450 likes | 742 Vues
ISHRANA KAJ PACIENTITE VO EDINICITE ZA INTENZIVNO LEKUVAWE. Prof. d-r. MIRJANA [O[OL^EVA. PRINCIPI NA PRIMENA NA NUTRITIVNA PODR[KA. Fakti i kontraverzi Nutricijata ima golema uloga vo op{tite terapevtski proceduri Tajmingot, patot i sostavot na hranata se
E N D
ISHRANA KAJ PACIENTITE VO EDINICITE ZA INTENZIVNO LEKUVAWE Prof. d-r. MIRJANA [O[OL^EVA
PRINCIPI NA PRIMENA NA NUTRITIVNA PODR[KA Fakti i kontraverzi Nutricijata ima golema uloga vo op{tite terapevtski proceduri Tajmingot, patot i sostavot na hranata se sé u{te predmet na kontraverzi
NUTRITIVNA PODR[KA: Metoda na le~ewe: - se spre~uva pothranetost - korekcija na metaboli~kite procesi Osnovni principi: • primum non nocere - korekcija na nutritivnite parametri kaj pothraneti pacienti • prevencija na malnutricija - korekcija na {tetnite metaboli~ki procesi
Hranata - fundamentalna uloga vo religioznite, kulturnite i eti~kite tradicii Hraneweto - emocionalno i simboli~no zna~ewe Odlukata da se zapo~ne, oddr`uva ili povle~e nutriciskata terapija kontroverzna??!! Sega{niot, kako klini~ki taka i praven stav, e: parenetralnata i enteralnata ishrana se del od medicinskiot tretman.
NUTRITIVNA PODR[KA E STANDARDNA PRAKSA ZA DA SE OBEZBEDI: - TRETIRAWE NA POSTOE^KATA MALNUTRICIJA - DA SE MINIMIZIRA GUBEWETO NA TELESNATA MASA RACIONALNOSTA ZA NUTRITIVNA PODR[KA LE@I VO TESNATA POVRZNOST POME\U: MALNUTRICIJATA, NEGATIVNIOT AZOTEN BILANS I KALORISKI BALANS I LO[IOT ISHOD
MALNUTRICIJA • sostojba na prolongiran nedostatok na eden, pove}e ili site neophodni hranlivi materii vo organizmot : • pothranetost (undernutrition)- nedovolno vnesuvawe na hranlivi materii • prehranetost (overnutrition)- prekumerno vnesuvawe na hranlivi materii Pothranetosta e naj~esta forma na malnutricija vo bolni~ki uslovi Malnutricija ili pothranetost nastanuva koga telesnite potrebi od proteini ili energenti ne mo`at da bidat zadovoleni
Mullen 1979 godina za prv pat ja istaknal povrzanosta na ishranata so ishodot na bolesta
Efekti od malnutricijata Malnutricijata predizvikuva promeni • strukturniot sostav na organizmot • vitalnite funkcii na poedine~ni sistemi
Promeni vo strukturniot sostav • po 24 nedeli se gubat - 70 % masni naslagi - 25% proteini • 2% od muskulnata masa se gubi za -1 den t.e.20% - 10 dena Ekstracelularnata te~nost ostanuva ista
Muskulna funkcija • Muskulnata sila se namaluva pri malnutricija
