0611401019 Gamze ADIG ZEL 0611401063 Merve Emine KO GAR 0611401087 Sevil G M S

1. 0611401019 Gamze ADIG�ZEL 0611401063 Merve Emine KO�GAR 0611401087 Sevil G�M�S

2. FINANSAL KRIZLER

3. Finansal Krizlerin Tanimi, G�stergeleri ve Kaynaklari Kriz; herhangi bir mal, hizmet, fakt�r veya d�viz piyasasindaki fiyat veya miktarlarda kabul edilebilir bir degisme sinirinin disinda ger�eklesen dalgalanmalardir

4. Finansal krizlerle ilgili iki t�r g�stergeden s�z edilebilmektedir. Bunlar, �lke kosullarinin yatirim riskinin arttigini g�steren ve bu nedenle finansal bir krizin dogacagi konusundaki beklentileri besleyen �n g�stergeler ile yasanan krizin boyutlari hakkinda bilgi veren temel g�stergeler olmaktadir.

5. �n g�stergelerin basinda reel kurun asiri degerlenmesi, M2 para arzinin uluslararasi rezervlere olan oraninda ve/veya cari a�iklarin milli gelire (GSMH�ya) oraninda asiri y�kselmeler gelmektedir

6. D�viz kurlarindaki b�y�k dalgalanmalar, gecelik faizlerde yasanan asiri y�kselmeler ve d�viz rezervlerindeki �nemli miktarda azalmalar temel g�stergelerin baslicalaridir.

7. 1990�li yillarda yasanan krizler Ikincil Nesil Krizler olarak adlandirilmaktadir. Bu krizler ekonomide �nemli bir dengesizlik olmasa bile, spek�lat�rlerin d�vize dogru spek�latif ataklari karsisinda, yetkili organlarin d�vizle ilgili gerekli �nlemleri almamalari sonucu dogmaktadir. Ikincil nesil krizlerin �� ana bileseni bulunmaktadir.[1] * Kamunun sabit d�viz kur politikasini s�rd�rmek istemesinin mutlaka bir nedeni olmaktadir. *Izlenilen sabit d�viz kuru politikasi nedeniyle katlanilmis olan belirli bir maliyet bulunmaktadir. Bu maliyet sabit kurdan �ikmayi zorlastirmaktadir. *Iktisadi birimlerin beklentileri �nem kazanmaktadir.

8. Ikincil nesil finansal krizlerin ortaya �ikisi iki sekilde olmaktadir. Bunlar; bankacilik krizi ve d�viz krizidir. Bankacilik krizleri genelde banka bilan�olarinin k�t�lesmesinden ; bilan�o aktif yapilarinin bozulmasindan kaynaklanir. Finansal krizlerin diger bir sekli d�viz krizleridir. D�viz krizleri genelde sabit kura dayali dezenflasyon programlari sonucunda ortaya �ikar.

9. 1929 D�NYA EKONOMIK BUNALIMI KRIZIN SEBEPLERI Birincisi; Amerika�daki sirketlerin mali g��leriydi. 1870'li yillarda Amerika�da irili ufakli pek �ok sirket varken I. D�nya Savasi�nin getirdigi zorluklar karsisinda k���k sirketler birlesmek zorunda kalmis ve savas sonrasinda tekeller olusturmuslardir.

10. Ikinci bir sebep de bankalarin k�t� yapilanmis olmasiydi. ���nc� bir sebebin de, baskan Hoover y�netiminin ekonomi alanindaki tecr�besizligi oldugu s�ylenebilir.

11. Son sebep iseAmerika�nin d�nya �zerindeki net kredit�r olmasiydi. Bunun yaninda I. D�nya Savasi sonrasi Almanya ve Ingiltere�den istedigi tazminatlarin altin olarak �denmesini talep ediyordu.

