Część II – dyrektywa RoHS

1. Część II – dyrektywa RoHS Janusz Sitek

2. Dyrektywa RoHS – plan prezentacji • Aspekty prawne dyrektywy RoHS • Dyrektywa RoHS: zakres, definicje, wyłączenia • Ocena zgodności z dyrektywą RoHS • Badania na zgodność z RoHS • Dyrektywa RoHS na świecie • Wpływ dyrektywy RoHS na proces montażu sprzętu elektronicznego – aspekty techniczne • Zmiany w procesach montażu sprzętu elektronicznego – inf. ogólne • Zmiany w procesie lutowania rozpływowego • Zmiany w procesie lutowania "na fali lutowia" • Zmiany w procesie lutowania ręcznego

3. Aspekty prawne dyrektywy RoHS

4. Dyrektywa RoHS – akty prawne • Dyrektywa Nr 2002/95/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27.01.2003 (RoHS) „on the restriction of the use of certain hazardous substances in electrical and electronic equipment” (o ograniczeniu stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym),ogłoszona w urzędowym dzienniku UE 13.02.2003 i weszła w życie 1 lipca 2006 r. • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 marca 2007 r. „w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących ograniczenia wykorzystywania w sprzęcie elektronicznym i elektrycznym niektórych substancji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko” Dz.U. Nr 69, Poz. 457, 2007r. • Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 6 pażdziernika 2004 r. Dz.U. Nr 229, Poz. 2309 i 2310 (Załącznik), 2004r. Zostało anulowane.

5. Czego dotyczy Dyrektywa RoHS W wytwarzanym i wprowadzanym do obrotu sprzęcie elektronicznym i elektrycznym,(wymienionym w 8 grupach sprzętu)oraz w żarówkach i oprawach oświetleniowychprzeznaczonych do użytku w gospodarstwach domowychnie mogą być wykorzystywane: ołów, rtęć, kadm, sześciowartościowy chrom, polibromowane bifenyle (PBB); polibromowane etery difenylowe (PBDE).

6. Zakres dyrektywy RoHS Postanowienia dyrektywy dotyczą: sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz żarówek i opraw oświetleniowych przeznaczonych do użytku w gospodarstwach domowych, zaliczonych do grup sprzętu określonych w załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki (w Polsce) lub zaliczonych do kategorii 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 i 10 wymienionych w załączniku IA do dyrektywy 2002/96/WE (WEEE), w oryginalnej dyrektywie RoHS (2002/95/WE). Definicja: Sprzęt elektryczny i elektroniczny — urządzenia, których prawidłowe działanie jest uzależnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych oraz mogące służyć do wytwarzania, przesyłania i pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych i zaprojektowane do użytku przy napięciu elektrycznym nieprzekraczającym 1000 V dla prądu przemiennego oraz 1500 V dla prądu stałego, zaliczone do grup sprzętu określonych w załączniku do rozporządzenia .

7. I. Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego. II. Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego III. Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny IV. Sprzęt powszechnego użytku V. Sprzęt oświetleniowy VI. Narzędzia elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych) VII. Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy VIII. Przyrządy medyczne (z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skażonych produktów) IX. Przyrządy do nadzoru i kontroli X. Automaty do wydawania GRUPY SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO ROHS WEEE ROHS

8. GRUPY SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO – PL

9. GRUPY SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO – PL

10. GRUPY SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO – PL

11. Kogo dotyczy dyrektywa RoHS Wprowadzający do obrotu — producent, importer lub inny podmiot odsprzedający pod własnym znakiem sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz żarówki i oprawy oświetleniowe przeznaczone do użytku w gospodarstwach domowych bez względu na stosowane środki sprzedaży, włączając środki porozumiewania się na odległość zgodnie z ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, z późn. zm.4>)

12. RoHS – def. wprowadzenia do obrotu Wprowadzenie do obrotu — udostępnienie nieodpłatnie albo za opłatą, po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz żarówek i opraw oświetleniowych przeznaczonych do użytku w gospodarstwach domowych w celu ich używania lub dystrybucji;

13. Dyrektywa RoHS –wyłączenia Mając na uwadze ograniczone możliwości zastąpienia substancji szkodliwych, z punktu widzenia technologii i postępu naukowo-badawczegoprzewidziano odstępstwa/zwolnienia od zakazu. Zwolnienie z wymogu zastąpienia powinno zostać dozwo­lone w przypadku braku możliwości zastąpienia z nauko­wego oraz technicznego punktu widzenia lub, jeśli nega­tywny wpływ na środowisko lub zdrowie spowodowanyprzez zamienniki przeważy korzyści zzastąpienia w odniesieniu do zdrowia ludzkiego i środo­wiska.

