Ochrona własności intelektualnej w szkolnictwie wyższym

1. Ochrona własności intelektualnej w szkolnictwie wyższym dr Alicja Adamczak Prezes Urzędu Patentowego RP Politechnika Łódzka, 22 czerwca 2012 r.

2. Własność intelektualna

4. Własność przemysłowa *produkty lecznicze oraz produkty ochrony roślin - dodatkowe prawo ochronne (SPC) – maksymalnie do 5 lat

5. Ochrona własności przemysłowej.Najważniejsze korzyści • wzmacnia pozycję na rynku i przewagę konkurencyjną oraz stanowi zachętę do innowacyjności i kreatywności • stanowi istotny składnik majątku, w tym zwiększa dochody i umożliwia zwrot nakładów inwestycyjnych • ułatwia komercjalizację i transfer technologii (umowy o przeniesieniu praw; umowy licencyjne) • podnosi prestiż, kształtuje atrakcyjny wizerunek • zwiększa pewność obrotu, zmniejszając ryzyko naruszeń oraz ułatwia dochodzenie roszczeń wobec nieuczciwych konkurentów

6. Znaczenie własności intelektualnej w innowacyjnej gospodarce „Własność intelektualna stała się równie ważna, jak własność materialna. Czasy, gdy (nie aż tak dawno) uczeni z Berkeley, odkrywcy technologii nuklearnego rezonansu magnetycznego, zadowolili się uznaniem, pozostawiając całe profity General Electric Corporation – należą do przeszłości.” H. Etzkowitz, A. Webster, Science as Intellectual Property.

7. Znaczenie ochrony własności intelektualnej w edukacji • świadomość konieczności ochrony rezultatów twórczości oraz możliwości uzyskiwania korzyści • bezpieczne i legalne korzystanie z cudzych praw własności intelektualnej • efektywne wykorzystywanie informacji patentowej • zarządzanie własnością intelektualną, w tym kształtowania strategii rozwoju Ochrona własności intelektualnej sprzyja innowacyjności i kreatywności

8. Statystyka

9. Statystyka

10. Statystyka

11. Statystyka

12. Statystyka

13. Statystyka

14. Podmiot praw własności intelektualnej • twórca • współtwórcy • uprawnieni w przypadku twórczości pracowniczej

15. Podmiot praw autorskich – współautorstwo • Współautor – osoba, której wkład w powstanie utworu jest możliwy do oznaczenia i ma charakter indywidualny i twórczy. • Współautorstwo zachodzi, gdy wkłady poszczególnych współpracujących ze sobą autorów tworzą jedno dzieło. • Każdy ze współautorów posiada samodzielne autorskie prawa osobiste. • Współautorom przysługują wspólne prawa majątkowe.

16. Podmiot praw autorskich – twórczość pracownicza Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Autor i pracodawca mogą w umowie o pracę inaczej określić zasady przysługiwania im autorskich praw majątkowych.

17. Podmiot praw autorskich – naukowa twórczość pracownicza Instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Prawo pierwszeństwa opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu 6 m-cy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie 2 lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w takim utworze oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

18. Podmiot praw autorskich programu komputerowego – twórczość pracownicza • Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

19. Podmiot praw autorskich - pierwszeństwo publikacji prac dyplomowych Uczelni przysługuje pierwszeństwo opublikowania pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.

20. Współtwórczość przedmiotów własności przemysłowej Współtwórca – wyłącznie osoba, której udział w dokonaniu wynalazku lub innego przedmiotu własności przemysłowej miał charakter twórczy. Współtwórcom przysługują wspólnie uprawnienia twórcy.

21. Twórczość pracownicza - prawa własności przemysłowej Prawo do uzyskania praw własności przemysłowej przysługuje przedsiębiorcy, jeżeli wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy został dokonany w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy. Twórca i przedsiębiorca mogą ustalić inną zasadę np. powstanie wspólnego prawa.

