Tablo 1.

1. Tablo 1.

2. Tablo 2. Türkiye’de iş kazalarının arızanın mahiyetine ve vücuttaki yerine göre dağılımı (1999)(3)

3. Tablo 3. Türkiye’de iş kazalarının kaza sebeplerine göre dağılımı (1999)(3)

4. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişlerinde veya işin devamı süresince bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları doktor (işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye doktorları) raporu ile belirlenmeden, işe alınamaz veya işte çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 79).

5. 16 yaşını doldurmamış çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz (İş Kanunu Madde 78) • 13-18 yaşlarındaki çocukların herhangi bir işe alınmalarından önce, işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, yoksa en yakın SSK Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye tabiplerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına uygun olduğuna dair rapor alınır (İş Kanunu Madde 80)

6. Yer ve su altı işlerinde 18 yaşını doldurmamış erkekler ile her ne yaşta olursa olsun kadınların çalıştırılması yasaklanmıştır (İş Kanunu Madde 68) • Sanayi kesiminde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmamış erkeklerin ve 18 yaşını dolduran kadınların gece çalıştırılmaları yasaklanmıştır (Madde 69) • Doğum yapan kadın işçilerin doğumdan önceki 6 hafta ve doğumdan sonraki 6 hafta süreyle çalıştırılmamaları gerekir (Madde 70)

7. Meslek hastalığı “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir” (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 11) • Sigortalının meslek hastalığına yakalandığını tespit etme yetkisi kurum hekimlerine verilmiştir.

8. Kurum tarafından sevk edilmedikçe ya da kurum hekimi ya da sağlık kurulu onaylamadıkça devlet ya da üniversite hastanelerinin düzenledikleri rapor geçerli değildir. • Hangi hastalıkların meslek hastalıkları sayıldığı, işten ayrılan sigortalının ne kadar süre içinde yakalanacağı hastalığın meslek hastalığı sayılacağı Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü ile belirlenmiştir.

9. Meslek hastalıkları listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle olan Meslek Hastalıkları A-1a Arsenik ve bileşikleri ( arsenikli hidrojen dışında ) A-1b Arsenikli hidrojen veya arsin ( AsH3) A-2 Berilyum ( glüsinyum) ve bileşikleri A-3a Karbonmonoksit A-3b Fosgen ( karbonilklorür ) A-3c Hidrosiyanik asit, siyanidler ve siyan bileşikleri A-5 Krom ve bileşikleri A-6 Civa ve anorganik bileşikleri A-7 Manganez ve bileşikleri

10. A-13 Talyum ve bileşikleri A-14 Vanadyum ve bileşikleri A-15 Halojenler A-15a Klor A-15b Brom A-15c İyot A-15d Fluor A-16 Alifatik ve alisiklik hidrokarbonlar ( petroleter benzinin bileşiminde bulunan petroleter, petrol benzini, kerosin, diesel yağı, fuel oil... )

11. A-18e Organik esterler ( alifatik asitlerin esterleri-asetat, formiat, laktat, butirat, aromatik ve anorganik asitlerin esterleri-dimetil sülfat, metil silikat, nitrik asit esterleri-nitrogliserin...) I-Dimetil sülfat, II-Metil silikat A-19a Organik asitler ( formik asit, asetik asit, oksalik asit ) A-19b Aldehitler A-20a Alifatik hidrokarbonların nitro türevleri ( Nitrometan ve nitroetan, I-nitropropan, 2-nitropropan, Tetranitrometan, Nitroparafinin klorlu türevleri ) A-20b Nitrik asit esterleri ( nitroglikol, nitrogliserin )

12. B Grubu: Mesleki Deri Hastalıkları: B-1 Deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ( kurum, zift, katran, asfalt, antrasen, mineral yağlar, parafin ve benzeri maddelerle ) B-2 Kanserleşmeyen cild hastalıkları C Grubu: Pnömokonyoz ve diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları: C-1a Silikoz ve silikotüberküloz C-1b Asbestoz C-1c Silikatoz C-1d Sideroz C-2 Alüminyum ve bileşikleri C-3 Sert metallerin tozları C-4 Thomas cürufu C-5 Mesleki bronşiyal astma C-6 Bissinoz

13. E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları E-1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar 1-Elektromanyetik ışınlar (Röntgen, gama...) 2-Korpüsküler ışınlar (alfa, beta, nötron ve protonlar), laser ışınları E-2 Enfraruj ışınları ile katarakt E-3 Gürültü sonucu işitme kaybı E-4 Hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar E-5 Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anjionörotik bozukluklar

14. Tablo 4. Türkiye’de meslek hastalığı vak’alarının geçici iş göremezlik sürelerine göre dağılımı (4)

15. Faaliyet grupları Tablo 6. Sürekli iş göremezlik Toplam iş göremezlik ( Gün ) İş kazası Meslek hastalığı Ölüm 425 2 15 4 11 471 Tarım ve hayvancılık Ormancılık ve tomrukçuluk 87 0 4 9 2 733 Balıkçılık 3 0 0 0 27 Kömür madenciliği 629 985 49 110 713 5428 Kömürden gayri madenler 423 4 19 15 9 300 Ham petrol ve tabii gaz 42 0 3 238 1 135 378 1 32 23 18 698 Taş, kil ve kum ocakları Metal olmayan maddeler 166 0 8 3 3 898 3352 18 114 40 81 136 Gıda maddeleri sanayi

