2 november 2007 14u30 Filip Camerman Het 21 e -eeuwse Antwerps

1. 2 november 200714u30Filip CamermanHet 21e-eeuwseAntwerps

3. Inhoud • Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

4. Toepassingen • Toepassingen • Liedjesteksten • Echt woordenboek • Scenario's van TV-reeksen, films, theater • Brieven, chat • Namen van café's • … • Waarom 21e-eeuws Antwerps?

5. Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

6. Basisprincipes • Doelstellingen voor een standaardschrijfwijze: • Volwaardig • Logisch en consistent • Antwerps precies weergeven • Eenvoudig leesbaar ⇒ ~ Nederlandse spelling, geen tabula rasa

7. Basisprincipes • "klein" in het Antwerps: • klaajn? • klaaën? • klaën? • "klein" in het Duits: • klein • "ein kleines Kind" ⇔ "aajn klaajnes Kind" klein ne kleine gast

8. Basisprincipes • Algemeen: Equivalente klanken ⇒ zelfde notatie • ei/ij: tikkeneike, lawijt, shokkedijze • ui: buite, kruis, ajuin • aa: baard, naam

9. Basisprincipes • "groot" in het Antwerps: • groot? • poot? • boot? • Nieuwe notatie: oê • groêt → groêt lawijt • poêt → poêtere (valsspelen) • boêt → stoêmboêt noot ⇔ goot sloot

10. Basisprincipes • Algemeen: Specifiek Antwerpse klanken ⇒ nieuwe notatie • Nieuwe notaties: • Korte klinkers: 1 letter a, e, i, … • Lange klinkers: 2 letters aa, oo, ie, … • Tweeklanken: 2 letters ei, ui, oê • Zo weinig mogelijk accenttekens

11. Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

12. Antwerpse Klanken • Korte klinkers: • a :pagadder (deugniet), kazak (tas), fatse • e : eps (hesp), lestes (laatste), stekskes bel, pels (vóór een l) de, ze (doffe e) • i : ting (tien), litske, kind, vrind, frit • o : doppe (stempelen), pollekes (handjes) • u : bus, de Frut (GvA), zun (zij)

13. Antwerpse Klanken • Lange klinkers: • aa : baard, graaf • ae: Aentwaerps, graef • ee: beet, jarrebees • ie : nief (nieuw), bier • oo : alkool, katastroof • uu : vruug, bruur • au / ou : vrou, agau (gauw) Open lettergrepen: • grave • graeve • bete • nieve • toreke • vruger • vrouwe

14. Antwerpse Klanken • De EU en de OE: • lange eu = eu • neus, keuning, preuts • korte eu = ö • wörm, kösse,plöts • lange oe = oe • boer, snoep, knoesels • korte oe = ù • lùmp, ùnger ne reus ik rös ik roep gij rùpt

15. Antwerpse Klanken • Tweeklanken: • ei / ij: klein, wijn, lawijt • ui : ajuin, buite, schuif • oê : groêt, foêr (kermis), smoêre (roken) • iê: biên, vliês, liêg (laag) • eê : keês, peêrd, container • keês ↔ bees • veêr ↔ veer (ik veêr ↔ een veer) • de Meir = de Meêr

16. Antwerpse Klanken • Aantal klinkers (incl. tweeklanken): • Antwerps: 22 • Nederlands: 17 • Helpt woorden onderscheiden: • hoop = oop(ik oop) of oêp (nen oêp) • leer = leêr of liêr • meer = meer of miêr

17. Antwerpse Klanken • Medeklinkers: • sh : kindshe, stiêntshe shotte, T-shirt shauwele, shokkedijze • zj : zjust, zjaloes, zjummenas (gymnastiek) • h : enkel wanneer ze uitgesproken wordt • nen oed, nen Ollander, een uis, mijn aend • et behang, mijn geheuge

18. KATASTROOFZuipe

19. Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

20. Antwerpse Spelling • Waarom spellingregels? • We schrijven niet altijd de klanken die we uitspreken; bvb. rugzak = [ruchsak]⇒ spelling is niet fonetisch • Specifiek voor het Antwerps: • Verbindingsklanken • Eindklanken • Leenwoorden • …

21. Antwerpse Spelling • Verstemlozing na da, wa, a, meh, ni en goe • da' zal wel! [da-Sal] z → [s] • wa' denkte gij? [wa-Ténktë] d → [t] • a' gij ni meedoe [a-CHij] g → [ch] • meh' veul plezier [mé-Feul] v → [f] • da's ni' zjust [ni-SHust] zj → [sh] • goe' gezee! [goe-CHëzee] • Waarom? • Weergeven met weglatingsteken