14. Decyzje Komisji Europejskiej zmieniające dyrektywę RoHS (1 - 4) W 2005r. i 2006r. Komisja Europejska wydała 7 decyzji zmieniających Dyrektywę 2002/95/WE w celu dostosowania jej przepisów do postępu technicznego i zmian w technologii produkcji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, tj: • Decyzję 2005/618/WE z dnia 18 sierpnia 2005r. w odniesieniu do łącznego stężenia ołowiu, rtęci, sześciowartościowego chromu, polibromowego difenylu i polibromowego eteru fenylowego oraz do stężenia kadmu, • Decyzję 2005/717/WE z dnia 13 października 2005r. dotyczącą wyłączeń ołowiu przy zastosowaniu w osłonach i panwiach łożysk oraz wyłączeń dla Deka-BDE w zastosowaniach polimerycznych, • Decyzję 2005/747/WE z dnia 21 października 2005r. dotyczącą wyłączeń dla ołowiu w 8 zastosowaniach oraz dla kadmu i jego związkach, • Decyzję 2006/310/WE z dnia 21 kwietnia 2006r. dotyczącą 8 zastosowań ołowiu i jego związków stanowiących podstawę do wyłączenia z przepisów dyrektywy RoHS

15. Decyzje Komisji Europejskiej zmieniające dyrektywę RoHS (5 – 7) • Decyzję 2006/690/WE z dnia 12 października 2006 r. dotyczącą wyłączeń ołowiu związanego w szkle kryształowym w określonych kategoriach sprzętu, • Decyzję 2006/691/WE z dnia 12 października 2006 r. dotyczącą wyłączeń dla ołowiu w 5 zastosowaniach oraz dla tlenku ołowiu w 2 zastosowaniach, • Decyzję 2006/692/WE z dnia 12 października 2006 r. dotyczącą sześciowartościowy chromu w powłokach chroniących przed korozją nie pomalowane metalowe ścianki i łączniki stosowany do ochrony przed korozją i ekranowania zakłóceń elektromagnetycznych w sprzęcie należącym do kategorii trzeciej w dyrektywie 2002/96/WE (sprzęt IT i telekomunikacyjny).

16. Decyzje Komisji Europejskiej zmieniające dyrektywę RoHS (8) • Decyzja komisji 2008/385/WE z dnia 1 kwietnia 2008 r zmiany dotyczące ołowiu, tlenku ołowiu, kadmu i jego związków. • Dopuszcza się stosowanie: • ołowiu w materiałach lutowniczych w bezrtęciowych płaskich lampach fluorescencyjnych (stosowanych np. w wyświetlaczach ciekłokrystalicznych, oświetleniu projektowym i przemysłowym, • tlenku ołowiu w szkliwie uszczelniającym używanym do montażu okien w rurach wyładowczych laserów argonowych i kryptonowych, • kadmu i jego związku w stopach do elektryczno-mechanicznych połączeń lutowanych przewodów elektrycznych cewek głosowych przetworników, które używane są w głośnikach dużej mocy o poziomie ciśnienia akustycznego wynoszącym co najmniej 100 dB (A).

17. Dyrektywa RoHS –monitoring Komisja Europejska dokonuje stałego monitorowania możliwości technologiczno-technicznych realizacji celu dyrektywy pod katem kolejnych wykluczeń stosowania niebezpiecznych substancji w SEE. Komisję Europejską wspomaga Komitet Techniczny (Comittee for the Adaptation to Scientific and Technical Progress of EC-Legislation on Waste Directives 2002/95/EC and 2002/96/EC on Electrical and Electronic Waste - TAC) w zakresie wprowadzania zmian i poprawek do dyrektywy RoHS wynikających z postępu technicznego.