Hiperkataboli~ni kriti~ni bolni • ne e sigurno kolku dologo vreme mo`at da bidat bezbedno ostaveni bez ishrana: Sepak: Abdominalna trauma - 5 dena bez hranewe (nema mortalitet) PREPORAKA(amer. zdru`. za parenteralna i Enteralna ishrana) Nutricionata podr{kamora da zapo~ne kaj bilo koj kriti~en bolen koj nema da premine na oralna ishranaza 7 -10 dena (tipi~en azoten gubitok od 20-40 g/d, opasen gubitok na masno tkivo mo`e da se pojavi po 14 dena od gladuvawe)
Primena na nutritivnata podr{ka vo postoperativen period Indikacii za primena: • Nemo`nost za oralen vnes na hrana podolgo od 10 dena 2. Za bolni koi vo predoperativniot period bile pothraneti 3. Za bolni dobro hraneti predoperativno, a koi }e mo`at da se hranat po 7-10 dena, dovolna e samo glikoza 120-150 g/den Nutritivna podr{ka kaj te{ko traumatizirani - po vospostavuvawe na adekvatna homeostaza
se naru{uva funkcioniraweto na KVS • se smaluva pulmonalnata ventilacija • se poremetuva procesot na digestija i apsorbcija • se naru{uva imunitetot • se zgolemuva mortalitetot i morbiditetot • zgolemena pojava na postoperativen ileus • - po~esti infekcii i dehiscencii na ranite • - dehiscencii na abdominalnite anastomozi
Srceva funkcija Se namaluva: - muskulnata masata na komorata - se namaluva srceviot minuten volumen - nastanuva srceva slabost
Promeni vo respiratorniot sistem Se namaluva: • inspiratornata sila • vitalniot kapacitet • funkcionalniot rezidualen kapacitet
GIT • se zgolemuva permeabilnosta na GIT • navleguvawe na bakteriska flora od GIT vo cirkulacijata
Imunitet promeni na imuniot sistem: • Anergija • namalena otpornost kon infekcii • posporo zaceluvawe na rani • polo{ tek na bolesta
Pri nutricija potrebno e: • energija • voda i elektroliti • vitamini • elementi vo traga • jagleni hidrati(jh) • amino kiselini (ak) • masti
EnergijaEnergetskite potrebi na organizmot mo`at da se odredat • Matemati~ki (predviduva~ki ravenki) Haris Benediktova ravenka, [efildova ravenka Ravenkite ja merat bazalnata metaboli~ka rata (BMR) na osnova na te`ina, pol i vozrast Fik - ov princip (kaj pacient so pulmonalen kateter) vo EIL
Haris Benediktova ravenaka - BEE=65.5+9.6 x te`inata +1.9. h visinata- 4.7 х godini starost (`eni ) - BEE=66.0+13.7 h te`inata +5 h visinata-6.87 h godini starost (ma`i) BEE- Bazi~en metabolizam (kkal/den)
Bazalna metaboli~na rata vo kcal/den po vozrast i pol Stres regulirawe vo kalkulacijata na bazalnata metaboli~na rata
2. Indirektna kalorimetrija: se procenuva vistinskata energetska potro{uva~ka vo odnos na izmerenite volumeni na gasovi – 1. potro{uva~kata na O2 i 2. proizvodstvoto na SO2 Indirektnata kalorimetrija e zlaten standard vo EIL!!!
