1 / 25

Overheid en geld: een gedragseconomische invalshoek

Overheid en geld: een gedragseconomische invalshoek. Henri ë tte Prast Lid WRR Hoogleraar Universiteit van Tilburg. Gedragseconomie. Benut inzichten uit psychologie en neurologie om economisch gedrag te verklaren Vertrekt vanuit feitelijk waargenomen gedrag

emmanuel-manning
Télécharger la présentation

Overheid en geld: een gedragseconomische invalshoek

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Overheid en geld: een gedragseconomische invalshoek Henriëtte Prast Lid WRR Hoogleraar Universiteit van Tilburg

  2. Gedragseconomie • Benut inzichten uit psychologie en neurologie om economisch gedrag te verklaren • Vertrekt vanuit feitelijk waargenomen gedrag • Probeert systematiek te ontdekken • Probeert beleidsconclusies te trekken

  3. Slecht nieuws (1) • Er is een groot verschil tussen weten en voelen – ook als het gaat om geld • Ons mentale kapitaal is verdeeld over een planner en een doener • Zelfs als mensen weten wat goed voor ze is, gedragen ze zich er (vaak) niet naar • Betalen om niet te eten

  4. Slecht nieuws (2) • Mensen zijn niet rationeel te maken • (Maar dat moeten we ook niet willen)

  5. Slecht nieuws (3) • Overheid denkt nog altijd dat we wel varen bij • Transparantie • Informatie • Educatie

  6. Slecht nieuws (4) • Financiële innovatie gezien als boosdoener • Terwijl die juist tot minder belasting kan leiden, mits goed ontworpen • Crisis maakt het er niet eenvoudiger op • Mede schuld van het beleid dat innovatie niet goed word benut

  7. Goed nieuws (1) • Mensen laten zich graag sturen • Door zichzelf • Door een ander • Bewust • Onbewust

  8. 1950 20?? Het wordt er niet eenvoudiger op

  9. Goed nieuws (2) • Innovatie kan leiden tot minder complexiteit - mits goed vormgegeven • Voorbeeld: 4 jaar Harvard voor

  10. (Optie op) vier jaar Harvard • Wat er ook gebeurt op financiële markten • Wat er ook gebeurt met het collegegeld • Wat er ook gebeurt met de euro/dollar

  11. Hoe? • Standaarden: wie zwijgt stemt toe • Commitment mechanismen: Odysseus aan de mast • Zinvolle keuzes: what you see is what you get (Harvard optie) • Mentaal boekhouden: • Labeling • Frequentie

  12. Odysseus aan de mast

  13. Nog een sturingsmechanisme • Etiketten – what’s in a name • Frequenties – vakantiegeld, loon

  14. What’s in a name? • Etiket = naam van inkomenscomponent • kinderbijslag • vakantiegeld • bonus • belastingteruggave • levensloopbijdrage

  15. Vraag Stel: gezinsinkomen stijgt met bedrag x. Hoeveel daarvan wordt er uitgegeven aan de kinderen? • Antwoord (Peter Kooreman, AER, 2000):

  16. Dat hangt er van af….

  17. Crisis intermezzo • Stel je hebt een meevaller van $ 50. Hoe wordt dat geld besteed? • Bonus: $22,04 uitgegeven • Teruggave: $ 9,55 uitgegeven

  18. Kopzorgen • Groep a: heel simpel cognitief klusje (getal onthouden) • Groep b: moeilijker cognitief klusje (getal met meer cijfers onthouden) • Wie kiest wat?

  19. Boodschap • Innovatie en complexiteit zijn in beginsel welvaartverhogend • Betere keuze-architectuur maakt complexiteit mogelijk zonder dat dit leidt tot meer stress en slechte keuzes • Hier ligt een grote (en nog niet onderkende) uitdaging voor de overheid

  20. Maternalisme • = libertair paternalisme Zonder geboden en verboden Zonder belastingen en subsidies Zonder dure voorlichtingscampagnes sturen op basis van belangen van de klant (burger, consument, patient)

  21. Uitdagingen • Hoe voorkomen we dat maternalisme verwordt tot manipulatie? • Hoe zorgen we ervoor dat keuze-architectuur ertoe leidt dat mensen die dat nodig hebben erop vooruit gaan zonder dat mensen die dat niet nodig hebben er op achteruit gaan? • Hoe prikkelen we financiële instituties tot welvaartsverbeterendee innovaties?

  22. WRR project • De overheid als keuze-architect: hoe kan beleid gedrag sturen • Zonder verboden en geboden • Zonder financiele prikkels • Met behoud van keuzevrijheid • Rekening houdend met mens van vlees en bloed • “Libertair paternalisme”

  23. De crisis en de overheid • Crisis is niet het einde van het systeem • Crisis bevat vele elementen waarvoor wetenschappers al lang hebben gewaarschuwd • Depositogarantie • Kleine banken • Risico naar individu is onwenselijk • Nominale garantie is geen garantie

  24. De crisis en de overheid (2) • Schuld geven aan bonuscultuur is veel te makkelijk en populistisch • Schuld geven aan aandeelhouder idem

  25. Overheid, denk na over • Futures in de index • Geindexeerde staatsobligaties • Kleine banken • Aandeelhouder is wel nuttig • Pensioenrekening niet doorschuiven naar volgende generaties • Meer focus op producten die levensstandaard garanderen

More Related