Download
1 / 96
E N D
1. BOLOGNA UZMANLARI 2009-2011 V. DÖNEM ULUSAL TAKIMI PROJESI
2. Bölüm/Program Seçimi Örnek program olarak dört yillik iktisat bölümü örnek alindi.
Ikinci olarak, egitim (education), meslek (occupation) ve is (job) siniflamasi bakimindan uluslararasi ve ulusal bakisaçisi incelendi.
2
3. Egitim, Meslek ve Is Siniflamasi ve YÖK Genel Kurul Karari Iktisat programi örnek alindiktan sonra, iktisadin is dünyasinda hitap ettigi meslek ve isler ele alinmistir. Uluslararasi ve ulusal düzeydeki siniflamalar incelenmistir.
Buna göre; Uluslararasi standart egitim siniflamasi (ISCED), Uluslararasi standart meslek siniflamasi (ISCO), Uluslararasi standart ekonomik faaliyet siniflamasi (ISIC) birlikte degerlendirilmistir.
Bu degerlendirmeler sonucunda, Bologna Sürecinin bir bütün olarak egitim ve istihdami birlikte ele aldigi ve bütüncül bir yaklasima sahip oldugu degerlendirmesi yapilmistir.
Yüksekögretim Genel Kurulu 21 Ocak 2010 tarihinde ISCED-97 kapsamindaki temel alanlarin benimsenmesine karar vermistir. Dolayisiyla, YÖK, alana yönelik yeterliliklerin hazirlanmasinda güncelleme çalismalari devam eden ISCED-97 siniflamasini esas almistir. 3
4. Meslek-is siniflandirmasinda hiyerarsi Uluslararasi çerçeve (NACE, ISIC, ISCO) ? Ana sektörler itibariyle istihdam alanlari (NACE, ISCO) ? Alt sektörler itibariyle çalisma (istihdam) alanlari (Kamu ve özel kesim, kar-amaçsiz kesim) 4
5. Egitim, meslek ve faaliyet iliskisi: Uluslararasi referans 5
6. ISCED: Uluslararasi Standart Egitim Siniflamasi, 1997 Iktisat programinin dahil oldugu kategori, genis (Sosyal Bilimler, Isletme ve Hukuk), temel (Toplumsal Bilimler ve Davranis Bilimleri) ve alt alan (iktisat) siniflamasina göre tespit edilmistir.
Ne var ki, ülkemizdeki fakülte tasariminda birbiriyle iliskili programlar genelde bir arada tutulmaktadir. Istihdam alanlarina yönelik kamu ve özel kesim kurumlari ile kar-amaçsiz sektör incelendiginde, ISCED'ten kismen farklilasan bir genis alan-temel alan-alt alan-birim tasarimi ortaya çikmaktadir. Alana özgü yeterliliklerde, Türkiye'deki fiili yapi esas alinmistir.
Buna göre, iktisat, kamu yönetimi ve siyaset bilimi, isletme, muhasebe, ekonometri, maliye, çalisma ekonomisi-sosyal politika-insan kaynaklari ve hukuk alt alanlari Türkiye'deki mevcut bölümler/programlar dikkate alinarak genis alan olarak düsünülmüstür.
6
7. ISCED: Genis, Temel ve Alt Alanlar 7
9. ISCED-97 9
10. ISCED-97 10
11. ISCO: Uluslararasi Standart Meslek Siniflamasi ISCO standart is ve meslek siniflamasi yapmaktadir.
Meslekler ana (major), temel (sub-major), alt (minor) ve birim (unit) olarak siniflandirilmaktadir (ISCO-08).
Is (job), bir kisi tarafindan yapilan ya da yapilmasi beklenen çalismaya iliskin görev ve sorumluluklar kümesi olarak tanimlanir.
Meslek (occupation), ana görev ve sorumluluklar bakimindan büyük oranda benzer özellikleri olan bir is kümesi, bir meslegi olusturur.
Bir meslek siniflamasinda siniflandirilan esas nesneler islerdir.
11
12. ISCO - 08 Ana Gruplari 1 – Yöneticiler
2 – Profesyonel Meslek Mensuplari
3 – Teknisyenler ve yardimci profesyonel meslek mensuplari
4 – Büro hizmetlerinde çalisan elemanlar
5 – Hizmet ve Satis Elemanlari
6 – Nitelikli tarim, ormancilik ve su ürünleri çalisanlari
7 – Sanatkârlar ve ilgili islerde çalisanlar
8 – Tesis ve Makine Operatörleri ile Montajcilar
9 – Nitelik gerektirmeyen islerde çalisanlar
0 – Silahli kuvvetler meslekleri
12
13. ISCO ve ISCED çapraz matrisi 13
14. ISIC: Uluslararasi Standart Ekonomik Faaliyet Siniflamasi, Rev.4 Türkiye Istatistik Kurumu, uluslararasi standart ekonomik faaliyet siniflamasini esas almaktadir. Avrupa Birligi, NACE siniflamasini ISIC ile uyumlulastirip gelistirerek kullanmaktadir.
Iktisat programinin ilgili oldugu faaliyetler degerlendirilmis ve faaliyetlerin Türkiye'deki istihdam saglayan özel ve kamu kesimi kurumlarina göre dagilimi incelenmistir.
14
15. ISIC Rev. 4/ Nace Rev.2 15
16. ISIC Rev. 4/ Nace Rev.2 16
17. Akademik ve Mesleki Egitim Yeterliliklerinde Hiyerarsi 17
18. Akademik ve Mesleki Egitim Yeterliliklerinde Hiyerarsi 18
20. 20
21. Kavramsal Çerçeve-1 21
22. Kavramsal Çerçeve-2 22
23. Kavramsal Çerçeve-3 Anahtar Yetkinlikler
Sekiz anahtar yetkinlik vardir.
Bunlar bilgi, beceri ve tutumla iliskilidir.
