MADDE BAĞIMLILIĞI VE ÖNLENMESİ

1. MADDE BAĞIMLILIĞI VE ÖNLENMESİ

2. Bağımlılık Yapan Maddeler • Sigara • Esrar • Eroin • Kokain • Lsd/ghb/pcp/ice • Alkol • Uçucu maddeler • Ecstasy • Akineton

3. Sigara • Bağımlılığı çok güçlü ve bırakılması zor olan bir maddedir. • Nikotin ve dört bine yakın zehirli madde içerir. • Madde bağımlılığının en yaygın etkenidir • Bağımlılık yapan maddeler arasında en fazla ölüme neden olandır. • Sigaranın neden olduğu hastalıklar: • Kalp damarlarında tıkanıklık, • Bronşların daralmasısonucu akciğer rahatsızlıkları, • Beyin damarlarında tıkanma ve buna bağlı felç, • Ayakve bacak damarlarındatıkanma, • Kanser türlerinin hemen hemen hepsi.

4. Sigara • Sigara içenlerde; • Akciğer kanseri olma riski 22 kat, • Mesane kanseri riski iki kat, • Bronşit riski 10 kat, • Kalp hastası olma olasılığı 3 kat daha fazladır. • Gebelikte sigara ya da tütün kullanımı; • Erken doğuma • Bebek ölümüne • Düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır. • Sigara içenlerde içmeyenlere göre esrar kullanma riski 8 kat fazladır.

5. Sigaraya başlama nedenleri... • Büyümenin bir sembolü olarak görülmesi • Reklam ve filmlerin özendirici etkisi • Kız çocuklarında erkeksi olma hevesi • Meydan okuma tarzı • Arkadaş grubuna ayak uydurma çabası • Farklı olma isteği

6. Alkolün Etkileri • Bağımlılık, • Midede gastrit ve ülser, • Karaciğerde büyüme, yağlanma ve siroz, • Bağırsaklarda vitamin emiliminin azalması ve beslenme bozuklukları, • Sinir hücrelerinde hasar ve felç, • Kas güçsüzlüğü ve • Bunama

7. Esrar • Kahverengi, preslenmiş tabakalarve ot halinde satılır. • Ot, joint, marihuana, gubar gibi isimlerle anılır ve sigara gibi içilir. • Gevşeme, rahatlama, görme ve duyma duyularında artış, reflekslerde bozukluk ve dikkat dağınıklığına yol açar. • Akciğer kanseri, bronşit ve unutkanlığa sebep olur. • Yavaş da olsa bağımlılık yapar • Genellikle diğer uyuşturuculara geçiş maddesidir.

8. Uçucu Maddeler • Tiner, bali,çakmak gazı, kuru temizlemede kullanılan maddeler, benzin, Tipp-ex, uhu, oje gibi maddeler. • Ciddi bir sarhoşluk, denge bozukluğu, yürüme güçlüğüne neden olabilirler. • Baş ağrısı, bulantı, kusma, tıkanma ve boğulma, ani ölümler meydanagelebilir. • Dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü, kavrama yeteneğinde bozulma gibi olumsuz etkileri vardır. • Beyinin yapısını değiştirirler.

9. Ecstasy • Tablet ya da kapsüller halinde satılır. Üstünde kuş, fil, gülen surat, Mitsubishi amblemi gibi resimler vardır. • Ex, İx, kanat, uçuş, balık gibi sokak adları vardır. • Enerji artışı, canlılık, algıda artış, karşı cinse yakınlık hissi ortaya çıkar. • Koordinasyon bozukluğu, vücut ısısında artış, kan basıncında artış, böbreklerde hasar, kalp ritminde bozukluğa neden olur. • Ölüm vakaları genellikle yüksek ateş ve aşırı sıvı kaybından olmaktadır. • Kişi bir süre sonra onsuz eğlenemediği için bağımlı hale gelir.

10. Eroin • Açık kahverengi renkte, toz halinde satılır • Toz, beyaz, H (eyç) adı verilir. • Buruna çekilerek, damardan enjekte ederek (shot), buharını içe çekerek (kaydırma) ve sigara biçiminde (koreks) kullanılabilir. • Gevşeme, hareket ve konuşmada yavaşlama, göz bebeklerinde küçülme, yüzde kızarıklık gözlenir. • Etkisi 6-8 saatte geçtiği için gün içinde 3-4 kez kullanma zorunluluğu ortaya çıkar. • Yüksek dozda alındığında solunum yavaşlar, koma hali başlar ve kişiyi öldürür. • Alınmadığı zaman burun akıntısı, halsizlik, uykusuzluk, kas ağrıları ve kramplar görülür.

