MAPE UMA

1. MAPEUMA

2. MAPE ZNANJA MAPE UČENJA Mind Mapping Mind-pamet, um; Mapping-izrada karata, mapa

3. Autori koriste različite termine: način, metoda, veština, tehnika, sredstvo, strategija, sistem i sl. • Prema navodima Stanojlovića (2010) najzastupljeniji elementi opisne definicije ovog pojma mogu se svesti pod sledeće: • Metod (veština) efikasnijeg učenja i rešavanja problema višestepenim povezivanjem glavnih i sporednih ideja; • Put ka boljem razmišljanju i uspešnijem učenju; • Veština (tehnika) bolje organizacije i razjašnjavanja teksta; • Sistem (tehnika) za organizaciju vlastitih misli u ključne reči i slikovne misli • Isti autor pominje da su u našem govornom području mape uma najbliže značenjima: • „pojmovne mape“, • „asocijativni dijagrami“ ili • „kognitivne mape“.

4. Mapeumasu set intelektualnih “alatki” uzpomoćkojih se mnogoinformacijamožestavitinasamojedan list papira.

5. NAŠ MOZAK VOLI DA PAMTI KLJUČNE IDEJE I REČI Logička hemisfera Kreativna hemisfera analizom, brojevima, linearnošću, rečima, logikom listama sintezu, prostorno poimanje, voli boje, ritam, Imaginaciju dnevno sanjarenje Mape uma uključuju elemente koji drže pažnju i levoj i desnoj hemisferi mozga, i uz pomoć puno boja, slika, asocijacija, vrlo brzo pamtimo informacije.

6. NASTANAK MAPA UMA • britanski naučnik Toni Buzan • psihologiju 1964. godine • na univerzitetu British Columbia • razvoja naših umnih i kreativnih sposobnosti • autor 64 knjige • “Mape uma” • “Brzo čitanje” • “Savršeno pamćenje” • “ Koristite obe hemisfere mozga” • “Sklad uma i tela” • “Horizonti inteligencija • koautor: “Moć dečijeg uma” (13-godišnja Lana Izrael) • “Pouka iz umetnosti žongliranja”.

7. Pamćenje novih informacija treba zasnivati na sledećim memorijskim principima: • koristiti više čula, • informacije prikazivati duhovito, trodimenzionalno, • uređivati i utvrđivati poredak (srediti numerički, grupisanje i razvrstavanje po kategorijama), • koristiti simbole i više boja, • prikazivati uveličano ili umanjeno…

8. MAPE UMA U NASTAVI Učenje u klasičnom sistemu nastave zasniva na funkcijama leve hemisfere mozga, dok su potenicijali desne hemisfere u velikom stepenu neiskorišćeni ! Naglašava se značaj mapa u pogledu razvoja: kreativnog razmišljanja, veće motivisanosti i koncentracije, uštede vremena, veće zainteresovanosti za sadržaj koji se obrađuje…

9. Značaj mapa uma za savremenu nastavu i učenje proističe iz sledećeg: • Uspešnije učenje i pamćenje; mape uma odvajaju bitne elemente sadržaja koji se uči, povezuje ih u jednu celinu u vidu mentalne slike. • Podstiče se kreativnost pri stvaranju novih ideja; veliki broj pojmova i informacija usvaja se istovremeno, pri čemu um nije ograničen linearnim razmišljanjem i znatno više omogućava sagledavanju odnosa celine i detalja. • „Zabeleške“ skice (časa) koje se izrađuju u skladu sa tehnikama mapa uma su jednostavnije, preglednije, organizovanije, više povezane u odnosu na klasično vođenje zabeleški i skica časa; sistem razgranatog organizovanja informacija podstiče korišćenje ukupnog potencijala mozga. • Racionalno korišćenje vremena za učenje i materijala; na malom prostoru može se predstaviti mnogo informacija. • Kompjuterski kreirane mape imaju prednosti: • pozicionirane grane mape mogu se lako organizovati i reorganizovati (dopunjavati, premeštati…). • uveličavanje-zumiranje omogućava projekciju pojedinih delova mape tokom nastave ali i izradu „mega mapa“ pogodnih za izradu tematskog ponavljanja ili sistematizaciju sadržaja. • Kompjuterski izrađene mape mogu se koristiti kao zanimljiv štampani materijal.