Ana dilde iletisim,
Yabanci dilde iletisim,
Matematiksel yetkinlik ve bilim ve teknolojide temel yetkinlikler,
Sayisal yetkinlik (bilgi toplumu teknolojisinin kullanimi ve bilgi ve iletisim teknolojisinde temel yetkinlikler),
Ögrenmeyi ögrenme,
Toplumsal ve vatandaslik yetkinligi,
Inisiyatif alma ve girisimcilik yetkinligi,
Kültürel farkindalik ve ifade yetkinligi.
23
24. Tuning Projesi ile baglantili 30 genel yetkinlik tanimlanmistir. Bu yetkinlikler üç gruba ayrilmistir:
Araçsal (instrumental) Yetkinlikler: bilissel, yöntemsel, teknolojik ve dil kabiliyetleri.
Kisilerarasi (interpersonal) Yetkinlikler: sosyal etkilesim ve isbirligi gibi toplumsal becerileri gösteren bireysel kabiliyetler.
Sistematik Yetkinlikler: sistemin bütününe iliskin kabiliyet ve beceriler (kavrama, duyarlilik ve bilgi; daha önce kazanilmasi gereken araçsal ve kisilerarasi yetkinlikler).
24 Kavramsal Çerçeve-4 Tuning Projesi: Avrupa’da yüksek ögretim yapilarinin ayarlanmasi projesi
25. 25 Kavramsal Çerçeve-5 Tuning Projesi: Avrupa’da yüksek ögretim yapilarinin ayarlanmasi projesi
26. Kavramsal Çerçeve-6 Yeterlilik (qualification)
Yetkili bir kurulusun, bir bireyin önceden belirlenmis standartlar çerçevesinde ögrenme kazanimlarina sahip olma düzeyini belgelemesi durumunda; degerlendirme veya onaylama sürecinin sonucu yeterlilik olarak tanimlanmaktadir. Uluslararasi, ulusal, alan ve program düzeyinde tanimlanir.
Yeterlilik, diploma veya sertifika türünden bir belgeyle somutlasir. Yeterlilik bilgi, beceri ve yetkinlik olarak ifadesini bulur.
Yeterlilik çerçevesi, ögrenme kazanimlarinin kavramsal çerçevesi ve organizasyonunu ifade eder.
Yeterlik (requirement): Belirli bir konuda gerekli asgari kosulu gösterir.
Yeterlilik (satisfaction): Belirli bir konuda tatmin edici düzeyi gösterir.
26
27. Kavramsal Çerçeve-7 AYÇ Baglaminda Bilgi, Beceri ve Yetkinlik
Bilgi (knowledge):
Enformasyonun ögrenme yoluyla özümsenmesiyle elde edilen kazanimdir. Bilgi, bir çalisma veya ögrenim alaniyla ilgili olgularin, ilkelerin, teorilerin ve uygulamalarin vücut buldugu yapidir. AYÇ baglaminda bilgi, teorik ve/veya olgusal olarak tanimlanir.
Beceri (skill):
AYÇ baglaminda beceri, kognitif (mantiksal, sezgisel ve yaratici düsünme kullanimini kapsayan) veya pratik (el becerisi, metot, alet ve araç kullanimi dahil) olarak tanimlanir.
Yetkinlik (competence):
AYÇ (EQF) baglaminda yetkinlik, sorumluluk ve özerklik (otonomi) yönünden tanimlanmistir. Bilgiyi, becerileri ve kisisel-sosyal-yöntemsel imkanlari mesleki ve kisisel gelisimde ve çalisma-ögrenme ortamlarinda kullanma olarak tanimlanan kanitlanmis kabiliyettir.
27
28. Kavramsal Çerçeve-8 Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Seviye Tanimlayicilari 28
29. Kavramsal Çerçeve-9 29
30. Kavramsal Çerçeve-10 30
31. Kavramsal Çerçeve-11 31
32. Ögrenme: Bilissel - Duyussal - Psikomotor 32
33. Bilissel Ögrenme Hiyerarsisi Hatirlama: bu düzeydeki bir davranis, olgular, ilkeler ve kavramlarin hatirlanmasini, diger olgular, ilkeler ve kavramlar arasindan fark edilebilmesini ifade eder. Daha önce ögrenilmis bilginin (information) hatirlanmasidir: Örnegin, belirli olgular, terminoloji, kurallar, prosedürler, siniflamalar, kategoriler, ölçütler, metodoloji, ilkeler, teoriler ve yapi gibi.
Kavrama: ögrenilen bilgiyi kendi yorumuyla sunabilme, olgulari ve ilkeleri nedensellik çerçevesinde açiklayabilmeyi ifade eder. Bilginin anlamini kavramadir: örnegin, sorunu kendi kelimeleriyle ifade etme, bir kimya formülünü yorumlama, bir is akis diyagramini anlama, yabanci dilden kelime ve ifadeleri tercüme etme.
Uygulama: teorilerin ve genellemelerin karsilasilan farkli durumlarda uygulanabilmesini ifade eder. Bilgiyi gerçek durumlara uygulama: Örnegin, matematikte ögrenilen ilkeleri, içten yanmali motorun silindir hacmini hesaplamak için kullanma gibi.
Analiz: karsilasilan bir sorunu veya konuyu bütüncül bir yaklasimla ele alma; sinirlarini belirleyerek içerik ve niteligini tanimlayarak unsurlarina ayirabilme; bilesenler arasindaki iliskileri ortaya koyabilmeyi ifade eder. Amaçlari ve fikirleri daha basit parçalara ayirarak, parçalarin birbiriyle nasil iliskili olduklarini ve nasil bütün içinde organize olduklarini görmek gibi: Örnegin, akiskan (sivi ve gaz) ve sivinin farkli oldugunu tartisma, bir ögrencinin Newton’un 1’inci hareket yasasini açiklamada düstügü mantiksal hatalari tespit etme gibi.
Sentez: sorun veya konunun analiz edilmesi sonucu yeni bir bütüncül yaklasim veya yapi olusturmayi; yeni iliskileri birlikte ortaya koymayi ifade eder. Ögeleri yeniden düzenleyerek yeni bir bütünlük olusturmak: Örnegin, sorun çözücü alistirma üzerine konuya vakif bir rapor yazma, bir program veya açik oturum planlama, kapsamli bir dönem ödevi hazirlama gibi.
