Międzynarodowe stosunki gospodarcze I

1. Międzynarodowe stosunki gospodarcze I Pojęcie i zakres MSG.Powstanie i rozwój gospodarki światowej. Główne trendy w handlu międzynarodowym. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

2. Pojęcie i zakres MSG Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

3. Nazewnictwo • Międzynarodowe stosunki gospodarcze • Międzynarodowe stosunki ekonomiczne • Ekonomia międzynarodowa (International Economics) • International microeconomics • International macroeconomics Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

4. MSG jako część ekonomii • Wyodrębnienie MSG z ekonomii z powodu: • Różnic między stosunkami ekonomicznymi prowadzonymi w ramach jednego kraju i w skali międzynarodowej. • Dużego i rosnącego znaczenia handlu międzynarodowego i innych form współpracy gospodarczej. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

5. Definicja MSG • „Część ekonomii zajmująca się transakcjami w dziedzinie towarów i usług, przepływami finansowymi i ruchem czynników produkcji” [1] w skali międzynarodowej. [1] MIT Dictionary of Modern Economics Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

6. Odrębna dyscyplina naukowa • Na świecie od okresu międzywojennego. • W Polsce od lat 1960. • Ale rozwój od 200 lat, takie nazwiska jak: • Adam Smith, David Ricardo, John Stuart Mill, John Maynard Keynes, Paul Samuelson, Eli Heckscher, BertilOhlin. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

7. Podział MSG/zakres MSG • Część handlowa • Teoria handlu międzynarodowego • Polityka handlowa • Część pieniężna • Międzynarodowe stosunki finansowe • Makroekonomia gospodarki otwartej Część mikroekonomiczna Część makroekonomiczna Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

8. Korzyści z handlu – najważniejsza koncepcja teorii MSG • Czy handel między krajami jest korzystny? • Jeśli sami nie możemy produkować – na pewno tak. • Co jeśli są duże różnice wydajności pracy lub pod względem płac? • Błędne przekonanie, że kraje słabiej rozwinięte stracą na wymianie, bo są niekonkurencyjne, a kraje rozwinięte, że spadnie w nich dobrobyt. • Teorie handlu pokazują, że kraje handlując uzyskują obustronne korzyści, choć może być różny wpływ handlu na podział dochodu. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

9. Struktura handlu międzynarodowego– pozwala na ocenę skutków handlu • Kto i co komu sprzedaje. • Czynniki określające strukturę handlu: • Klimat i zasoby naturalne. • Zróżnicowanie wydajności pracy (Ricardo). • Względna podaż krajowych zasobów czynników produkcji i ich względne wykorzystanie do produkcji dóbr (Hecksher-Ohlin). • Elementy losowe (korzyści skali, handel wewnątrzałęziowy). Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

10. Rozmiary handlu- najważniejsze zagadnienie polityki handlowej • Jakie są dopuszczalne rozmiary wymiany międzynarodowej? • Dyskusja nad skutkami protekcjonizmu i liberalizmu. • Ocena skutków działania narzędzi polityki handlowej regulującej rozmiary handlu oraz określanie kryteriów oceny, kiedy interwencja rządu jest korzystna. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

11. Bilans płatniczy • Powiązania między bilansem płatniczym a przepływami kapitałowymi, dochodem narodowym, polityką pieniężną. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

12. Ustalanie kursu walutowego • Stosunkowo nowa dziedzina MSG • Większość poprzedniego stulecia – kursy ustalane przez rządy. • Stałe kursy walutowe (parytet złota lub dolara). • Obecnie wiele krajów: kursy płynne, ustalane przez czynniki rynkowe. • Który system lepszy? Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

13. Koordynacja międzynarodowej polityki ekonomicznej • Współzależność ekonomiczna między krajami. • Różnice celów prowadzą do konfliktów interesów. • Ważna kwestia harmonizacji polityki handlowej i pieniężnej. • Koordynacja mph w ramach WTO. • Problemy z koordynacją polityki makroekonomicznej (BrettonWoods, MFW). Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

14. Międzynarodowy rynek kapitałowy • Wzrost znaczenia uświadomiony wraz z serią kryzysów finansowych i kryzysem zadłużeniowym. • Wzrost rozmiarów rynku związany ze wzrostem znaczenia handlu międzynarodowego. • Różnice między rynkami krajowymi a międzynarodowym. • Ryzyko wahań kursów walut, ryzyko niewypłacalności państw. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

