INTELEKTUALNEJ ZETKNIĘCIE i W dalszym ciągu ANALIZA DWÓCH (ważnych) PRZYKŁADÓW KONFLIKTÓW MIĘDZY PODNIETAMI MOTYWACYJNYMI: Najczęstszych (w oparciu o obserwacje istniejących konfliktów). Przykład pierwszy Analizy Konfliktu : PRAGNIENIE WŁASNEJ DOMINACJI (tendencja ogólno-zwierzęca) konfliktuje z (intelektualnym) UZNANIEM WARTOŚCI DZIAŁAŃ KOGOŚ DRUGIEGO . Szerzej: Zwierzęce pragnienie dominacji zwykle ‘blokuje’możliwość dodatniego wartościowania konkurenta. (Myśl, że przeciwnik mógłby mieć rację, nie zostaje dopuszczona do uformowania się w tzw świadomości.)[Czemu polityk nie mówi o swoim konkurencie? Bo gdyby powiedział dobrze, toby go spytalibyśmy: czemu z nim nie współpracuje. Stąd widać, że chodzi mu o dominację, a nie o dobro kraju.] CZASEM JEDNAK ZWYCIĘŻA REGULACJA INTELEKTUALNA

8. Przykład najważniejszy analizyKONFLIKTU MOTYWACYJNEGO: PRAGNIENIE (witalne ogólno-zwierzęce) UTRZYMANIA lub ZWIĘKSZENIA WŁASNEJ WYGODY konfliktuje z (wyzwaniem do) PODZIELENIA SIĘ JAKIMŚ DOBREM Z KIMŚ DRUGIM. ANALIZA filozoficzna (logiczno – mądrościowa) WYZWANIA: Wyzwanie do podzielenie się opiera się o: INTELEKTUALNE ROZPOZNANIE SYTUACJI czyli opiera się o UMIESZCZENIE SYMBOLICZNEGO (językowego) OPISU tej sytuacji W CAŁOŚCI własnego OPISU ŚWIATA. Rozpoznanie to, jeśli pochodzi z wiedzy naukowej, to brzmi: INNY CZŁOWIEK CIERPI PODOBNIE JAK MY CIERPIMY z podobnych przyczyn, PONIEWAŻ ma podobne objawy cierpienia. Wiedza ogólna jest dzięki językowi opisowemuzapamiętywana i przekazywalna. Stanowi PODSTAWĘ istnienia i rozwoju KULTURY LUDZKIEJ REALIZACJI WARTOŚCI. To JEST zasadnicza RÓŻNICA między człowiekiem, a innymi gatunkami zwierząt. (Zwierzęta kierują się emocjami, a nie opisami językowymi[NIE poglądami ogólnymi]) .)

9. Uściślenie pojęcia REALIZACJI WARTOŚCI Definicje i konstatacje ogólne: Wartość przedmiotu P dla X = jakość przedmiotuP ceniona przez X CENIENIE określone behawioralnie OBEJMUJE też ŚWIAT ZWIERZĄT. (Krowa ceni trawę naturalną jako pokarm, a nie ceni plastikowej.) Wartość witalna dla X = przedmiot, stan, czynność, które podtrzymują życie, zdrowie, lub sprawności życiowe osobnikaX. (Zwierzęta rozpoznają wartości witalne.) Ogólna nazwa wartości: wyraz‘Dobry’ występujący we wszystkich ludzkich cywilizacjach. (A. Wierzbicka) Analiza wartości dokonana w starożytnej Grecji wyróżnia: DOBRO, PIĘKNO, PRAWDA zwane wartościami duchowymi. Tworzenie dzieł i czynów duchowo cennych stanowi istotny styl życia będący realizacją wartości.

10. Skutki postępu technicznego Postęp rozszerza pole działania. Przynosi też: NOWE ROZSZERZONE POLA KONSUMPCJI Postęp przyzwyczaja do wygody. Czasem prowadzi do kalectwa uzależnienia od wygody. Człowiek przestaje widzieć inne możliwości życia poza takimi, do których jest przyzwyczajony. To jest najpoważniejsze ograniczenie, które uniemożliwia reformę istniejących sposobów zachowania. Nadzieja w rozpowszechnianiu: edukacji moralnej, poważnego światopoglądu i wiedzy naukowej.

11. Bezwład wyuczonej wygody i konieczność wypracowania stylu życia realizującego PIERWSZEŃSTWO REGULACJI INTELEKTUALNEJ Psychologiczna prawda: bezwład wyuczenia (przyzwyczajenia do) wygodnego stylu życia utrudnia realizację uznanych intelektualnych zasad (łać. Consuetudoestaltera natura) Ogólniej: styl życia łatwiejszy odsuwa na bok reakcję trudniejszą. (Arystoteles „Rhetorica”, później Cicero i wielu innych.) Poeta mówi: innego końca Świata nie będzie, innego końca Świata nie będzie, innego końca Świata nie będzie…