Download
1 / 108
1.08k likes | 1.32k Vues
Rok szkolny 2014/2015. Wyniki egzaminów gimnazjalnych 2013/2014. Co to są staniny?.
E N D
Co to są staniny? • Skala staninowa stosowana w pomiarze dydaktycznym odpowiada nam na pytanie, jaką pozycję zajmuje wynik osiągnięty przez ucznia, szkołę... na tle wyników osiągniętych przez całą badaną populację. Skala staninowa wprowadza 9 przedziałów wyników.
Jeśli będziesz ciągle robił to samo… Jeśli będziesz ciągle robił to samo, co zawsze robiłeś, zawsze otrzymasz to, co zawsze otrzymywałeś. Jeśli to, co robisz, nie działa, zrób coś innego.
Podstawa programowa Podstawa programowa jest najważniejszym dokumentem w randze rozporządzenia, które reguluje kwestię: • doboru treści nauczania, • celów kształcenia • warunków, w jakich działalność dydaktyczna szkoły ma przebiegać. Jest ona taka sama dla wszystkich szkół w Polsce. Podstawie programowej podporządkowane są programy nauczania, które muszą być z nią zgodne, a także dostosowane do potrzeb i możliwości ucznia.
Program nauczania Program nauczania w tej koncepcji staje się jedynie narzędziem do realizacji podstawy programowej.
Program nauczania • Najczęściej powtarzanym błędem nauczyciela jest przyjmowanie programu nauczania z wydawnictwa, bez jakiejkolwiek modyfikacji. • Strategia „zdejmowania programu z półki” wydaje się szczególnie niebezpieczna, ponieważ programy nauczania opracowane przez wydawnictwa są jedynie propozycją i najczęściej zawierają więcej informacji niż te przewidziane w podstawie programowej. • Nauczyciel winien wiedzieć, jakie elementy programu nauczania wynikają wprost z podstawy programowej, a jakie są wolną propozycją wydawnictwa. • To nauczyciel, proponując program innych autorów, bierze za niego odpowiedzialność, oświadczając, że jest on zgodny z nową podstawą programową i dostosowany do specyfiki środowiska edukacyjnego.
Podręczniki • Przy wyborze podręcznika ważna jest znajomość podstawy programowej. • Podręcznik ma pełnić rolę wspomagającą w realizowaniu zapisów podstawy. • Bezrefleksyjne „przerabianie” podręcznika może rodzić wiele problemów: od niezrealizowania podstawy programowej po słabe wyniki uczniów na egzaminach zewnętrznych.
Praktyka Jeśli przyjrzeć się podręcznikom do nauczania historii, to okaże się, że zawierają one o wiele więcej informacji niż wynika to z treści nauczania wymienionych w podstawie. I tak uczeń podczas lekcji o kulturze renesansu powinien charakteryzować największe osiągnięcia Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza. Dopiero kiedy uczniowie spełnią te wymagania, możemy wprowadzić nazwiska chociażby autorów „Utopii” (Tomasza Morusa), czy „Księcia” (Niccolò Machiavellego; wym. Makiawelli).
Plan wynikowy W realizowaniu podstawy programowej bardzo pomocny wydaje się plan wynikowy, w którym obok tematu lekcji i innych informacji pojawia się także numeryczne oznaczenie treści z podstawy programowej. Nauczyciel powinien umieć wskazać, jaki cel i jakie treści zrealizował z podstawy programowej na danej lekcji.
Ważne Im bliżej będziemy podstawy programowej, tym większa szansa na sukces naszych uczniów na sprawdzianie oraz egzaminie gimnazjalnym. Podstawa programowa nie tylko odpowiada na pytania, czego mamy uczyć, jaki przyświeca nam cel, ale także mówi, w jaki sposób i w jakich warunkach powinna odbywać się realizacja podstawy programowej. (Zalecane warunki i sposób realizacji) Nie są to „pobożne życzenia metodyków”, ale zapisy obowiązujące nauczyciela i dyrektora. Nowa podstawa programowa nakłada na nauczyciela np. WOS-u, wychowania fizycznego obowiązek pracy metodą projektu edukacyjnego na III i IV etapie edukacyjnym itd.
Ważne • Nauczyciel realizuje podstawę programową, pamiętając, że składa się ona z trzech części: celów, treści nauczania oraz sposobów i warunków realizacji podstawy programowej. • Program nauczania i podręcznik to narzędzia do realizacji podstawy programowej. • Potrzebny jest plan wynikowy z odsyłaczami do podstawy programowej. • Należy stosować się do zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej. • Z podstawy programowej wynika charakter i zakres egzaminów zewnętrznych. • Realizujemy podstawę programową, nie „przerabiamy” podręcznik.