11. *KOKAİN • Beyaz renkli toz, • Buruna çekilerek, buharı çekilerek, enjeksiyon yoluyla, sigara gibi sarılarak kullanılır, • Tek bir kullanımda bile bağımlılık yapabilir, • Fiyatı çok pahalıdır, • Uyarır, canlandırır, keyif verir. Etkisi 1 saat sürer, • Yoksunluk belirtileri 6 ay sürebilir, • Başlıca etkileri, canlılık hissi, uyku gereksiniminde azalma,, enerjide artmadır. Kesilme durumunda, çok şiddetli bir yeniden alma isteği olur. Depresyon, uykusuzluk, iştahsızlık, yorgunluk gibi belirtiler ortaya çıkar.

12. Madde kullanmaya başlama nedenleri • Arkadaş baskısı % 23.3 • Merak % 29.4 • Sorunlara çözüm aramak % 27.1 • Sorunlardan kaçmak % 26.0 • Beğeni toplamak % 24.3 • Eğlenmek % 25.9

13. Bağımlılık süreci “Belki kullanabilirim” “Korku ve merak” “Bir kereden bir şey olmaz” “Bıraktım, bir daha başlamam” “Bir daha asla!” “Artık bırakacağım” “Ben bağımlı olmam” “Bırakmak zorundayım!” “İstersem bırakırım” “Bu meret bırakılmaz ki!”

14. Bağımlı kişide... • Madde kullanımını kontrol etmekte güçlük çekme, • Giderek kullanılan maddenin dozunun artırma, • Zarar vermesine rağmen madde kullanmaya devam etme, • Aile, okul ve çevre ilişkilerinde bozulma, • Başarısız bırakma girişimleri, • Bıraktığı zaman ruhsal ya da fiziksel yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması (huzursuzluk, uykusuzluk vb) gözlenebilir. • Maddeyi temin etmek için ekonomik arayış

15. Madde kullanan kişiyi aile nasıl anlar? • Aile ilişkilerini azaltır ve evde daha az vakit geçirir. • Her zamankinden daha fazla para harcamaya başlar. • Yeni arkadaşlar edinmeye başlar. • Kendisine olan özeni azalır. • Çevre ve arkadaşlar eski önemlerini yitirir. • Hafif uykulu ve yorgun gözükebilir. • Okula devamı azalmaya, başarısı düşmeye başlar. • Yeme alışkanlıkları bozulur, kilo kaybedebilir. • Daha sinirli olabilir. • En kesin yöntem kan ve idrar testleridir.

16. Risk Yaratan Faktörler • Ruhsal sorunları ya da bağımlılığı olan ebeveynin bulunduğu aileler, • Doğru olmayan yetiştirme yolları, • Ebeveyn-çocuk arasında bağlanma ve ilgi eksikliği, • Sınıfta aşırı utangaçlık ya da şiddet içeren davranışlar, • Okul başarısında düşüş, • Sosyal becerilerin zayıf olması, • Sapkın davranışlar sergileyen arkadaşlarla “takılma”, • Okul, iş, aile ortamlarında uyuşturucu kullanımının onaylanması.

17. Önleyici Faktörler • Güçlü ve pozitif aile bağları, • Ailenin çocuklarının arkadaşlarından ve neler yaptıklarından haberdar olması, • Aile içi kuralların açık olması ve herkesin bunlara uyması, • Ebeveynlerin çocuklarının yaşamlarına ilgili olmaları, • Okulda başarılı olma; okul, klüpler gibi kurumlarla kurulmuş güçlü bir bağ, • Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru bilgilenme.

18. Çocuğunuzun Madde Kullanımını Önlemek İçin Ne Gerekli ?

19. Yargılamayın “Sen zaten hep böylesin”

20. Konferans vermeyin “Ben senin yaşındayken ne doğru dürüst oyuncağım vardı ne de böyle bilgisayar falan filan..Hiç kıymetini bilmiyorsun; halbuki biz....”

21. Tehdit etmeyin “Eğer dediğimi yapmazsan...”

22. Sorgulamayın “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...”

23. Ahlak derslerinden kaçının “Bunun böyle olması gerek, bu olmazsa olmaz”

24. Emir vermeyin “Ne diyorsam onu yap, soru sorma”

25. Arkadaşlarını tanıyın

26. Onunla konuşun “Bedeninin buna nasıl tepki vereceğini bilmiyoruz, bazı insanlar çok çabuk bağımlı olabilir; ya da çok hasta olabilirler, bu kişiden kişiye değişen bir durumdur.”

27. “Açık olun” O günlerde etkileri hakkında bu kadar bilgim yoktu; şimdi bildiklerimi o zamanlar bilseydim hiçbir zaman denemezdim ve seni ondan uzak tutmak için ne yapmam gerekiyorsa yaparım.” “Bazı arkadaşlarım yüzünden ben de kullandım, çünkü onlara uymak gerektiğini düşünüyordum. Kısa süre sonra fark ettim ki ben onu değil, o beni kontrol ediyordu.

