Mogelijkheden en opportuniteiten van bibliotheekinnovatie Kwantitatieve fase

1. Mogelijkheden en opportuniteiten van bibliotheekinnovatieKwantitatieve fase PRESENTATIE 13/01/2010 DDB Pim van der Linden DDB 0949

2. Doelstellingen en methodologie

3. DoelstellingenDalende trend in lidmaatschap • Aantal leden daalt (4,3 miljoen in 2000, 4,0 miljoen in 2007) • Aantal uitleningen daalt (155 miljoen in 2000, 125 miljoen in 2007) DE GEBRUIKER HAAKT AF • Dit betekent dat – opdat de bibliotheek haar maatschappelijke rol zou kunnen vervullen – er opnieuw aansluiting dient gezocht te worden bij het beoogde doelpubliek. • Om dit te realiseren stelt de Projectgroep Bibliotheek volgende missie voorop: een bibliotheek die “connectie tot de collectie” weet waar te maken

4. Methodologie • 2000 Nederlanders • on-line panel interviews • Zowel actievebibliotheek-leden werden bevraagd als niet-leden • Volgende quota’s werden gehanteerd voor de steekproef: • 50% leden – 50% niet-leden • 50% mannen – 50% vrouwen • Leeftijd 14 -65 jaar, met een gelijke verdeling: • 14-18 jaar: 16% • 19-24 jaar: 16% • 25-34 jaar: 17% • 35-44 jaar: 17% • 45-54 jaar: 17% • 55-65 jaar: 17% • Geografische spreiding (Noord, Oost, Zuid, West) • Uitsluiting van volgende sectoren: marketing, journalistiek, bibiliotheekwezen • Specifieke aandachtsgroepen: • Jongeren (14-18 jaar) • Allochtonen (zelf niet in Nederland geboren of minimum één van de ouders is niet in Nederland geboren)

5. LIDMAATSCHAP OPENBARE BIBLIOTHEEKJONGEREN

6. Beschrijving ledenInvloed van leeftijd • Na de middelbare school (op 19 jarige leeftijd) nemen we de grootste dip in lidmaatschap waar. Uit het kwalitatief onderzoek zagen we dat de redenen voornamelijk liggen in: • Algemene “boekenmoeheid”; het niet meer verplicht zijn om te lezen • Andere interesses in het algemeen (vrienden, sporten, specifieke hobby,…) • Overstap van gratis lidmaatschap naar betalend lidmaatschap • Voor diegenen die verder studeren: • Overstap naar universiteitsbibliotheek • Minder tijd om boeken te lezen (meer studieboeken) 14-18 82% 55-65 66% 45-54 55% 35-44 49% Dip in lidmaatschap vanaf 19 jaar 19-24 25% 25-34 24% Vraag: Bent u momenteel lid van de Openbare Bibliotheek? Basis: Totale steekproef N=2000

7. LidmaatschapMotivatie om lid te blijven bij 14-18 jarigen • Van de 14-18 jarigen die zelf niet hebben gekozen om lid te worden, stelt 81% dat ze lid zouden blijven indien ze hier zelf voor zouden moeten kiezen. • Herleid naar het totale aantal 14-18 jarige leden betekent dit 13% uitval. • In realiteit is de uitval veel hoger (kijkend naar het aantal leden onder 19-24 jarigen). Vraag: Indien u zelf zou moeten kiezen, zou u dan lid blijven? Basis: Jongeren die niet zelf gekozen heb om lid te zijn – 14-18 jarigen N=185

8. Uitdaging 1:Blijvend motiveren van de jongeren na de middelbare school • De uitdaging bestaat erin om jongeren, na het beëindigen van de middelbare school, te blijven motiveren om hun lidmaatschap te behouden.