12. 1929 krizinde uygulanan politikalar T�rkiye ekonomi piyasalarinda, 1929 D�nya Ekonomik Krizinin etkisiyle t�m d�nya ile es zamanli 1933 yilindan itibaren devlet�i politikalar agirlik kazanmaya baslamistir. Cumhuriyetin ilan edildigi (1923) tarihten buhranin yasandigi (1930) tarihe kadar ki d�nem, ekonomik sorunlarin tartisildigi ve ekonomi politikalarinin belirlenmesine y�nelik �alismalarin yapildigi I. Iktisat Kongresi�nin izlerini tasimaktadir Kongre de alinan kararlar devletin dogrudan ekonomiye m�dahalesi, girisimcilikte bulunmasi ve bu girisimleri isletmesi seklindedir

13. 1991 Krizi 1990 yilinda �lkeye 4 milyar dolar sermaye girisi olmustu. Bu durum TL�nin degerini artirmisti. TL�nin degerinin artmasi ihracati engelliyor, buna karsin ithalat artiyordu. 1991 yilinda K�rfez Krizi oldugunda T�rkiye de ki yabanci sermaye gitti. Turizm gelirleri d�st�.2,6 milyar dolarlik sermaye ka�isi �lkeyi durgunluga soktu. Irak�la durdurulan petrol ticareti �lkeyi petrol sikintisina soktu.

14. 1992 yilinda iktidara gelen S�leyman Demirel h�k�meti,1991 de %0,3 olan b�y�me hizini %5,5�e,% 55,3 olan enflasyonu %52�e ve kamu kesiminin bor�lanma oranini %12,6�dan %8,8�e indirecegini a�ikladi.

15. 1994 T�rkiye Ekonomik Krizi 1994 yili basinda T�rkiye yeniden bir ekonomik krizin i�ine girmis, uzun bir s�re istikrarli g�r�nen dolar-TL paritesi ciddi sekilde bozulmus, enflasyonist beklentiler b�y�k �l��de artmis, hazine i�eride bor�lanamaz duruma gelmistir. ABD'li kredi degerlendirme kurumlarinin T�rkiye'nin kredi degerliligini arka arkaya d�s�rmesi sonucu dis kredi bulma imk�ni da kalmayinca siyasal iktidar bir ekonomik istikrar paketini y�r�rl�ge koymus ve hemen pesinden IMF ile 14 aylik bir stand-by d�zenlemesine girilmistir.

16. 5 Nisan 1994 tarihli ekonomik istikrar programinin baslica hedefleri sunlardir:(i) Ek vergi alinarak kamu gelirlerinin artirilmasi, (ii) Kamu giderlerinin, �cret artislarinin enflasyonun altinda tutulmasi da dahil olmak �zere�esitli b�t�e kisintilari yoluyla d�s�r�lmesi  (iii) konsolide b�t�e a�iginin ve dolayisiyla kamu kesimi harcama gereginin d�s�r�lmesi, (iv) TL'nin dolar karsisinda deger kazanmasinin �nlenmesi,(v) Hazine bor�lanmasini �ekici hale getirebilmek i�in baslangi�ta enflasyonun �ok �st�nde bir faizle k�git satilmasi Ve zaman i�inde bu faizin d�s�r�lmesi.

17. Bu program sonucunda; Ihracat artmis ithalat daralmis,bunun sonucunda dis ticaret a�igi k���lm�s ve cari islemler dengesi de pozitif dengeye ulasmistir. Faizler yeniden serbest birakilmis, 1995 yili ekonominin yeniden b�y�meye y�neldigi bir yil olmustur. Buna karsin fiyatlar genel d�zeyinde ilk basta g�r�len d�sme trendi kisa zaman sonra ge�mise g�re daha da b�y�k bir artma egilimi i�ine girmistir.

18. Fiyat artislari 1995 yilinda yeniden istikrar programi �ncesindeki d�zeyine d�nm�s ve % 70'ler dolayinda ger�eklesmistir. �zetle 5 Nisan kararlari,kurumsal d�zenlemelere gitmeksizin hatta mevcutlarin da bozulmasiyla birlikte y�r�t�lmeye �alisilmis kararlardir

19. 1998 RUSYA KRIZI GSYIH 'nin y�zde 8.2'si oranindaki b�t�e a�igi ve kisa vadeli bor�lar Rusya'da kaygilara yol a�makta idi. Rusya'nin 200 milyar dolar civarinda borcu bulunmaktadir. Bor� stoku diger �lkelerle karsilastirildiginda y�ksek degildir. Ancak sorun kisa vadeli bor�larin y�ksek olmasindan kaynaklanmaktadir.

