Pozarolnicza dodatkowa działalność gospodarcza Jerzy Karłowski IBMER

1. Pozarolnicza dodatkowa działalność gospodarczaJerzy KarłowskiIBMER PAKIET EDUKACYJNY DLA MŁODYCH ROLNIKÓW W KRAJACH NOWO PRZYJĘTYCH DO UNII EUROPEJSKIEJ

2. Cele modułu szkoleniowego • Wdrożenie uzupełniającej pozarolniczej działalności ekonomicznej w gospodarstwach rolnych. • Wyjaśnienie młodym rolnikom politykę Unii Europejskiej w tym zakresie i związane z nią programy. • Zapewnienie informacji o europejskich i międzynarodowych organizacjach związanych z pro-ekologiczną działalnością ekonomiczną w relacjach z rozwojem wsi.

3. Unia Europejska - 25 państw członkowskich

4. Plan prezentacji • Rozwój wsi w Unii Europejskiej • Odchodzenie do pozarolniczej działalności gospodarczej (małe przedsiębiorstwa) • Turystyka (turystyka rekreacyjna – amatorska) • Dziedzictwo naturalne • Działalność rolno-środowiskowa (rolnictwo i ochrona krajobrazu), bioróżnorodność i lokalne produkty rolnicze) • Odnowienie i rozwój wsi oraz zachowanie dziedzictwa rolniczego

5. Część I. Rozwój wsi w Unii Europejskiej 20 Czerwca 2005 Komisja osiągnęła polityczną zgodę Regulacji dotyczących wsparcia rozwoju wsi poprzez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i na następne lata programu (2007 – 2013). Proponowana reforma jest skupiona wokół czterech głównych kierunków: 1) zwiększanie konkurencyjności sektora rolnictwa i leśnictwa, 2) poprawianie środowisko naturalnego i najbliższej okolicy, 3) promocja zróżnicowania życia gospodarczego na wsi i podnoszenie poziomu życia na obszarach wiejskich, 4) wykorzystanie inicjatyw oddolnych (podejście „Leader”). Uproszczono 5 istniejących typów programowania oraz 3 typy zarządzania i systemu kontroli i podciągnięto pod jeden ramowy system finansowania, programowania i zarządzania dla rozwoju wsi. Propozycja Komisji była zaprezentowana Radzie i Parlamentowi w czerwcu 2004 roku pod dyskusję.

6. Rozwój wsi w Unii Europejskiej • Główne elementy propozycji Komisji Europejskiej • Kierunek 1. Wprowadzenie konkurencyjności do rolnictwa i leśnictwa • Kierunek 2. Środowisko i zarządzanie ziemią • Kierunek 3. Szeroki rozwój wsi • Kierunek 4. LIDER

7. Rozwój wsi w Unii Europejskiej • Zmiany w definicji obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania: • Obecnie mamy trzy rodzaje obszarów NWG: • Obszary górskie (określone przez wysokość nad poziomem morza i pochylenia stoku) • Inne lub średnio niekorzystne warunki gospodarowania (częściowo zdefiniowane za pomocą kryteriów socjoekonomicznych • Obszary o szczególnych utrudnieniach, np. tereny podmokłe itp. • Zmiany zaproponowano w celu przeklasyfikowania obszarów o średnio niekorzystnych warunkach gospodarowania: złe warunki glebowe albo klimatyczne. Także w celu obniżenia maksymalnej płatności 200 do 150 euro/ha.

8. Rozwój wsi w Unii Europejskiej • B. Rozwój wsi i AGENDA 2000 • W marcu 1999 roku liderzy Unii Europejskiej jako część strategii Agendy 2000 zdecydowali o drastycznej reformie Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), wzmacniając politykę rozwoju wsi w następujący sposób: • Promocja konkurencyjnego, wielofunkcyjnego sektora rolniczego • Zachęcanie alternatywnych źródeł przychodów do obszarów wiejskich • Wspieranie działań rolnośrodowiskowych