9. LIDMAATSCHAP OPENBARE BIBLIOTHEEKIDENTIFICATIE VAN DE “grijze” leden

10. Lidmaatschap“Grijze” leden • Ruim een vierde (27%) van de niet-leden zijn in feite “grijze leden”: personen die zelf geen lid zijn van de Openbare Bibliotheek maar wel soms gebruik maken van het lidmaatschap van een familielid of kennis. Proportie “grijze” leden binnen de niet-leden: 27% Vraag: Bent u momenteel lid van de Openbare Bibliotheek? Basis: Totale steekproef , Niet-leden N=1000

11. Grijze ledenRedenen van niet-lidmaatschap • Voor grijze leden zijn de redenen van niet-lidmaatschap enerzijds dat ze te weinig gaan om zichzelf lid te maken en zien anderzijds het nut niet in niet om zelf lid te worden want hebben toegang via de lidkaart van familie of kennis. • De prijs van de contributie is slechts voor 17% een expliciete reden voor niet-lidmaatschap Significant hoger voor grijze leden Significant hoger voor niet-leden Significant hoger voor niet-leden Vraag: Wat zijn de redenen dat u geen lid bent van de Openbare Bibliotheek? Basis: Totale steekproef - Niet-leden N=1000

12. Grijze ledenBezoekintensiteit Openbare Bibliotheek • Grijze leden zijn voornamelijk functionele bezoekers (gaan enkel wanneer ze iets nodig hebben) of gaan maar eerder zelden naar de Openbare Bibliotheek. INTENSITEIT Vraag: Hoe zou u uzelf omschrijven? Basis: Totale steekproef – N=2000

13. Grijze leden Frequentie Bezoek Openbare Bibliotheek • Hoewel de grijze leden eerder functionele en occasionele bezoekers zijn, gaat toch zo’n 28% minimum één keer per maand naar de Openbare Bibliotheek. Frequentie Vraag: Hoe vaak doet u elk van volgende activiteiten? – De Openbare Bibliotheek bezoeken Basis: Totale steekproef – N=2000

14. Grijze ledenWelke boeken/werken consulteren/ontlenen zij? • Grijze leden zijn relatief meer op zoek naar “feitelijke” kennis (naslagwerken, documentaires,…) Frequentie Significant lager versus blauwe cel in rij (99% betrouwbaarheid) Significant hoger versus oranje cel in rij(99% betrouwbaarheid) Vraag: Wat ontleent of zoekt u zoal in de Openbare Bibliotheek? Basis: Totale steekproef – N=1428 (bezoekers van de bibliotheek)

15. Specifieke kenmerken grijze leden: • Voornamelijk mannen (63%) • Relatief meer 19-24 jarigen (28%) • Relatief meer professioneel actief of nog studerend (hogere studies) Socio-demografische beschrijving van leden, “grijze” en niet-leden Significant hoger versus totaal (99% betrouwbaarheid) Significant lager versus totaal (99% betrouwbaarheid) Basis: Totale steekproef N=2000

16. Specifieke kenmerken grijze leden: • Voornamelijk hoger opgeleiden • Minder uit lagere sociale klassen Socio-demografische beschrijving van leden, “grijze” en niet-leden Significant hoger versus totaal (99% betrouwbaarheid) Significant lager versus totaal (99% betrouwbaarheid) Basis: Totale steekproef N=2000

17. Profiel van de “grijze” leden Specifieke kenmerken: Type van relatie • Voornamelijk mannen (63%) • Relatief meer 19-24 jarigen (28%) • Relatief meer professioneel actief of nog studerend (hogere studies) • Hoger opgeleid (55%) • Minder uit lage sociale klassen • Eerder een functionele relatie met de bibliotheek Waarvoor komen ze? • Relatief meer op zoek naar feitelijke kennis (naslagwerken, documentaires, …) • Geschreven boeken (minder interesse voor digitale informatie -> vinden ze via andere bronnen) • Unieke informatie die niet op internet te consulteren is • Boeken die men niet de moeite waard vindt om zelf te kopen • Een rustige plek om te kunnen werken Redenen van niet-lidmaatschap: • Vinden enerzijds dat ze te weinig gaan om zichzelf lid te maken (58%) en zien het nut niet in om zelf lid te worden want hebben toegang via de lidkaart van familie • De prijs van de contributie is slechts voor 17% een expliciete reden voor niet-lidmaatschap Bezoeksfrequentie: • Voornamelijk eerder occasionele bezoekers, maar toch brengt 28% van de grijze leden minimum maandelijks een bezoek aan de Openbare Bibliotheek Basis: Grijze leden N=266

18. Uitdaging 2:De “grijze” leden ombuigen in echte leden • De uitdaging bestaat erin de grijze leden een motief te geven om zichzelf lid te maken.