Degerlendirme: referans belirleme, kriter gelistirme, deger yargisinda bulunabilmeyi ifade eder. Iç kanitlara veya dis ölçütlere dayali çikarimlarda bulunma: Örnegin, bir soruna alternatif çözümleri degerlendirme, ögrenci yönetim temsilcisinin konusmasindaki tutarsizliklari tespit etme gibi.
33
34. Duyussal Ögrenme (affective) Duyussal ögrenmenin tutumsal/davranissal niteligi öne çikmaktadir. Bir nesne, olay veya konuya karsi tutum ve davranis gibi egilimleri ifade eder (reddetme, hoslanma, yönelme, kaçinma gibi). Duyussal davranislar genellikle belirli sartlar altinda belirli seçimler yapma ve kararlar alma egilimi olarak tanimlanir (ögrencilerden çok çalismalari, yalan söylememeleri, trafik kurallarina uymalarinin istenmesi).
Duyussal ögrenme bes ögrenme kategorisinden olusur: alma, yanitlama/tepkide bulunma, deger yükleme, örgütleme ve kisilik.
34
35. Duyussal Ögrenme Hiyerarsisi Alma: Bireyin, ilgi, tutum ya da deger gelistirmesi istenen bilgi, nesne ya da durumun farkina varmasi veya algilamasi.
Alma veya katilmaya isteklilik: Örnegin, açik fikirlilikle çeliskili meselelerdeki tartismalari dinleme, baskalarinin haklarina saygi gösterme gibi.
Yanitlama/ Tepkide bulunma: Bireyin, belli bir bilgi, nesne ya da durum karsisinda, yerlesiklik kazanmamis bir tepkiden gönüllü bir tepkiye kadar varan, bireysel tepkiler göstermesi, yani aktif katilimda bulunmasi.
Olumlu cevabi gösteren aktif katilim veya bir fikrin veya politikanin kabulü: Örnegin, verilen ev ödevlerini tamamlama, ekip problem çözme faaliyetlerine katilim gibi.
Deger yükleme: Bireyin, belli bir bilgi, nesne ya da duruma bir deger yükleyerek tepkide bulunmasi.
Bir seyin degeri veya bedeli hakkinda düsünce ifade etme veya davranisi gösterme: Örnegin, bütünlesik müfredatlarin iyi bir ögrenme yolu oldugu düsüncesini kabul etme, kampüsteki kan bagisina katilma gibi.
Örgütleme: Bireyin, toplumsal kabuller dogrultusunda bir deger yükleyerek tepkide bulundugu belli bir bilgi, nesne ya da duruma, kendine özgü degerler atfetmesi, yani bir degerler sistemi olusturacak sekilde farkli degerleri örgütlemesi.
Çesitli degerleri içsellestirilmis bir sistemde organize etme: Örnegin, kendi yeteneklerinin, sinirliliklarinin ve degerlerinin farkina varma ve gerçekçi hedefler gelistirme gibi.
Kisilik: Bireyin, olusturdugu yeni degerlere dayali tutarli bir dünya görüsü olusturmasi.
Deger sisteminin yasam tarzina dönüsmesi: Örnegin, bir kisinin yasam tarzinin, pek çok çesitli duruma tepkisini etkilemesi gibi.
35
36. Devinissel Ögrenme (psychomotor) Psikomotor (devinissel) ögrenmelerin beceri niteligi öne çikmaktadir. Psikomotor alan ile ilgili davranislar zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren, belirli fiziksel hareketlerin belli bir siraya göre dogru, hizli ve otomatik olarak yapilmasi sonucunda ortaya çikan davranislardir (otomobil lastigini degistirme, yemek pisirme, klavyede on parmak yazi yazma). Devinissel beceriler, dogrudan performansa yansitildigi için, bilissel yeterlilik ve duyussal özelliklere göre daha kolay tanimlanabilecek niteliktedir.
Psikomotor ögrenmeler alti basamaktan olusur: algilama, kurma, kilavuzla yapma, beceri haline getirme (mekanizma), karmasik etkinlik, uyarlama, icat etme/ meydana getirme
36
37. Psikomotor Ögrenmelerin Basamaklandirilmasi Algilama: Bir becerinin nasil yapildigini izleme, hareketlerin farkina varma. Duyu organlarini kullanarak eylemde bulunmaya rehberlik etmede gerekli ipuçlarini elde etme: Örnegin, gitar tellerini ayarlamadan önce sesini dinleme, yanlis isleyen ekipmani gösteren sesleri fark etme gibi.
Kurma: Bireyin, zihin kas esgüdümünü gerektiren bir ise, zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazir olmasi. Belirli bir eylemi zihinsel, fiziksel veya duygusal olarak gerçeklestirmeye hazir olma: Örnegin, bilgisayar imlecinin nasil kullanildigini bilme, enstrümani çalmaya hazir hale getirme ve müzikal performansin baslamasi için orkestra sefini izleme, bir görevi tamamlamak için elektronik parçalarin montajini yapmaya istekli oldugunu göstermek gibi.
Kilavuzla yapma: Bireyin, zihin kas esgüdümünü gerektiren bir isi, bir kisinin Kilavuzlugunda veya yönergeler yoluyla yapabilmesi. Bir modelin rehberliginde sergileme: taklit veya deneme ve yanilma: Örnegin, tork anahtarini, bir ustanin kullanimini gösterdikten sonra kullanma, uçucu bir kimyasalin önceden tespit edilmis belirli bir miktarinin hacmini çesitli yollarla ölçümünü tecrübe etmek gibi.
Beceri haline getirme (Mekanizma): Bireyin, zihin kas esgüdümünü gerektiren bir isi, yardim almaksizin ve isin gerektirdigi nitelikte yapabilmesi. Bir görevi, belli bir seviyede özgüven ve ustalikla yapabilmeyi aliskanlik haline getirmek: Örnegin, bir uçakla 60 derecelik bir dönüsü, yüzde 70 oraninda dogru icra edebilme gibi.