9. Rozwój wsi w Unii Europejskiej • C. Rozwój wsi i reforma CAP w 2003 (czerwiec 2003), kroki dla wzmocnienia rozwoju wsi: • Poprawa jakości żywności (programy poprawy jakości) • Spełnianie norm UE związanych z ochroną środowiska, zdrowia, dobrostanu zwierząt i BHP • Dobrostan zwierząt • Wspieranie młodych rolników • Wspieranie wdrożenia Natury 2000 • Wspieranie leśnictwa • Wzrost współfinansowania przez UE działań rolnośrodowiskowych i dobrostanu zwierząt • Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (zwiększono maksymalny poziom pomocy)

10. Rozwój wsi w Unii Europejskiej D. Rola państw członkowskich Polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna odpowiadać regionalnym i lokalnym potrzebom. Ponieważ to Państwa Członkowskie najlepiej znają swoje potrzeby i tego powodu odgrywają one wiodącą rolę w nakreślaniu i realizacji programów. Faza programowania zaczyna się od tego, że każde państwo przedstawia swoje plany. Faza ta kończy się zatwierdzeniem ich przez Komisję Europejską (po uprzednim sprawdzeniu zgodności z odpowiednimi regulacjami). Aktualnie bieżące programy obejmują siedmioletni okres od stycznia 2000 do grudnia 2006 roku.

11. Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej A. Formy dywersyfikacji • Dywersyfikacja jest nazwą procesu, w którym rolnicy poszukują alternatywnych źródeł dochodu innych aniżeli uprawa roślin, z których wytwarza się produkty żywnościowe lub hodowla zwierząt. • Najczęściej spotykane formy dywersyfikacji są następujące: • Kolarstwo; • Wędkarstwo; • Golf; • Konie – hippika; • Sport i rekreacja; • Turystyka; • Uprawa roślin alternatywnych

12. Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej B. Wsparcie dla małych przedsiębiorstw przetwórczych • Dania tradycyjne i regionalne • Specjalność regionu • Przetwórstwo w gospodarstwie • Cechy charakterystyczne produktów wytwarzanych w gospodarstwach • Grupy producenckie – wspólny marketing i promocja • Produkty „niszowe” • Specyficzne segmenty rynku

13. Poszukiwanie najlepszych dań regionalnych

14. Kolekcjonowanie przedmiotów codziennego użytku

15. Przedsiębiorstwa • Przegląd małych przedsiębiorstw na obszarach wiejskich • Winiarnie • Przetwarzanie produktów żywnościowych • Małe restauracje i zajazdy • Paczkowana żywność (suszone owoce, warzywa, orzechy, grzyby)

16. Część III. Turystyka A. Różne formy działalności turystycznej Formy „miękkiej turystyki” są następujące: • Turystyka wiejska (agroturystyka) • Turystyka zdrowotna (turystyka dla poprawy zdrowia) • Podróże służbowe (konferencje, wystawy, targi itp.) • Formy turystyki przyjazne środowisku (zrównoważona turystyka, ekoturystyka) • Turystyka i sport (wiejska turystyka sportowa, turystyka w górach, narciarstwo itp.) • Turystyki społeczna (turystyka dla każdego, trzeci wiek, młodzi ludzie) • Turystyka wodna (wybrzeża morskie, rzeki, turystyka na terenach podmokłych itp.) • Turystyka sezonowa (turystyki letnia, zimowa) • Turystyka kulturalna (na imprezy kulturalne) • Mniejsze formy turystyki (piesza, nudyzm itp.).

17. Turystyka • Ogólny przegląd rodzajów działalności agroturystycznej • Cele turystyki dla szczególnie zainteresowanych • Turystyka przyrodnicza • Dziedzictwo lokalnej kultury i architektury • Przykłady z innych krajów

18. Agroturystyka

19. Agroturystyka

20. Część III. Turystyka B. Turystyka w unijnej polityce rozwoju "Strategia Rady Europy na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki w krajach rozwijających się” z roku 1998, obejmują działania wspierające sektor turystyki. Partnerskie porozumienia podpisane w Cotonou w dniu 23 czerwcu 2000 rokuobejmują relacje pomiędzy krajami Unii Europejskiej, krajami Afryki, mieszkańcami Karaibów i Pacyfiku przez następne dwadzieścia lat. Jako część strategii rozwoju Cotonou, Artykuł 24, dot. sektora turystyki, zaprasza prywatny sektor ACP, do odegrania kluczowej roli w osiąganiu głównych celów rozwoju, takich jak generowanie wzrostu i zatrudnienia oraz likwidacji ubóstwa.

