290 likes | 760 Vues
Endometriozis Kanser İlşkisi. Dr. M. Faruk Köse. Giriş. Endometiroid ve clear-cell kanserler endometriozisten gelişebilir Epitelyal over kanseri (Over Ca) olgularında endometriozis prevalansı daha çok clear-cell ve endometrioid kanserlerle birliktedir
E N D
Endometriozis Kanser İlşkisi Dr. M. Faruk Köse
Giriş • Endometiroid ve clear-cell kanserler endometriozisten gelişebilir • Epitelyal over kanseri (Over Ca) olgularında endometriozis prevalansı daha çok clear-cell ve endometrioid kanserlerle birliktedir • Endometriosis-associated over kanseri (EAOC) olguları düşük evre ve daha iyi survival’a sahiptir
Endometriozis ve Over ca Birlikteliği • Endometriozis kanser ilişkisi ilk kez 1925’te Sampson 1953’te Scott tarafından rapor edilmiştir • WHO da 1973’te endometrioziste clear-cell histolojili epitelyal over ca varlığını tanımlamıştır • Kategori A: Ovarian endometriozisten over ca gelişimi • Kategori B: Endometriozisin ve over ca aynı overde bağımsız varlığı • Kategori C: Ovarian ve ekstarovarian endometriozis ile birlikte over ca varlığı
Over Kanseri GelişimTeorileri Fathalla M, Lancet, 1971; Stadel BV, Am J Obstet Gynecol, 1975; Risch HA, J NCI,1998 CramerDW, Ann Epidem, 1995; Ness PB, Am J Obstet Gynecol, 2003
Endometriozis Over Ca Benzerlikleri Endometriozis Over Ca
Epidemiyolojik Veriler • Endometrioziste Over ca riski OR 1.73 (CI: 1.1-2.71) • Endometrioziste İsveç Data’sı • Overall kanser riski RR: 1.18 (CI: 1.1-1.3) • Over ca riski RR: 1.92 (CI: 1.3-2.8) • Meme ca riski RR: 1.27 (CI: 1.1-1.4) • Postmenopozal cohort çalışması • Overall kanser riski RR: 0.87 (CI: 0.65-1.16) • Over ca riski RR: 0.78 (CI: 0.25-2.44) • Meme ca riski RR: 1.01 (CI: 0.79-1.29) Ness RB, Am J Epidem, 2002; Brinton LA, Am J Obstet Gynecol, 1997; Olson JE, Cancer, 2002
Prevalans Belirleme Zorlukları Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Endometrioziste Over Ca • Scott ve Sampson kritelerine göre beklenen prevalans • Kategori A için %0.9 • Kategori B için %2.5 • Kategori C için %4.5 • Endometrioid ve clear-cell kanserler %60-80 • Tanıda ortalama yaş: 50.9 • <19: %0, 20-29: %1.9, 30-39: %1.0, 40-49: %2.4, 50-59: %12, 60-69: %58, >70: %80 Van Gorp T, Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol, 2004; Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Kategorilere Göre Veriler • Kategori B olgularda over ca • Seröz Over Ca %4.5-5 • Müsinöz Over Ca %1.4-4.3 • Clear-cell Over Ca %35.9-34.5 • Endometrioid Over Ca %19-26.6 • Cler-cell ve endometrioid tip kategori B ve C’de fazla (p<0.001), kategori A’da fark yok (p=0.872) Van Gorp T, Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol, 2004; Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Diğer Histopatolojiler • Endometriozis diğer histopatolojik over kanserlerinde de bulunmuştur • Borderline over tümörleri • Seks kord stromal tümörler • Sarkomlar • Malign mikst mezodermal tümörler Stern RC, Int J Gynecol Pathol, 2001; Takahashi K, Gynecol Oncol, 2000; Mostoufizadeh M, Clin Obstet Gynecol, 1980
Patoloğa Göre Prevalans Stern RC, Int J Gynecol Pathol, 2001