22. Antwerpse Spelling • Ook na sommige werkwoorden: • gij eh' gin bloed [gij é-chin bloet] • ze doe' gin klop [zë doe-chin klop] • Combinaties: • zij doe' da' zoê [zij doe-ta-soê] • diên is ni' goe' zjust [diên is ni-choe-shust]

23. Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

24. Antwerpse Grammatica • Onderwerpen in het boek (verschillen met NL) • Lidwoorden • Adjectieven • Trappen van vergelijking • Verkleinwoorden • Aanwijzende voornaamwoorden • Persoonlijke voornaamwoorden • Werkwoorden (OTT, OVT, VD, Imperatief) • … • ⇒ Antwerpse grammatica is complexer

25. Antwerpse Grammatica • De tussen-n in samenstellingen • konijn + pijp = konijnepijp • boer + tore = Boerentore • Nederlands: • Sinds 1995: tussen-n wanneer het eerste deel een meervoud op –en heeft: • "pannenkoek", "zielenpoot" • Uitzonderingen: • "ruggengraat" ↔ "ruggespraak" • "apekool" ↔ "apenkooi" • Onvrede ⇒ boycot ⇒ witte spelling

26. Antwerpse Grammatica • Antwerps: • ne mierenoêp, et ziekenuis, ne zonnenoed • ne kattenbak, ne mastentop, ne zonnenbril • ne kattepoêt, ne pannekùk • den Boerentore, ne pinnekendun • een zonneblùm, de zonnebaenk • Regel: de n wordt tussengevoegd wanneer het tweede deel begint met: • een klinker (alle woorden) • b, d of t (mannelijk enkelvoud)

27. Antwerpse Grammatica In het mannelijk enkelvoud wordt de -n enkel toegevoegd vóór b, d, t of klinker : • ne[n]: nenbeer, nentijger, nenezel, ne wolf • de[n]: dendraak, denaap, de stier • adjectieven: groête[n], kleine[n], ouwe[n] ne groêtenbeer, nen ouwenaap, ne kleine wolf • bezittelijke vnw.: mijne[n], zijne[n], eure[n], … mijnen baas, euren ond, zijne frak

28. Antwerpse Grammatica • da en wa veranderen naargelang volgende woord: • woord begint met d, g, v, z of zj⇒da' en wa' • da' zal wel! – wa' godde dùng? • woord begint met klinker⇒dad en wad • dad is ni waar! - wad is da? • 'emof'er⇒dat en wat • 'k weet dat 'em zot is – zegd is wat 'er in zit • et⇒da-g-et en wa-g-et • we gon nor uis veurda-g-et begind te regene ⇒ de speciale uitgang –[d] van da[d] en wa[d]

29. Antwerpse Grammatica • Ook na werkwoorden: bvb. ij ee[d] en gij doe[d] • woord begint met d, g, v, z of zj⇒ee' en doe' • ij ee' gin geld – gij doe' zjust niks • woord begint met klinker⇒eed en doed • ij eed ons niks gevraagd – gij doed alles aenders • 'emof'er⇒eet en doet • ij eet 'er genùg van – ge doet 'em wad aan • et⇒ee-g-et en doe-g-et • a ee-g-et vergete – ge doe-g-et goe! • normaal geval: • ij ee pech – gij doe ni mee

30. KATASTROOFDe man is minderwaardig

31. Toepassingen • Basisprincipes • Antwerpse Klanken • "Zuipe" • Antwerpse Spelling • Antwerpse Grammatica • "De man is minderwaardig" • Het boek en de website

32. "Antwerps schrijven" • I. Antwerpse Klanken • II. Antwerpse Spelling • III. Antwerpse Grammatica • IV. Antwerpse Teksten

33. "Antwerps schrijven" • Liedjesteksten • Katastroof • De Strangers • Wannes Van de Velde • Hugo Matthysen a.k.a. Clement Peerens • Axl Peleman • Gedichten van Hugo Claus en Tom Lanoye • Dialogen uit Matroesjka's • Passage uit boek van Felix Timmermans • 60 Antwerpse uitdrukkingen

34. www.antwerps.be

35. www.antwerps.be • Inhoud • Alle voorbeelden beluisteren (mp3) • Woordenlijst • Antwerpse Spelling (samenvatting) • Toekomstplannen • Collectie Antwerpse teksten • Echt Antwerps woordenboek • Tweetalig Antwerps / Nederlands

36. The End

37. 16:00-18:00 Stand 432 uitg. DeVries-Brouwers