İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİSİ ANATOMİYE GİRİŞ VE TEMEL KAVRAMLAR

1. İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİSİANATOMİYE GİRİŞ VE TEMEL KAVRAMLAR

2. Kinesiyoloji Nedir? • Kinesioloji; "hareket eden kaslardaki enerji akışının kontrolü" demektir. • Kinesioloji, “ akupunktur" gibi birçok batı ve doğu tekniğini kendi içinde barındırmaktadır. Kinesioloji' de kaslar çok önemli bir yer tutar. Çeşitli kas hareketlerinin yardımı ile bedendeki enerji blokajları ortaya çıkartılır. • Kiropraktik (Yunanca: chiro- χειρο- "el-" + praktikós πρακτικός "ile yapılan") Sinir sistemini düzenlemek amacıyla omurga, kemik ve kaslaramüdahele etme yöntemidir. Genel hedef omurgada var olduğu düşünülen oynamaları ortadan kaldırmaktır.

3. Kinesioloji Teorisi Ve Tarihi Gelişmesi • Kinesioloji, 1960'lı yıllarda Amerikalı kripraktör Dr. George Goodheart tarafından geliştirilmiştir. Onun görüşüne göre adalesel denge tüm organların doğru çalışması için önemli bir önkoşuldur. Her adele bir çarka ve belirli organlarla ilişki halindedir. Dolayısıyla kaslardaki bir yorgunluk bir enerji tıkanmasının belirtisi olabilir ve buna bağlı olarak yorgunluklar, konsantrasyon bozuklukları ve psikosomatik şikayetler belirebilir.Goodheart' a göre vücuttaki her adaleye bir de karşı adale karşılık gelir. Buna göre bir adaledeki kasılmaların ve krampların çözülmesi, ancak o adalenin karşı adalesinin güçlendirilmesi ile mümkün olabilmektedir. Yıllar içinde diğer tekniklerinde eklenmesi ile uygulamalı kinesioloji adını verdiği tedavi yöntemini geliştirmiştir.

4. Kinesioloji' nin Uygulanma Şekli • Kinesioloji uygulayıcılarının en önemli metodlarından biri "adale testleri" dir. Böylece adale sistemindeki dengesizlikler ortaya çıkartılabilmektedir. Kinesioloji uygulayıcısı çeşitli kaslar üzerine hafif basınçlar uygular. Normal çalışan adaleler bu basınca dayanabilirken, enerji azlığı çeken adaleler ise bu basınca karşılık vermektedir. Böylece vücuttaki enerji tıkanmaları ortaya çıkarılır. Bu tıkanmaları aşmak için belli başlı refleks noktalarına uygulanan masajlar, rahatlama teknikleri gibi teknikler kullanılmaktadır.

5. Kinesioloji' nin Uygulama Alanları • Sırt ağrıları, • Obezite, • Migren, • Adele krampları, • Alerjiler, • Sindirim bozuklukları, • Depresyon, • Anksiyete, • Konsantrasyon bozuklukları, • Düşünme zorlukları, • Sınav stresi, • Okuma-yazma zorlukları, • Hiperaktivite

6. ANATOMİ NEDİR? • Canlılar, hücre adı verilen en küçük yapısal birimlerin, çok karmaşık fonksiyonları yerine getirebilecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşmuşlardır. Hücre, gözle görülemeyecek kadar küçüktür ve çevresi yarı geçirgen bir zarla kuşatılmış durumdadır. Hücreye şeklini veren sitoplazma gerekli yaşamsal öğeleri içeren, yarı sıvı bir maddedir. Aynı görevdeki hücrelerin kümelenmesi ile dokular; farklı dokuların belirli bir işlevi görmek üzere birleşmesiyle de organlar oluşur. Yapısal özellikleri farklı olan organların bir araya gelmesi sonucunda da belirli bir işlevsel bütünlük gösteren sistemler şekillenir.

7. Anatomi terimi, eski Yunanca Ana (=içinden) ve Tome (-Temnein) (=kesmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Keserek ayırma, parçalama anlamına gelmektedir. Anatomi teriminin Latince’deki karşılığıdissection’dur. Günümüzde, kadavranın bölgelere ayrılması ve bu bölgelerin kesilerek incelenmesi yöntemi için genel bir ifade olarak disseksiyon terimi kullanılmaktadır.