Ekstraovarian Kanser • Ekstraovarian endometriozisin malign transformasyonu tüm endometriosis malign transformasyonlarının ortalama %25’idir • Endometrioid ca en sık tesbit edilendir (%66) • Adenosarkom ikinci en sık histopatolojidir (%25) Modesitt SC, Obstet Gynecol, 2002; Heaps JM, Obstet Gynecol, 1990; Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Atipik Endometriozis • Atipik endometriozis; atipik endometrial hiperplazi ile aynı seyire sahip prekanseröz bir lezyondur • Hafif ve orta atipi lokal ağır enflamasyona cevap olarak değerlendirilir • Ağır atipi prekanseröz olup takipte over ca tesbit edilen vakalar bildirilmiştir • Ağır atipik endometriozis çalışmalarda %3.6-35.2 olarak bildirilmiştir • EAOC’de ise endometriozisde atipi %61-78 olarak bildirilmiştir Oral E, Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2003; Van Gorp T, Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol, 2004 Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Atipik Endometriozis Czernobilsky B, Cancer, 1970; Fukunaga M, Histopathology, 1997; Nishida M, Gynecol Obstet Invest, 2000; Bayramoglu H, Pathol Oncol Res, 2001; Prefumo F, Gynecol Oncol, 2002
Moleküler Dayanaklar • Loss of heterozygosity (LOH) ve mutasyonlar önemli rol oynamaktadır • PTEN, p53, GALT tümör süpresör gen fonksiyonları bozulmaktadır • Ayrıca K-ras onkojenik allel değişiklikleri gösterilmiştir • Atipik endometriosis ile endometrioid over ca’da aynı kromozom kollarında LOH gösterilmiştir • Ayrıca ovarian endometriozis kistlerinde aneuploidi gösterilmiştir Ballouk F, Am J Clin Path, 1994; Obata K, Cancer Research, 1998; Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
EAOC Prognozu • EAOC; olgu # 28, NEAOC olgu # 63 • EAOC’de • Tanı yaşı <55 (p=0.039) • Nulliparite (p=0.007) • Evre I ve II (p=0.004) • DFS (p=0.02) • EAOC; olgu # 58, NEAOC olgu # 232 • EAOC’de • Evre I ve II (p=0.0001) • Grade (p=0.029) • OS ; OR 2.89 (CI: 1.56-5.34) DFS, OS ;Genç yaş ve/veya erken tanı? McMeekin DS, Gynecol Oncol, 1995; Erzen M, Gynecol Oncol, 2001; Somigliana E, Gynecol Oncol, 2006
Steroid Hormonların Etkisi Lacey Jr JV, J Am Med Assoc, 2002
Oral Kontraseptiflerin Etkisi Modugno F, Am J Obstet Gynecol, 2004
Tartışma • Endometriozis ve Over Ca arasında ilişki gösterilmiştir, ancak kuvvetli değildir • Moleküler çalışmalar bu ilişkiyi desteklemektedir • Perimenopozal endometriozis tam eksize edilmelidir • Tam eksize edilmemiş nonhisterektomize olgularda dahi HT verilecekse estrojene progesteron eklenmelidir
Tartışma • Meme kanserli hastalarda adjuvan tedavi olarak gerekliyse Tamoksifen kullanımı engellenmemelidir • Proflaktik cerrahi sözkonusu değildir • Kombine OK kullanımı over ca riskini azaltır
Sonuç • Endometriozisde gelişen over ca tipleri clear-cell veya endometrioid kanserlerdir • Endometriosiste atipik endometriozis veya malign dejenerasyonun gösterilmesi için; tam eksizyon veya geniş örnekleme gereklidir • EAOC; NEAOC’e göre daha iyi prognoza sahiptir • Postmenopozal hastalarda histerektomize olsa bile HRT olarak estrojen-progesteron kombinasyonu verilmelidir
Araştırılıması Gereken Konular • Over ca gelişiminde infertilite, parite ve endometriozisin etkileri ayrı ayrı araştırılmalıdır • Over ca etyolojisinde estrojen-progesteron ve estrojenin etkileri ayrı ayrı araştırılmalıdır • Over ca gelişim basamaklarındaki genlerin rolü tam ortaya konulmalıdır • Histolojik tiplere göre gen farklılıklarının nedeni tanımlanmalıdır • Endometriozisin senkronize endometrium ve over ca gelişimindeki rolü çalışılmalıdır