20. Eski bor�larini ve �cretleri �deyebilmek i�in Rus H�k�meti 1995 yilindan itibaren yogun bir sekilde kisa vadeli bor�lanmaya baslamistir. 1996 yili devlet baskanligi se�imleri �ncesinde �cretlilere �deme yapabilmek i�in faiz oranlari daha da y�kseltilmistir. Bu d�nemde uluslar arasi kredilendirme kuruluslarinin Rusya'ya Brezilya, T�rkiye ve Arjantin gibi �lkelerden daha y�ksek derece notu vermesi Rus H�k�metinin bor�lanmasini kolaylastirmistir.

21. Bu d�nemde Japonya ve diger Asya �lkelerinde de istikrarin saglanamamasi ve Asya krizinin beklenenden daha uzun s�receginin anlasilmasi Rusya'da durumun daha da k�t�lesmesine katkida bulunmustur. Finansman krizini asabilmek amaciyla Rus H�k�meti 1998 yili Temmuz ayinda IMF ile bir destek anlasmasi imzalamis. Ayrica D�nya Bankasi da 1999 yili sonuna kadar Rusya'ya 6 milyar dolar yardim yapacagini a�iklamistir.

22. Saglanan yeni dis kredi imkanlarinin da destegiyle Rus Merkez Bankasi israrla rublenin degerini degistirmeyecegini a�iklamis ancak deval�asyon spek�lasyonlarini azaltamamistir. Rus h�k�meti piyasalari yatistirmak �zere 17 Agustos 1998 tarihinde daha �nce Amerikan Dolari karsisinda 5.27 - 7.13 olan ruble koridorunun 1998 yili sonuna kadar 6.0 - 9.5 olacagini a�iklamis ve dis bor�larin �denmesi hususunda 90 g�nl�k moratoryum ilan etmistir.

23. Kasim 2000- Subat 2001 Ikiz Krizleri T�rkiye ekonomisi 9 Aralik 1999 tarihinde yine istikrar programi uygulamistir.Amaci enflasyonu d�s�rmek, s�rd�r�lemez kamu i� bor�lanma s�recine son vermek ve ekonomik b�y�meyi yeniden saglamak olarak belirlenmistir.

24. Temel olarak 9 Aralik 1999 tarihli istikrar programi, faiz ve �cret oranlari ile fiyatlari serbest birakirken, d�viz kurunu sabit oranli artirmayi �ng�rm�st�r. bu durum devletin kamu harcamalarini finanse etme y�ntemi ile �elismistir.Dolayisi ile program bastan itibaren aksakliklar �zerine kurulmustur. Buna ragmen 2000 yilinin ilk yarisinda program olumlu makro ekonomik sonu�lari ortaya koymustur.

25. Bu s�re� i�erisinde en b�y�k olumsuzluk, dis ticaret a�igindaki b�y�me olmus, ancak buna ragmen artan sermaye girisleri ile �demeler dengesinin fazla vermesi sonucu rezervlerin arttigi g�r�lm�st�r.Bu olumlu tabloya ragmen T�rkiye ekonomisi 22 Kasim tarihinde krize tasinmistir. 22 Kasim krizi finansal sistem kaynakli bir krizdir.

26. Bankalarin a�ik pozisyonlarini kapatmaya �alismalari, kamu ve �zel bankalarin bor�lanma telasina girmelerine neden olmustur. Bankalarin hizla y�kselen likitide ihtiya�lari ve bunun i�in y�ksek faizle likitide arayis i�erisine girmeleri sonucu d�viz talepleri artarken, yabanci bankalarda hazine kagitlarin da hizla satarak T�rkiye�den �ikmaya baslamistir

27. Bu ortam i�erisinde Merkez Bankasi�nin en �nemli hatasi bu gelismeler karsisinda piyasanin duydugu likidite ihtiyacini zamaninda karsilayamamis olmasidir.Bu durum 9 Aralik 1999 tarihli ekonomik programa olan g�veni sarsmis,bunalim piyasalara yansimis, reel kesimde b�y�k bir talep daralmasi yasanmis,d�vize y�nelik spek�latif akim olusmustur Y�kselen faizler, d�viz kayiplari 7.5milyar dolarlik IMF kredisi ve likitide ihtiyacinin olduk�a y�ksek olan bankalarin tasarruf mevduat sigorta fonuna devredilmesi piyasalari bir �l��de rahatlatmistir.