18. RoHS – usunięcie wyłączenia • Wyrok unieważniający punkt 2 załącznika do Decyzji Komisji 2005/717/WE z 13 października 2005, tj. dotyczący zwolnienia Deka-BDE spod restrykcji dyrektywy. Z końcem czerwca 2008 r. substancja ta ponownie jest całkowicie wykluczona z zastosowań w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.Urz. WE C 116 z dnia 9 maja 2008 r.)

19. Ocena zgodności z dyrektywą RoHS Wprowadzając sprzęt do obrotu automatycznie deklarowane jest domniemanie zgodności tego sprzętu z dyrektywą RoHS. Ani dyrektywa RoHS, ani rozporządzenie MG nie reguluje spraw oceny zgodności wyrobu z dyrektywą. Obowiązek podjęcia decyzji, czy wprowadzany do obrotu sprzęt podlega wymaganiom dyrektywy RoHS, spoczywa wyłącznie na wprowadzającym do obrotu. Nadzór rynku ma prawo w ramach swoich uprawnień zakwestionować tę decyzję. Drzewo decyzji

20. Ocena zgodności z dyrektywą RoHS na podstawie dokumentacji • Wykaz typowej dokumentacji przeglądu: • Informacja o kontakcie, tj. wskazanie tej komórki w firmie, która zajmuje się wdrażaniem dyrektywy RoHS, • Informacja o przedsiębiorstwie (należy podać wielkość przedsiębiorstwa, zakres produkcji i przybliżoną wielkość produkcji), • Sposób podejścia do oceny zgodności (należy przedstawić system, który jest wdrożony w przedsiębiorstwie w celu zapewnienia zgodności z dyrektywą RoHS), • Przegląd danych systemu jakości (w tych przypadkach, kiedy producent opiera się głównie na informacjach dostawcy) – w to może być włączone oszacowanie ryzyka, kryteria akceptacji, procedury dostawy i inne odpowiednie dokumenty. Przegląd danych sytemu jakości może być kombinacją obu typów dokumentacji: dokumentów bazowych dotyczących procesu i produktu/części.

21. Ocena zgodności z dyrektywą RoHS na podstawie dokumentacji Wykaz typowej dokumentacji zgodności:Ścieżka A (Powinna zawierać typową informację odnoszącą się do wewnętrznegosystemu producenta zapewniającego zgodność z dyrektywą RoHS) • Definicja celu systemu, jego podstawowych wymagań i specyfikacji. System powinien wykazywać zgodność z dyrektywą RoHS zarówno w ramach przedsiębiorstwa, jak i w ramach łańcucha dostawców, • Opis formalnie zdefiniowanego procesu, który wdraża wymagania systemu i jest zintegrowany z wewnętrznym systemem jakości i systemem zarządzania, • System dokumentacji technicznej (w wersji papierowej lub elektronicznej) wspomagający proces oraz przedsięwzięte środki do zapewnienia zgodności z wymaganiami systemu wraz z wykazem niezbędnych szkoleń, narzędziami i infrastrukturą, • Wyniki wewnętrznego audytu i audytu dostawcy służące do oceny CAS (Systemu Oceny Zgodności) i/lub procesów, tzn. możliwości zapewnienia zgodności przez dostawcę, • Zaświadczenie, że system został wdrożony. Do tego zaświadczenia powinny być włączone wyniki oceny zgodności ściśle określonego wyrobu, obejmujące dla tego wyrobu oszacowanie go jako wyrób (włączając w to uzasadnienie wyboru grupy sprzętu objętego dyrektywą RoHS i/lub stosownego wyłączenia z dyrektywy), deklaracje materiałowe, nabywanie, kontrole zapasów i produkcji oraz analizę substancji niebezpiecznych, jeśli to jest niezbędne, • Przegląd wewnętrznego systemu danych stosowanego do zarządzania danymi zgodności z dyrektywą RoHS.