22. Dokonanie wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z niego we własnym zakresie.

23. Własność intelektualna w jednostkach naukowych (uczelniach) w nowych przepisach • Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną • Ocena jednostek naukowych i nauczycieli akademickich • Zagadnienia ochrony własności intelektualnej w procesie kształcenia w uczelni

24. Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną • „uczelnia może na podstawie umowy utworzyć centrum naukowe” z innymi placówkami naukowymi, w tym także zagranicznymi; umowa o utworzeniu centrum określa m.in.: własność „praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej, a także podział środków uzyskanych w wyniku komercjalizacji badań” (art. 31 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy PSW) • „Uczelnia … tworzy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną, zwaną spółką celową” (art. 86a ustawy PSW)

25. Spółka celowa (art. 86a-86b ustawy PSW ) • Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna • Tworzy ją rektor za zgodą senatu lub innego organu kolegialnego uczelni • Cel: komercjalizacja wyników badań naukowych i prac rozwojowych • Do zadań spółki należy w szczególności: • obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych, które powstają w celu wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych w uczelni • na podstawie odrębnej umowy – zarządzanie prawami własności przemysłowej w zakresie jej komercjalizacji

26. Spółka celowa (art. 86a-86b ustawy PSW) • Uczelnia przekazuje spółce w formie aportu wyniki badań naukowych i prac rozwojowych, w szczególności prawa własności przemysłowej • Spółkę celową może utworzyć kilka uczelni publicznych albo kilka uczelni niepublicznych • Dywidenda wypłacana przez spółkę ma być przeznaczona na działalność statutową uczelni

27. Uczelniany Regulamin zarządzania (art. 86c ustawy PSW) • Przyjmowany uchwałą senatu (w przypadku uczelni niepublicznych przez organ wskazany w statucie) • Dotyczy: • zarządzania prawami własności intelektualnej (prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej) • zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych

28. Uczelniany Regulamin zarządzania (art. 86c ustawy PSW) • Określa: • Prawa i obowiązki uczelni, pracowników oraz studentów i doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej; • Zasady wynagradzania twórców; • Zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych; • Zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych;

29. Rzecznik patentowy (art. 4 ust. 4 ustawy o rzecznikach patentowych) • Zatrudniony w uczelni rzecznik patentowy ma zajmować samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Jeżeli jednostka organizacyjna zatrudnia dwóch lub więcej rzeczników patentowych, jednemu z nich należy powierzyć koordynację świadczonej przez nich pracy w tej jednostce. • Obecnie:

30. Prawa własności przemysłowej w wyniku B+R • Uprawnienie do uzyskania praw własności przemysłowej dotyczące wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego dokonanego w ramach prac lub zadań finansowanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (zgodnie z ustawą o zasadach finansowania nauki) przysługuje podmiotowi, któremu przyznano środki finansowe na naukę. • Umowa między Ministrem a tym podmiotem albo decyzja o przyznaniu środków finansowych może inaczej określić kwestię tych uprawnień.

31. Ocena jednostek naukowych • Kompleksowa ocena jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych przeprowadzana jest, nie rzadziej niż co 4 lata, przez powołany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych. • projekt z dn. 27.10.2011 rozporządzenia MNiSWw sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym

32. Parametry dot. ochrony własności przemysłowej • Patent na wynalazek udzielonyprzez Urząd Patentowy RP lub udzielony za granicą na rzecz ocenianej jednostki naukowej, której pracownikiem jest twórca patentu - 25 pkt oraz w przypadku wdrożenia wynalazku do stosowania dodatkowe 25 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. • Patent na wynalazek udzielony za granicą lub udzielony przez UP na rzecz podmiotu innego niż oceniana jednostka naukowa, której pracownikiem jest twórca patentu - 15 pkt • Prawo ochronne na wzór użytkowy lub prawo z rejestracji wzoru przemysłowego udzielone przez UP lub udzielone za granicą - 10 pkt oraz w przypadku zastosowania wzoru dodatkowe 10 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. • Przysługujące prawo autorskie do utworu z zakresu architektury, urbanistyki lub wzornictwa przemysłowego - przy czym punktowane jest tylko jedno skorzystanie z prawa autorskiego - 10 pkt

33. Ocena nauczycieli akademickich • „wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie … przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych, a także prawa własności przemysłowej” (art. 132 ust. 1 ustawy PSW)

34. Zagadnienia ochrony własności intelektualnej w procesie kształcenia w uczelni • Dotychczas standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów - obecnie Krajowe Ramy Kwalifikacji • Studia podyplomowe dla przyszłych wykładowców zagadnień ochrony własności intelektualnej Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej • Ranking szkół wyższych dziennika „Rzeczpospolita” i fundacji „Perspektywy” - parametr INNOWACYJNOŚĆ

35. Programy • „Patent Plus” • „Kreator innowacyjności” w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju

36. Dziękuję za uwagę