Karmasik etkinlik: Karmasik bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapabilmesi. Bir görevi maharetli bir ustalik ve beceriyle yerine getirme: Örnegin, bir otomobili hatasiz olarak hizlica parçalarina ayirma ve tekrar monte etme gibi.
Uyarlama: Önceden kazanilan becerileri, yeni durumlarda kullanabilmesi. Önceden kazanilmis/ögrenilmis becerileri kullanarak yeni fakat yakin görevleri yerine getirmek: Örnegin, gelismis ögrenme becerilerini kullanarak bir kelime islemci olarak elektrikli daktiloyu çalistirabilme gibi.
Icat etme/ meydana getirme: Bireyin, uzmanlastigi alanda orijinal bir beceri ortaya koyabilmesi. Gelismis becerilere sahip olduktan sonra yeni isler ortaya koyma: Örnegin, bir montaj hatti görevi için daha etkin bir yol tasarlamak gibi.
37
38. Program Çiktilarinin Belirlenmesi 1. Önce programin egitim amaçlari ve hedefleri olusturulur.
2. Bunun için toplumsal ihtiyaçlarin belirlenmesi, paydaslar ve kaynak sorunu önemlidir.
3. Program çiktilari açik, gözlenebilir, ulasilabilir, ölçülebilir, tutarli/anlamli, yönetilebilir/ kontrol edilebilir olmalidir.
4.Çikti yazma üslubu: Çikti yazilirken aktif fiiller kullanilmalidir (gösterimini yapar, ifade eder, kanitlar, yerine getirir, tanimlar, uygular, düzenler, birlestirir, ikna eder, ihdas eder, planlar, karsilastirir, özetler gibi).
5. Program çiktilari (yeterlilikleri) alan yeterliklerine dayali olarak belirlenir.
6. Program çiktilari bilgi, beceri ve yetkinlik basliklari altinda olusturulur.
7. Programa iliskin içerik ve yapi olusturulur (müfredat gelistirme).
8. Programin çiktilarini karsilayacagi varsayilan dersler belirlenir.
9. Derslerin ögrenme kazanimlari (çiktilari) olusturulur.
10. Ögretme-ögrenme süreçleri ve ölçme-degerlendirme yöntemleri kararlastirilir.
11. Dersin ögrenci is yükü ve AKTS kredisi belirlenir.
12.Program Kalite Güvenceleri : Gözlem, degerlendirme ve güncelleme prosedürlerini kurma ve gelistirme
38
39. Program Çiktilarinin Programin Amaciyla Iliskisi Program çiktilarinin, programin amaci ve hedefleriyle uyumlu olmasi gerekir. Programin amaci çiktilara oranla daha soyut ve geneldir. Program çiktilari, sözkonusu amaç ve hedeflere ulasilmasi için gerekli somut göstergeleri ifade eder.
Ögrenme çiktilari olusturulduktan sonra, asagidaki kontrol listesinin referans alinmasi gerekir:
1.Çikti, programin ana amacini ve hedeflerini destekliyor mu?
2.Çikti, programin ögrenciden bilmesini (bilissel) ve düsünmesini (duyussal, tutumsal) amaçladigi seyi tarif ediyor mu?
3.Çikti, önemli mi, ugrasmaya deger mi?
4.Çikti, ayrintili ve spesifik mi?
5.Çikti, ölçülebilir mi, teshis ve tespit edilebilir mi?
6.Ögrencilerin istenen çiktiyi ögrenebilmeleri / elde edebilmeleri için bir etkinlik ortaya koymak mümkün mü?
7.Çikti, programin gelistirilmesi için karar vermede girdi olarak kullanilabilir mi?
39
40. Olabilirlik Çalismasi ve SWOT Analizi Program çiktilari yazilirken,
hangi yeterliliklerin saglanacagi,
gruplandirilmis istihdam alanlarinin ihtiyaç duyduklari yeterliliklerin belirlenmesi,
program mezunlarinin kaç alanda farkli uzmanlasmaya gidecegi,
meslek ögreniminin egitim yoluyla veya iste yaparak ögrenme bakimindan genel durumunun degerlendirilmesi,
programin rekabet edebilme durumu,
programin özgünlük durumu,
programi yürütecek ögretim kadrosu ve idari personelin yeterlilik durumu,
egitimin yapildigi fiziki ortamin yeterliligi,
ögrencinin yeterlilik durumu,
kurumu yönetiminin reform sürecine yönelik irade ve kararliligi ile
teknik donanim bakimindan yeterlilik durumlari bakimindan ayrintili bir analiz yapilmasi gerekir.
Özellikle, kurum yönetim kadrosunun irade ifadesinde bir zafiyet veya reforma karsi durus sözkonusu olacaksa, öncelikle bu sorunun giderilmesi gerekir. Aksi halde, yapilacak çalismalarin bosa gitmesinin yanisira, reform kavraminin içinin bosalmasi ve reformdan beklenen yarara yönelik ümidin kaybolmasi sözkonusu olacaktir.
40
41. Program Çiktilari Olusturulurken Yanitlanmasi Gerekli Sorular Egitim programi hangi bilgi, beceri ve yetkinlikleri sagliyor?
Mezunlarin çalismasi muhtemel meslekler ve alanlar hangi bilgi, beceri ve yetkinlikleri gerektiriyor?
Program mezunlarinin mevcut kamu, özel ve kar amaçsiz sektörde çalismalari durumunda; hangi genel yeterliliklere ve alt sektörlerin gerektirdigi spesifik yeterliliklere sahip olmalari gerekir?
Program genel program yeterliliklerinin yani sira kaç adet spesifik alan için alt uzmanlasma saglamali (istihdam alanlarina göre uzmanlik)?
