FiXeD sTaRs

1. FiXeD sTaRs ดาวฤกษ์( fixed stars )คือ วัตถุท้องฟ้าในอวกาศที่เป็นก้อนแก๊สมวลมหาศาล ดาวฤกษ์ปรากฏเป็นจุดแสงในท้องฟ้าเวลากลางคืน เราเห็นแสงดาวกะพริบจากผลของปรากฏการณ์ในบรรยากาศโลกและการที่ดาวฤกษ์อยู่ห่างไกลจากเรามาก ยกเว้นกรณีของดวงอาทิตย์ ซึ่งเป็นดาวฤกษ์ดวงเดียวที่อยู่ใกล้โลกมากจนปรากฏเป็นดวงกลมโตให้แสงสว่างในเวลากลางวัน

2. FiXeD sTaRs ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้โลกมากที่สุดยกเว้นดวงอาทิตย์ คือ ดาวพร็อกซิมาคนครึ่งม้า อยู่ห่าง 39.9 ล้านล้านกิโลเมตร = 4.2 ปีแสง = 1.29 พาร์เซก หมายความว่าแสงจากดาวพร๊อกซิมาคนครึ่งม้าใช้เวลาเดินทาง 4.2 ปี จึง

3. FiXeD sTaRs นักดาราศาสตร์ประมาณว่ามีดาวฤกษ์อย่างน้อย 7 ×1022 ดวงในเอกภพ หรือ 70,000,000,000,000,000,000,000 ดวง มากกมาถึงโลก ว่า 230,000 ล้านเท่าของดาวฤกษ์ 300,000 ล้านดวงในดาราจักรทางช้างเผือกของเราเอง ดาวฤกษ์จำนวนมากมีอายุระหว่าง 1,000 - 10,000 ล้านปี บางดวงมีอายุเกือบ 13,700 ล้านปี ซึ่งเป็นอายุโดยประมาณของเอกภพ (ดู ทฤษฎีบิกแบงและวิวัฒนาการของดาวฤกษ์) ดาวฤกษ์มีขนาดตั้งแต่เล็กกว่าเมืองๆ หนึ่งอย่างดาวนิวตรอน (ซึ่งอาจกล่าวว่าเป็นดาวที่ตายแล้ว) ไปจนถึงดาวยักษ์ใหญ่อย่างดาวเหนือ (ดาวโพลาริส) และดาวบีเทลจุสในกลุ่มดาวนายพราน ที่มีขนาดประมาณ 1,000 เท่าของดวงอาทิตย์ อย่างไรก็ตาม ดาวขนาดใหญ่จะมีความหนาแน่นน้อยกว่าดวงอาทิตย์มาก ดาวฤกษ์ที่มีมวลสูงที่สุดดวงหนึ่ง คือ ดาวอีตากระดูกงูเรือ มีมวล 100–150 เท่าของมวลดวงอาทิตย์

4. FiXeD sTaRs วิทยาศาสตร์นิยามว่าดาวฤกษ์ คือ ทรงกลมพลาสมาที่คงอยู่ได้ ด้วยความโน้มถ่วงของตัวเอง มีความ สมดุลของความดัน(hydrostatic equilibrium)ผลิตพลังงานด้วยกระบวนการการหลอมนิวเคลียส พลังงานที่เกิดขึ้นในดาวฤกษ์แผ่ไปในอวกาศโดย การแผ่รังสีแม่เหล็กไฟฟ้า (ส่วนใหญ่เป็นแสงสว่างที่มองเห็นได้) อยู่ในรูปของกระแสนิวตริโนความสว่างปรากฏของดาวฤกษ์บอกด้วยโชติมาตรปรากฏ ดาว ฤกษ์ที่สว่างที่สุดที่เห็นปรากฏบนท้องฟ้าโดยไม่นับดวงอาทิตย์ คือ ดาวซิริอุส หรืออีกชื่อคือดาวโจร อยู่ในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่ ส่วนดาวฤกษ์ ที่สว่างที่สุดที่มองไม่เห็นเคยเชื่อว่าคือดาวปืน แต่ในปัจจุบันพบว่ามีดาว LBV 1806-20ที่สว่างมากกว่า

