Astronomia w programach szkolnych

1. Astronomia w programach szkolnych Jerzy M. Kreiner Katedra Astronomii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.Dzienniku Ustaw nr 4, poz. 17 z dnia 15 stycznia 2009 r. m. in. „nowy” przedmiot: FIZYKA zamiast dotychczasowego: FIZYKA i ASTRONOMIA

3. Dotychczas elementy astronomii były nauczane: W szkole podstawowej ( II etap edukacyjny): przedmiot: przyroda W gimnazjum: ( III etap edukacyjny): przedmiot: fizyka i astronomia geografia W liceum (IV etap edukacyjny): przedmiot: fizyka i astronomia (poziom podstawowy i rozszerzony)

4. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO(dotychczasowa) DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJÓW SZKOŁA PODSTAWOWA I i II ETAP EDUKACYJNY PRZYRODA Cele edukacyjne 1. Zainteresowanie światem, jego różnorodnością, bogactwem i pięknem. 3. Zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych i dokonywania ich opisu. Treści nauczania 20. Ziemia w Układzie Słonecznym, obserwacje astronomiczne. Osiągnięcia 7. Wyjaśnianie zjawisk fizycznych i astronomicznych.

5. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO(dotychczasowa) DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJÓW GIMNAZJUM (III ETAP EDUKACYJNY) FIZYKA I ASTRONOMIA Cele edukacyjne 1. Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody. 2. Umiejętność prezentowania wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń. 3. Poznanie podstawowych praw opisujących przebieg zjawisk fizycznych i astronomicznych w przyrodzie. Zadania szkoły 3. Zapoznanie z metodami obserwowania, badania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 4. Ukazanie znaczenia odkryć w naukach przyrodniczych dla rozwoju cywilizacji i rozwiązywania problemów współczesnego świata. Treści nauczania 14. Układ Słoneczny. Elementy kosmologii. Osiągnięcia 1. Umiejętność obserwowania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 2. Umiejętność posługiwania się metodami badawczymi typowymi dla fizyki i astronomii. 4. Opisywanie zjawisk fizycznych i rozwiązywanie problemów fizycznych i astronomicznych z zastosowaniem modeli i technik matematycznych.

6. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO(dotychczasowa) DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJÓW GIMNAZJUM III ETAP EDUKACYJNY GEOGRAFIA Treści nauczania 1. Ziemia jako część Wszechświata. 2. Ziemia jako środowisko życia, jej historia i obraz współczesny.

7. RAMOWY PLAN NAUCZANIA (dotychczasowy) DLA GIMNAZJUM ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. (Dz. U. z dnia 25 lutego 2002 r.) Lp. Obowiązkowe zajęcia Liczba godzin edukacyjne tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania 1 Język polski 14 2 Historia 6 3 Wiedza o społeczeństwie 3 4 Język obcy nowożytny 9 + (od 6 do 9) 5 Matematyka 12 6 Fizyka i astronomia 4 7 Chemia 4 8 Biologia 4 9 Geografia 4 10 Plastyka c) 3 11 Muzyka c) 12 Technika 2 13 Informatyka 2 14 Wychowanie fizyczne 9+3 15 Godziny z wychowawcą 3 16 Religia

8. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO(dotychczasowa) LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, LICEUM PROFILOWANE I TECHNIKUM KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PODSTAWOWYM FIZYKA I ASTRONOMIA Cele edukacyjne 2. Dostrzeganie natury i struktury fizyki oraz astronomii, ich rozwoju i związku z innymi naukami przyrodniczymi. 5. Zainteresowanie fizyką i astronomią. Zadania szkoły 2. Rozszerzenie wiedzy fizycznej ucznia w celu pogłębienia rozumienia nauki, jej możliwości i ograniczeń. 3. Ukazanie roli eksperymentu, obserwacji i teorii w poznawaniu przyrody. Zapoznanie uczniów z budowaniem modeli oraz ich rolą w objaśnianiu zjawisk i tworzeniu teorii. 5. Wdrażanie uczniów do samodzielnego formułowania wypowiedzi o zagadnieniach fizycznych i astronomicznych, prowadzenia dyskusji w sposób terminologicznie i merytorycznie poprawny oraz rozwiązywania prostych problemów fizycznych. Treści nauczania 7. Budowa i ewolucja Wszechświata.Czas - przestrzeń - materia - energia. Cząstki elementarne a historia Wszechświata. Obserwacyjne podstawy kosmologii. Modele kosmologiczne. Galaktyki i ich układy. Ewolucja gwiazd. 10. Współczesne obserwatoria astronomiczne. Osiągnięcia naukowe minionego wieku i ich znaczenie. Osiągnięcia 1. Umiejętność obserwacji i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 4. Umiejętność planowania i wykonywania doświadczeń fizycznych i prostych obserwacji astronomicznych, zapisywania i analizowania ich wyników.

9. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO(dotychczasowa) LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, LICEUM PROFILOWANE I TECHNIKUM KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE ROZSZERZONYM FIZYKA I ASTRONOMIA Cele edukacyjne 1. Rozumienie zjawisk otaczającego świata oraz natury i struktury fizyki i jej związku z innymi naukami przyrodniczymi. 3. Wiedza i umiejętności niezbędne do dalszego kształcenia na kierunkach ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Zadania szkoły 2. Uzupełnienie i uporządkowanie wiedzy fizycznej i astronomicznej ucznia w celu pogłębienia rozumienia nauki, jej możliwości i ograniczeń oraz przygotowania do studiów na kierunkach ścisłych, przyrodniczych i technicznych. 5. Rozwijanie u ucznia umiejętności samodzielnego formułowania wypowiedzi o zagadnieniach fizycznych i astronomicznych, prowadzenia dyskusji w sposób terminologicznie i merytorycznie poprawny, rozwiązywania problemów fizycznych, wykonywania obliczeń. 6. Rozwijanie zainteresowania fizyką i astronomią. Treści nauczania 2. Polowy opis oddziaływań.Pole grawitacyjne, ruch masy w polu grawitacyjnym. 8. Przegląd poznanych modeli i teorii fizycznych oraz astronomicznych.Dyskusja ich użyteczności i zakresu stosowalności w powiązaniu z eksperymentalną weryfikacją. Osiągnięcia 1. Umiejętność obserwacji, opisywania, wyjaśniania i przewidywania zjawisk fizycznych i astronomicznych z wykorzystaniem praw fizycznych i modeli, przy świadomości granic ich stosowalności. 3. Umiejętność planowania i wykonywania doświadczeń fizycznych i prostych obserwacji astronomicznych, opracowywania i analizowania wyników, sporządzania i interpretacji wykresów.

10. Ramowy plan nauczania dla trzyletniego liceum ogólnokształcącego ujętych w dotychczasowej podstawie programowej w zakresie podstawowym

11. Ramowy plan nauczania dla trzyletniego liceum ogólnokształcącego z matematyką, fizyką i informatyką (przykład) ujętych w dotychczasowej podstawie programowej w zakresie rozszerzonym

12. Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.weszła w życie z dniem 1 września 2009

14. Aktualnie elementy astronomii są (będą) nauczane: W szkole podstawowej ( II etap edukacyjny): przedmiot: przyroda W gimnazjum: ( III etap edukacyjny): przedmiot: geografia W liceum (IV etap edukacyjny): przedmiot: fizyka (poziom podstawowy i rozszerzony) geografia (poziomrozszerzony) przyroda

15. PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU (aktualna) • II etap edukacyjny: klasy IV–VI • PRZYRODA • Treści nauczania – wymagania szczegółowe • 2. Orientacja w terenie. Uczeń: • 1) wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu; • 2) obserwuje widomą wędrówkę Słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, • górowania i zachodu Słońca, w zależności od pory roku, wskazuje • zależność między wysokością Słońca a długością cienia; • 11. Ziemia we Wszechświecie. Uczeń: • 1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu – globusa; • 2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je wedługodległości od Słońca; • 3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika; • 4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła i jego • konsekwencje, np. camera obscura, cień; • 5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni rozpraszających, • elementów odblaskowych; podaje przykłady stosowania elementówodblaskowych • dla bezpieczeństwa; • 6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy Ziemi; • 7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a zmianą dniai nocy; • 8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a zmianamipór roku.