19. Conclusies • Om het ledenbestand van de Openbare Bibliotheek te verhogen, kan er op volgende vlakken gewerkt worden: • Uitval van de jongeren opvangen: de Openbare Bibliotheek blijvend boeiend houden bij jongeren (vooral na de middelbare school) • Grijze leden identificeren en omvormen in betalende leden • Nieuwe leden aantrekken • Om dit te kunnen bewerkstelligen dienen we te identificeren wat de noden en verwachtingen zijn die het Nederlandse publiek heeft ten aanzien van de Openbare Bibliotheek.

20. Mijn ideale Openbare Bibliotheek Noden en verwachtingen van het Nederlandse publiek naar de Openbare Bibliotheek toe Beschrijving vanuit de “perfecte” beleving: Wat is de IDEALE Openbare Bibliotheek? Hoe voldoet bibliotheek.nl aan deze verwachtingen? Welke leemtes kan bibliotheek.nl opvullen? Hoe voldoet de huidige Openbare Bibliotheek aan deze verwachtingen?

21. De ideale OPENBARE BIBLIOTHEEK

22. Mijn ideale Openbare Bibliotheek De Ideale Openbare BibliotheekVerwachtingen % Top 2 Belangrijkheid (6,7) Vraag: Kan u telkens aangeven in welke mate u deze uitspraak belangrijk vindt wanneer u denkt aan uw IDEAL Openbare Bibliotheek? Basis: Totale steekproef – N=2000

23. Mijn ideale Openbare Bibliotheek De Ideale Openbare BibliotheekPersoonlijkheid % Top 2 Belangrijkheid (6,7) Vraag: Geef voor elk persoonlijkheidswoord aan in welke mate u dit kenmerk belangrijk vindt wanneer u denkt aan uw IDEALE Openbare Bibliotheek. Basis: Totale steekproef – N=2000

24. Mijn ideale Openbare Bibliotheek De Ideale Openbare BibliotheekDe belangrijkste verwachtingen • De meest belangrijke verwachtingen van de ideale Openbare Bibliotheek: • De Ideale Openbare Bibliotheek heeft in eerste instantie een zeer ruim aanbod waar je in kan rondkijken maar die je wel op een snelle en efficiënte manier toelaat te vinden wat je zoekt. • Daarnaast is de ideale Openbare Bibliotheek vooral vriendelijk (maar met een zekere bekwaamheid, intelligentie; niet in de zin van onvoorwaardelijk joviaal) en praktisch.

25. De Ideale Openbare BibliotheekDe belangrijkste verwachtingen • Dit zijn de basisvoorwaarden waaraan de Openbare Bibliotheek moet voldoen. • Naast deze basisvoorwaarden constateren we nuances in verwachtingen. Voor sommigen / op sommige momenten zijn bepaalde elementen belangrijker dan anderen. • Deze verwachtingen kunnen gegroepeerd worden in patronen. • Elk van deze patronen geeft een mogelijke basis tot relatie-uitbouw voor de Openbare Bibliotheek. Daarom noemen we deze patronen “relatiepatronen”.

26. RELATIEPATRONEN

27. Als we verder willen gaan dan de loutere beschrijving van gedrag, opinies en attitudes... Als we de beperkingen van de subjectieve interpretatie eigen aan de onderzoeker willen overstijgen... Als we een duidelijk inzicht willen krijgen in de verwachtingen en gedragingen van consumenten... Dan hebben we een “kaart” nodig die ons de weg wijst: de “mindmap” Waaromrelatiepatronen? Relevantie van een model met relationele strategieën?

28. Mindmap: verwachtingen van de Openbare Bibliotheek In de hoofden van het publiek komen de verwachtingen ten aanzien van de Openbare Bibliotheek als volgt tezamen en kunnen we 4 verwachtingsterritoria onderscheiden: BRON VAN EXPLORATIE WE I BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING ME THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN * mindmap: statische mapping van de verwachtingen en persoonlijkheid van de ideale Openbare Bibliotheek zoals ze worden ervaren door het publiek.

