DEFINCJA STUDENTA ZAGRANICZNEGO W ŚWIETLE BADANIA ESM studenci spoza UE ,

1. IMIGRACJA STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH DO POLSKI - główne wnioski raportu krajowego Karolina ŁUKASZCZYKKrajowy Punkt Kontaktowy ESM w Polsce

2. DEFINCJA STUDENTA ZAGRANICZNEGO W ŚWIETLE BADANIA ESM • studenci spoza UE, • osoby podejmujący studia w trybie stacjonarnym, • studenci odbywający roczne kursy przygotowawcze z języka polskiego, studia I stopnia, II stopnia oraz jednolite studia magisterskie, studia doktoranckie, słuchacze studiów podyplomowych.

3. …do niedawna • szkoły wyższe– główni aktorzy w zakresie realizowania polityki przyjmowania studentów zagranicznych do Polski (coraz częściej: strategia generowania dochodów), • działania podejmowane przez państwo: • stypendia strony rządowej oraz inne działania, których adresatami są studenci polskiego pochodzenia, • umowy, porozumienia międzynarodowe lub programy wykonawczych sporządzane do tych umów/porozumień (30 krajów pozaunijnych) - krótkoterminowe formy, niskie limity miejsc na studia.

4. …ale w latach 2010-2012 • pierwsza od 14 lat, wizyta wysokiego szczebla w Chinach, • kampania promocyjnaMNiSW: • konkurs grantowy na innowacyjne działania promocyjne za granicą, • system szkoleń z zakresu komunikacji i marketingu, • interaktywny „katalog dobrych praktyk”, • wielojęzyczny, interaktywny portal internetowy (www.go-poland.pl), • udział w targach rekrutacyjnych - stoisko narodowe, • kompleksowy system identyfikacji wizualnej oraz kampania wizerunkowa; • prace nad powołaniem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej i Współpracy Międzynarodowej, • przyjęcie strategicznego dokumentu w obszarze migracji – „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania”: • studenci i absolwenci polskich uczelni wyższych – „(…) stanowią priorytet z punktu widzenia admisji cudzoziemców do Polski”, • silniejsze zachęty do pozostania w Polsce po ukończeniu kształcenia. • reforma polskiego szkolnictwa wyższego.

5. …ale w latach 2010-2012 • przyjęcie dokumentu „Kierunki Promocji Polski do 2015 r.”, • prace nad powołaniem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej i Współpracy Międzynarodowej, • przyjęcie strategicznego dokumentu w obszarze migracji – „Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania”: • studenci i absolwenci polskich uczelni wyższych – „(…) stanowią priorytet z punktu widzenia admisji cudzoziemców do Polski”, • silniejsze zachęty do pozostania w Polsce po ukończeniu kształcenia; • nowa ustawa o cudzoziemcach, • reforma polskiego systemu szkolnictwa wyższego.

6. Statystyka • Czterokrotny wzrost w ciągu ostatnich 30 lat – nadal niski odsetek studentów zagranicznych • Odsetek studentów zagranicznych wśród wszystkich studiujących: ok. 0,6% • Liczba studentów zagranicznych: • 2010/2011 – ok. 11 000, • w 2011/2012 – ok. 13 000, • wśród których ⅓ - osoby polskiego pochodzenia (głównie z Białorusi, Ukrainy, Kazachstanu), • Główne kraje pochodzenia: Ukraina, Białoruś, Kazachstan, USA, Rosja, Chiny, Kanada, Wietnam (w ostatnich latach – wzrost liczby studentów pochodzących z krajów Azji Południowo-Wschodniej (Indie, Tajwan) oraz Arabii Saudyjskiej • Preferowany typ uczelni: uniwersytety, szkoły medyczne oraz uczelnie techniczne

7. WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA TERYTORIUM POLSKI (1) • Wiza • tzw. wiza studencka - studenci chcący odbyć studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie albo studia trzeciego stopnia, • wiza w celu kształcenia się – planowane odbycie studiów podyplomowych oraz rocznych kursów przygotowawczych do podjęcia studiów w języku polskim; • Zezwolenia pobytowe • studenci stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich art. 53 ust. 1 pkt 16 ustawy o cudzoziemcach (…) Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela sięcudzoziemcowi, który (…) przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na tym terytorium, zwanych dalej „studiami”, także w przypadku gdy podjął studia na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które zamierza kontynuować lub uzupełnić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (…)”. • słuchacze studiów podyplomowych, a także roczne kursy przygotowawcze do podjęcia studiów w języku polskim art. 53a ust. 1 pkt 1a ww. ustawy „(…) Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielićcudzoziemcowi, który zamierza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podjąć lub kontynuować naukę (…).

8. WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA TERYTORIUM POLSKI (2) • możliwość ubiegania się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony wkraju pochodzenia, ALEdłuższy czas oczekiwania na wydanie decyzji, ale także wyższa kwota, jaką cudzoziemiec musi jednorazowo ponieść • maks. 160 EUR(opłaty konsularne) + maks. 60 EUR(wydanie wizy w celu realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony) + 340 PLN(udzielenie zezwolenia pobytowego) + 50 PLN(wydanie karty pobytu) = łącznie ok. 1270 PLN(320 EUR)

9. WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA TERYTORIUM POLSKI (3) • odsetek odmów wydania wizy studenckiej i wiz w celu kształcenia się w latach 2006-2011 – ok. 3,5% wszystkich wniosków o wydanie wizy, • najwyższa liczba odmów wizowych – obywatele Indii (ok. 50%), Nepalu i Pakistanu, • niska liczba decyzji odmownych w postępowaniach o udzielenie zezwolenia na czas oznaczony – rocznie ok. 400-500 decyzji negatywnych.

10. PRZYCZYNY ODMÓW WYDANIA WIZ STUDENCKICH • niezgodność danych i informacji zawartych we wniosku wizowego z faktycznym celem wyjazdu, • brak podstawowych dokumentów uprawniających do podjęcia studiów, • fałszerstwa dokumentów, świadectw, certyfikatów potwierdzających znajomość języka obcego, odbytych kursów zawodowych lub przygotowawczych, • niewystarczająca znajomość języka angielskiego lub kierunku studiów.

11. PRZYCZYNY ODMÓW UDZIELENIA ZEZWOLENIA POBYTOWEGO • brak posiadania wystarczających środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania i powrotu (w tym także na pokrycie kosztów studiów/nauki) oraz • brak postępów w nauce - nie zaliczenie roku studiów i brak warunkowego wpisu na następny rok lub semestr studiów (w przypadku ubiegania się o udzielenie kolejnego zezwolenia na zamieszkanie).

12. MOBILNOŚĆ W RAMACH UE (1) • brak przeszkód formalno-prawnych dla kontynuowania lub podejmowania w Polsce przez obywateli państw pozaunijnych studiujących aktualnie w innym państwie UE (zgoda dziekana wydziału uczelni przyjmującej), • brak rozróżnienia sytuacji prawnej studentów zagranicznych objętych unijnym programem promującym mobilność studencką, którzy chcą przyjechać do Polski w celu kontynuacji kształcenia, po tym jak przebywali oni w innym kraju członkowskim od sytuacji prawnej pozostałych studentów – obcokrajowców,

13. MOBILNOŚĆ W RAMACH UE (2) • wjazd studenta do Polski z kraju spoza obszaru Schengen - ogólne zasady wjazdu i pobytu dotyczące wszystkich studentów zagranicznych (niezbędnym warunkiem przy ubieganiu się o udzielenie wizy Schengen - posiadanie ważnego zezwolenia na pobyt w kraju, w którym dotychczas przebywał), • sytuacja studentów przybywających do Polski na krótkie okresy (np. jednego semestru) lub planujący długotrwały np. 10-cio mięsięczny pobyt poza granicami Polski w ramach wymiany studenckiej, • problem z uzyskaniem wiz.

14. Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (1) Na etapie procedury wizowej • nie spełnianie minimalnych wymogów do wjazdu do Polski, próby wyłudzenia wiz przedstawiając fałszywe dokumenty szkolne lub certyfikaty (głównie obywatele państw azjatyckich): • usuwanie stempla państw Schengen w paszporcie, • przedstawianie nowego paszportu, w którym nie ma adnotacji o poprzednich odmowach wydania wizy; • przedstawianie dokumentów zawierających nieprawdziwe dane uczelni/szkół; • przedstawianie sfałszowanych dyplomów ukończenia szkoły, ubezpieczenia, zaświadczeń z banków, dokumentów potwierdzające otrzymanie pożyczki, rezerwacji lotniczych.

15. Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (2) W trakcie pobytu w Polsce • wykorzystywanie zezwolenia pobytowego: • do wyjazdu do innych państw obszaru Schengen, • w celu rozpoczęcia prowadzenia własnej działalności gospodarczej lub podjęcia zatrudnienia (studenci pochodzący z Ukrainy, ale także Nigerii, Indii, Pakistanu, Bangladeszu); • fałszywe związki małżeńskie z Polakami (m.in. obywatele Tunezji, Nigerii, Turcji, Maroka, Arabii Saudyjskiej, Nepalu, Gambii), • zmiana kierunku studiów lub uczelni w celu ponownego ubiegania się o pobyt z uwagi na rozpoczęcie, a nie kontynuację studiów (obywatele Nepalu, Bangladeszu); • rezygnacja z kształcenia na uczelniach wyższych i podejmowanie nauki na różnego rodzaju kursach tematycznych (obywatele Indii, Pakistanu i Bangladeszu), a także kursach językowych lub podejmowanie nauki w szkołach policealnych, • pozostanie w kraju mimo upływu dozwolonego prawem okresu pobytu oznaczonego w wizie lub zezwoleniu na zamieszkanie na czas oznaczony; • występowanie po uzyskaniu zezwolenia na pobyt o udzielenie urlopu dziekańskiego na uczelni.

16. Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (3) • w 2010/2011 z listy studentów skreślono 893 cudzoziemców (głównie obywateli Ukrainy, Białorusi, Arabii Saudyjskiej, Tajwanu,Rosji, Tunezji, Indii, Kazachstanu, Mongolii, Chin, Wietnamu), • liczba unieważnień wydanych wiz - 30 rocznie, • cofnięcie z urzędu zezwolenia pobytowego - od 2006 roku odnotowano 13 przypadków, • w 2011 r. podczas kontroli granicznej - 28 przypadków nadużyć procedury wizowej (obywatele Mongolii, Ukrainy, Iraku, Sudanu, Bangladeszu, Afganistanu.

17. Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (4) • proceder ten dotyczy najczęściej: • uczelni niepaństwowych, • krótkich form kształcenia, tj. szkolenia zawodowe, kursy doszkalające, nauka w szkołach policealnych, czy uczestnictwo w zajęciach organizowanych przez organizacje pozarządowe,

18. Podsumowanie (1) • Polska jako kraj w fazie tworzenia spójnej polityki wobec przyjmowania studentów zagranicznych (większa rola administracji rządowej). • Zniesiono prawie wszystkie bariery formalne w zakresie legalizacji pobytu i dostępu do rynku pracy . • Stosunkowo korzystne warunki do łączenia rodzin. • Wymagające poprawy: • aktywna promocja Polski jako kraju docelowego, • warunki studiowania, • warunki ułatwiające osiedlenie się w Polsce (okres odbywania w Polsce studiów jest zaliczany do okresu pobytu niezbędnego do uzyskania statusu rezydenta długoterminowego WE wyłącznie w połowie ), • monitoring zjawiska.

19. Podsumowanie (2) • Niewielkie prawdopodobieństwo, aby migracja edukacyjna do Polski stała się zjawiskiem o charakterze masowym. • Napływ studentów zagranicznych nie zbilansuje dużego odpływu polskich absolwentów. • Mimo, iż obywatele Ukrainy i Białorusi od lat dominują wśród studentów zagranicznych, coraz bardziej widoczne są oznaki większego zróżnicowania. • Cudzoziemcy bardziej skłonni do pozostania w Polsce po ukończeniu studiów – osoby polskiego pochodzenia, obywatele państw postradzieckich. • Polska ma do zaoferowania: • tańsza alternatywa do kształcenia w krajach Europy Zachodniej, • stosunkowo dobrze rozwinięty system szkolnictwa wyższego (renoma uczelni medycznych), • dobry klimat społeczny wobec imigracji.

20. Dziękuję za uwagę