16. II. Szczegółowe uwagi o realizacji podstawy programowej przyrody w klasach IV-VI (aktualne) Dział XI. Ziemia we wszechświecie Zagadnienia dotyczące Ziemi w Układzie Słonecznym mają na celu kształtowanie u uczniów umiejętności posługiwania się modelem i wyjaśniania obserwowanych zjawisk na jego bazie. Wcześniejsze zbadanie przez uczniów prostoliniowego rozchodzenia się i odbicia światła umożliwi im tłumaczenie obserwowanych zjawisk Proponowane doświadczenia ………………….. - modelowanie układu Słońce-Ziemia z uwzględnieniem oświetlenia.

19. PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU GEOGRAFIA III etap edukacyjny (gimnazjum) Treści nauczania – wymagania szczegółowe 2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń: 1) podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie; 2) posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi; 3) podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku; 4) podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.

20. Ramowy plan nauczania (aktualny) IV etap edukacyjny — liceum W liceum ogólnokształcącym obowiązkowymi zajęciami są: • język polski, • język obcy nowożytny, • drugi język obcy nowożytny, • wiedza o kulturze, • historia, • wiedza o społeczeństwie, • podstawy przedsiębiorczości, • geografia, • biologia, • chemia, • fizyka, • matematyka, • informatyka • wychowanie fizyczne, • przysposobienie obronne, • religia/etyka Każdy uczeń liceum podczas swojej trzyletniej nauki powinien mieć zorganizowane przynajmniej: 30 godz. fizyki, a jeśli wybierze program rozszerzony jeszcze dodatkowo 240 godz., 120 godz. bloku przyroda, jeśli nie wybrał programu rozszerzonego geografii, biologii, chemii lub fizyki,

21. PODSTAWA PROGRAMOWA (aktualna) PRZEDMIOTU FIZYKA • IV etap edukacyjny – zakres podstawowy • 1. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń: • 5) wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi; • 6) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjonarnego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową, wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje III prawo Keplera); • 7) wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle • gwiazd; • 8) wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca; • 9) opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego; • 10) opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego; • 11) opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce; • 12) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk). • 3. Fizyka jądrowa. Uczeń: • 11) opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej.

22. PODSTAWA PROGRAMOWA (aktualna) PRZEDMIOTU FIZYKA • IV etap edukacyjny – zakres rozszerzony • 4. Grawitacja. Uczeń: • 4) wyprowadza związek między przyspieszeniem grawitacyjnym na • powierzchni planety a jej masą i promieniem; • 6) wyjaśnia pojęcie pierwszej i drugiej prędkości kosmicznej; oblicza ich • wartości dla różnych ciał niebieskich; • 7) oblicza okres ruchu satelitów (bez napędu) wokół Ziemi; • 8) oblicza okresy obiegu planet i ich średnie odległości od gwiazdy, wykorzystując III prawo Keplera dla orbit kołowych; • 9) oblicza masę ciała niebieskiego na podstawie obserwacji ruchu jego satelity.

23. PODSTAWA PROGRAMOWA (aktualna) • IV etap edukacyjny – zakres rozszerzony • GEOGRAFIA • Treści nauczania – wymagania szczegółowe • 2. Ziemia we Wszechświecie. Uczeń: • 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; • 2) charakteryzuje ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny; • 3) wskazuje konsekwencje ruchów Ziemi; • 4) oblicza wysokość górowania Słońca w dowolnym miejscu na Ziemi w dniach równonocy • i przesileń; • 5) oblicza szerokość geograficzną dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie • wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń; • 6) opisuje różnice między astronomicznymi, kalendarzowymi i klimatycznymi porami roku; • 7) wyjaśnia przyczynę występowania: dni i nocy polarnych na obszarach podbiegu nowych, • zorzypolarnej, zaćmień Słońca i Księżyca; • 8) wskazuje skutki występowania siły Coriolisa dla środowiska przyrodniczego.