28. Yasanan krizden �� ay sonra Basbakan ile Cumhurbaskani arasindaki bir tartismanin piyasalar �zerindeki spek�latif faaliyetleri tetiklemesi bu kez d�viz krizini baslatmistir . 22 Kasim 2000 tarihinde bankacilik sekt�r�nde baslayan kriz 19 Subat 2001tarihinde d�viz krizine d�n�serek ikiz kriz karakterine b�r�nm�st�r. 21 Subat 2001 krizi ile, 9 Aralik 1999 tarihli program tamamen ortadan kalkmis, Merkez Bankasindan 6 milyar dolar rezerv kaybi yasanmis, Interbank piyasasinda gecelik faizler %6000�leri asmis . Bu gelismeler karsisinda kur dalgalanmaya birakilmistir.

29. 2000 � 2001 yili krizlerini hazirlayan unsurlar, asiri degerli TL, cari islemler a�iginin kritik sinirin �zerinde seyretmesi, sermayeden yoksun mali sekt�r, a�ik pozisyonlar , kamu bankalarinin g�rev zararlari ve b�t�n bunlarin sonucu olarak �zellikle mali sekt�r�n tasidigi kar ve faiz riskinin artmasi olmustur. T�rkiye ekonomisinde uygulamaya konulan 1994 ve 1999 kura dayali istikrar programlarinin basarisiz olmasi ve yasanan krizler sonrasi 2001 yilinda sabit kur sistemi terk edilerek dalgali kur sistemine ge�ilmis ve Nisan 2001 de G��l� Ekonomiye Ge�is Programi uygulamaya konulmustur.

30. 2008 Mortgage krizi 2000 yilindan itibaren FED�in kisa vadeli faiz oranlarini d�s�rmesiyle son yillarda �ok canlanan konut sekt�r�, ev fiyatlarinin ve mortgage faizlerinin �ok b�y�k tutarlara ulasmasina sebep olmustur. FED�in 2004 Haziraninda basladigi faizleri arttirma politikasini 2006 yilinin ortasina kadar devam ettirmesiyle kredi maliyetlerinin b�y�k boyutlara ulasmasi sonucu konut sekt�r�ndeki canlilik, 2005 yili sonlarindan itibaren yerini durgunluga birakarak, yeni insaata baslanan ev sayisinda ve ev fiyatlarinda d�s�sler meydana gelmistir. Konut sekt�r�ndeki bu durgunlugun 2007 yilinin ikinci yarisinda konut sekt�r� ve emlak piyasasinda asiri daralmalara, fiyatlarda ciddi d�s�slere yola�tigi g�zlenmistir.

31. FED�in faiz artirimi politikalari �ncesi d�nemde konuta olan asiri talep, konutlarin fiyatlarinin da y�kselmesine yol a�misti. D�s�k fiyata alinan konutlari y�ksek fiyatlarla kisa s�rede elden �ikaran yeni bir yatirimci t�r� ortaya �ikmis, bu s�re�, kisileri oturmak i�in degil, satip para kazanmak i�in ev sahibi olmaya y�nlendirmisti. �zellikle 2005 yilindan itibaren fiyatlarin asagiya inmeye baslamasiyla �yatirimci� ev sahipleri bir anda b�y�k zarar i�ine girmislerdir. Kredi kullananlar, mortgage kredisi kullandiran araci kredi kuruluslari ve bankalara da aylik geri �demelerini yapamaz hale gelmis, oturduklari ipotekli evlere kredi kuruluslarinca el konulmaya baslanmistir

32. Ancak s�zkonusu sorunlar bu noktanin �tesine ge�erek ger�ek bir mali krizin ortaya �ikmasina neden olan kredi kuruluslari ve bankalara da si�rayarak yeni bir boyut kazanmistir. Fransa ve AB�nin etkin bankalarindan BNP Bank Paribas ve AXA mortgage kredi fonlarini durdurmus, IKB iflas etmis, Ingiltere'de�� "Northern Rock" gibi bankalar mali krize girmislerdir.