5. FiXeD sTaRs ดาราศาสตร์ดาวฤกษ์ คือ การศึกษาดาวฤกษ์และปรากฏการณ์ในรูปแบบและช่วงต่างๆ ของวิวัฒนาการของดาว ดาวฤกษ์จำนวนมากผูกยึดด้วยแรงโน้มถ่วงกับดาวฤกษ์ดวงอื่น ทำให้เกิดดาวคู่ หากมีดาวจำนวนมากในระบบเดียวกันเรียกว่ากระจุกดาว ดาวฤกษ์ไม่ได้กระจัดกระจายไปทั่วทุกพื้นที่ของเอกภพ แต่รวมกลุ่มกันเป็นดาราจักร (กาแล็กซี) โดยทั่วไปแต่ละดาราจักรมีดาวฤกษ์หลายแสนล้านดวง

6. FiXeD sTaRs กลุ่มดาวจระเข้หรือดาวหมีใหญ่

7. FiXeD sTaRs บนท้องฟ้าทางทิศเหนือมีดาวอีกกลุ่มหนึ่งประกอบด้วยดาว ฤกษ์ 5 ดวงเรียงกันเป็นรูปตัวเอ็ม (M) ในขณะขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และปรากฏเป็นรูปตัวดับบลิว (W) ในขณะตกทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือคนไทยจินตนาการเป็นรูปค้างคาว จึงเรียกดาวกลุ่มนี้ว่า กลุ่มดาวค้างคาว แต่ชาวกรีกเรียกว่า กลุ่มดาวแคสสิโอเปีย คนที่อยู่บริเวณเหนือเส้นศูนย์สูตรขึ้นไป สามารถสังเกตและหาตำแหน่งดาวเหนือได้โดยอาศัยกลุ่มดาวบางกลุ่มที่ปรากฏอยู่บนท้องฟ้าทางทิศเหนือ เช่น กลุ่มดาวจระเข้ กลุ่มดาวค้างคาว เป็นต้น แต่เนื่องจากกลุ่มดาวจระเข้ และกลุ่มดาวค้างคาวปรากฏอยู่บนท้องฟ้าคนละด้าน นักเรียนคิดว่าเราจะเห็นกลุ่มดาว 2 กลุ่มนี้ปรากฏพร้อมกันหรือไม่ กลุ่มดาวค้างคาวหรือกลุ่มดาวแคสสิโอเปีย

8. ในช่วงเวลาหัวค่ำของฤดูหนาว ถ้านักเรียนมองขึ้นไปบน ท้องฟ้าทางทิศตะวันออก จะเห็นดาวฤกษ์กลุ่มหนึ่ง ซึ่งประกอบด้วย ดาว 7 ดวง เมื่อลากเส้นตรงเชื่อมระหว่างดาว 4 ดวงรอบนอกจะได้รูปสี่เหลี่ยม ซึ่งคนไทยจินตนาการเป็นรูปเต่า ภายในรูปสี่เหลี่ยมจะมีดาว 3 ดวง เรียงกันเป็นเส้นตรง FiXeD sTaRs คนไทยส่วนใหญ่มีอาชีพทำนาทำไร่ ดังนั้นคนไทยสมัยโบราณจึงได้จินตนาการกลุ่มดาวที่อยู่ภายในกลุ่ม ดาวเต่าเป็นรูปไถ และเรียกว่า กลุ่มดาวไถ โดยตัวไถได้แก่ดาว 3 ดวง ที่เรียงกันเป็นเส้นตรง ส่วนคันไถจะชี้ไปทางขาหลังของเต่า ชาวกรีก โบราณจินตนาการ ดาวสองกลุ่มนี้ว่า เป็นรูปนายพรานโดยมีดาว 4 ดวง รอบนอกเป็นร่างกาย ส่วนดาว 3 ดวง ที่เรียงในแนวเส้นตรงเป็นเข็มขัดนายพรานดาวที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวนายพราน คือ ดาวไรเจล ซึ่งนักเรียนสามารถจะสังเกตได้จากท้องฟ้าจริง กลุ่มดาวเต่าหรือกลุ่มดาวนายพราน