Uluslararasi ve ulusal düzeylerde egitimle ögrenme (learning by training) veya iste yaparak ögrenme (learning by doing) düzeyi nedir, iktisat programinda durum nedir? Egitim, bir meslege yönelik yeterlilikler vermekle birlikte, her is için gerekli ayrintida yeterlilik kazandirmasi beklenmez. Dolayisiyla, mesleki egitim dahi ancak meslek baglaminda düsünülebilecek genellikte ayrintiya inebilir.
Program uluslararasi ve ulusal düzeyde ne kadar rekabetçidir?
Programin bir özgünlügü var midir?
Program ‘talebi olan’ bir özgünlüge sahip olabilir mi?
Kurumsal imkânlar (fiziki imkânlar, iletisim teknolojileri) yeterli düzeyde midir, alinacak önlemlerin zaman ve maliyet boyutu nedir?
Ögretim üyesi nicel ve nitel olarak yeterli düzeyde midir, alinacak önlemlerin zaman ve maliyet boyutu nedir?
Üniversite, Dekanlik/YO ve program yönetiminin vizyon-misyon algilari ve yaklasimlari ne durumdadir, yönetim ekibi bu süreci yönetecek irade, kararlilik ve donanima sahip midir?
……..
41
42. Ögrenme Çiktilarina Dayali Program Gelistirme Süreci: Iktisat Lisans Programi Örnegi Programin amaci
Dikkat: Programin amaci çiktilara oranla daha soyut ve genel olup, mezun profilinin sahip olacagi yeterlilikleri gösterir.
Iktisat bilimi ile ilgili temel kavramsal çerçeveyi kavramis, iktisadi sorunlari kavramsallastirip uygulama-analiz-degerlendirme-raporlama yapan;
matematiksel bilgiyi mesleki alanda uygulama becerisi yüksek;
muhasebe, finans ve istatistik/ekonometri hazir yazilimlarini ve bilgi teknolojilerini etkin kullanan;
yabanci bir dilde yazili ve sözlü olarak kendini etkin olarak ifade eden;
iletisim ve sosyal becerileri yüksek;
bagimsiz çalisma ve sorumluluk alma davranisi gelismis;
global ve sorgulayici bakisaçisina sahip;
yasamboyu ögrenme felsefesini benimsemis mezunlar vermektir.
42
43. Programin Hedefleri: Istihdam Edilebilirligi Gelistirme Iktisat lisans programi ögrencileri temel mesleki derslerine ilaveten, agirlikli olarak son iki dönemde üç farkli alanin birini tercih ederek kismi bir uzmanlasmaya gideceklerdir. Gruplandirmadaki temel yaklasim, istihdam edilebilirligi artirma ölçütünü esas almaktadir. Alt uzmanlasma alanlarinin her birindeki dersler, genellikle diger program veya bölümlerin zorunlu dersleri olacaktir. Ögrenci, seçecegi ders grubuna karar verdikten sonra, gruplar arasinda farkli dersleri seçmek yerine, ayni gruptaki bütün seçimlik dersleri seçecektir. Ne var ki, danisman ve bölüm yönetiminin görüsü dogrultusunda, kismi bir inisiyatif kullanimi sözkonusu olabilecektir. Uzmanlik gerektiren dersler, gerektiginde farkli fakülte veya üniversitelerden de alinabilecek sekilde tasarlanmaktadir.
Iktisat programi mezunlari asagidaki alanlarin en azindan birinde kamu kesimi, özel sektör veya kar-amaçsiz sektörde istihdam edilebilir yeterliliklere sahip olacaktir. Iktisat programi mezunlari agirlikli olarak Sayistay, Maliye Bakanligi, BDDK, SPK, IMKB, Rekabet Kurumu gibi seçkin kurumlar ve kurullar ile çesitli bankalarin ve Bakanliklarin teftis ve uzmanlik heyetleri, üniversiteler ve sivil toplum kuruluslari, medya ve özel sektörde firmalarin çesitli bölümlerinde istihdam edilmektedir. Kamu ve özel kesim firmalarinin is alanlari incelenerek, gerekli yeterlilikleri saglayan dersler tespit edilmistir. kamu/özel kesim istihdam alanlari dogrultusunda, iktisat mezunlari için bes farkli mezun profili tasarlanmistir:
43
44. Iktisat Mezunu Profilleri 1.Arastirmaci (sayisal): Matematik, istatistik ve ekonometri agirlikli seçimlik ders grubu.
2.Arastirmaci (sosyal): Sosyoloji, tarih, yönetim bilimi, uluslararasi iliskiler, iletisim, insan kaynaklari agirlikli seçimlik ders grubu.
3.Uzman-müfettis: Muhasebe ve ekonomi hukuku/mevzuati seçimlik ders grubu.
4.Kamu yöneticisi: Kamu Yönetimi, Idare Hukuku, Anayasa Hukuku, Genel Muhasebe agirlikli seçimlik ders grubu.
5.Serbest profil: Istege bagli seçimlik ders grubu. Diger dört profil altinda siniflandirilmayan profildir.
44
45. Iktisat Bölümü (Program) çiktilari Iktisat bölümü için program çiktilari yazilirken,
Türkiye'de mezunlarin istihdam alanlari itibariyle sahip olmalari gereken yeterliliklerin yanisira,
yurtiçindeki ve yurtdisindaki örnekler de dikkate alinmistir.
Fazla sayida program çiktisi yazmanin, bu kazanimlarin elde edildigini göstermeyi de gerektirdigi daha bastan kabul edilmistir.
Bu nedenle, mümkün oldugunca az sayida çikti yazilmasi ve ders kazanimlari düzeyindeki ayrintilarin çikti olarak yazilmamasi yönünde ilke karari alinmistir.
45
46. Iktisat Bölümü (Program) çiktilari Çikti 1.Iktisat bilimiyle ilgili terimleri ve temel teorileri kavrar, uygular ve degerlendirir.
Çikti 2.Küresel, bölgesel ve yerel ekonomik gelismeleri izleyerek bütüncül bir bakisaçisiyla ortaya koyar, analitik ve sistematik olarak açiklar; dünyadaki siyasal ve sosyal gelismeleri kavrayip, degerlendir.