21. Turystyka – wczasy wędrowne

22. Turystyka – wczasy stacjonarne

23. Turystyka – wczasy w siodle

24. Turystyka – wczasy w siodle

25. Turystyka – zabytki – zamek w Łagowie

26. Turystyka – zabytki architektury

27. Turystyka krajobrazowa

28. Turystyka – potrzeba stworzenia infrastruktury

29. Turystyka – kontakt z przyrodą

30. Turystyka – wyjazdy na zawody sportowe

31. Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze • Natura 2000 • Co to jest Natura 2000? • Deklaracja El Teide (lipiec 2002) • Cele dyrektywy siedliskowej 92/43/EEC • Finansowanie Natury 2000 • Specjalne obszary chronione i Natura 2000 • Centralny element dyrektywy związany jest ze statusem, bezpieczeństwem i zarządzaniem Specjalnych Obszarów Chronionych jako część sieci Natura 2000.

32. Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze • Obszary chronione • Definicje • Obszary chronione • Park Narodowy • Park Regionalny lub Krajobrazowy • Rezerwat biosfery przyrody • Tereny Światowego Dziedzictwa • Europejskie Obszary Chronione • Europejska Konwencja Ochrony Krajobrazu (1 marca 2004)

33. Dziedzictwo przyrodnicze Ptasia Dolina

34. Dziedzictwo przyrodnicze - rezerwaty

35. Dziedzictwo kultury ludowej Podlasia

36. Konserwacja przyrody • Przegląd rozwoju konserwacji przyrody i zrównoważenia w krajach Unii Europejskiej i najważniejsze organizacje • Główne organizacje pozarządowe związane z konserwacją przyrody i zrównoważonym rozwojem • Sieć Natura 2000 • Parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody

37. Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

38. Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

39. Część V. Działania rolnośrodowiskowe Permakultura Słowo "permaculture" zostało wprowadzone w 1978 przez australijskiego ekologa Billa Mollisona i Davida Holmgrena. Permakultura pochodzi z połączenia dwóch słów– permanent, tj. stały i culture, tj. uprawa lub siedlisko. Jest to nowy ruch w naszej cywilizacji, mający na celu współpracę z naturą, a nie działanie przeciw niej. Centralnym tematem w permakulturze jest projektowanie ekologicznych krajobrazów, w których wytwarza się produkty żywnościowe. Nacisk jest położony na uprawę roślin o wielorakim wykorzystaniu, stosowaniu praktyk uprawowych takich jak kompostowanie, płodozmiany i integracja zwierząt, w celu najlepszego wykorzystania składników paszowych i skarmiania chwastów.

40. Działania rolnośrodowiskowe Cechy permakultury • Jest jednym z najbardziej holistycznych, zintegrowanych systemów analizy i metodologii projektowania wynalezionych na świecie. • Może być stosowana do tworzenia produktywnych ekosystemów z punktu widzenia człowieka albo w celu pomocy zdegradowanym ekosystemom. • Permakultura może być zastosowana w każdym ekosystemie, obojęnie jak bardzo zdegradowanym. • Permakultura nadaje wartość i uprawomocnia tradycyjną wiedzę i doświadczenie. • Wciela praktyki zrównoważonego rolnictwa i techniki zarządzania ziemią i strategie z całego świata. Jest pomostem pomiędzy tradycyjnymi sposobami uprawy i uprawami ukierunkowanymi na ochronę ziemi. • Permakultura promuje organiczne rolnictwo, które nie używa pestycydów. • Celem permakultury jest maksymalizowanie symbiotycznych i synergistycznych relacji między komponentami miejsca. • Permakultura jest planowaniem miast jak również wiejskim projektowaniem ziemi. Projektowanie według zasad permakultury jest określone przez miejsce, klienta i uprawę.

41. Dziękuję Państwu za uwagę Więcej informacji można uzyskać pod adresem: Instytut Budownictwa, Mechanizacji i ElektryfikacjiRolnictwa w Warszawie Oddział w Poznaniu ul. Biskupińska 67 60-463 Poznań Tel.:0-61 820 33 31 Fax: 0-61 820 83 81 e-mail: ibmer@man.poznan.pl http://www.ibmer.poznan.pl.