9. เมื่อโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบหนึ่งรอบ คนบนโลกจะเห็นดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ปรากฏผ่านกลุ่มดาวฤกษ์ 12 กลุ่ม มนุษย์ในสมัยโบราณได้จินตนาการกลุ่มดาวฤกษ์เหล่านี้เป็นรูปต่าง ๆ เช่น แกะ วัว คนคู่ เป็นต้น ช่วงที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ปรากฏบนเส้นสุริยวิถีในเวลาประมาณ 1 เดือนเรียกว่า ราศี และเรียกกลุ่มดาวที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่านทั้ง 12 กลุ่มนี้ว่า กลุ่มดาวจักรราศี FiXeD sTaRs เนื่องจากโลกเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ จากทิศตะวันตกไปทางทิศตะวันออก รอบละ 1 ปี ทำให้เราเห็นว่าดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่านกลุ่มดาวจักรราศี จากทิศตะวันตกไปทางทิศตะวันออก จนครบ 12 กลุ่ม ในเวลา 1 ปี หลังจากนั้นดวงอาทิตย์จะเคลื่อนที่ปรากฏผ่านกลุ่มดาวต่าง ๆ ซ้ำรอยเดิมอีก นอกจากนี้เรายังเห็นดวงจันทร์และดาวเคราะห์ต่าง ๆ เคลื่อนที่ปรากฏผ่านกลุ่มดาวจักรราศีด้วย เพราะดวงจันทร์และดาวเคราะห์เหล่านี้ต่างก็เคลื่อนที่อยู่ในระบบสุริยะ แต่เนื่องจากระนาบการโคจรของดวงจันทร์และดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์ไม่ได้อยู่ในระนาบเดียวกันกับระนาบการเคลื่อนที่รอบดวงอาทิตย์ของโลก เราจึงเห็นดวงจันทร์และดาวเคราะห์ต่าง ๆ ปรากฏอยู่ใกล้เส้นสุริยวิถี บริเวณท่องฟ้าที่เรามองเห็นดวงอาทิตย์ดวงจันทร์และดาวเคราะห์ต่าง ๆ เคลื่อนที่ปรากฏผ่านกลุ่มดาวจักรราศีเรียกว่า แถบจักรราศี ซึ่งเป็นแถบรอบทรงกลมท้องฟ้า โดยมีเส้นทางเดินปรากฏของดวงอาทิตย์ผ่านกลุ่มดาวจักรราศีอยู่กลางแถบ ดวงอาทิตย์จะเคลื่อนที่ปรากฏผ่านกลุ่มดาวจักรราศี คันชั่ง แมงป่อง ธนู ดูน่าชม คันชั่ง แมงป่อง ธนู ดูน่าชม มกราคม โถวารี มีปลาเอย"