Dobry plan Powinien być: • celowy (zamierzony, świadomy; nastawiony na cel) • wykonalny • plastyczny • względnie szczegółowy (względnie - umiarkowanie, dość, do pewnego stopnia) • terminowy • całościowy • racjonalny • ekonomiczny (wykonywany w sposób racjonalny z jak najmniejszym nakładem sił i kosztów)
Plan wynikowy Profesor Bolesław Niemierko w swojej książce Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa 1999 napisze: Planowanie wynikowe w dydaktyce opiera się na jasno i realistycznie określonych wymaganiach programowych. Nie może to być jeden zbiór wymagań, gdyż uzdolnienia uczniów są nazbyt zróżnicowane. Niezbędna jest pewna hierarchia wymagań.
Plan wynikowy Plan wynikowy polega na zaplanowaniu czynności ucznia, które powinien opanować w trakcie lekcji. Wymagania sformułowane w postaci wymagań podstawowych i ponadpodstawowych pomagają ocenić przyrost wiedzy i umiejętności nabytych w procesie kształcenia.
Rozkład materiału a plan wynikowy Z dawnego rozkładu materiału można było dowiedzieć się, jakie wiadomości nauczyciel przekazał uczniom,jakie cele zrealizował,jakimi środkami i metodami się posłużył, ale nie można było stwierdzić, jakie umiejętności uczniowie zdobyli.
Wymagania • Poziomy wymagań programowych są zwykle dostosowane do przyjętej skali stopni szkolnych i możliwości rozróżniania poziomów przez nauczycieli. • Należy wyróżnić wymagania dla wszystkich pozytywnych stopni, czyli w przypadku obowiązującej obecnie sześciostopniowej skali byłyby to wymagania: K - konieczne – na ocenę dopuszczającą (2), P - podstawowe – na ocenę dostateczną (3), R - rozszerzające – na ocenę dobrą (4), D - dopełniające – na ocenę bardzo dobrą (5), W - wykraczające (ponadprogramowe) – na ocenę celującą (6).
Wymagania • Wymagania na kolejne stopnie szkolne muszą tworzyć hierarchię, np. stopień bardzo dobry może otrzymać uczeń, który spełnił wymagania na ocenę dostateczną, dobrą i bardzo dobrą.
Wymagania Wymagania konieczne obejmują elementy treści: • najłatwiejsze, • najczęściej stosowane, • niezbędne do opanowania podstawowych wiadomości i ukształtowania podstawowych umiejętności.
Wymagania Wymagania podstawowe obejmują elementy treści: • najbardziej przystępne, • najprostsze i najbardziej uniwersalne, • najpewniejsze naukowo, • niezbędne na danym i wyższych etapach kształcenia, • bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia.
Wymagania Wymagania rozszerzające obejmują elementy treści: • umiarkowanie przystępne, • bardziej złożone i mniej typowe, • przydatne, ale nie niezbędne na danym i na wyższym etapie kształcenia, • pośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności uczniów.
Wymagania Wymagania dopełniające obejmują elementy treści: • trudne do opanowania, • złożone i nietypowe, • wyspecjalizowane, • o trudno przewidywalnym zastosowaniu, • nie wykazujące bezpośredniej użyteczności w pozaszkolnej działalności uczniów.
Wymagania Wymagania wykraczające obejmują elementy treści: • wykraczające trudnością ponad dany poziom szkoły, • szczególnie złożone i oryginalne, • twórcze naukowo, • pozbawione bezpośredniej użyteczności w pozaszkolnej działalności ucznia.
Wymagania Wymagania programowe według skali dwustopniowej: P – podstawowe • jeżeli uczeń spełnia wymagania podstawowe – otrzymuje ocenę dostateczną; • jeżeli uczeń spełnia nie wszystkie wymagania podstawowe lub spełnia je przy pomocy nauczyciela – otrzymuje ocenę dopuszczającą. PP – ponadpodstawowe • jeżeli uczeń spełnia wymagania podstawowe oraz ponadpodstawowe – otrzymuje ocenę bardzo dobrą; • jeżeli uczeńspełnia wymagania podstawowe oraz nie wszystkie ponadpodstawowe – otrzymuje ocenę dobrą; • jeżeli uczeń spełnia wymagania podstawowe i ponadpodstawowe oraz wykazuje zainteresowanie, aktywność i zaangażowanie – otrzymuje ocenę celującą.
Wymagania Pomimo wielu trudności, jakie sprawia nauczycielom ustalanie wymagań programowych na różnych etapach i poziomach, działania te, w myśl Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej są zobowiązani podejmować. Pierwszym krokiem w tworzeniu procedury wewnątrzszkolnego systemu oceniania jest właśnie formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych oraz informowanie o nich uczniów i rodziców.