15. Powstanie i rozwój gospodarki światowej Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

16. Gospodarka światowa • System trwałych powiązań gospodarczych między krajami, obejmujących zasięgiem cały świat. • Ukształtowany historycznie, lecz zmieniający się w czasie. • Włącza kraje w światowy system produkcji i wymiany. • Konsekwencja zwiększania skali międzynarodowego podziału pracy. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

17. Umiędzynarodowienie procesu gospodarowania • Podział pracy od początku XIX w. nabiera zasięgu międzynarodowego (światowego). • Postęp techniczny głównym czynnikiem internacjonalizacji. • Rozszerzanie geograficznego oraz asortymentowego zasięgu współpracy • Nowe formy współpracy • Już nie tylko artykuły gotowe (surowce), ale i komponenty, a także usługi, kapitał... Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

18. Krótka historia handlu towarami • Starożytność i Średniowiecze • Towary luksusowe • Handel na małą skalę  brak szybkich i bezpiecznych środków transportu • Nietrwałe więzi handlowe  brak zmian w strukturze produkcji eksportera i importera • Wyjątki: • Starożytność: zboże, drewno • Średniowiecze, płn. Europa: sól, drewno, płótno żaglowe, smoła. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

19. http://www.ucalgary.ca/HIST/tutor/imagemid/hanseatic.gif Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

20. Krótka historia handlu towarami • Zmierzch średniowiecza – rozkład feudalizmu • Rozwój handlu morskiego i lądowego • Wzrost produkcji przemysłowej i rolnej • Rozszerzanie się systemu pieniężnego i bankowego Zmieniły sposób organizacji procesu produkcyjnego Pojawił się system nakładczy, a następnie manufaktury Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

21. Krótka historia handlu towarami • Odkrycia geograficzne • Większy zasięg geograficzny handlu (Ameryka). • Brak nowych towarów w handlu (wywóz złota i innych kruszców szlachetnych). • Początek formowania się rynku światowego. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

22. Krótka historia handlu towarami • Rewolucja przemysłowa (XIX wiek) • Maszyna parowa. • Zwiększenie wydajności, nowe towary. • Wzrost zapotrzebowania na surowce (węgiel, ruda)  import. • Kolej, statki parowe, telegraf  łatwiejszy, szybszy i bezpieczniejszy transport. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

23. Krótka historia handlu towarami Rewolucja przemysłowa Intensyfikacja podziału pracy i handlu międzynarodowego Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

24. Krótka historia handlu towarami • Rewolucja przemysłowa • Ilościowy wzrost obrotów. • Trwałe zmiany w strukturze produkcji wielu krajów. • Ukształtowanie się gospodarki światowej (druga połowa XIX w.) Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

25. Krótka historia handlu towarami – tradycyjny międzynarodowy podział pracy Surowce: zboże, bawełna, ryż, węgiel Art. przemysłowe Art. przemysłowe Surowce, żywność, używki, owoce tropikalne Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

26. Krótka historia handlu towarami • I wojna światowa • Zerwanie wielu więzi wykształconych w XIX wieku • Wzrost tendencji autarkicznych wywołanych wojną. • Wielki kryzys lat 1929-33. • Załamanie systemu waluty złotej. • Wzmocnienie pozycji Stanów Zjednoczonych. • Powstanie Związku Radzieckiego. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

27. Krótka historia handlu towarami • II wojna światowa • Częściowe odtworzenie powiązań lat międzywojnia. • Dalsze umocnienie pozycji USA. • 1948 r. – 60% światowej produkcji przemysłowej, 23% światowego eksportu. • Rywalizacja między kapitalistycznym Zachodem i socjalistycznym Wschodem. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

28. Krótka historia handlu towarami • Lata 60-te • Wyraźny wzrost obrotów towarowych. • Ekspansja innych form współpracy gospodarczej. • Osłabienie pozycji USA na rzecz Japonii i integrującej się Europy. • Rozpad systemu kolonialnego. • Rozpad tradycyjnego mpp. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

29. Tradycyjny a współczesny mpp. Tradycyjny Współczesny Od zakończenia II wojny światowej. Wpływ rewolucji naukowo-technicznej. Odchodzenie od specjalizacji surowcowo-rolniczej i przemysłowej. Rozszerzanie i pogłębianie specjalizacji w produkcji przemysłowej. • Powstanie: przełom XVIII/XIX i XIX w. • Dwie specjalizacje: surowcowo-rolnicza i przemysłowa. • Doprowadził do podziału świata na kraje rozwinięte i rozwijające się. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