29. 4 dimensies in de verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • Bron van exploratie: Een open houding naar de Openbare Bibliotheek toe waar je verrast wil worden, geprikkeld, waar je nieuwsgierigheid wordt gevoed en je aanzet om nog meer te weten te komen. De Openbare Bibliotheek heeft een actieve, inspirerende rol binnen deze context.

30. 4 dimensies in de verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • Bron van doelgericht zoeken: Men weet wat men zoekt en verwacht van de Openbare Bibliotheek dat deze zoektocht succesvol en gemakkelijk wordt ingevuld. De Openbare Bibliotheek heeft een eerder passieve, uitvoerende rol binnen deze context.

31. 4 dimensies in de verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • Bron van kennis: De Openbare Bibliotheek is een verzamelplaats van kennis en informatie over de wereld en het leven

32. 4 dimensies in de verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • Bron van beleving: De Openbare Bibliotheek is een plek, een forum, waar je dingen kan beleven: waar je even uit de drukte kan stappen, waar je in een plek van stilte en sereniteit kan komen maar eveneens andere mensen kan ontmoeten.

33. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • De Ideale Openbare Bibliotheek = • Een onuitputtelijke bron tot ontdekken • Inspireert en stimuleert om nog meer te weten • Verrast me telkens door het aanbod • Geeft me de mogelijkheid alles zelf te ontdekken • Leergierig, nieuwsgierig Relatiepatroon UITNODIGING TOT ONTDEKKEN

34. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe BRON VAN EXPLORATIE Uitnodiging tot ontdekken WE I • Ontdekken • Inspireren • Verrassen • Stimuleren • Nieuwsgierig BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING ME THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

35. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • De Ideale Openbare Bibliotheek = • Zorgt dat ik snel en efficiënt vind wat ik zoek • Laat toe rond te kijken in het ruime aanbod • Komt tegemoet aan mijn onuitputtelijke nieuwsgierigheid • Laat toe alles digitaal te consulteren • Praktisch, bekwaam en vriendelijk Relatiepatroon LEVEREN VAN MEERWAARDE

36. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe BRON VAN EXPLORATIE WE I • Snel vinden wat ik zoek • Zelf rondkijken • Ruim aanbod • Digitaal te consulteren • Kom tegemoet aan mijn verwachtingen • Praktisch, bekwaam BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING Leveren van meerwaarde ME THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

37. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • De Ideale Openbare Bibliotheek = • Zorgt ervoor dat ik op vlotte wijze mijn taken kan maken / researchwerk kan doen • Plek waar ik geconcentreerd kan werken/studeren • Laat toe alles digitaal te consulteren • Modern, degelijk, zakelijk Relatiepatroon NUTTIGE FUNCTIONALITEIT

38. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe BRON VAN EXPLORATIE WE I BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING • Helpt me om mijn taken vlot te maken • Daar vind ik wat ik zoek • Plek waar ik kan studeren/werken • Eerder vanuit een verplichting • Modern, degelijk, zakelijk ME THEM Nuttige functionaliteit BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

39. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • De Ideale Openbare Bibliotheek = • Plek waar ik tot mezelf kan komen • Laat me toe weg te dromen • Plek waar ik geconcentreerd kan werken/studeren • Plek waar ik gezellig kan vertoeven • Sereen, zorgzaam Relatiepatroon BRON VAN ONTSPANNING / ONTSNAPPING

40. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe BRON VAN EXPLORATIE WE I • Daar kom ik tot mezelf • Even wegdromen • Gezellig vertoeven • Sereen, zorgzaam BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING Bron van ontspanning / ontsnapping ME THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

41. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe • De Ideale Openbare Bibliotheek = • Een overkoepelende verzamelplaats van cultuur • Plek waar mensen met dezelfde interesses elkaar kunnen ontmoeten • Plek waar ik gezellig kan vertoeven • Sociaal, zorgzaam, joviaal Relatiepatroon ONTMOETEN VAN GELIJKGESTEMDEN