22. Ocena zgodności z dyrektywą RoHS na podstawie dokumentacji Wykaz typowej dokumentacji zgodności:Ścieżka B (Powinna zawierać typową informację odnoszącą się do fizycznych atrybutów produktu/części, które zapewniają zgodność danego produktu z dyrektywą RoHS ) • W skład dokumentów, którymi powinien wykazać się producent wchodzą: • Gwarancje producenta lub dostawcy/ certyfikaty deklarujące, że substancje zakazane zostały użyte na dopuszczalnym poziomie, • Deklaracja materiałowa producenta lub dostawcy dla każdej partii produktu/części (włączając w to przegląd części podlegających sprawdzeniu), uzasadnienie klasyfikacji kategorii sprzętu objętego dyrektywą RoHS, ewentualne użycie wyłączeń z dyrektywy. Te deklaracje materiałowe będą ograniczone do wykazu substancji objętych dyrektywą RoHS, nie jest w tym przypadku wymagana pełna deklaracja materiałowa, • Raport z analizy dla materiałów jednorodnych w częściach/komponentach (które mogą być wynikiem wewnętrznego badania przez producentów lub dostawców lub wynikiem badania zewnętrznego), • Ci, którzy użyją tylko podejścia B (Małe i Średnie Przedsiębiorstwa) muszą także dostarczyć zaświadczenie, że są wdrożone procedury do wykazania, że deklaracje materiałowe zostały oszacowane jako prawdziwe.

23. Ocena zgodności z dyrektywą RoHS na podstawie dokumentacji Gotowe wzory deklaracji materiałowych zostały opracowane przez IPC (Institute of Printed Circuits, USA) i są zawarte w normie IPC-1752: Materials Declaration Management (Zarządzanie deklaracjami materiałowymi), w formie dwóch kwestionariuszy w formacie PDF: IPC-1752-1: Questionnaire for Class 1,2,3,4 (Kwestionariusze dla klas deklaracji 1,2,3,4) oraz IPC-1752-2: Questionnaire for Class 1,2,5,6 (Kwestionariusz dla klas deklaracji 1,2,5,6). Kwestionariusze są dostępne bez opłat na stronie internetowej IPC: www.ipc.org

24. Badania na zgodność z dyrektywą RoHS • Badanie laboratoryjne wyrobu na zgodność z RoHS może być wymagane od producenta sprzętu elektrycznego i elektronicznego tylko w ostateczności, np. przez nadzór rynku. • Producent powinien sobie odpowiedzieć na pytanie, czy od dostawcy otrzymał rzeczową analizę dokumentującą, że dostarczony materiał/część jest zgodny z dyrektywą RoHS. • Do producenta należy decyzja, czy opierać się tylko na samej deklaracji zgodności z dyrektywą otrzymanej od dostawcy i ewentualnie, w przypadku nieuczciwego dostawcy, narazić się na ryzyko niezgodności, czy też samemu podejmować działania sprawdzające, np. audyty u dostawcy lub zlecanie badań laboratoryjnych

25. Badania na zgodność z dyrektywą RoHS • Proponowane normy przewidują badanie wyrobów elektrycznych i elektronicznych w dwóch etapach: • Etap1 – zastosowanie metody nieniszczącej, tzw. „metody przesiewowej” przy użyciu fluorescencyjnego spektrometru rentgenowskiego z dyspersją energii ED-XRF. • Etap 2 – przygotowanie próbek i ich ocena na jednym z trzech poziomów: • bez demontażu, • po prostym demontażu, • po całkowitym demontażu. • Badania na zgodność z dyrektywą RoHS powinny być przeprowadzone najlepiej w akredytowanych i/lub notyfikowanych laboratoriach, stosujących znormalizowane procedury badawcze i odpowiednią, wzorcowaną aparaturę badawczą.

26. Badania na zgodność z dyrektywą RoHS - normy • Stosowanie norm nie jest obowiązkowe (ale jest mile widziane). • Polecane normy regulujące procedury badawczew dyrektywie RoHS: • IEC 62321 Procedures for the Determination of Levels of Regulated Substances in Electrotechnical Products; • IEC 62430 Environmental Conscious Design for Electrical and Electronic Products and Systems; • IEC 62474 Material Declaration for Electrical and Electronic Equipment; • IEC TS 62476 Guidance for assessing compliance of finished goods with respect to restriction of use of hazardous substances.