Çikti 3.Iktisadi olaylari ve sorunlari matematik ve istatistik araçlarla ifade edebilir, bilgisayar paket programlariyla analiz edip degerlendirir.
Çikti 4.Iktisadi bir sorunun proje döngüsünü kendi basina tamamlayabilir, bulgulari yorumlayarak çözüm gelistirir.
Çikti 5.Ekip çalismasi içinde lider veya ekip üyesi olarak degisik görevler alir, ekip içinde çalismanin gerekliliklerinin farkindadir. Diger sosyal bilim alanlariyla ortaklasa çalismalar yürütür.
Çikti 6.Iktisatla ilgili olarak Türkçe ve yabanci dilde yayimlanmis bilimsel çalismalari takip edip açiklar ve farkli verilerle uygulamasini tekrarlar; bildiri, makale ve proje raporu gibi çalismalari hazirlar.
Çikti 7.Sorgulayici bakisaçisina sahip, baskalarinin düsünce ve eylemlerini anlamaya çalisacak kadar açik fikirli, baskalariyla kolay iletisim kurabilecek kadar sosyallesmis, toplumsal degerlere karsi saygili ve topluluk önünde sunum yapabilecek yetkinliktedir. Bulgulari ve düsüncelerini etik bir tarzda sunar ve yorumlar.
Çikti 8.Kamu sektöründe, özel sektörde ve kar-amaçsiz sektörde baskasina ait bir isyerinde veya kendi basina çalismanin gerektirdigi ekonomi mevzuati, muhasebe ve Türkiye’nin toplumsal/yönetsel yapisini açiklar.
46
47. Iktisat Programi Çiktilari: Yabanci Bir Üniversite Örnegi Program çiktisi örnegi 1: Iktisat Bölümü
Asagida program çiktilari ayrintilandirilan iktisat bölümünün bes temel çikti saglayacagi öngörülmektedir: iktisat teorisini kavrama, sonuçlari kestirme/öngörme, akil yürütme, iletisim, küresel bakisaçisi.
Çikti 1: Mezunlar, iktisat teorisine hakim olmalidir. Yetkinlik 1.1. Tüketici ve firma davranislariyla ilgili iktisat teorilerini kavrar. Yetkinlik 1.2. Piyasa sisteminin güçlü ve zayif yanlarini kavrar. Yetkinlik 1.3. Ulusal gelir, üretim ve istihdamin olusumunu kavrar.
Çikti 2: Mezunlar, ekonomik olaylarin sonuçlarini kestirebilmelidir. Yetkinlik 2.1. Kamu politikasi uygulamalarinin ekonomik sonuçlarini öngörebilmelidir. Yetkinlik 2.2. Özel sektör etkinliklerinin ekonomik sonuçlarini öngörebilmelidir.
Çikti 3: Mezunlar, soyut akil yürütme yetenegini gelistirecektir. Yetkinlik 3.1. Tümdengelim ve tümevarim muhakemesini yapabilir. Yetkinlik 3.2. Ekonomik problemlere daha iyi odaklanmak için makul soyutlamalari yapabilme. Yetkinlik 3.3. Ekonomik verileri ve enformasyonu sentezleyebilir ve yorumlayabilir.
Çikti 4: Mezunlar, etkili bir iletisim kurabilecektir. Yetkinlik 4.1. Anlasilir sekilde yazabilir. Yetkinlik 4.2. Anlasilir sekilde konusabilir.
Çikti 5: Mezunlar, küresel ekonomik bakisaçisina sahip olacaktir. Yetkinlik 5.1. Küresel ekonomik iliskileri anlar. Yetkinlik 5.2. Uluslararasi ekonomideki degismelerin yurtiçi etkilerini anlar.
47
48. Program Çiktilari ve Yeterlilikler Matrisi 1: Düsük düzeyde katki---------4:Güçlü düzeyde katki 48
49. Örnek Ders: Türkiye ve Dünya Ekonomisi Dersin amaci
Türkiye ekonomisinin gelisimini, dünya ekonomisindeki gelisme trendini dikkate alarak göreli olarak kavramak; matematik, istatistik ve ekonometri gibi derslerden edinilen becerileri Türkiye ve dünya ekonomisindeki reel, finansal ve parasal gelismeleri analiz edip degerlendirmede kullanmak; farkli senaryolara dayali olarak para, maliye ve finans politikalari gelistirmek.
Türkiye ve Dünya Ekonomisi ders kazanimlari / çiktilari
Ders kazanimlari /çiktilari yazilirken, geri besleme mekanizmasi mutlaka isletilmelidir. Iktisat program çiktilarinin gerektirdigi bilgi, beceri ve yetkinlik niteligindeki yeterliliklerin dersler itibariyle saglandigindan emin olunmalidir. Örnegin, burada örnek olarak ele alinan ders müfredatta iki ayri ders olarak bulunmaktadir. Ne var ki, Bölüm kurulunda yapilan degerlendirmeler sonucunda, iki dersin tek ders olarak tasarlanmasinin program çiktilarina ulasmada daha fazla katki saglayacagi ve ders sayisinin azaltilmasinda islevsel olacagi degerlendirmesi yapilmistir. Her bir derse ait kazanim sayisi farklilasabilmekle beraber, literatürde 5 ila 8 kazanimin uygun olacagi kabul edilmektedir.
49
50. Türkiye ve Dünya Ekonomisi Ders Kazanimlari / Çiktilari 50
51. Ders çiktilari ve program çiktilari matrisi 51
52. Ders Kazanimlari/Çiktilari ve Yeterlilikler Matrisi 1: Düsük düzeyde katki---------4:Güçlü düzeyde katki 52
53. Örnek Ders AKTS Hesabi: Türkiye ve Dünya Ekonomisi Ders programi olusturuldugu sirada, program çiktilarinin önem, agirligi ve önceligi mutlaka dikkate alinmalidir. Normal olarak, bir ögrencinin bir haftada ders saatleri dahil en fazla çalisabilecegi süre gözden kaçirilmamalidir. Örnegin, eger bir ögrenci haftada toplam 40 saat çalisacaksa ve bir dönemin uzunlugu da 17 hafta ise; bu durumda dönemlik ögrenci isyükü toplam 68o =(17*40) saat olacaktir. Eger, ögrencinin haftada 45 saat çalismasi öngörülüyorsa (mutlaka ögrenci degerlendirmesi dikkate alinmalidir), bu durumda dönem bazinda ögrencinin isyükü toplam 765 =(17*45) saat olacaktir.