10. ถ้าต้องการหากลุ่มดาวจักรราศีในคืนใดคืนหนึ่ง นักเรียนทำได้ โดยเริ่มสังเกตจากกลุ่มดาวที่ปรากฏตรงตำแหน่งที่ดวงอาทิตย์กำลังลับขอบฟ้า เพราะเป็น กลุ่มดาวที่มีชื่อสัมพันธ์กับชื่อเดือนนั้น และดาวกลุ่มนี้ขึ้นและตกพร้อมกับดวงอาทิตย์ เราจึงสามารถมองเห็นเพียงบางส่วน เช่น ในคืนวันที่ 1 มีนาคม ถ้านักเรียนมองไปทางทิศตะวันตก ในขณะที่ดวงอาทิตย์กำลังลับขอบฟ้า เราจะเห็นบางส่วนของกลุ่มดาวปลาอยู่เหนือขอบฟ้าและถ้ามองสูงขึ้นมาผ่านกลางท้องฟ้าไปทางทิศตะวันออกจะเห็นกลุ่มดาวแกะ วัว คนคู่ ปู และกลุ่มดาวสิงโต ตามลำดับ เนื่องจากเส้นสุริยวิถีอยู่ในระนาบที่เอียงทำมุม 23.5 กับระนาบเส้นศูนย์สูตรท้องฟ้า เราจึงเห็นกลุ่มดาวจักรราศีปรากฏอยู่บนท้องฟ้าด้านทิศเหนือและทิศใต้ กลุ่มดาวจักรราศีที่ปรากฏอยู่บนท้องฟ้าด้านทิศเหนือและทิศใต้ กลุ่มดาวจักรราศีที่ปรากฏอยู่บนท้องฟ้าด้านทิศเหนือมี 6 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มดาวปลา แกะ วัว คนคู่ ปู และกลุ่มดาวสิงโต กลุ่มดาวที่ปรากฏอยู่ทางเหนือ ที่สุดคือกลุ่มดาวคนคู่ ส่วนกลุ่มดาวจักรราศีอีก 6 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มดาวหญิงพรหมจารีย์ คันชั่ง แมงป่อง คนถือธนู แพะทะเล และกลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ ปรากฏอยู่ทางท้องฟ้าด้านทิศใต้ กลุ่ม ดาวที่ปรากฏอยู่ทางใต้ที่สุดคือ กลุ่มดาวแมงป่อง FiXeD sTaRs

11. FiXeD sTaRs เมื่อประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว นักดาราศาสตร์ชาวกรีก ได้แบ่งกลุ่มดาวที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ปรากฏผ่านออกเป็น 12 กลุ่ม โดยเริ่มจากจุดตัดของเส้นสุริยวิถีกับเส้นศูนย์สูตรท้องฟ้าตรงกับเวลาที่ดวงอาทิตย์เริ่มเคลื่อนที่ปรากฏเข้าไปอยู่ในกลุ่มดาวแกะ เราจึงถือว่าจุดตัดนี้เป็นจุดเริ่มต้นของกลุ่มดาวจักรราศี กลุ่มที่ 1 คือ กลุ่มดาวแกะ ซึ่งอยู่ในช่วงราศีเมษ และดวงอาทิตย์จะอยู่ในราศีเมษ ระหว่างวันที่ 1-30 เมษายน หลังจากนั้นดวงอาทิตย์จะเคลื่อนที่ผ่านกลุ่มดาวต่าง ๆ ไปจนครบ 12 กลุ่ม ตามลำดับ

12. จากการศึกษาของนักดาราศาสตร์พบว่า การส่ายของแกนหมุนของโลกมีผลทำให้มนุษย์เห็นดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ในราศีต่าง ๆ คลาดเคลื่อนไปจากเดิม ในปัจจุบันดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ปรากฏอยู่ในราศีเมษ ในช่วงเวลาประมาณ 21 มีนาคมถึงวันที่ 20 เมษายน จากนั้นก็เข้าสู่ราศีพฤษภ และราศีอื่น ๆ ต่อไปตามลำดับ นักเรียนทราบหรือไม่ว่า ในวันที่ 15 มกราคม ดวงอาทิตย์ควรจะเคลื่อนที่ปรากฏอยู่ในราศีอะไร FiXeD sTaRs ปัจจุบันดาราศาสตร์ได้แบ่งทรงกลมท้องฟ้าออกเป็น 88 เขต แต่ละเขต เป็นตำแหน่งของกลุ่มดาวแต่ละกลุ่ม การเขียนตำแหน่งของดาวลงบนแผนที่คล้ายแผนที่โลกเรียกว่า แผนที่ดาว นักเรียนรู้จัก กลุ่มดาวอะไรบ้าง และทราบชื่อดวงดาวแต่ละดวงที่ประกอบกันเป็นกลุ่มดาวต่าง ๆ หรือไม่

13. FiXeD sTaRs

14. PresenT By WaRiSSaRa SaTiTDaMRoNgSaKuL M. 6/5 No. 27