16. Faaliyet grupları İş kazası Meslek hastalığı Sürekli iş göremezlik Toplam iş g ( Gün ) Ölüm İçki sanayi 426 2 7 0 9 468 Tütün sanayi 300 0 1 0 7 056 Dokuma sanayi 6788 5 171 21 126 704 1267 23 20 12 27 145 Giyecek ve hazır dokuma s. Ağaç ve mantar mamülleri 501 1 105 9 42 345 Mobilya ve tesisat imalatı 1650 1 65 4 43 528 Kağıt ve kağıt eşya imalatı 824 1 30 5 19 499 Matbaacılık ve neşriyat s. 409 5 9 1 8 968 169 1 25 0 4 984 Deri ve deriden eşya sanayi Kauçuk sanayi 676 1 15 0 13 111 Ecza ve kimyevi madde sanayi 1356 25 31 7 29 542 Petrol ve kömür sanayi 212 2 4 2 5 535

17. Faaliyet grupları Meslek hastalığı Sürekli iş göremezlik Ölüm Toplam iş g. ( gün ) İş kazası Taş, toprak, kil, kum imalatı 4571 4 100 21 100 543 Metal endüstrisi 5762 9 79 12 93 001 Metalden eşya imali 8704 34 213 34 170 459 Makina imalatı 4640 21 99 20 89 385 Elektrikli cihaz imalatı 1090 21 35 1 22 151 Nakil araçları imalatı 4738 150 79 21 90 438 Diğer eşya imalatı 1411 5 62 4 37 531 İnşaat 10278 17 721 407 367 516 Elektrik, havagazı, buharlı ısıtma 618 9 27 16 16 324 Su ve sıhhi tesisler 1276 10 26 28 37 491 Toptan ve perakende ticaret 1811 3 70 72 68 035

18. Faaliyet grupları İş kazası Meslek hastalığı Sürekli iş göremezlik Toplam iş g. ( gün ) Ölüm Bankalar ve mali müesseseler 39 0 2 5 1 791 Sigortalar 10 0 1 0 161 Gayrimenkul işleri 7 0 0 0 167 Nakliyat 3699 10 139 168 126 313 Ardiye ve antrepolar 334 0 5 2 8 657 Muhabere hizmetleri 16 0 1 0 568 1126 0 6 8 3 300 Devlet hizmetleri Amme hizmetleri 303 3 6 7 8 946 Hukuk, ticaret ve teknik hizmetler 863 5 30 30 26 949 Eğlence hizmetleri 75 0 5 2 1 358 1702 3 38 33 45 356 Şahsi hizmetler

19. SSK İstatistiklerine göre Türkiye’de 1999 yılında 77 955 iş kazası, 1 025 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 333 ü ölümle sonuçlanmıştır. 3 407 kişi sürekli iş göremez duruma düşmüştür. • 2001 yılında 72 362 iş kazası, 883 meslek hastalığı bildirilmiştir. Bunların 1 008 i ölümle sonuçlanmıştır. 2 183 kişi ise sürekli iş göremez duruma düşmüştür.

20. Türkiye’deki meslek hastalıklarının % 86 sı sırasıyla kömür madenciliği, nakil aracı imalatı, makine imalatı ve tamiratı, ecza ve kimyevi maddeler imalatı, elektrik makineleri ve imalatı iş kollarında oluşmaktadır. Bu iş kollarında en çok manganez, civa ve fosfor kullanılmaktadır.

21. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Merkezi (İSGÜM) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı’na bağlı olarak çalışmalarını sürdürür. • Amaçları ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına göre çalışma mevzuatının işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili konularında uyulması gerekli standart ve normların saptanması için inceleme ve araştırmalar yapmak.

22. Bu standart ve normların çalışma ortamının koşulları ile üretim teknolojisindeki gelişmelere uyumlu olarak yenilenmesini sağlamak. • Bu konudaki mesleki, teknik yaygın eğitim gereksinimlerini belirleyerek programların düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlayacak önerilerde bulunmak. • Teknik düzeyde dokümantasyon yapmaktır.

23. KAYNAKLAR 1- http://www.ilo.org 2- http://www.ssk.gov.tr 3-SSK. Sosyal Sigortalar Kurumu 1999 İstatistik Yıllığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü, Yayın No.621, 2000. 4-SSK. İstatistik Yıllığı 2001, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Yayın No.650, 2002. 5-Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Kanun No: 1593, R.G.:06.06.1930-1489. 6-İş Kanunu, Kanun No:1475, RG:1Eylül 1971- 13943. 7-Sosyal Sigortalar Kanunu, Kanun No:506, R.G.:29-30-31 Temmuz ve 1 Ağustos 1964-Sayı:11766-11779. 8-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,R.G.: 11.1.1974-No:14765.

24. 9-İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları Hakkında Tüzük, Karar Sayısı: 01.01.1973/5734-3, R.G.:19.02.1973/14453. 10-İşyeri hekimlerinin çalışma şartları ile görev ve yetkileri hakkında yönetmelik RG.4.7.1980-No:17037. 11-Wallace RB, Doebbeling BN, Public Health &Preventive Medicine, Fourteenth edition, Appleton&Lange, Stamford,Connecticut,1998. 12- http://www.calisma.gov.tr 13-Kural E. Endüstride kullanılan bazı kimyasalların meslek hastalıkları ile ilişkisi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, 03-03 Mayıs 2003, Adana,s:171-182. 14-Sabuncu H. Ülkemizde kaza istatistikleri ve kaza istatistiklerinin değerlendirilmesi. II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı. tmmob makine mühendisleri odası, 03-03 Mayıs 2003, Adana,s:251-258.