9. ANATOMİNİN ALT GRUPLARI • Tarihsel süreçte insan vücudunun tanınmasına duyulan yoğun ilgi ve buna bağlı elde edilen bilgi birikimi nedeniyle anatomi alt gruplara ayrılmıştır.

10. 1. Makroskopik Anatomi (Gross Anatomi): İnsan yapısını gözle görülebilen şekliyle inceleyen anatomi dalıdır. Bu amaçla kullanılan temel eğitim aracı, ilaçlanarak doku özelliklerinin uzun zaman kalıcılığı sağlanan ölü insan vücududur (kadavra). Modeller, yazılı gereçler (kitap, atlas, poster gibi), video görüntüleri ve bilgisayar programlarından da eğitimde geniş ölçüde yararlanılmaktadır. Bilgisayarlı eğitim, bazı eğitim kurumlarında kadavranın yanında en yaygın kullanılan yöntem halini almıştır. Üç boyutlu görüntülerin elde edilmesi önemli bir avantajıdır.

11. Manüel olarak tespit edilen ve düzeltilen kemik sınırları.

12. Colunmavertebralis’in 3B rekonstrüksiyon görüntüsü

13. 2.Mikroskobik Anatomi (Histologia): Vücudu oluşturan organlardan özel teknikler ile alınarak boyanan doku örneklerini mikroskop altında inceleyen bilim dalıdır. Histoloji kelime olarak eski Yunanca’dakihistos (=doku) ve logos (=bilim) sözcüklerinden oluşmuştur ve doku bilimi anlamına gelir. Mikroskop, gözle görülemeyen varlıkları değişen oranlarda büyüterek görülebilmelerini sağlayan en önemli eğitim aracıdır.

14. 3. Sitoloji: Histolojinin bir bölümü olarak da kabul görmekte olan hücre bilimidir. Hücreyi oluşturan yapıların ayrıntılı olarak incelenmesini temel alır.

15. 4. Gelişimsel Anatomi (DevelopmentalAnatomy): İnsan vücudunun şekillenmeye başladığı ilk andan ölümüne kadar geçirdiği evreleri ve normal yapısal değişiklikleri inceler. Çeşitli alt başlıklara ayrılabilir: • A-Doğum Öncesi Dönemi Anatomisi (Embryologia): Dişi ve erkek hücrelerininbirleşmesi ile şekillenen zigot oluşumundan doğuma kadar olan dönemi incelemeyi temel alır.

16. B-Çocukluk Dönemi Anatomisi (ChildAnatomy): Doğumdan itibaren puberte dönemi sonrasına kadar süren gelişimi inceler. • C-Erişkin Dönemi Anatomisi (AdultAnatomy): Erişkin insan vücudunun yapısını inceler. Klasik ders kitaplarında verilen bilgiler erişkin insan vücudu temel alınarak hazırlanmıştır. • D-Yaşlılık Dönemi Anatomisi (GeriatricAnatomy) : Yaşlı insanlardaki normal yapısal değişiklikleri inceler.

17. 5. Patolojik Anatomi:Makroskopik ya da mikroskobik olarak insan dokusunun normal olmayan yapısını inceler. • Öğrenim yöntemlerine göre anatominin alt grupları: • Anatomi eğitiminde temel amaç öğrencinin kendisine gereken bilgiyi en etkili yolla elde etmesi ve bunu verimli bir şekilde değerlendirmesidir. Amaca ulaşabilmek için gereken bilginin değişik yollarla verildiği farklı öğretim yöntemleri kullanılır. Bu yöntemlere göre de anatomi bir takım alt dallara ayrılır.

18. Sistematik Anatomi (AnatomiaSystematica): Organizmayı organ topluluklarından oluşan sistemlere ayırıp, incelemeyi esas tutar. Bu öğretim modelinde bir sistem içindeki organlar ve doku grupları belirli bir sırayla öğretililir. • Bölgesel Anatomi (AnatomiaTopographica-AnatomiaRegionalis): Vücut bölgelere ayrılarak buralarda yer alan doku ve organlar dıştan içe incelenir.

