DOĞUM VE DOĞUM SONRASI BAKIM

1. DOĞUM VE DOĞUM SONRASI BAKIM

2. DOĞUM VE DOĞUM SONRASI BAKIM AMAÇ: Doğum eylemi ve doğum ile postpartum bakım ve bu devrelerin danışmanlığı konusunda ön bilgi kazanmaktır.  ÖĞRENİM KAZANIMLARI: Bu oturumun sonunda katılımcılar: • Doğumun tanımını yapar, • Doğum eyleminin evrelerini sayar, • Doğum eylemi başlamadan önce gebede meydana gelen değişiklikleri sayar, • Doğum eyleminde gebe izlemini açıklar, • Doğum sonu ve lohusalık terimlerini açıklar, • Doğum sonu bakımın önemini açıklar.

3. Dünyanın neresinde olursanız olun "Zordur Kadın Olmak“ Kampanya “Oyuncu Güven Kıraç jinekoloji masasına yattı ve doğum kontrolü yapıyorlar diye dayak yiyen, bazı yörelerde ise evde doğum yapmak zorunda kalıp hem kendi hayatını hem de bebeğin hayatını tehlikeye atmak zorunda kalan kadınları anlattı.”

4. DOĞUM • Fetüs ve plasentanın dışarı atılmasıdır.

5. DOĞUM EYLEMİ • Uteruskontraksiyonlarının başlamasına bağlı olarak serviksin silinme ve açılması ile gebelik ürünlerinin vajen yoluyla dışarı atılmasıdır.

6. NORMAL DOĞUMUN EVRELERİ 1. Evre (Açılma) 2. Evre (Ekspülsiyon) 3. Evre (Plasenta ve eklerin ayrılması)

7. DOĞUM EYLEMİNİN BAŞLANGICINDAN ÖNCE GELİŞEN FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER-1 • Başın pelvise yerleşmesi ilk gebeliklerde doğumdan 2 hafta önce gerçekleşir. • Başın pelvise inmesi ile gebeliğin son döneminde mide yanması, nefes darlığı gibi belirtiler azalır. • Pelvik ağrılar, idrara gitme sıklığında artış ortaya çıkar.

8. DOĞUM EYLEMİNİN BAŞLANGICINDAN ÖNCE GELİŞEN FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER- 2 • Son 4-8 haftada düzensiz, ağrısız uterus kasılmaları başlar, giderek sıklığı artar. • Doğumun başlamasından 4-8 hafta önce serviks yumuşamaya, silinmeye ve açılmaya başlar. • Bu değişiklikler multipar kadınlarda daha belirgin iken, nulliparlardaserviks sert ve kapalıdır.

9. DOĞUM EYLEMİNİN BAŞLANGICINDAN ÖNCE GELİŞEN FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER-3 • Serviksin incelmesi ile servikal kanalı tıkayan mukus tıkaç atılır. • Bu kanla karışık olan mukusun atılması doğumun başlangıcına işaret eder ve halk arasında “nişan gelmesi” olarak adlandırılır. • Kontraksiyonlar düzenli aralıklarla gelmeye başlar.

10. DOĞUM EYLEMİ • Kontraksiyonların şiddeti ve sıklığı giderek artar, serviks açılmaya başlar. • Hastanın ağrısı,ağrı kesiciyle durmaz. • Ağrıların şiddeti; kontraksiyonların şiddetine, fetopelvik yapıya, annenin ağrı eşiğine ve duygusal durumuna bağlıdır. Bazı kadınlarda buna alt karına da yayılan sırt ve bel ağrısı eşlik eder.

11. Ağrıların şiddeti giderek artar. • Serviksin açılmaya başlaması ve perinenin gerilmesi de doğumun ilerleyen aşamalarında gebede ağrı ve rahatsızlığa neden olur.

12. EYLEMDE BİR GEBENİN İLK DEĞERLENDİRİLMESİ NASIL YAPILIR ? Kayıt son derece önemlidir. Doğum eylemi için başvuran bir kadında anamnez alınmalı, ağrıların ne zaman başladığı, ne şekilde devam ettiği sorularının yanıtları aranmalıdır. Tıbbi ve Obstetrik öykü alınmalı ve tüm bunlar dosyaya kaydedilmelidir.

13. Obstetrik muayene yapılmalı: • Serviksin açıklığı ve silinmesinin ne kadar olduğu, • Amniyon suyunun gelip gelmediği, • Önde gelen kısımın ne olduğu, • Önde gelen kısmın yeri, pozisyonu, • Pelvisin muayenesi ve vajinal doğum için uygun olup olmadığı araştırılmalıdır,

14. DOĞUM EYLEMİNİN BİRİNCİ EVRESİNDE GEBENİN İZLEMİ NASIL YAPILIR ? • Vital bulgular izlenmeli, • Bebek kalp atım sayısı izlenmelidir, • Uteruskontraksiyonları; palpasyonla her 30 dakikada bir; sıklığı, şiddeti ve süresi yönünden izlenmelidir. • Vajinal muayeneler eylemin aktif fazında hastanın durumuna göre 2- 4 saatte bir yapılmalıdır.