30. Krótka historia handlu towarami • Lata 80-te • Pojawienie się pojęcia globalizacji • Spopularyzowane przez Theodore’a Levitta: Globalization of Markets, „Harvard Business Review”, May-June 1983. • Proces scalania gospodarek narodowych, przejawiający się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitału i usług w wyniku traktowania całego świata jako rynku zbytu. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

31. Krótka historia handlu towarami • Lata 90-te • Rozpad RWPG. • Tendencje integracyjne na świecie. • Powstanie WTO. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

32. Główne trendy w handlu międzynarodowym Globalizacja Współzależność ekonomiczna Zmieniająca się struktura handlu międzynarodowego Rozwój handlu usługami Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

33. Globalizacja - przyczyny • Postęp technologiczny. • Zmiany polityczne. • Zmiany polityki ekonomicznej. • World Trade Report, WTO 2008 Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

34. Chronologia globalizacji Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

35. Chronologia globalizacji Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

36. Chronologia globalizacji Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

37. 1. Postęp technologiczny • Rewolucja informatyczna • Mikroprocesor, komputer osobisty, telefon komórkowy, Internet . • Skokowy postęp w gromadzeniu, przetwarzaniu i przesyłaniu informacji. • Spadek kosztów produkcji i eksploatacji urządzeń teleinformatycznych. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

38. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

39. 1. Postęp technologiczny • Zmiany metod produkcji, które spowodowały: • Pojawienie się nowych dóbr w handlu (np. tworzywa sztuczne). • Wzrost produkcji żywności (zielona rewolucja). • Wzrost wydajności produkcji (metody „just-in-time”). • Przestawienie się na produkcję opartą o gaz i ropę • Duże i tanie źródło energii, pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy, integracja krajów Bliskiego Wschodu z gospodarką globalną. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

40. 2. Zmiany polityczne • Bardziej złożone związki z globalizacją. • Upadek imperiów i zimna wojna • Początkowy efekt fragmentaryzacji świata i podziału na pierwszy, drugi i trzeci świat. • Kulminacja podziału między Wschodem i Zachodem: budowa Muru Berlińskiego i konflikt kubański. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

41. 2. Zmiany polityczne • Początki integracji gospodarczej Europy. • Plan Marshalla. • Traktat Rzymski. • Zniesienie barier politycznych globalnej integracji gospodarczej. • Reformy gospodarcze w Chinach. • Upadek Muru Berlińskiego. • Rozpad ZSRR. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

42. 3. Zmiany polityki ekonomicznej • Deregulacja transportu , telekomunikacji i in. • Liberalizacja handlu . • Wielostronna - rundy GATT. • Porozumienia dwustronne i regionalne. • Liberalizacja jednostronna. • Polityka promocji eksportu, szczególnie przez kraje nowo uprzemysłowione. • Obnażenie słabości polityk nastawionych na rozwój autonomiczny przez kryzys zadłużeniowy. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

43. 3. Zmiany polityki ekonomicznej • Redukcja bądź eliminacja barier przepływów finansowych. • Wymienialność walut. • Powstanie rynku eurodolarowego. • Większa płynność międzynarodowa i wzrost transakcji międzynarodowych w Europie Zach. • Większa stabilność makroekonomiczna. • Zahamowanie amerykańskiej i światowej inflacji na początku lat 1980-tych. • Stabilizacja wahań kursów walutowych. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

44. 3. Zmiany polityki ekonomicznej • Duże znaczenie organizacji międzynarodowych w procesie globalizacji. • MFW, Bank Światowy, WTO. • Doprowadzają do większej spójności krajowych polityk ekonomicznych. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

45. Współzależność gospodarcza • Wpływ jednego kraju na inne (wydarzenia polityczne i ekonomiczne). • Przybliżona miara: relacja eksportu i importu towarów i usług do PKB. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

46. Eksport i import towarów i usług jako % PKB, 2004 ITS 2007, WTO Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

47. Eksport jako % PKB WDI 2006 on-line Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

48. Import jako % PKB WDI 2006 on-line Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

49. Eksport towarów i usług w % PKB, 2004 WDI 2006 on-line Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH

50. Czynniki wpływające na wielkość otwarcia gospodarek • Wielkość (powierzchnia) kraju. • Poziom rozwoju gospodarczego. • Strategia rozwoju. • Zasoby naturalne. • Położenie. • Przyczyny historyczne. Dr Andżelika Kuźnar, Instytut MSG, SGH