19. Karşılaştırmalı Anatomi (AnatomiaComparativa): Çeşitli hayvanlar ve hayvanlarla insanlar arasındaki benzer organları kıyaslama yaparak inceler. • Cerrahi Anatomi (AnatomiaChirurgica): Cerrahi uygulamaları dikkate alarak organizmayı topografik olarak inceleyen anatomi dalıdır.

20. Klinik Anatomi (AnatomiaClinica): Sistematik, topografik ve cerrahi anatomiyi kapsayan bilgilerin klinikte canlı insan üzerinde uygulamasını yapan anatomi dalıdır. • Yüzeysel (Surface) Anatomi: Canlı üzerinde organları elle, gözle veya radyolojik, endoskopik olarak inceleyen daldır.

21. Kesitsel Anatomi (Radyolojik Anatomi): Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan ve önemi giderek artan bir topografik anatomi şeklidir. Çeşitli hastalıkların tanısında kullanılan yeni yöntemlerden bilgisayarlı tomografi (CT), nükleer manyetik rezonans görüntüleme (NMRI), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve sintigrafide, vücudun değişik açılardan ve birkaç milimetrelik ince dilimlere ayrılması ile elde edilen görüntülerin incelenmesi amaçlanır.

22. Estetik (Plastik-Artistik) Anatomi: Çeşitli durumlarda vücudun dış şeklinde oluşan değişiklikleri ve nedenlerini inceleyen daldır; daha çok ressam ve heykeltıraşları ilgilendirir. • Spor Anatomisi: Spor eğitimi verilen kurumlarda özellikle hareket sistemini oluşturan yapıların incelenmesine dayanan bir daldır.

23. ANATOMİK TERİMLER VE KAVRAMLAR • Anatomi bir tanım bilimidir. Vücudun bütününe ve yapıların birbirlerine göre olan pozisyonlarını belirlemek için tek anlamlı terimler kullanılır.

24. YÖN BİLDİREN TERİMLER • Bütün tanımlar ve terimler anatomik pozisyona göre yapılır. Ayakta dik duran, baş dik, yüz karşıya dönük, ayaklar bitişik, kollar iki yanda sarkık ve avuç içleri karşıya bakan bir insanın durumuna “ANATOMİK POZİSYON” denir. • 1. Superior / Inferior (üst / alt) • 2. Anterior / Posterior (ön / arka) • 3. Medial / Lateral (orta hatta yakın /orta hattan uzak) • 4. Proksimal / Distal(üst yan / alt yan) • 5. Superfisial / Profundus (yüzeyel / derin)

25. ANATOMİK POZİSYON

26. 1. Superior / Inferior (üst / alt) Başa daha yakın oluşumlar için superior, kranial(cranial-başa veya kafaya yakın) veya sefalik(cephalic), altta kalanlar için inferior yada kaudal(caudal –kuyruğa yakın) terimleri kullanılır. Örneğin kalp midenin superiorundadır. Çünkü kalp başa daha yakındır. Kalp beynin inferiorundadır, mide ise kalbin inferiorundadır.

27. 2. Anterior / Posterior ( ön / arka) Vücudun ön cephesine yakın oluşumlar için anterior yada ventral, vücudun arka cephesine yakın oluşumlar için posterior yada dorsal terimleri kullanılır. Örneğin mide ColumnaVertebralis in anteriorundadır, ColumnaVertebralis midenin posteriorundadır.

28. 3. Medial / Lateral (orta hatta yakın / orta hattan uzak) Median düzleme yakın oluşumlar için medial, median düzlemden uzak oluşumlar için lateral terimi kullanılır.

29. 4. Proksimal / Distal (üst yan/alt yan) Ekstremitenin gövdeye yakın kısmı için proksimal, daha uzak kısmı için distal terimleri kullanılır. Örneğin el kola göre distaldir. Uyluk bacağa göre proksimaldir.

30. 5. Supefisial / Profundus (yüzeyel/derin) İki komşu oluşumdan vücut yüzeyine yakın olanı için superfisial, derin olanı için ise profundus terimleri kullanılır.

31. Anatomik Pozisyon ve Yön Bildiren Terimler

32. Anatomide Düzlem Bildiren Terimler 3 temel düzlem vardır ve herhangi bir anatomik tanım bu üç ana düzlem esas alınarak yapılır. 1.SagittalDüzlem (Planumsagittale) : Vücudu önden arkaya dik kesen düzlemdir. Bu düzleme medial düzlem denir. 2.Transversyada Horizontal Düzlem (PlanumTransvarsum / Horizontale) : Yere paralel vücudu enine kesen düzlemlerdir. 3. Frontalyada Koronal Düzlem (PlanumFrontale / Coronale) : Sağdan-sola yada soldan-sağa, yukarıdan aşağıya olan düzlemlerdir.