28. Önleme: Okul Öncesi Dönem... Onaylamalarınızın büyük ödül değeri taşıdığı ve öğretilerinizin şartsız bir bağlılıkla alındığı dönem; • Model olun. • Zararlı maddeleri tanıtın. • Hem kendi başına hem de bir başkasının vereceği ilaçları almamasını öğretin. • Karar verme alışkanlığını kazandırın. • Zararlı –yararlı yiyecekleri tanıtın. • Kendi sağlığına ilişkin girişimlerini övün. • Spor ve sanatsal etkinliklere katılması için olanaklar bulun.

29. Önleme: Okul Çağı... Zihinsel ve sosyal becerilerinin geliştiği bir dönem; • Kuralları öğrenmelerini sağlayın. • Sağlıklı olmanın önemini gündeme getirin. • Sigara ve alkolün zararlarından bahsedin. • Reklamlarda satış için izlenen yolları açıklayın.

30. Önleme: Ergenlik dönemi... Grupların ve onların değerlerinin büyük önem taşıdığı ve belirleyici olduğu bir dönem: • Çocuğunuzun arkadaşlarını, onların ebeveynlerini tanıyın ve arkadaşlıklar kurun. Onları evinize davet edin. • Maddeler ve olumsuz etkileri hakkında korkularınıza değil, gerçek dayalı bilgilerle konuşun.

31. Önleme: Ergenlik dönemi... • Maddelerin sağlık, görünüş, spor ve diğer aktiviteler üzerinde nasıl etki yapacağını vurgulayın. • Kurallarınızda tutarlı olun. • Ortak deneyim ve fikir birliğini yaşadığınız alanlarınızı keşfedin. • “Hayır” demesi için örnek olun. • Spor ve diğer sosyal faaliyetlere yönlendirin. • Başarıyı tatmasını sağlayın ve başarılarından dolayı takdir edin.

32. Sık Sorulan Sorular • Yalnız iradesiz kişiler mi bağımlı olur? • Uyuşturucu bazı ülkelerde neden serbest? • Bağımlılar iyileşebilir mi? • Uyuşturucu herkesi aynı mı etkiler? • Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla bağımlı olunur mu? • Ottur zararı yok mudur? • Maddelerden bahsetmek kullanımı teşvik eder mi? • Kimler bağımlı olur? • Sadece damar yoluyla alınan maddeler mi uyuşturucudur?

33. Sık Sorulan Sorulara Yanıtlar • Bağımlılığın irade ile ilgisi yoktur. Hiç kimse yola “Ben bağımlı olacağım!” diye çıkmaz. • Uyuşturucu olarak sadece Esrar Hollanda da, diğer uyuşturuculara geçişi engellemek için serbesttir. • Bağımlılık tam olarak iyileşmez ama düzelir. Bağımlılık ömür boyu süren bir hastalıktır. • Uyuşturucu herkesi farklı etkiler. Etkilerin ortaya çıkış süresi ve yoğunluğu bireyler arası farklılık gösterir. • Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla bağımlı olunur. Bağımlılığın ilk adımı bir kere kullanmaktır. • Bağımlılık potansiyeli düşük olmakla beraber esrar da bağımlılık yapar. • Maddelerden bahsetmek kullanımı teşvik etmez. Hayır, çocukların bakış açınızı öğrenmelerini ve doğru bilgilenmelerini sağlar. • Herkes bağımlı olabilir. • Her madde bağımlılık yapabilir.

34. Madde kullanımından şüphelenme süreci.... Şüphe “Çaktırmadan” izleyin Maddeler hakkında bilgi edinin Kendinizi hazır hissedin İyi bir ortam yaratın Duygularınızı, düşüncelerinizi paylaşın

35. Sigara içtiğini öğrendiğinizde???

36. Eğer sigara içiyorsa... • İçerken yakalarsanız zarar vermeyin, sadece elindekini alın, tekrar yaparsa aynı davranışı düzenli olarak yineleyin. • Evde sigara içemeyeceğini bildirin. • Eğer siz içiyorsanız sizde BIRAKIN, “Dediğimi yap, yaptığımı yapma” asla işe yaramaz. • Sigara ile ilgili ev içi kurallarına siz de uyun. • Çocuğunuzla nasihat dilini kullanmadan düzenli olarak sigaranın etkileri hakkında konuşun.

37. Sigaramın dumanı... • Çocuğunuza, sigara kokusuna dayanamayacağınızı söyleyin. • Eğer sigara kokarsa onun çamaşırlarını yıkamayacağınızı ve bunu kendisinin yapacağını söyleyin. • Yapmak istediği diğer şeylerden önce yıkama işini bitirmesi gerektiğini bildirin. • Unutmayın! Bir defalık konuşmanın hiç bir işe yaramaz.

38. Örnek olun