10. PRIMENA MAPA UMA • mogu koristiti u pripremi za čas u vidu izrade skice časa i na samom času pri realizaciji sadržaja i ciljeva • U nastavi geografije : • veoma široko mogu primjenjivati • Podjednako dobro se mogu realizovati časovi na kojima se obrađuju fizičko-geografski, društveno-geografski i regionalno-geografski sadržaji

11. Pri čitanju mape uma treba voditi računa o nekim orijentacionim principima: • Analiza naziva mape, odnosno centralnog teksta, slike. Centralni tekst ili slika treba da privuče pažnju učenika, da asocira na sadržaj koji treba savladati. Poželjno je da se kontinuirano povezuje centralni pojam i početak analize svake pojedinačne grane; • Sagledavanje opšte strukture mape uma i upoznavanje sa centralnom temom: • a) analiza glavnih grana i ključnih pojmova • b) analiza ilustracija koje „skreću pažnju“ na pojedine ključne pojmove; • Detaljna analiza pojedinih grana i podgrana. • Po pravilu polazi se od prve grane i njenih podgrana a tek onda se prelazi na sledeću granu. • Analiza izdvojenih i naglašenih delova mape (važne, istaknute informacije i poruke)

12. IZRADA MAPA UMA • Neophodni preduslovi za primenu mape uma su: • poznavanje teme (ciljeva, očekivanih ishoda, sadržaja) • i • poznavanje pravila i tehnika mapiranja (tehnika koje se odnose na način izrade (jasnost, preciznost i asocijativnost).

13. Pri ručnoj izradi mape uma treba vodit računa o sledeći „tehnikama“: mape uma izrađivati na papiru formata A4, pri pisanju ne okretati list papira kako bi se izbegao efekat pisanja i čitanja reči naopačke/reči pisati iznad linije jasno istaći naziv teme (najveća štampana slova na mapi), grane mape se crtaju zaobljenim krivim linijama tako da glavna grana dodoruje centralnu temu, a svaka sledeća se crta u smeru kazaljke na satu (prva grana crta se gore desno), na jednoj liniji poželjno bi bilo bi da bude samo jedna reč, a dužina linije da odgovara dužini napisane reči, debljina bočnih linija, koje predstavljaju grane, i veličina slova treba da se smanjuje sa udaljenošću od centra mape uma, koristiti maštu (različite boje, povezivanje tema, simboli, slike…). Mape uma se crtaju najčešće flomasterima, mada mogu da se koriste i bojice ili markeri. Bitno je da centralni crtež sadrži minimum tri grane. MAPA SE MOŽE NEPRESTANO DORAĐIVATI!

14. Buzanova mapa o tome koje su zakonitosti crtanja mapa uma

15. Svaka grana se crta jednom te istom bojom, a crna se ne preporučuje. • Reči, crteži i oznake koje se odnose na tu granu se pišu ili crtaju iznad te grane. • One mogu da budu bilo koje boje, a preporučuju se varijacije boja, veličine slova, linija i slika. • Nakon što je nacrtan centralni crtež crta se prva grana, ovde konkretno crvena. • Na tanjim crvenim granama objašnjeno je kakva vrsta papira nam je potrebna za crtanje mapa uma: bela, prazna i postavljena horizontalno ! • Na sledećem najdebljem delu plave grane, koji označava novu temupiše use (prev. koristite ). • Autor predlaže da koristimo slike, boje i reči pri crtanju mapa i to je označeno na tanjim plavim granama. Slova treba da budu štampana, da se ne pišu rečenice, već isključivo ključne reči.

16. ljubičasta grana objašnjava kakve linije grana crtamo one idu od debljeg kraja ka tanjem, povezane su i sadrže (isključivo iznad sebe) reči i crteže ili slike. Slova treba da se pišu horizontalno. Što se tiče stila, što objašnjava zelena grana, autor kaže da treba da bude zabavan, lep i zanimljiv. Tamno zelena grana opisuje strukturu mapa uma. Preporučuje se red, jasnoća i ASOCIJACIJE!

17. OSNOVNE FAZE U IZRADI MAPE UMA Upoznavanje sa tehnikom mapiranja; Čitanje teksta sadržaja pre početka izrade mape, izdvojiti ključne pojmove; Pisanje naslova mape ili predstavljanje teme mape slikom (primer: za nastavnu jedinicu „Geološki razvoj zemljine kore“, napisati naslov i postaviti sliku „Geološki sat“);

18. Izbor i upisivanje ključnih pojmova (glavnih podtema) koje su direktno povezane sa centrom mape (primer: podteme pomenute nastavne jedinice su: prekambrij, paleozok, mezozoik i kenozoik). Mapa treba da sadrži maksimalno sedam podtema;

19. Dalji tok asocijacija i šapiranje ideja sadržaja (upisivanje podtema, ideja na bočnim granama (primer: kenozoik- Dodavanje slika i simbola i organizacija pojmova (povezivanje grana i reči strelicama, bojenje, ucrtavanje okvira, primer: ubacivanje slike iz crtanog filma „Ledeno doba“); rad na poboljšanju mape (dorađivanje mape ume).