Bu noktada bir hususa vurgu yapmak gerekiyor. Iktisat bölümü, gelismislik düzeyi oldukça farkli olan birçok üniversitede bulunmaktadir. Bölüme giriste ögrencilerin sahip olduklari sayisal ve sözel bilgiler büyük bir farklilik gösterebilmektedir. Dolayisiyla, iktisat programi mezunlari için asgari kazanimlarin saglanmasi, farkli üniversitelerde farkli ögrenci isyükü anlamina gelebilecektir. Ne var ki, gerek ulusal düzeyde gerekse uluslararasi düzeyde kredi sistemlerinin karsilastirilabilmesi için bir standardizasyona gitmek gerekmektedir. Bu nedenle, haftalik azami çalisma süresi dikkate alinarak, her bir dönem kendi içinde 30 AKTS kredisi üzerinden dagitilmalidir. Bu konu için örnekler biraz ilerde verilmektedir.
53
54. Türkiye ve Dünya Ekonomisi 54
55. Iktisat Bölümü VII.Yariyil 55
56. Isyükü ve AKTS Kredisi Hesabi: Farkli Üniversitelerde Farkli Isyükü AKTS kredisi hesaplanirken, ögrencinin bir haftada çalismasi mümkün olan saat sinirinin asilmamasina dikkat edilmelidir. Bu sinirin genel olarak 40 ila 45 saat arasinda oldugu kabul edilmektedir. Degisim programlarindan yararlanan ögrencilerin ders sayistirma ve kredi denklestirmede karsilastiklari sorunlar nedeniyle, dönemlik AKTS kredisinin 30 olarak tespit edilmesi oldukça kolaylastirici olmaktadir.
Ögrencinin tahmini isyükü ayni ders için farkli üniversitelerde farkli olabilmektedir. Ancak, karsilastirmaya imkan vermesi için mutlaka AKTS kredilerinin birbirine denk yada yakin olmasi gerekir.
Örnegin iktisat bölümünün ders programinin iki farkli üniversitede ayni ders programinin uygulandigini kabul edelim. Ne var ki, paydaslardan derlenen bilgilerin degerlendirilmesi ile haftalik ve dönemlik ögrenci isyükünün iki üniversite bakimindan farklilastigi görülmektedir.
Dikkat edildiginde, her iki üniversitedeki dönemlik derslerin ders adlari, derste geçirilen saatler ve AKTS kredilerinin ayni oldugu görülmektedir. Fark, tahmini ögrenci isyükünde gözlenmektedir.
A üniversitesinde ortalama bir ögrencinin haftada yaklasik 42 saat çalismasi gerekirken; B üniversitesinde ortalama bir ögrencinin haftada 45 saat çalismasi beklenmektedir. Kuskusuz, ayni üniversitedeki ögrenciler arasinda da kayda deger ögrenci isyükü farki gözlenebilir. Ne var ki, ortalama (veya ortanca) ögrenci üzerinden hesaplar yapilmaktadir. Sonuç olarak, farkli ögrenci isyüklerine ragmen, karsilastirma veya ders sayistirmada krediler bakimindan bir sorun gözükmemektedir.
56
57. Isyükü ve AKTS Kredisi Hesabi: Farkli Üniversitelerde Farkli Isyükü 57
58. Dersin kimligi: Amaç, Yeterlilik, Kredi ve Faaliyetler 58
59. Ders Plani ve Ölçme-Degerlendirme Ders plani hazirlanirken, her bir haftada islenecek konunun ve gerçeklestirilecek faaliyetlerin ölçme ve degerlendirmeye imkan vermesine dikkat edilmelidir. Dolayisiyla, her bir haftanin mümkün oldugunca diger haftalardan bagimsiz olarak ögrenciye bir kazanim saglamasi esas alinmalidir. Bu kazanimin da gözlenebilir ve ölçülebilir olmasi gerekir. Çünkü süreç, konu odakli (ögretim elemani ne anlatacak) olmaktan çikarilip, ürün odakli (ögrenci ne kazanacak) hale getirildigi için, programin, dersin veya ögretim üyesinin degerlendirilebilmesi için ölçülebilirlik ölçütü önem kazanmaktadir.
59
60. Ders Plani ve Ölçme-Degerlendirme 60
61. Iktisat Bölümü dersleri X Program çiktilari matrisi Iktisat bölümü program çiktilarini saglayacak dersler belirlenirken, istihdam alanlari da dikkate alinarak üç grup ders kategorisi olusturulmustur. Ilk olarak iktisat disiplini ile ilgili dersler mesleki grup dersleri altinda toplanmistir. Ikinci olarak, bilgiyi uygulama, analiz ve degerlendirmeye imkan verecek araçsal dersler ayri bir kategori altinda derlenmistir. Üçüncü olarak, iktisat alt alaninin (program) içinde bulundugu temel ve genel alanla karsilikli iliskisini gösteren ve istihdam edilebilirlik bakimindan islevsel olan destek mesleki grup kategorisindeki dersler belirlenmistir.