27. RoHS - nadzór i kontrola W Polsce: • RoHS była w zakresie kompetencji Inspekcji handlowej – (restrykcje: mandat i/lub wycofanie wyrobu z rynku) • Negatywny spór kompetencyjny między Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a Ministrem Środowiska • Decyzją Prezesa Rady Ministrów z czerwca 2008, szczegółowe kwestie związane z wykonaniem rozporządzenia implementującego do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2002/95/WE realizował będzie Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

28. RoHS - nadzór i kontrola w Polsce

29. RoHS – kontrola zgodności z dyrektywą Propozycja schematu kontroli producenta przez nadzór rynku: Krok 1. W przypadku przeprowadzania kontroli nadzór rynku może przeprowadzić analizę „przesiewową” dla wyrobów o wysokim ryzyku, które podlegają dyrektywie RoHS, w celu wykrycia naruszenia dyrektywy (stosowane tylko w UE i nieobowiązkowo). Krok 2. Producent, w czasie określonym przez nadzór rynku, obowiązany jest przedstawić dokumentację techniczną wykazującą, że działa zastosowany przez niego system zgodności (są to dokumenty wymienione w „Wykazie typowej dokumentacji przeglądu”. Krok 3. Nadzór ryku pyta producenta, czy istnieje dokumentacja procesu bazowego. Krok 4. Producent dostarcza wówczas dokumenty wymienione w „Wykazie typowej dokumentacji zgodności” Ścieżka A, punkty 1-6. Krok 5. Nadzór rynku sprawdza, czy dostatecznie jest udokumentowany proces zarządzania w działającym łańcuchu dostaw. Jeśli dojdzie do przekonania, że ten proces nie jest dostatecznie udokumentowany, wówczas prosi producenta o dodatkowe dokumenty. Krok 6. Producent dostarcza dokumenty wymienione w „Wykazie typowej dokumentacji zgodności”,Ścieżka B, punkty 7-10. Krok 7. Nadzór rynku sprawdza, czy jest dostatecznie udokumentowane, że wszystkie materiały jednorodne są zgodne z dyrektywą RoHS. Jeśli nie, to stosuje się procedurę podanąw kroku 8. Krok 8. Producent dostarcza dodatkową dokumentację określoną przez nadzór rynku.

30. RoHS – kontrola zgodności z dyrektywą Propozycja schematu kontroli producenta przez nadzór rynku: Krok 9. Nadzór rynku powtórnie sprawdza, na podstawie dodatkowych dokumentów, czy wszystkie materiały jednorodne są zgodne z dyrektywą RoHS. Jeśli wynik jest nadal negatywny, to stosuje procedurę podaną w kroku 10. Krok 10. Nadzór rynku pobiera próbki wyrobu lub części do badania na zgodności z RoHS. Wynik pozytywny badań, tzn. stwierdzenie zgodności z dyrektywą RoHS kończy działanie nadzoru rynku. W przypadku negatywnego wyniku, czyli stwierdzenia obecności substancji niebezpiecznych w wyrobie na niedozwolonym poziomie, nadzór rynku podejmuje kolejne kroki w kierunku zapewnienia przestrzegania dyrektywy RoHS: Krok 11. Nadzór rynku informuje o zaistniałej sytuacji producenta i podejmuje decyzjęo podjęciu środków zaradczych, w celu doprowadzenia wyrobu do zgodności z dyrektywą RoHS. Krok 12. Producent wprowadza środki zaradcze i dostarcza dokumentację procesu zaradczego w czasie wyznaczonym przez nadzór rynku Krok 13. Nadzór rynku sprawdza dostarczone dokumenty i ocenia czy zostały podjęte pełne działania zaradcze. Jeśli udokumentowanie jest wystarczające, działanie nadzoru rynku jest zakończone. Jeśli nie, nadzór rynku podejmuje działanie prawne. Krok 14. Przeprowadza się odpowiednie działanie prawne np.: wycofanie wyrobu z rynku. Producent musi się liczyć z możliwością podjęcia przez nadzór rynku decyzji o działaniach prawnych, bez podjęcia środków zaradczych.