33. Anatomide Düzlem Bildiren Terimler

34. ANATOMİK BÖLGELER İnsan vücudu başlıca aksial (axial) ve appendikular (appendicular) olmak üzere ikiye ayrılarak incelenir. Aksial parça; baş (kranium), boyun (servikal) ve gövde (trunkus), appendikular parça ise üst ve alt ekstremitelerdir.

35. Anatomik Bölgeler

36. ANATOMİK BOŞLUKLAR İç organların yerleştiği vücut içindeki boşluklar, vücut kaviteleri-cavitas olarak adlandırılır. İki ana vücut boşluğu vardır. Arka boşluk (cavitasdorsalis), Ön boşluk (cavitasventralis)

37. Arka boşluk, kafatası ve omurga boşluğudur. Kafa kemikleri ve omurga kemikleri ile çevrilidir. Kafa boşluğunda (cavitascranialis) beyin, omurga boşluğunda ise (cavitasspinalis) omurilik (medullaspinalis) yer alır. Ön boşluk, iki kısıma ayrılır. Göğüs boşluğu ve karın boşluğu. Bu iki boşluk birbirinden diafragma (diaphragma) ile ayrılmıştır.

38. Göğüs boşluğu (torasikkavite-cavitasthoracis) arka-yanlarda, kaburga (kosta) ların, önde sternumun ve kasların oluşturduğu bir boşluktur. Bu boşluk pleura (plevra) adı verilen bir zarla çevrilidir. Her iki akciğerde bu zarın içindedir. İki akciğer arasında kalan boşluğa mediastinum adı verilir. Mediastinumun içinde kalp, timus bezi, osefagus ve trakea bulunur. Kalp perikardium (pericardium) ile sarılıdır, onun bulunduğu boşluğadaperikardial boşluk (cavumpericardii) adı verilir.

39. Karın boşluğunun, (cavitasabdominalis) altında pelvis boşluğu (leğen boşluğu-cavitaspelvis) bulunur. Karın boşluğunda sağ üst kısmında karaciğer (hepar) yeralır ve büyük bir alanı kaplar. Geride kalan boşluğu ise mide, ince ve kalın barsaklar, pankreas, dalak, böbrekler, damar ve sinirler doldurur. Karın boşluğunun devamı olan pelvis boşluğunda idrar torbası, kalın barsağın son kısmı, kadında rahim ve erkekte prostat bezi vardır.

40. VÜCUDUN BÖLÜMLERİ (PARTES CORPORIS HUMANI) Şekil 5. İnsan vücudunun bölümleri (partescorporishumani): 1- Baş (Caput), 2- Boyun (Collum), 3- Gövde (Truncus), a. Göğüs (Thorax), b. Karın (Abdomen), c. Leğen (Pelvis), 4- Üst taraf (Membrumsuperius/Extremitassuperius), a. Kol (Brachium), b. Önkol (Antebrachium), c. El (Manus), 5-Alt taraf (Membruminferius/Extremitasinferius), a. Uyluk (Femur), b. Bacak (Crus), c. Ayak (Pes)

41. İnsan vücudu (corpushumanum) beş bölüme ayrılır • 1- Baş (Caput) • 2- Boyun (Collum) • 3- Gövde (Truncus) a. Göğüs (Thorax) b. Karın (Abdomen) c. Leğen (Pelvis) • 4- Üst taraf (Membrumsuperius/Extremitassuperius) a. Kol (Brachium) b. Önkol (Antebrachium) c. El (Manus) • 5 Alt taraf - (Membruminferius/Extremitasinferius) a. Uyluk (Femur) b. Bacak (Crus) c. Ayak (Pes)

42. Ayrıca omos (omuz) üst tarafa; gluteus (kalça) alt tarafa ait bağlantı (kavşak) bölümleri olarak kabul edilmektedir.

43. İNSAN ANATOMİSİ İLE İLGİLİ DEĞİŞKENLER • Anatomik yapıda cinsler arasındaki en belirgin özellik, üreme organlarının tamamen farklı olmasıdır. Yaş faktörünün aynı olduğu var sayıldığında her toplum için ortak olan ancak kişiden kişiye değişebilen bir özellik de boy, vücut ağırlığı, vücut kitlesi, merkezi sinir sisteminin toplam kitlesi gibi kriterlerin erkeklerde daha yüksek değerlerde olmasıdır. Bu farklılığı temel olarak kas-iskelet sisteminin yapısal özellikleri belirler.