33. Kriz subprime mortgage piyasasinda patlak vermesine ragmen kendi boyutlarini asarak ekonominin reel kesimlerine de si�ramistir . Bu defa ekonominin diger sekt�rlerinde kredi kullandiran kuruluslar ve yatirimcilar sert mali �nlemlere basvurdular Bu �er�evede riskli menkul ve gayrimenkul varliklarin fiyatlari bunlari elden �ikartmak isteyen yatirimcilarin satis pozisyonu almalariyla d�smeye basladi .

34. Ayrica, satis agirlikli ve riskli durumlarda her zaman dogal refleks olan yatirimcinin g�venli liman olarak algiladiklari ABD hazine bonosuna ve bankalara, getirileri daha az olmakla birlikle bir y�nelim basladi. Buna mukabil bankalar da krize karsi dayanikliliklarini artirmak i�in kasalarinda tuttuklari para miktarini artirarak kredi verme kosullarini agirlastirdilar .

35. �Yunanistan ekonomik krizi Yunanistan'in sirtindaki dev bor� y�k� ve kamu finansmanina iliskin kaygilar, k�resel piyasalari alt �st ederken Yunan ekonomisinin gelecegine iliskin belirsizlik devam ediyor.Yunan h�k�metinin bir b�l�m�n� 19 Mayis'a dek �demek zorunda oldugu yaklasik 300 milyar euroluk borcu bulunuyor.

36. Yunanistan, Avrupa Birligi ile IMF'den bor� y�k� karsisinda mali yardimda bulunmasi i�in resmen talepte bulundu. Kredi derecelendirme kurulusu Standard and Poor's'un Yunanistan'i "yatirim yapilamaz" ilan etmesi �zerine k�resel piyasalar d�st�.

37. Neden Yunanistan b�yle bir sorunla karsi karsiya? Son yillarda kamu harcamalarini asiri artiran Yunanistan'da bor� y�k� de y�kseldi.Bu d�nemde kamu sekt�r�nde �alisanlarin maaslari da ikiye katlandi.Bununla beraber yaygin sekilde vergi ka�ak�iligi vakalarinin g�r�lmesi gelir vergilerine darbe vurdu . Yunanistan'in ge�en yilki b�t�e a�igi gayri safi milli hasilasinin y�zde 13,6'sina denk d�s�yordu.Bu rakam, Euro b�lgesi �lkelerine konan sinirin tam d�rt kati.

38. �ikis merkezi Yunanistan olsa da sorun, yalnizca komsunun ekonomik dar bogaza d�smesiyle sinirli bir sorun degil. D�nya piyasalarini sallayan ve yeni bir kriz korkusu yasanmasina neden olan sorunun nedeni, basta Yunanistan olmak �zere, g�ney ve dogu Avrupa �lkelerinde risklerin artis g�stermesidir.

39. Bu ekonomik s�re�, bazi Avrupa �lkelerinde bor�larin �denememe olasiligini g�ndeme getirdi. ��nk�, bor� krizi olarak adlandirilan bu sorunlar yumaginin ayrintilari incelendiginde g�r�l�yor ki, Avrupayi sallamakta olan gelismelerin nedeni, yalnizca b�t�e a�iklarinin artmasi ve kamu bor� stoklari degil, banka krizlerinin dogal sonucu olarak, �zel kuruluslarin bor�larinin da devletlerin sirtina y�klenme olasiginin giderek artmasi..

40. Piyasalarda yasanmakta olan kaotik durum nedeniyle, borsalar b�y�k oranda deger kaybederken, dolar ve altin y�kseldi, emtia fiyatlari ve �zellikle avro s�ratle deger yitirdi.