31. RoHS na Świecie

32. EU RoHS, a “Chińska RoHS”

33. Wdrażanie w 2 etapach: Start 1 Marzec, 2007 1 etap: Ujawnienie zawartości substancji niebezpiecznych przez oznakowanie wyrobów nalepkami z taką informacją 2 etap: Zabronione będzie stosowanie zabronionych substancji, bez wyjątku, w produktach zawartych w katalogu tzw. Produktów kluczowych (Key Product Catalogue). (kiedy ?) Implementacja i dostosowywanie do postępu naukowo-technicznego poprzez: Katalog produktów kluczowych Chińskie normy przemysłowe “Chińska RoHS” - wdrażanie

34. Oznaczanie według normySJ/T11364-2006 Rodzaj i miejsce niebezpiecznych substancji „Bezpieczny okres“ (EFUP) i data produkcji Materiały opakowań oznaczone zgodne z GB 18455-2001 Informacja o możliwości odzysku “Chińska RoHS” -oznaczania Produkt EIP, zawiera pewne niebezpieczne substancje, może być bezpiecznie użytkowany przez okres wyrażony cyfrą, po którym należy go niezwłocznie oddać do recyklingu Produkt EIP, nie zawiera niebezpiecznych substancji, do recyklingu, nie powinien być przypadkowo wyrzucony Opakowanie papierowe z pofałdowanej tektury do recyklingu lub powtórnego użycia

35. Limity niebezpiecznych substancji zgodnie z normą chińską SJ/T11363-2006 : Dozwolone są max. stężenia:0,1 % wag. dla Pb, Hg, CrVI, PBB, PBDE,jak również 0,01 % wag. dla Cd, ale są różnie wyliczane: dla materiałów jednorodnych: 0,1 lub 0,01 % wag. (Cd) w odniesieniu do materiału jednorodnego (EIP-A) dla powłok: „nie dodane celowo” (EIP-B) dla podzespołów < 4 mm3: 0,1 lub 0,01 % wag (Cd) w odniesieniu do całego podzespołu (EIP-C) “Chińska RoHS”– limity

36. Metody badań na zgodność z RoHS • China RoHS • Metody badań zgodnie z chińską normąSJ/T11365-2006: • Zakres, aparatura / wyposażenie, odczynniki, przygotowanie próbki, procedura testowania • Metody badania wstępnego z użyciem Rentgenowskiej spektroskopii fluorescencyjnej • Metody badań PBBs i PBDE • Metody badań Pb, Cd i Hg w EIPs • Określanie CrVI w EIPs metodą kulometryczną • Annex: Metody przygotowania próbek do badań substancji niebezpiecznych • EU RoHS • Metody badań zalecane zgodnie z IEC 62321 (nie obowiązkowe!) • Procedury określania poziomów substancji kontrolowanych w produktach elektro-technicznych (IEC/TC 111/WG3) • Przewidywana data publikacji: 2008-12 • Nie jasno określona procedura próbkowania, tylko odniesienie do “Praktycznego przewodnika badań produktów elektronicznych”

37. Przyszłość dyrektywy RoHS • Komisja UE, co cztery lata, będzie dokonywała przeglądu każdego wyłączonego załącznikiem sprzętu, w celu rozważenia usunięcia materiałów lub komponentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego objętego załącznikiem, jednak pod pewnymi warunkami: • Pierwszym warunkiem będzie unikanie stosowania substancji niebezpiecznych wymienionych już w dyrektywie, • drugim warunkiem będzie możliwość wykonania takiego sprzętu z technicznego i naukowego punktu widzenia, • zmiana nie będzie mogła negatywnie wpływać zarówno na środowisko, jak i na zdrowie konsumenta.

38. Usunięcie wyłączeń – nieautomatyczne • Przed dokonaniem zmian w załączniku do Dyrektywy, Komisja zasięgnie opinii producentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego, podmiotów zajmujących się recyklingiem, przetwarzaniem odpadów, a także organizacji środowiskowych oraz stowarzyszeń pracowniczych i konsumenckich. • Należy, zatem bacznie śledzić wszelkie proponowane zmiany w przepisach dotyczących Dyrektywy RoHS, które również polski prawodawca będzie wprowadzał do wydanych w tym zakresie przepisów. • Na zamiany w RoHS można mieć wpływ, bezpośrednio lub przez izby gospodarcze np. KIGEiT lub instytuty badawcze np. ITR.

