Adam Izdebski MISH UW

1. Kościół w społeczeństwie przełomu epok (Italia, 535 – 554) Adam IzdebskiMISH UW

2. Wprowadzenie w kontekst I – italskie państwo Teodoryka • powstałe w wyniku najazdu Gotów na Italię w latach 489-493 • zmienny status międzynarodowy Teodoryka – od cesarskiego plenipotenta po samodzielnego władcę • System społeczno-polityczny: rozdział Gotów i Rzymian → senator Kasjodor magister officiorum • polityka zagraniczna: ekspansja do Galii S, ustępliwość wobec Bizancjum • Odbudowa gospodarcza? • Sprawa Boecjusza, śmierć Teodoryka – kryzys państwa?

3. Wprowadzenie w kontekst II – sytuacja religijna Italii w VI w. • Żydzi – oficjalnie uznani przez Teodoryka • Poganie – niezauważalni • „przedgoccy” niekatolicy • aktywność Teodoryka w Kościele Katolickim: • spory o wybór papieża • neutralność a korzyści z konfliktu doktrynalnego • Kościół Katolicki a kościół ariański • ubóstwo źródeł do opisu problemu • problem konwersji • zapraszam do Poznania 31III-1IV

4. Wprowadzenie w kontekst III – 535-554: co to za czasy? Wojna Gotów i Bizantyjczyków o Italię: • 535 – najazd Belizariusza • 536-8– oblężenie Belizariusza w Rzymie przez Witigesa • 540 – Belizariusz w Rawennie • 541 – wybór Totili na króla Gotów • 542-552 – długa wojna z Totilą (odzyskiwanie Italii); najazdy Franków i Alemanów; wyniszczenie Rzymu; przybycie Narsesa • Sankcja Pragmatyczna Justyniana Wynik wojny: podbój Italii przez Justyniana. Dlaczego są to czasy ciekawe…?

5. 1 Zachowanie Kościoła w czasie wojny: Czy jest aktywny politycznie? Jak na niego wpływa wyniszczenie Italii przez wojnę? Jakie problemy wojna stawiała przed Kościołem? Jak to wpływa na jego funkcjonowanie w społeczeństwie? 2 Zmiany w zakresie uczestnictwa Kościoła w życiu społecznym: Jakie zadania są mu powierzane przez władzę i społeczność? Jakich zadań sam się podejmuje? Postrzeganie przez społeczeństwo i władzę: jakie zadania są mu przypisywane? Pytania badawcze

6. Źródła • Wojny Prokopiusza z Cezarei: księgi V – VII nazywane Wojną Gocką (napisane ca 550-554) oraz księga VIII (ca 554 – 557/565); • Dialogi Grzegorza Wielkiego (spór o autorstwo → datacja na pocz. VII wieku bądź jego czwartą ćwierć); • Liber Pontificalis: żywoty Agapita i Sylweriusza (przed 546) oraz Wigiliusza i Pelagiusza (ca 640); • Variae senatora Kasjodora – pisma urzędowe jego autorstwa powstałe do 538; • Listy papieża Pelagiusza (po 554) oraz korespondencja wewnątrzkościelna (z lat wojny); • Inskrypcje.

7. Reprezentatywność materiału źródłowego

8. I Role i działania kleru oraz instytucji kościelnych w społeczeństwie 1 Pełnienie funkcji przedstawicieli stron w negocjacjach 2 Biskupi jako reprezentanci społeczności (działania biskupa, postrzeganie przez strony konfliktu, lud i kler) 3 Troska biskupów, kleru i klasztorów o własne (okoliczne) społeczności II Funkcjonowanie i przetrwanie Kościoła podczas wojny 1 Kościoły w Rzymie 2 Kościoły poza Rzymem 3 Klasztory 4 Odnoszenie się Gotów do Kościoła 5 Stan Kościoła na koniec wojny Wyniki lektury źródeł

9. Dyskusja wyników • Istotna przesłanka: wytrzymałość Kościoła, wyniszczenie arystokracji, zniknięcie urzędników państwowych. • Nasze źródła pozwalają na dokładniejszy opis przemian tylko w miastach. • Biskupi stopniowo zaczynają: • przejmować funkcje polityczne (w „sensie” polis), • przyswajać etos arystokratyczny (zwłaszcza euergetyzm), • być aktywni politycznie (w „sensie” współczesnym). UWAGA: Należy pamiętać, że to dopiero początek długotrwałego procesu, który przypieczętują wojny longobardzkie.