42. 5 Relatiepatronen met elk specifieke verwachtingen naar de Openbare Bibliotheek toe BRON VAN EXPLORATIE Ontmoeten van gelijkgestemden WE I • Verzamelplaats van cultuur • Voor iedereen • Waar je anderen kan ontmoeten • Sociaal, zorgzaam BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING ME THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

43. Relatieve groottesLeden versus Niet-LedenLeden bevinden zich relatief meer in Uitnodiging tot ontdekken en Leveren van meerwaarde. Niet-Ledenbevinden zich relatief meer in de relatie Nuttige Functionaliteit BRON VAN EXPLORATIE Uitnodiging tot ontdekken WE I Relatief meer Leden BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING Leveren van meerwaarde Relatief meer Niet-leden ME THEM Nuttige functionaliteit BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

44. Relatieve groottesVerschillen naar Geslacht Vrouwen bevinden zich relatief meer in de relaties Uitnodiging tot ontdekken, Leveren van meerwaarde en Bron van ontspanning/ontsnapping terwijl mannen relatief meer aanwezig zijn in het relatiepatroon Bron van doelgericht zoeken BRON VAN EXPLORATIE Uitnodiging tot ontdekken WE I Relatief meer Vrouwen BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING Leveren van meerwaarde Bron van ontspanning / ontsnapping Relatief meer Mannen ME Nuttige functionaliteit THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

45. Relatieve groottesVerschillen naar LeeftijdDe jongste leeftijdsgroepen bevinden zich relatief meer in het relatiepatroon Nuttige Functionaliteit; 19-34 jarigen bevinden zich relatief meer in Bron van ontspanning/ ontsnapping en 45+ jarigen relatief meer in Ontmoeten van gelijkgestemden BRON VAN EXPLORATIE Ontmoeten van gelijkgestemden WE I Relatief meer 45+ jarigen BRON VAN KENNIS BRON VAN BELEVING Relatief meer 19-34 jarigen Bron van ontspanning / ontsnapping Relatief meer 18-24 jarigen ME Nuttige functionaliteit THEM BRON VAN DOELGERICHT ZOEKEN

46. RelatiepatronenConclusie • Hoewel relatieve verschillen kunnen aangeduid worden naar socio-demografische kenmerken toe of functionele kenmerken (zoals lidmaatschap) blijken deze niet één op één te liggen met de verwachtingen binnen deze groepen. • Een socio-demografische segmentatie is bijgevolg niet voldoende genuanceerd om de verwachtingen duidelijk te beschrijven en op een zinvolle manier relaties met het doelpubliek aan te gaan. • Een segmentatiedie vertrekt vanuit de verwachtingen van de mens, de bezoeker, is waardevoller in deze context.

47. Mijn ideale Openbare Bibliotheek Noden en verwachtingen van het Nederlandse publiek naar de Openbare Bibliotheek toe Beschrijving vanuit de “perfecte” beleving: Wat is de IDEALE Openbare Bibliotheek? Hoe voldoet bibliotheek.nl aan deze verwachtingen? Welke leemtes kan bibliotheek.nl opvullen? Hoe voldoet de huidige Openbare Bibliotheek aan deze verwachtingen?

48. HUIDIGE openbare bibliotheekPERCEPTIE

49. Huidige beleving van de Openbare Bibliotheek • Hoe wordt de huidige Openbare Bibliotheek gepercipieerd? • In welke mate voldoet de huidige Openbare Bibliotheek reeds aan de verwachtingen? Sterktes • In welke mate voldoet de huidige Openbare Bibliotheek (nog) niet aan de verwachtingen? Zwaktes

50. De huidige beleving van de Openbare Bibliotheek versus het ideaalVerwachtingen : dit item scoort beduidend lager ten aanzien van het ideaal : dit item scoort beduidend hoger ten aanzien van het ideaal Gerangschikt op het belang van de ideale verwachting: Index ten aanzien van ideaal % Top 2 Past (6,7) % Top 2 Belangrijkheid (6,7) Vraag: Kan u telkens aangeven in welke mate u deze uitspraak past bij de Openbare Bibliotheek zoals u deze nu kent? Basis: Totale steekproef – N=2000