15. BİRİNCİ EVREDE GEBENİN İZLEMİ Çevresel koşulların hazırlanması ve sürdürülmesi çok önemlidir: • Hastanın rahat edeceği normal ısıda, temiz ve hijyenik bir ortam oluşturulmalıdır. • Hastanın rahat pozisyonda izlemi sağlanmalıdır. • Hastanın beslenmesi sağlanmalıdır. • Hastaya psikolojik destek sağlanmalıdır.

16. İKİNCİ EVRENİN BAŞLADIĞINI GÖSTEREN BULGU VE BELİRTİLER • İtici uteruskontraksiyonları, • Perinenin kabarması, • Anüsün açılması, • Önde gelen kısmın vulvanın inspeksiyonunda görünür hale gelmesi (taçlanma) • Vulvanın konjesyone bir hale gelmesidir.

17. İKİNCİ EVREDE DOĞUM EYLEMİ TAKİBİ NASIL YAPILMALIDIR ? • Bebeğin başının doğum yolunda inişi değerlendirilmelidir, • İkinci evrenin ortalama süresi: - Primiparlarda 50 dakika , - Multiparlarda ise 20 dakikadır.

18. Doğumu İzleyelim… Video

20. DOĞUM SONRASI DÖNEM • “Lohusalık dönemi” gebelikte ortaya çıkan anatomik ve fizyolojik tüm değişikliklerin kaybolduğu, vücudun gebelik öncesi haline döndüğü doğum sonrası 6 haftayı kapsar. • Bu dönemde annede birçok fizyolojik ve psikoIojik değişiklikler ortaya çıkar. • Estrogen, Progesteron azalır, • Prolaktin ve Oksitosin salgılanır.

21. Lohusalık • Gebelikte ortaya çıkan değişikliklerin kaybolduğu, vücudun önceki • Hâline döndüğü doğum sonrası 6 haftayı kapsar. • Annenin tüm sistemlerinin doğumdan önceki hâlini alabilmesi için ortalama 6 haftaya gerek vardır. • Lohusalıkta hem fizyolojik hem de psikolojik değişiklikler görülür. Bunlar; • Hazne yolu ile akıntı (loşi) gelmesi, • Üreme organlarının büyüklüğü ve pozisyonunun normale dönmesi, • Süt salgılamasının başlamasıdır.

22. DOĞUM SONRASI UTERUSDAKİ DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR ? • Normal doğum sonrası akıntı: Loşirubra (kırmızı loşi)kan, doku artıkları ve desiduadan oluşur. Loşiserosa (serözloşi)kötü kokulu, mükopürülan bir akıntıdır. Loşialba (beyaz loşi)2.-3.haftada ortaya çıkan kalın, mukoid, sarımsı beyaz akıntıdır. • Doğum sonrası 5.-6.haftalarda plasentanın ayrıldığı bölgenin tam olarak iyileşmesiyle loşi tarzı akıntılar biter.

23. Mümkün olduğunca sık ve ayakta banyo yapılmalı, günde en az 5-6 kez ped(bez) değiştirilmelidir. • Lohusalığın ilk 48 saati içinde rahmin kasılması nedeniyle karın ağrısı görülebilir. • İkinci ve daha sonraki doğumlarda daha sık görülür. Özellikle bebeği emzirirken artan ağrı, rahmin eski şekli ve büyüklüğünü almasından dolayı zararlı değildir.

24. Plasental bölgenin tam olarak iyileşememesi subinvolüsyonolarak adlandırılır ve devam eden loşi ve tekrarlayan kanama episodlarıyla kendini gösterir.

25. Gebelik ve lohusalık doğal bir yaşam olayı gibi gözükse de kadın için büyük bir stres nedeni olabilmektedir. Bu dönemde her kadın, az ya da çok kaygı yaşar. • Annelik hüznü (gebelikte ve lohusalıkta yaşanan korku ve endişeler) özellikle ilk doğumunu yapmış olan kadınların %50-80’inde huzursuzluk, sinirlilik, duygusal dengesizlik ve ağlamaklı olma durumu şeklinde görülebilir.

26. En sık görülen belirtiler arasında uyku bozukluğu yer almaktadır. Bu yakınmalar, doğumdan sonraki ilk 3-10 gün içinde ortaya çıkar ve genellikle 20. haftanın sonunda kaybolur.