61
62. Iktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çiktilari matrisi 1: Düsük düzeyde katki---------4:Güçlü düzeyde katki 62
63. Iktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çiktilari matrisi 1: Düsük düzeyde katki---------4:Güçlü düzeyde katki 63
64. Iktisat Bölümü kategorik dersleri X Program çiktilari matrisi 1: Düsük düzeyde katki---------4:Güçlü düzeyde katki 64
65. Iktisat Bölümü 8 Yariyillik Ders Programi 65
66. Seçimlik dersler Türkiye’nin Toplumsal ve Siyasal Yapisi
Insan Kaynaklari Yönetimi
Is Hukuku
Çalisma Ekonomisi
Borçlar Hukuku
Ticaret Hukuku
Anayasa Hukuku
Idare Hukuku
Maliyet Muhasebesi
Iletisim Teorisi
Tarim Ekonomisi
Çevre Ekonomisi
Hizmet Ekonomisi
Enerji ve Dogal Kaynaklar Ekonomisi
Borsa Uygulamalari
Hukuk ve Ekonomi (Hukukun Ekonomik Analizi)
WEB tasarimi ve veri tabani yazilimi
66
67. Iktisat Bölümü Ders Programi Zorunlu ders sayisi: 41
Seçmeli ders sayisi: 10 (Mesleki Ingilizce dersleri dahil)
Seçimlik ders orani : %24,4
67
68. Alan yeterlilikleri Ulusal yeterliliklerin ilanindan sonra, olusturulan temel alan konseylerinin 14 Haziran 2010 tarihine kadar “alana özgü yeterlilikleri” tamamlamalari öngörülmüstür.
14 temel alan belirlenmistir. ISCED 97 esas alinmasina ragmen, Türkiye'ye özgü egitim ve meslek siniflamasindaki farklilik nedeniyle nispi bir inisiyatif de taninmistir.
Bologna uzmanlari, temel alan konseylerinde danisman olarak yer almaktadir.
14 Haziran 2010 tarihinde temel alan konseyleri çalismalarini tamamlamis ve olusturulan Redaksiyon Komisyonu çalismalarina baslamistir. 68
69. TYYÇ Düzeyleri Kredi ve Isyükü Araliklari 69
70. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Önlisans düzeyi için karsilastirma 70
71. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Önlisans düzeyi için karsilastirma 71
72. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Önlisans düzeyi için karsilastirma 72
73. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Lisans düzeyi için karsilastirma 73
74. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Lisans düzeyi için karsilastirma 74
75. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Lisans düzeyi için karsilastirma 75
76. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Yüksek Lisans düzeyi için karsilastirma 76
77. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Yüksek Lisans düzeyi için karsilastirma 77
78. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Yüksek Lisans düzeyi için karsilastirma 78
79. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Doktora düzeyi için karsilastirma 79
80. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Doktora düzeyi için karsilastirma 80
81. Bilgi, Beceri ve Yetkinlik: Ulusal ve Uluslararasi Algi Doktora düzeyi için karsilastirma 81
82. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 5 düzeyinde (Önlisans): 82
83. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 5 düzeyinde (Önlisans): 83
84. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 5 düzeyinde (Önlisans): 84
85. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 6 düzeyinde (Lisans): 85
86. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 6 düzeyinde (Lisans): 86
87. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 6 düzeyinde (Lisans): 87
88. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 7 düzeyinde (Yüksek Lisans): 88
89. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 7 düzeyinde (Yüksek Lisans): 89
90. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 7 düzeyinde (Yüksek Lisans): 90
91. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 8 düzeyinde (Yüksek Lisans): 91
92. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 8 düzeyinde (Yüksek Lisans): 92
93. Genis alan, temel alan ve alt alan seviye 8 düzeyinde (Yüksek Lisans): 93
94. Bologna Sürecinde Program Çiktisi Hazirlama -Özet 1.Ilk olarak, örnek program olarak dört yillik iktisat bölümü örnek alindi.
2.Ikinci olarak, egitim (education), meslek (occupation) ve is (job) siniflamasi bakimindan uluslararasi ve ulusal bakisaçisi incelendi.
3.Üçüncü olarak, program çiktilari yazilmadan önce, uluslararasi (Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi 'AYÇ') ve ulusal düzeyde (Türkiye Yüksekögretim Yeterlilikler Çerçevesi 'TYYÇ') ilan edilen yeterliliklere iliskin çerçeveler incelendi. Her bir çerçevenin birbiriyle iliskisi “bilgi, beceri ve yetkinlikler” baglaminda ele alindi.
4.Dördüncü olarak, paydas görüsleri, daha ziyade istihdam edilebilirlik baglaminda degerlendirilecek sekilde dikkate alindi. Bu çerçevede Iktisat Bölümü mezunlarinin baslica istihdam alanlari kategorize edildi.
5.Besinci olarak, iktisat bölümünün dahil oldugu uluslararasi egitim kategorisindeki “genis alan”, “temel alan” ve “alt alan” dikkate alinarak önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora dereceleri için “alan yeterlilikleri” olusturuldu.
94
95. Bologna Sürecinde Program Çiktisi Hazirlama-Özet 6.Altinci olarak, program çiktisi yazma ve degerlendirme ölçütleri degerlendirildi.
7.Yedinci olarak, Iktisat bölümünün amaci ve program çiktilari hazirlandi. Iktisat programinin program çiktilari ile alan yeterlilikleri matrisi olusturuldu.
8.Sekizinci olarak, Iktisat bölümünün ders müfredati hazirlandi. Derslerle, program çiktilari matrisi olusturuldu.
9.Dokuzuncu olarak, her bir dersin ders çiktilari (kazanimlari) hazirlandi. Dersin ögrenme kazanimlari ile program çiktilari matrisi olusturuldu.
10.Onuncu olarak, örnek ders için AKTS hesaplandi.
11.Onbirinci olarak, kalite güvence mekanizmalari olusturuldu.
95
96. SÜRDÜRÜLEBILIR GELISME VE KALITE KÜLTÜRÜ Ders Basari Durumunun Degerlendirilmesi
Dersin Genel Degerlendirilmesi Anketi
Ögretim Elemani Degerlendirilmesi Anketi
Ögrenme Kazanimlarinin Degerlendirilmesi Anketi
AKTS Çalisma Yükü Degerlendirilmesi Anketi
Destek Hizmetlerinin Degerlendirilmesi Anketi
Çalisanlarin Memnuniyeti Anketi?
Toplum Memnuniyeti Anketi
Mezunlar Memnuniyeti Anketi
96
97. TESEKKÜR EDERIM Prof.Dr. Metin Toprak