Wymagania Proces ten sprzyja między innymi: • przygotowaniu dokumentacji potrzebnej do ustalenia ocen cząstkowych i klasyfikacyjnych, • ustalaniu poziomu uzyskanych przez uczniów osiągnięć w stosunku do wymagań programowych, • uzasadnianiu wystawianych ocen, • ich jawności, • ustalaniu kryteriów szczegółowych, doprowadzających do zobiektywizowania wystawianych ocen, • ocenie skuteczności stosowanych metod kształcenia, • ocenie skuteczności stosowanych środków dydaktycznych, • skutecznej organizacji pracy nauczyciela.
Jak formułować wymagania? • Cele ogólne wskazują kierunki dążenia, są projekcją wizji przyszłości. • Cele ogólne są formułowane po to, aby wytyczyć np. kierunek pracy szkoły. Znajdują się w programach kształcenia, statutach poszczególnych placówek oświatowych. • Żeby cele te mogły być osiągnięte, należy je sprecyzować, uszczegółowić i skonkretyzować. Te właśnie działania składają się na proces operacjonalizacji celów kształcenia.
Jak formułować wymagania? • Cele operacyjne można formułować dla 45-minutowej lekcji lub całego procesu kształcenia. • Ich treść może dotyczyć pojedynczego pojęcia, umiejętności,systemu zasad bądź złożonej struktury wiedzy. • Cele operacyjne opisują efekty kształcenia, jakie nauczyciel pragnie uzyskać w wyniku zorganizowanego przez siebie procesu dydaktycznego.
Jak formułować wymagania? Operacyjne cele kształcenia: • opisują konkretne, wymierne, zakładane efekty pracy; • stanowią opis wyników, które mają być uzyskane; • opis powinien być na tyle dokładny, aby możliwe było sprawdzenie wyników; • są jednoznaczne (konkretne); • odnoszą się wprost do uczącego się; • mobilizują uczącego się i nauczyciela do działania.
Jak formułować wymagania? Elementy operacyjnego celu kształcenia: a) działanie - jest opisem zadania, które ma być wykonane i wyrażone za pomocą czasownika w stronie czynnej; b) treść - wyraża przedmiot, temat lub materiał, w stosunku do którego działanie ma być wykonane; c) warunek - jest opisem okoliczności, w jakich działanie ma mieć miejsce.
Jak formułować wymagania? Operacyjny (szczegółowy) cel kształcenia powinien być: • odpowiedni - powinien obejmować wszystkie aspekty odnoszące się do rozpatrywanych celów ogólnych, nie powinien zawierać żadnych zbędnych treści; • jednoznaczny - cel będzie jednoznaczny, jeśli wyrazi to wszystko, co uczący się potrafi zrobić dla wykazania, że "umie„; • wykonalny - działanie musi być rzeczywiście wykonalne w określonym czasie i w dostępnych warunkach; • logiczny - cel powinien być logicznie niesprzeczny; • obserwowalny - o stwierdzeniu osiągnięcia celu stanowi możliwość zaobserwowania postępu w działaniach uczącego się; • mierzalny - cel musi określać wystarczający poziom wykonawstwa ze strony uczącego się.
Uwaga! • nie należy używać czasowników w formie bezokolicznikowej (używamy 3. osoby l. poj. np. charakteryzuje, wymienia, przeprowadza); • nie należy stosować czasowników: „wie”, „zna”, „rozumie”, „docenia”, „ma wiedzę”, „potrafi”, „ma umiejętności”, „ma świadomość”, „wykazuje się wiedzą/umiejętnościami/ świadomością”, bo NIE są mierzalne, konkretne i szczegółowe; ZAMIENNIKI: • wie, zna, rozumie, ma wiedzę zamieniamy na: wymienia, definiuje, określa, opisuje, charakteryzuje; • potrafi rozróżniać, ma umiejętności analizy, wykazuje zdolność do obsługi zamieniamy na: rozróżnia, analizuje, obsługuje itd. • ma świadomość znaczenia, jest świadom korzyści, docenia rolę zamienia na: określa/ charakteryzuje znaczenie/rolę/korzyści; • docenia potrzebę, ma świadomość konieczności/zagrożeń zamienia na: wymienia argumenty na rzecz/przeciwko, przewiduje zagrożenia; • – nie należy łączyć kilku efektów kształcenia w jeden;
Przykładowe cele operacyjne – wyjaśnia znaczenie pojęć: teza, argument, wniosek
Jak formułować wymagania? Taksonomiczne ujęcie celów kształcenia • B. Niemierko definiuje taksonomię celów jako hierarchiczną ich klasyfikację. • Większość taksonomii budowana jest hierarchicznie, najniższy poziom jest podstawą bardziej złożonych operacji poziomu drugiego, ten z kolei – dla trzeciego i tak dalej - aż do poziomu ostatniego, obejmującego czynności, sytuacje i zachowania najbardziej złożone.