Indirektnakalorimеtrija VO2 kislorodna potro{uva~ka VCO2 potro{uva~ka na jaglerod dvooksid • RQ respiraciski kvocient
3. Odreduvawe na nutritivni potrebi kaj kriti~no bolni pacienti - odreduvawe na potrebite za azot - dnevniot gubitok na azot se presmetuva preku negova ekskrecija vo urinata - optimalnata dnevna koli~ina na proteini se smeta na osnova na procenka za potrebite za azot: Potreba od proteini (gr/den) = N (gr/den) H 6.265 Dopolnitelno e presmetuvaweto na: neproteinski kalorii (Kcal) = N (g/den) H 100
Utvrduvawe na nutritiven status Objektivno ispituvawe vo EIL e te{ko: • Antropometriski merewa (triceps) i obemot na ramoto se nevalidni vo uslovi na edem • Laboratoriski merewa (transferin, pre-albumni i Alb, limfociti) se abnormalni kaj kriti~ni bolni Podobra e klini~kata evaluacija otkolku objektivno merewe: gubitok na te`ina, gastrointestinalni simptomi, namalen funkcionalen kapacitet i namaleno primawe na hrana fizi~ki znaci: gubitok na subkutanoto masno tkivo, na muskulnata masa, periferen edem i ascit
Energetski Potrebi • kaloriskata vrednost na hranlivite materii 25-30 kkal/kg/den • perioperativno, prviot i vtoriot postoperativen den - 26 kkal/kg/den • vtoriot - ~etvrtiot postoperativen den – 22 kkal/kg/den
Voda i elektroliti 1 30-35 ml/kg 2.100 ml/kg (prvite 10 kg)+ 50 ml /kg(slednite 10 kg) +25ml/kg( nad 20 kilogrami ) 3.1500 ml h BSA(Body Surface Area ) 4.1 ml voda/kkal makronutritient
Mikronutritivni elementi Kriti~nite bolni imaat zgolemeni potrebi za: vitamin A, E, K, tiamin (B1), B3, B6, Vit. C, pantotenska i folna kiselina tiaminot folna kiselina vit K se nedostasuvaat za vreme na TPN Kriti~ni bolni - nedostatok na `elezo, selenium, cink, Mg i bakar
kaloriskata vrednost 4 kkal/g so ili bez elektroliti so ili bez polialkoholi so ili bez aminokiselini jh pri PN : minimalni 2-3 g/kg/tt optimalni se 4-5g/kg/tt i maksimalni 7 g/kg/tt. jagleni hidrati(jh)
Negativni strani na Jaglenohidratna ishrana • Hiperglikemija • nedostatok na esencijalni masni kiselini • zgolemuvawe na simpati~ka aktivnost i metabolen stres • hipofosfatemija- namalena kislorodna oksigenacija • zadr{ka na voda Za da se spre~at ovie negativnosti potrebno e da se davaat smesi od jaglenihidrati i masti
kaloriska vrednost 4 kkal/g. 20 ak : 8 se esencijalni 5 se poluesencijalni 3 so razgraneti lanci Dnevnite potrebi za azot 0,15-0,30 g/kg/den aminokiselini 1-2 g/kg/den. amino kiselini (ak)
Aminokiselinite se potrebni za da se: • namali katabolizmot • podobri hormonskata aktivnost • podobri na funkcijata na na tkivata • za~uva body mass
Proteinska potreba Postoi goren limit na koli~estvoto na potrebniot protein za sinteza azotna potreba od 0.15-0.2 g /kg dnevno za pacientite vo EIL = 1-1.25 g protein/kg/dnevno Pacienti so opekotini: azotna potreba 0.3 g /kg/dnevno = 2 g/kg протеини dnevno Mereweto na azotniot balans so merewe na urea azotot e premnogu varijabilno!!!
kaloriskata vrednost 7 kkal/g Mastite se: 1. trigliceridi: MCT (medium chain trigliceridi) LCT (long chain trigliceridi 2. fosfolipidi Masni kiselini: esencijalni masni kiselini omega 3 masni kiselini i omega 6 masni kiselini Dnevni potrebi od masti 0,3 g/kg do 3 g/kg Masti
Mastite se potrebni za: • simulirawe na normalna dieta • snabduvawe so esencijalni masni kiselini • namaluvawe na rizikot od hiperglikemija, masna degeneracija vo hepar • podobruvwe na hepatalna funkcija • namaluvawe na respiratorniot stres • namaluvawe na rizikot od hipofosfatemija • можат да se davaat na periferna vena!!!
Nutritivni potrebi kaj kriti~ni bolni Revizija na kaloriskite potrebi Opasnost od prehranuvawe: - uremija ( azoten vnes) • hipertoni~na dehidratacija (kaj pacienti so namalena koncentracija na urinata) • hepati~na steatoza • respiratorna slabost so hiperkapnija ( CO2 produkcija) • hiperglikemija • hiperosmolarna ne - ketonska koma • hiperlipidemija