44. Erkekler kadınlara oranla daha geniş omuzlu, daha dar kalçalıdır. Kadınlarda derialtı yağ dokusu nispeten daha kalındır ve yağ dokusunun dağılımı da erkeklere oranla farklılık gösterir. Bu dağılım erkeklere oranla açısal değil, yuvarlak hatlı bir vücut yapısının ortaya çıkmasına yol açar. Erkeklerle kadınlar arasında en çok bilinen farklı özellikler içinde yüz görünümü, saç yapısı, boyun çıkıntısının varlığı da sayılabilir.

45. Büyüme aşamalarındaki farklı beslenme, fiziksel aktivite gibi çevresel faktörler anatomik yapıda farklılık yaratabilir. Örneğin aynı toplum içindeki iyi beslenen bireyler yeterince beslenemeyenlere oranla ya da yoğun spor yapan bireyler hiç sportif aktivitede bulunmayanlara oranla daha gelişmiş vücut yapısına sahiptir.

46. HANGİ VÜCUT TİPİNE SAHİP OLDUĞUNUZU BİLİYOR MUSUNUZ ? Sheldon’un (1954) insanları; yağlılık kaslılık ve kemik yapılarına göre sınıflandırdığı atlasını inceleyelim.

48. Mezomorf • Kaslı vücut tipi : vücut tipinin hangi özelliğinden bahsetsek azdır. Anatomik yapı bakımından düzgün vücutları ve diri kasları ile dikkati çeken atletik tiplerdir. Kemik yapıları çok gelişmiştir. Omuzları geniş ve dar kalça yapısına sahiptir. Atletik bir yapıya sahip olan bu insanların enerji yakım sistemleri çok iyi çalışır. Kas yapıları iyi olduğu için bazal metabolizmaları hızlıdır. Gün içerisinde çok hareketlidirler bu yüzden çabuk yorulmazlar. Bu yüzden aynı anda birkaç işi yapabilirler fizik kondisyonları çok iyidir. Bu hareketli yapıları frenlenirse saldırgan ve agresif olabilirler. Kas yapılarının iyi olması kuvvet antrenmanlarında çabuk verim almalarını sağlar. Her türlü sporda başarılı olabilecekleri fizik yapısına sahip vücut tipleri vardır. Anatomik olarak ağırlık çalışmasına en yatkın vücut tipi bu tiptir.

49. Ektomorf • Bu vücut tipine sahip bireylere baktığımızda anatomik yapıları ince ve uzun kemik yapısına sahiptirler. Uzun kemik yapısını takip eden zayıf kas gurupları vardır. Vücutları bu yüzden kilo almaya müsait değildir. Göğüs kafesleri dar, omuzlar düşük, kollar ve bacaklar uzun fakat gövde çok kısa veya uzun olabilir. Kuvvetli kaslara sahip olmamalarına rağmen dayanıklı bir yapıya sahiptirler.

50. Endomorf • Yağlı vücut tipi:  Bu vücut tipine sahip bireylere baktığımızda vücutlarının yuvarlaklığı ve yumuşaklığı ile dikkat çekmektedirler. Kemik yapıları kısa ve kalındır. Kas yapıları bu kemik yapısına uyum sağlamış şekilde hacimlidir. Çabuk şişmanlamaya eğilimli kısa boylu ve sağlam yapılı kişilerdir. • Vücutlarında genetik olarak yağ hücrelerinin sayısı fazladır. Bu yüzden kalori alımına çok dikkat etmeleri gerekir. Çünkü vücutlarının yağı depolama eğilimi oldukça fazladır. Bu nedenle “yağ depolama da ne içsem ne yesem yarıyor” ama yağ yakma konusunda “ne yapsam kilo veremiyorum” modunda kişilerdir.