24. Przyroda w liceum wątki tematyczne

25. PODSTAWA PROGRAMOWA (aktualna) • IV etap edukacyjny ( liceum ) przedmiot uzupełniający:PRZYRODA • Wątki tematyczne i tematy zajęć • 1. Metoda naukowa i wyjaśnianie świata: • 1.4. teoria powstania i ewolucji Wszechświata; jaka jest przyszłość świata? • 2. Historia myśli naukowej: • 2.1. poglądy na budowę Wszechświata w starożytności i średniowieczu; teoria heliocentryczna • Kopernika; obserwacje Galileusza, Keplera; prawo powszechnej grawitacji Newtona; współczesne • poglądy na budowę Wszechświata; • 5. Nauka i pseudonauka • 5.1. astrologia (...) - co na ten temat mówi fizyka • 6. Nauka w mediach: • 6.1. najnowsze osiągnięcia w badaniach kosmosu, np. odkrycie planetkrążących wokół innych gwiazd; • 7. Nauka w komputerze: • 7.1. Wszechświat w komputerze; • 8. Polscy badacze i ich odkrycia: • 8.1. M. Kopernik i system geocentryczny (!); • 9. Wynalazki, które zmieniły świat: • 9.4. GPS – świat na wyciągnięcie ręki; • 10. Energia – od Słońca do żarówki: • 10.1. światło płomienia, żarówki, lasera; energia słoneczna, jądrowa i termojądrowa; • 18. Barwy i zapachy świata • 18.4 (...) dni i noce w różnych częściach Ziemi • 19. Cykle, rytmy i czas: • 19.1. zjawiska okresowe w przyrodzie; kalendarze; zegary i standard czasu; • 22.Piękno i uroda • 22.1. Historyczna koncepcja harmonii sfer jako motywacja poznawania Wszechświata od Pitagorasa do Einsteina • 24. Największe i najmniejsze • 24.1.największe i najmniejsze odległości; najkrótsze i najdłuższe czasy.

26. PODSTAWA PROGRAMOWA (aktualna) • IV etap edukacyjny [liceum] • przedmiot uzupełniający: PRZYRODA • Treści nauczania – wymagania szczegółowe • 1. Metoda naukowa i wyjaśnianie świata. Uczeń: • 8) przedstawia różne teorie dotyczące rozwoju Wszechświata, korzystając z wiedzy z różnych źródeł informacji. • 2. Historia myśli naukowej. Uczeń: • 1) omawia rozwój danej nauki (fi zyki, chemii, biologii) od starożytnościpo współczesność, podaje przykłady najważniejszych osiągnięćw poszczególnych okresach; • 2) ocenia znaczenie obserwacji i eksperymentów w rozwoju danej nauki; • 3) wyjaśnia, dlaczego obiekty i zjawiska odkryte przez Galileusza niebyły znane wcześniej; • 4) przedstawia hierarchiczną budowę Wszechświata, wskazując na różniceskal wielkości • i wzajemnej odległości obiektów astronomicznych; • 5) przedstawia ewolucję poglądów na budowę Wszechświata; • 7. Nauka w komputerze. Uczeń: • 4) interpretuje obiekty astronomiczne na symulacjach komputerowych; • 8. Polscy badacze i ich odkrycia. Uczeń: • 1) omawia wkład polskich badaczy w rozwój fizyki, chemii, biologii i geografii; • 2) ocenia znaczenie (naukowe, społeczne, gospodarcze, historyczno-polityczne)dokonanych przez nich odkryć; • 19. Cykle, rytmy i czas. Uczeń: • 1) wymienia zjawiska okresowe w przyrodzie, podaje zjawiska okresowebędące podstawą kalendarza i standardu czasu; • 24. Największe i najmniejsze. Uczeń: • 1) wymienia obiekty fizyczne o największych rozmiarach (np. galaktyki)oraz najmniejszych (jądro atomowe), wymienia metody pomiarówbardzo krótkich i bardzo długich czasów • i odległości;

27. KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ (aktualnej) W LICEUM PRZYRODA Krzysztof Spalik, Małgorzata Jagiełło, Grażyna Skirmuntt, Wawrzyniec Kofta Przedmiot uzupełniający przyroda jest adresowany do tych uczniów, którzy nie wybrali żadnego z przedmiotów przyrodniczych (biologia, fi zyka, chemia,geografi a) do realizacji w zakresie rozszerzonym. Uczniowie ci zakończą naukę przedmiotów przyrodniczych, w tym biologii, po I klasie szkoły ponadgimnazjalnej. Tym samym w klasie II i III będą mogli skupić się na nauce tych przedmiotów, których będą uczyć się w zakresie rozszerzonym. Przyroda jest przedmiotem uzupełniającym, ale obowiązkowym dla opisanej grupy uczniów, to znaczy, że przedmiot będzie oceniany tak samo, jak pozostałe, a ocena roczna będzie miała wpływ na średnią ocen i promocję ucznia do następnej klasy. Jednak fakt, że przyroda jest przedmiotem uzupełniającym, stwarza niespotykane dotychczas w praktyce szkolnej możliwości dla szkoły, uczniów i nauczycieli w zakresie fakultatywnego wyboru treści nauczania. Treści przedmiotu przyroda zostały podzielone na 4 wątki przedmiotowe (kolumny) oraz 24 wątki tematyczne (wiersze). Okno tabeli odpowiada 1–2 godzinom lekcyjnym. Wątki tematyczne zostały dodatkowo pogrupowane w trzy zestawy, aby ułatwić nauczycielom wybór spójnego materiału do realizacji. Warto zauważyć, że podstawa określa zagadnienia i przypisane im wymagania jako przykładowe – a zatem nauczyciel może także zaproponować inne wątki tematyczne. Istotne jest jednak zachowanie szerokiego wachlarza omawianych zagadnień, ich interdyscyplinarności oraz związku z życiem codziennym. W szczególności, nie powinno się mechanicznie przenosić do przedmiotu przyroda zagadnień z przedmiotów przyrodniczych realizowanych w wersji rozszerzonej.

28. Kształcenie w zakresie podstaw astronomii na poziomie wyższym (z wyjątkiem studiów astronomii) Fizykastudia I stopnia (licencjackie) Astronomia (30 godzin) Geografia studia I stopnia (licencjackie) Astronomiczne podstawy geografii (30 godzin) Fizyka i chemia Ziemi (30 godzin)

29. Załącznik nr 34 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Fizyka A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA 3. Kształcenie w zakresie astronomii Treści kształcenia: Ważniejsze odkrycia astronomiczne do połowy XIX wieku. Nośniki informacji o Wszechświecie. Fizyka i ewolucja gwiazd. Materia międzygwiazdowa. Budowa Galaktyki. Astronomia pozagalaktyczna. Elementy kosmologii. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia zjawisk astronomicznych i praw nimi rządzących; posługiwania się terminologią astronomiczną; oceny aktualnego stanu badań astronomicznych.

30. Załącznik nr 37 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Geografia A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA 2. Kształcenie w zakresie astronomicznych podstaw geografii (30 godzin) Treści kształcenia: Układy współrzędnych sferycznych stosowane w astronomii i geografii. Elementarne zjawiska na sferze niebieskiej. Wpływ atmosfery ziemskiej na obserwacje ciał niebieskich. Ruch roczny Słońca. Czas – skale czasowe używane w astronomii. Instrumenty astronomiczne. Wyznaczanie szerokości i długości geograficznej oraz czasu i azymutu z obserwacji astronomicznych. Wykorzystywanie sztucznych satelitów Ziemi. Prawa ruchu planet. Układ Słoneczny. Słońce i jego oddziaływanie na Ziemi. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: posługiwania się wiedzą z zakresu astronomii do określenia relacji miedzy Ziemią jako planetą a zjawiskami zachodzącymi w atmosferze, hydrosferze i litosferze; umiejscawiania tych zjawisk na powierzchni Ziemi.

31. Załącznik nr 37 • Standardy kształcenia dla kierunku studiów: • Geografia • STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA • 5. Kształcenie w zakresie fizyki i chemii Ziemi (30 godzin) • Treści kształcenia: Ewolucja materii we Wszechświecie. Pole elektromagnetyczne. • Pole geomagnetyczne. Ruchy ciał niebieskich w układzie topocentrycznym. • Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi. Zjawiska związane z układami Ziemia – Słońce • oraz Ziemia – Księżyc. Drgania i fale. Teoria elastyczności w badaniu ośrodków • skalnych. Zjawisko promieniotwórczości, przemiany promieniotwórcze. Badania • fizyczne mikrostruktury minerałów i skał. Zasady zachowania energii i masy. • Dynamika płynów. Termodynamika fenomenologiczna. Woda i procesy w niej • zachodzące. Migracje pierwiastków chemicznych w wodzie i atmosferze. • Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania praw fizyki • i chemii do wyjaśnienia genezy zjawisk występujących w środowisku; • prognozowania zachowania środowiska; identyfikowania skutków działania • praw przyrody; wykorzystywania praw przyrody w działalności człowieka.