27. Doğum sonrası depresyon; kadınların %10-15’inde görülür ve annelik hüznüne göre daha ağır bir tablodur. • En sık doğumdan sonra ilk üç ayda görülmekte ve daha sonra tekrarlayabilmektedir. • Uykusuzluk, yorgunluk, dikkat dağınıklığı, ağlama nöbetleri gibi annelik hüznü sırasında görülenlere ek olarak; • isteksizlik, iştah sorunu, aşırı endişe, sıkıntı, çevreye ilgisizlik, bebekle ilgili aşırı kaygı ya da boş verme gibi belirtiler görülebilir.

28. LOHUSALIK DÖNEMİ • Erken lohusalık döneminde hastanın yakından izlenmesi gerekir. Bu nedenle ev ziyaretleri yapılmalıdır.

29. LOHUSALIK DÖNEMİNDE YÖNETİM 1. Doğum sonrası: Doğumu izleyen ilk 24 saat 2. Erken Lohusalık: Doğumu izleyen ilk on gün (Postnatal dönem) 3. Geç Lohusalık: Vücudun normale döndüğü, genital organlarda involüsyonun geliştiği, adetlerin geri döndüğü, emzirmeyen kadında 6 hafta, emziren kadında ise aylarca devam eden bir süreci tanımlar.

30. Lohusa, 3 kez izlenmeli ancak bebek göz ardı edilmemelidir. Lohusa izlemlerigerek bebek gerekse anne açısından olası sorunların çözülebilmesi için iyi birfırsat olarak değerlendirilmelidir. • Doğum sonrası yeni bir gebeliği önlemekiçin aile planlaması yöntemleri konusunda eşiyle beraber danışmanlık hizmeti almalıdır. • İki gebeliğin arası 2 yıldan az olmamalıdır.

31. Bebekte zekâ geriliğine neden olabilen “Fenilketonüri” ve diğer önemlihastalıkların tespiti için ilk 72 saat içinde topuktan kan alınması gerekir. • Busüre aşıldığında 15 gün içinde mutlaka kendilerine en yakın sağlık kuruluşunabaşvurmalıdır. • Lohusanın doğumdan sonra; ilk 24 saatte kanamalar açısından, 48 saatte enfeksiyonlar açısından, 15 gün sonra ise anne ve bebeğin sağlıkkontrolünün yapılması açısından izlenmesi önemlidir.

32. Lohusalık Humması • Doğumun sağlığa uygun koşullarda yapılmaması ya da mikropların üremesiiçin uygun olan lohusalık dönemindeki bakıma (temizliğine) gereken önemingösterilmemesi nedeniyle doğum kanalının iltihaplanması ve bunun bütünvücuda yayılmasıdır. • Doğumdan 24 saat sonra ilk 21 gün içinde annenin ateşininçıkması ile kendini gösteren ve anne ölümüne neden olan bir hastalıktır.

33. UNUTMAYIN! • LOHUSALIKTA TEHLİKE İŞARETLERİ GÖRÜLDÜĞÜNDE ANNE HANGİ SAAT OLURSA OLSUN HİÇ ZAMAN KAYBETMEDEN SAĞLIK KURULUŞUNA GÖTÜRÜLMELİ.

34. LOHUSALIKTA TEHLİKE İŞARETLERİ • Doğum sonrasında 20-30 dakika içinde 2-3’den fazla pedi kirletecekkanama olması, • Zaman geçtikçe kanamanın azalmayarak artması, • KASILMA NÖBETLERİ, • SOLUNUM GÜÇLÜĞÜ VE HIZLI SOLUNUM, • CİDDİ KARIN AĞRISI, • ATEŞ, • KÖTÜ KOKULU AKINTI, • İDRAR YAPARKEN AĞRI VEYA İDRAR KAÇIRMA.

35. DOĞUM SONU BAKIMIN AMACI NEDİR? • Anne ve bebeğin fiziksel ve psikolojik olarak sağlıklı olmasına katkıda bulunmak, • Anne sütü ve emzirme ile ilgili bilgilendirmek, • İyi bir anne-bebek ilişkisinin gelişmesine katkıda bulunmak, • Annenin kendine güvenmesini sağlamak ve aile ile sosyal çevresi içinde annelik konumunu benimsemesini sağlamaktır.

36. DOĞUMSONRASI DANIŞMANLIK BİLEŞENLERİ • GünlükYaşam hakkında öneriler, • Emzirme ile ilgili sorulara yanıtlar, öneriler, • Banyo ne zaman, nasıl yapılmalı ? • Perinebakımı ile ilgili sorulara yanıtlar verilir, • Cinselaktiviteve kontrasepsiyon ile ilgili öneriler,

37. Teşekkürler