39. INFORMACJE DODATKOWE o RoHS Aktualne informacje i przewodniki po angielsku: http://europa.eu.int/comm/environment/waste/weee_index.htm Informacje w Polsce: • Ministerstwo Gospodarki – www.mg.gov.pl • Główny Inspektorat Ochrony Środowiska – www.gios.gov.pl Ministerstwo Gospodarki:Plac Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa Aktualnie osobą odpowiedzialną za RoHS w Ministerstwie Gospodarki jest Marek Kubel: tel: 0226935843, e-mail: marek.kubel@mg.gov.pl Treści aktów prawnych w różnych językach: http://eur-lex.europa.eu/

40. Wpływ dyrektywy RoHS na proces montażu sprzętu elektronicznego – aspekty techniczne

41. Substancje zakazane – miejsca występowania (przykłady)

42. Projektowanie wyrobu Logistyka i zapasy Materiały do montażu: Stopy lutownicze Płytki obwodów drukowanych Podzespoły elektroniczne Procesy montażu Lutowanie rozpływowe Lutowanie na fali Lutowanie ręczne Procesy kontroli Montaż sprzętu elektronicznego - wpływ RoHS RoHS wpływa na:

43. RoHS i WEEE, a projektowanie wyrobów • Projektowanie wyrobów pod kątem możliwości: • naprawy • modernizacji • recyklingu • Projektowanie pod kątem recyklingu: • Łatwość demontażu • Łatwość odzysku czystych frakcji materiałów (np. żelazo i miedź powinny być łatwe do oddzielenia) • Łatwość usuwania części, które powinny być składowane oddzielnie • Używanie najmniej rodzajów materiałów jak to możliwe • Oznaczanie materiałów/polimerów w celu prawidłowego ich sortowania

44. RoHS, a logistyka i zapasy • Wymogi prawne: Czy twój produkt jest zgodny z RoHS? • Sprawdź tekst dyrektywy. • Skontaktuj się z dostawcami i zapytaj czy ich materiały, części, podzespoły, etc. zawierają zabronione związki: Pb, Hg, Cr(VI), Cd, PBB, PBDE. • Czy istnieje jakieś podejrzenie co do obecności substancji zabronionych w niektórych częściach wyrobu? • Przechowuj deklaracje materiałowe dostawców i wyniki własnych analiz w dokumentacji technicznej wyrobów • Organy kontroli poproszą o nie w przypadku podejrzenia niezgodności z RoHS • Twoi klienci mogą poprosić cię o deklarację zgodności z RoHS i spodziewają się otrzymać ją od ciebie. • Problem identyfikacji podzespołów. (Niektórzy dostawcy zmienili oznaczenia podzespołów; konieczne jest rozdzielenie numerów partii podzespołów zgodnych z RoHS i niezgodnych). • Zapasy magazynowe. Materiały bezołowiowe mają na ogół krótszy termin przydatności do użycia. • Zmiany w organizacji produkcji. (Obieg materiałów, problem urządzeń, oznaczeń półproduktów itp..)

45. RoHS, a stopy lutownicze a)

46. RoHS, a wytwarzanie obwodów drukowanych Problemy: - wymagana wyższa wytrzymałość cieplna podłoża, - materiał podłoża zgodny z wymaganiami RoHS wykluczającymi stosowanie niektórych halogenków, - lutowność powłoki lutowanej i jej zależność od temperatury lutowania, czystości powierzchni, odporności powłoki na narażenia cieplne i działania wilgoci, czasu magazynowania, - wytrzymałość na odkształcenia, tworzenie się pęcherzy, pękanie połączeń miedzianych w otworach, delaminację, zmianę barwy płytki.

47. RoHS, a podzespoły elektroniczne Problemy: ─ musi wzrosnąć stabilność temperaturowa • wyższa odporność termiczna • okno procesu lutowania jest mniejsze ─ zmiana pokrycia wyprowadzeń • dostępność kwalifikowanych rozwiązań alternatywnych • potencjalne niebezpieczeństwo wystąpienia wiskersów ─ kompatybilność podzespołów ze „starym i nowym” procesem lutowania • zmiana podzespołów także dla wyrobów, które podlegają wyłączeniu ─ brak spójnego systemu oznaczania

48. SMT – w technologii bezołowiowej Porównanie materiałów z dwóch technologii lutowania

49. Materiały bezołowiowe – powłoki płytek drukowanych

50. Technologia bezołowiowa – główne problemy Problem złej zwilżalności powłok pd: a) Sn imm., b) Ni/Au a) Problem pustek (ang. voids) w połączeniach lutowanych Problemy związane z wyższym napięciem powierzchniowym stopu lutowniczego Problem włosowych kryształów Sn (ang. whiskers)